Η συναλλακτική λογική του Donald Trump και το megadeal με τον Putin σε ενέργεια και ορυκτά
Ο Donald Trump έχει λάβει ξεκάθαρη θέση σε σχέση με τη Ρωσία: Θέλει να σπάσει τον οικονομικό κλοιό των κυρώσεων στη Ρωσία και από γεωπολιτικό εχθρό να τη μετατρέψει σε πολύτιμο εταίρο.
H κυβέρνηση Trump εξετάζει τη συνεργασία στον ρωσικό ενεργειακό τομέα ως βασικό στοιχείο οικονομικών ανταλλαγμάτων προκειμένου να δελεάσει το Κρεμλίνο, καθώς πιέζει για μια συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg Παρασκευή 25 Απριλίου 2025.
Κοινά projects στην Αρκτική, καθώς και πετρέλαιο και φυσικό αέριο και ορυκτά σπάνιων γαιών, συγκαταλέγονται στις επιλογές που εξετάζονται στο πλαίσιο μιας εταιρικής σχέσης που θα προσφέρουν οι ΗΠΑ στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας.
Η Ρωσία, ενθαρρυμένη από την ομιλία του Προέδρου Donald Trump για οικονομικές συμφωνίες που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν μια ειρηνευτική συμφωνία, καταρτίζει έναν κατάλογο έργων και περιουσιακών στοιχείων που οι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι θα μπορούσαν να ενδιαφέρουν τις ΗΠΑ, σύμφωνα με άτομα στη Μόσχα που συμμετέχουν στην προσπάθεια.
Οι παραπάνω προτάσεις συλλέγονται από τον Kirill Dmitriev, επιτετραμμένο του Προέδρου Vladimir Putin για τις διμερείς οικονομικές σχέσεις, ο οποίος έχει γίνει βασικός συνδετικός κρίκος του Κρεμλίνου με τον Λευκό Οίκο.
Οι δύο πλευρές δεν συζητούν άμεσα σχέδια προς το παρόν, ανέφεραν οι πηγές.
Kirill Dmitriev
Τα εμπόδια
Οποιαδήποτε προσπάθεια αναβίωσης των οικονομικών δεσμών θα αντιμετώπιζε τεράστια εμπόδια, από τις χιλιάδες κυρώσεις που εξακολουθούν να ισχύουν κατά της Ρωσίας από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της Ομάδας των G7 έως τη μακροχρόνια απροθυμία του Κρεμλίνου να επιτρέψει σε ξένους επενδυτές τον έλεγχο σε στρατηγικούς τομείς όπως η ενέργεια.
Η εστίαση σε πιθανές επιχειρηματικές συμφωνίες, ειδικά στον ενεργειακό τομέα, υπογραμμίζει με χαρακτηριστικό τρόπο την συναλλακτική προσέγγιση της κυβέρνησης Trump στην εξωτερική πολιτική.
Εάν οι συμφωνίες υλοποιηθούν, θα μπορούσαν επίσης να δώσουν στις αμερικανικές εταιρείες σημαντικό ρόλο στη ροή φυσικού αερίου, πετρελαίου και ηλεκτρικής ενέργειας από τη Ρωσία και την Ουκρανία, προς όλη την Ευρώπη.
Η προσπάθεια έρχεται μετά την πίεση του Trump για μία ολοκληρωμένη επενδυτική συμφωνία με την Ουκρανία που θα έδινε στις ΗΠΑ σημαντικό ρόλο σε έργα αξιοποίησης των ορυκτών κοιτασμάτων της χώρας και ανοικοδόμησης των υποδομών της.
Οι ΗΠΑ επιδιώκουν μια ταχεία ειρηνευτική συμφωνία και έχουν απειλήσει να αποχωρήσουν από τις διαπραγματεύσεις εάν τα μέρη δεν συμφωνήσουν να σταματήσουν τις εχθροπραξίες.
«Ο τρόπος με τον οποίο ο Trump αρέσκεται να διαμορφώνει την πολιτική έχει σημεία αναφοράς που μπορεί να καταλάβει ο Putin όπως οι επιχειρήσεις, αλλά προς το παρόν οι Ρώσοι δεν είναι πλήρως πρόθυμοι να συμφωνήσουν με αυτό», δήλωσε η Emily Ferris, ανώτερη ερευνήτρια στο τμήμα Μελετών Διεθνούς Ασφάλειας στο Royal United Services Institute στο Λονδίνο.
Τα αγκάθια για την άρση των κυρώσεων
Οι ΗΠΑ πρότειναν την άρση των κυρώσεων κατά της Μόσχας στο πλαίσιο οποιασδήποτε ειρηνευτικής συμφωνίας αν και αυτό θα απαιτούσε επίσης συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς πολλοί από τους πιο αυστηρούς περιορισμούς έχουν επιβληθεί από το μπλοκ. Οι ΗΠΑ - και δη ο Trump - θεωρούν τα οικονομικά κίνητρα ως βασικό στοιχείο για να πείσουν τον Putin στην προσπάθεια για ειρηνευτική συμφωνία, σύμφωνα με τις πηγές.
Την Τετάρτη 23 Απριλίου, ο Υπουργός Εξωτερικών Marco Rubio διέψευσε μια αναφορά ότι αυτός και ο Witkoff είχαν συζητήσει την άρση των ενεργειακών κυρώσεων.
Ο Trump δημοσίευσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις 20 Απριλίου ότι εάν η Ρωσία και η Ουκρανία καταλήξουν σε συμφωνία, «ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΟ ΘΑ ΑΡΧΙΣΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΜΕΓΑΛΑ DEAL ΜΕ ΤΙΣ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ».
Ορισμένοι Ρώσοι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι μπορούν να δημιουργήσουν μια εταιρική σχέση με τις ΗΠΑ, ακόμη και αν οι συνομιλίες για τον τερματισμό των συγκρούσεων στην Ουκρανία καταρρεύσουν, δήλωσε ένα πηγή στο Κρεμλίνο.
«Το εμπόριο της Ρωσίας με την Κίνα είναι επί του παρόντος περίπου 70 φορές μεγαλύτερο από το εμπόριό της με τις ΗΠΑ, επομένως αυτό φυσικά περιορίζει τις διαθέσιμες επιλογές», δήλωσε η Maria Snegovaya, ανώτερη ερευνήτρια στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών με έδρα την Ουάσιγκτον.
Ωστόσο, ο Λευκός Οίκος θα μπορούσε να υιοθετήσει μια πιο ευέλικτη προσέγγιση στην επιβολή κυρώσεων, επιτρέποντας ενδεχομένως στις αμερικανικές ενεργειακές εταιρείες να εξασφαλίσουν σημαντικά μερίδια σε ρωσικές ενεργειακές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της Αρκτικής, είπε.
Ο πυρηνικός σταθμός της Zaporizhzhia
Μια πρόταση των ΗΠΑ θα έβλεπε θετικά τον αμερικανικό έλεγχο του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Zaporizhzhia της Ουκρανίας, ο οποίος βρίσκεται τώρα υπό ρωσική κατοχή, με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας να κατευθύνεται και στις δύο χώρες.
Η Ουκρανία υπέδειξε ότι μία τέτοια επιλογή στο μεγαλύτερο πυρηνικό εργοστάσιο της Ευρώπης θα συνοδευόταν από πολλά προβλήματα.
«Εάν οι ΗΠΑ εισέλθουν σε μια μορφή διαχείρισης αυτού του σταθμού, θα μπορούν να το κάνουν μόνο με τη βοήθεια του τεχνικού μας προσωπικού.
Αμέσως, προκύπτουν ερωτήματα σχετικά με την πρόσβαση στο νερό, τις υποδομές και την ασφάλεια», δήλωσε ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelensky νωρίτερα αυτή την εβδομάδα.
Θα ήταν πιο αποδεκτό αν η Ουκρανία και οι ΗΠΑ έλεγχαν το εργοστάσιο, αν και αυτή η επιλογή δεν βρίσκεται στο τραπέζι, σύμφωνα με τον ίδιο.
Την Κυριακή 27 Απριλίου ο Ρώσος ΥΠΕΞ Sergey Lavrov δήλωσε ότι δεν είναι αποδεκτό να υπάρξει αμερικανική κυριότητα στο εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας.
Ρωσικές εξαγωγές ενέργειας στην Ευρώπη με συμμετοχή αμερικανικών εταιρειών
Οι ΗΠΑ έχουν επίσης συζητήσει τρόπους με τους οποίους η συμμετοχή Αμερικανών επενδυτών, είτε σε παραγωγικά είτε σε διαμετακομιστικά περιουσιακά στοιχεία, θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποκατάσταση ορισμένων από τις ενεργειακές εξαγωγές της Ρωσίας προς την Ευρώπη. Η ήπειρος ήταν η μεγαλύτερη αγορά της Μόσχας πριν από την πλήρη εισβολή του Κρεμλίνου στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, αλλά έκτοτε έχει μειώσει την εξάρτησή της από τις ρωσικές προμήθειες.
Οι ΗΠΑ έχουν δείξει ενδιαφέρον για συνεργασία με τη Ρωσία σε projects στην Αρκτική και για συνεργασία με τον ενεργειακό γίγαντα Gazprom PJSC, αν και αυτές οι επαφές δεν ήταν σε επίσημο επίπεδο, ανέφερε το Bloomberg τον Μάρτιο.
Έχει επίσης διερευνήσει ανεπίσημα την πιθανότητα συνεργασίας με τη Ρωσία για την επανέναρξη των παραδόσεων φυσικού αερίου στην Ευρώπη, οι οποίες σταμάτησαν από την Ουκρανία φέτος, ανέφεραν δύο άτομα.
Αυτό είναι ιδιαίτερα περίπλοκο, καθώς πολλά κράτη διαφοροποίησαν τις προμήθειές τους μακριά από τη Ρωσία μετά τη στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία και η ΕΕ εργάζεται πάνω σε έναν οδικό χάρτη για τη σταδιακή κατάργηση των ρωσικών ορυκτών καυσίμων.
Η ιδέα να επιτραπεί στις αμερικανικές εταιρείες να έχουν πρόσβαση σε ρωσικά ενεργειακά περιουσιακά στοιχεία έχει συζητηθεί εσωτερικά στη Μόσχα, δήλωσε ένα κορυφαίο στέλεχος μιας κρατικής οντότητας που συνεργάζεται με την Gazprom και την Rosneft PJSC.
Η πώληση μεριδίων σε ενεργειακά έργα ή εταιρείες στους Αμερικανούς, ιδανικά σε εκείνους που βρίσκονται κοντά στον Trump, θα μπορούσε να είναι στρατηγικά χρήσιμη, καθώς μπορεί να διευκολύνει τις διαδικασίες πωλήσεων και διασυνοριακών πληρωμών, είπε. Δεν είναι σαφές ποιες αμερικανικές εταιρείες θα μπορούσαν να συμμετέχουν σε επενδύσεις στον ρωσικό ενεργειακό τομέα ενώ οι προηγούμενες σχέσεις έχουν διαταραχθεί.
Οι ίδιες οι ΗΠΑ ανταγωνίζονται επίσης τη Ρωσία για την ευρωπαϊκή αγορά LNG.
Επενδύσεις στη Ρωσία
Οι ΗΠΑ δεν ήταν μεταξύ των 10 μεγαλύτερων ξένων άμεσων επενδυτών της Ρωσίας πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Οι αμερικανικές επιχειρήσεις στη Ρωσία καθοδηγούνταν από brands που κυμαίνονταν από την McDonald's Corp και την PepsiCo Inc μέχρι την Ford Motor Co, ενώ η παρουσία τους στους τομείς της ενέργειας και των πρώτων υλών ήταν λιγότερο ορατή.
Υπήρξαν επίσης μεγάλες απώλειες μετά τη στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία.
Η Exxon Mobil τελικά έχασε το Project πετρελαίου και φυσικού αερίου Sakhalin-1, καθώς ο Putin υπέγραψε διάταγμα για τη μεταφορά των δραστηριοτήτων σε μια ρωσική οντότητα.
Τα κοιτάσματα σπάνιων γαιών
Ο Putin έχει επίσης βάλει στο τραπέζι τα κοιτάσματα σπάνιων γαιών της Ρωσίας, μετά τις επανειλημμένες δημόσιες εκδηλώσεις ενδιαφέροντος του Τrump για τα κρίσιμα ορυκτά καθώς ο τελευταίος θέλει να μειώσει την εξάρτηση της χώρας του απο την Κίνα
Το κοίτασμα Tomtor στην Γιακουτία, στην Άπω Ανατολή της Ρωσίας, είναι ένας υποψήφιο project για συνεργασία με τις ΗΠΑ, δήλωσε ένα από τα άτομα που βρίσκονται κοντά στη ρωσική κυβέρνηση.
Το κοίτασμα, ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, ιδίως στο ορυκτό νιόβιο, ανήκει σε πρώην διευθυντές του Ομίλου ΤΠΕ από τη ρωσική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία και η ανάπτυξη σταμάτησε καθώς οι κυρώσεις εμπόδισαν την πρόσβαση στις απαραίτητες τεχνολογίες. Η αμερικανική εμπλοκή στο έργο μπορεί να βοηθήσει στην επίλυση του ζητήματος, καθώς ορισμένες κυρώσεις θα μπορούσαν να χαλαρώσουν,.
Ο Putin διέταξε τον Νοέμβριο του 2025 να διασφαλιστεί η ανάπτυξη του Tomtor είτε από τους ιδιοκτήτες του είτε με τη βοήθεια άλλων επενδυτών ή του κράτους.
Βεβαίως, ακόμη και αν επιτευχθεί ειρηνευτική συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, θα υπάρξει μεγάλη πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα σχετικά με τις προοπτικές των μακροπρόθεσμων επενδύσεων στη Ρωσία.
«Πολλές αμερικανικές εταιρείες έχασαν πολλά στη Ρωσία από το 2014», δήλωσε ο Alexander Gabuev, διευθυντής του Κέντρου Carnegie Russia - Eurasia. «Οποιαδήποτε σημαντική εισροή επενδυτών από τις ΗΠΑ είναι – προς το παρόν - ουτοπία».
Kοίτασμα Tomtor
Το project του Nord Stream 2 και η αγορά φυσικού αερίου της Ευρώπης
Υπό την πρώτη κυβέρνηση Trump, οι Ηνωμένες Πολιτείες πίεσαν τη Γερμανία να «βάλει πάγο» στο έργο Nord Stream 2, προώθησαν το υγροποιημένο φυσικό αέριο των ΗΠΑ (LNG) και ώθησαν τους Ευρωπαίους να μειώσουν την εξάρτησή τους από τη Ρωσία.
Μετά τη στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες απαγόρευσαν το ρωσικό LNG και αργότερα επέβαλαν κυρώσεις προκειμένου να σταματήσουν την ανάπτυξη παραγωγής LNG από τα πλούσια κοιτάσματα της Αρκτικής.
Αλλά με τον Trump εκ νέου στην εξουσία, η κατάσταση έχει αλλάξει: τόσο οι Αμερικανοί όσο και οι Ρώσοι αξιωματούχοι συζητούν πιθανή συνεργασία για τις πωλήσεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Οι φήμες κάνουν λόγο ακόμη και την αναβίωση του Nord Stream 2 ή εμπλοκή αμερικανικών εταιρειών σε ρωσικά projects για το LNG στην Αρκτική.
Ενώ είναι πολύ νωρίς για να προβλέψουμε το αποτέλεσμα των συνεχιζόμενων συνομιλιών, οι οποίες καθοδηγούνται περισσότερο από γεωστρατηγικά κίνητρα παρά από τη λογική της αγοράς, η εξέταση της γεωπολιτικής του φυσικού αερίου αποκαλύπτει πολλά πιθανά σενάρια για τις εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Ποιες κυρώσεις των ΗΠΑ έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στις εξαγωγές φυσικού αερίου της Ρωσίας;
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιβάλει πολυάριθμες κυρώσεις στο ρωσικό LNG, στοχεύοντας εξοπλισμό, εξειδικευμένα δεξαμενόπλοια LNG της Αρκτικής και εταιρείες παραγωγής LNG όπως η Novatek και projects όπως το LLC Arctic LNG 2 και - από τον Ιανουάριο του 2025 — τα projects Portovaya LNG και Vysotsk LNG.
Αυτά τα μέτρα ανάγκασαν και τα τρία projects να σταματήσουν τη λειτουργία τους και μόνο το Sakhalin-2 και το Yamal LNG παραμένουν λειτουργικά.
Όσον αφορά το φυσικό αέριο του αγωγού, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν κυρώσεις σχετικά με τους αγωγούς Nord Stream 2 και TurkStream πολύ πριν από τον πόλεμο, τον Δεκέμβριο του 2019.
Στις 23 Φεβρουαρίου 2022 -μόλις μία ημέρα πριν από την εκκίνηση της στρατιωτικής επιχείρησης της Ρωσίας στην Ουκρανία- οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν απευθείας κυρώσεις στον Nord Stream 2.
Τι θα μπορούσε να τεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων;
Οι συνομιλίες ενδέχεται να διερευνήσουν την άρση ή την ενίσχυση των κυρώσεων LNG, τη χαλάρωση των πρόσφατων περιορισμών στην Gazprombank, ακόμη και το άνοιγμα του ουκρανικού κόμβού διαμετακόμισης, η οποία ολοκληρώθηκε την 1η Ιανουαρίου 2025.
Έχουν επίσης πέσει στο τραπέζι κοινά projects ΗΠΑ-Ρωσίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κυρώσεις για το φυσικό αέριο είναι λιγότερο κρίσιμες για τον ρωσικό προϋπολογισμό από ό,τι το πετρέλαιο ή οι οικονομικές κυρώσεις.
Αλλά συμβολικά, έχουν τεράστια σημασία για τον Vladimir Putin. Το Nord Stream δεν είναι απλώς ένας αγωγός - είναι ένα εμβληματικό έργο που συνδέεται με το όραμα του Putin για τη Ρωσία ως κυρίαρχη ενεργειακή δύναμη στην Ευρώπη, που επιδιώκεται σε πείσμα της έντονης αντίθεσης πολλών δυτικών πολιτικών.
Η αναβίωσή του θα θεωρηθεί στο εσωτερικό ως ξεκάθαρη απόδειξη του θριάμβου της Ρωσίας σε μία υπαρξιακή αντιπαράθεση με τον δυτικό φιλελευθερισμό.
Ομοίως, τα έργα LNG στο Yamal είναι κάτι περισσότερο από εμπορικές επιχειρήσεις.
Συμβολίζουν τις παγκόσμιες φιλοδοξίες της Ρωσίας σε έναν τομέα όπου είναι σχετικά καινούργιος, επιδεικνύοντας την ικανότητά της να κατασκευάζει εξαιρετικά πολύπλοκες υποδομές στην Αρκτική — κατασκευασμένες από την αρχή, εγκαίρως και εντός προϋπολογισμού.
Ευρύτερα, τα projects αντικατοπτρίζουν τη φιλοδοξία της Ρωσίας για κυριαρχία στην Αρκτική και, συγκεκριμένα, να ασκεί έλεγχο στη Βόρεια Θάλασσα. Η αναβίωσή τους θα σηματοδοτούσε όχι μόνο την οικονομική εκ νέου δέσμευση αλλά και τη διεθνή αναγνώριση των ενεργειακών και γεωπολιτικών φιλοδοξιών της Ρωσίας.
Παρά το γεγονός ότι τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Ρωσία, ως οι κορυφαίες χώρες εξαγωγής φυσικού αερίου, έχουν συμφέρον σε μια μειωμένη προσφορά φυσικού αερίου, τα εμπορικά τους συμφέροντα συγκρούονται.
Οι παίκτες στη αγορά του LNG των ΗΠΑ επωφελούνται από τη μειωμένη ρωσική παρουσία στην Ευρώπη, επομένως η διατήρηση ή η αύξηση των κυρώσεων θα ήταν μια αποδεκτή πολιτική για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Για τον Putin, η αύξηση των εξαγωγών φυσικού αερίου αποτελεί σημαντική για τη γεωπολιτική μόχλευση.
Ποιες είναι ο επιλογές Trump για τις κυρώσεις στο LNG:
1. Ενίσχυση των κυρώσεων στο ρωσικό LNG. Αυτό θα ήταν το χειρότερο σενάριο για τη Ρωσία και θα μπορούσε να αφαιρέσει γρήγορα έως και 47 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) εξαγωγών LNG - να δώσει ώθηση για τους εξαγωγείς LNG των ΗΠΑ, - μια κίνηση που θα εξοργίσει τον Putin.
2. Άρση κυρώσεων για το ρωσικό LNG (ή τουλάχιστον διευκόλυνση της επιβολής). Αυτό θα επέτρεπε περισσότερο ρωσικό LNG να εισέλθει στην αγορά, κάτι που θα έβλαπτε τους παραγωγούς LNG των ΗΠΑ, οι οποίοι θα αντιμετώπιζαν περισσότερο ανταγωνισμό ακριβώς καθώς αναμένεται το επόμενο κύμα νέας προσφοράς LNG και μειώσεις τιμών.
Ο αρνητικός αντίκτυπος στους παραγωγούς των ΗΠΑ θα μπορούσε ενδεχομένως να αντισταθμιστεί από τη συμμετοχή τους σε ρωσικά έργα LNG -αν και αυτό είναι απίθανο λόγω πολιτικών και νομικών κινδύνων- και οι Κινέζοι μέτοχοι αυτών των έργων ενδέχεται να αντιταχθούν.
3. Διατήρηση των κυρώσεων βρίσκονται σε ισχύ. Το σημερινό status quo διατηρεί το πλεονέκτημα των ΗΠΑ, αλλά δεν θα ικανοποιήσει το Κρεμλίνο.
Οι επιλογές του Trump για το φυσικό αέριο αγωγών:
Για τις εξαγωγές φυσικού αερίου με αγωγούς, η κατάσταση είναι ακόμη πιο δύσκολη.
Υπάρχουν πολλές διαδρομές αγωγών που θα μπορούσαν να φέρουν ρωσικό αέριο στην Ευρώπη, αλλά η καθεμία έχει ορισμένους περιορισμούς:
Ο αγωγός προς τη Φινλανδία δεν θα επανεκκινήσει καθώς η Φινλανδία ετοιμάζεται να απαγορεύσει πλήρως το ρωσικό φυσικό αέριο.
Ο αγωγός Yamal-Europe μέσω Πολωνίας είναι επίσης «πολιτικά νεκρός».
Ο TurkStream έχει ήδη μεγιστοποιηθεί και παραμένει μόνο ο γεωπολιτικός κίνδυνος.
Αντιμετωπίζει αυξανόμενους κινδύνους ασφάλειας λόγω απόπειρων επιθέσεων με μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Ουκρανίας σχετικά με την υποστήριξη υποδομών στην περιοχή Krasnodar της Ρωσίας.
Ενώ οι επιθέσεις έχουν αναχαιτιστεί, υπογραμμίζουν την ευπάθεια και την έκθεση του αγωγού σε εναέριες απειλές και μυστικές επιχειρήσεις.
Επιπλέον, ο TurkStream είναι ο μόνος μεγάλος ρωσικός αγωγός εξαγωγής φυσικού αερίου προς την Ευρώπη που εξακολουθεί να λειτουργεί με πλήρη δυναμικότητα και επομένως παραμένει πιθανός στόχος για πρόσθετες κυρώσεις από τις ΗΠΑ εάν η Ουάσιγκτον είναι δυσαρεστημένη με το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων.
Οι αγωγοί Nord Stream 1 και 2 είναι κατεστραμμένοι και θα απαιτούσαν μια διαδικασία αδειοδότησης για επισκευή —εκτός από μία άθικτη όδευση, η οποία παραμένει μη πιστοποιημένη— για να μην αναφέρουμε τις νομικές προκλήσεις που σχετίζονται με αυτά τα projects. Η ουκρανική διέλευση ολοκληρώθηκε την 1η Ιανουαρίου 2025.
Η τελευταία διαδρομή —μέσω Sudzha— βομβαρδίστηκε πρόσφατα και ο σταθμός μέτρησης καταστράφηκε
Ακόμη και αν επισκευαστεί, η επανέναρξη τη λειτουργίας θα πάρει χρόνο, καθώς οι προμήθειες δεν μπορούν να επανεκκινήσουν αμέσως.
Οι ρεαλιστικές επιλογές για τη μεταφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη
Υπάρχουν οι ακόλουθες ρεαλιστικές επιλογές για ρωσικό φυσικό αέριο αγωγών:
i Διατήρηση status quo. Δεν υπάρχει αποκατάσταση της συμφωνίας διαμετακόμισης του αγωγού μέσω της Ουκρανίας ή του Nord Stream, αφήνοντας σε λειτουργία μόνο τον TurkStream.
Οι μειωμένοι ρωσικοί όγκοι δημιουργούν περισσότερο χώρο για το LNG των ΗΠΑ — ευνοϊκό σενάριο για τον Trump αλλά απαράδεκτο για τον Putin.
ii Ελάχιστοι όγκοι διέλευσης αγωγών μέσω Ουκρανίας.
Οι ροές επιστρέφουν περίπου στα επίπεδα του 2024 (10-15 bcm).
Αυτός θα μπορούσε να είναι ένας αμοιβαία αποδεκτός συμβιβασμός και μια πιθανή win-win λύση όπου η Ρωσία διατηρεί κάποια έσοδα και επιρροή, το LNG των ΗΠΑ παραμένει ανταγωνιστικό, η Ουκρανία κερδίζει κάποια τέλη (και μπορεί να χρειαστεί μέρος αυτού του φυσικού αερίου) και χώρες όπως η Σλοβακία, η Ουγγαρία και άλλες στην Κεντρική Ευρώπη εξασφαλίζουν τον κρίσιμο για τις οικονομίες τους φθηνό ενεργειακό εφοδιασμό.
iii Μεγάλη συμφωνία για τις οδούς διέλευσης του αερίου/αναβίωση του Nord Stream. Αυτό θα πάρει χρόνο, καθώς οι ροές δεν μπορούν να ξαναρχίσουν αμέσως, αλλά τελικά θα φέρει πολύ περισσότερο ρωσικό αέριο μέσω αγωγών στην Ευρώπη.
Αυτό θα ήταν πολύ επιθυμητό για τη Ρωσία, αλλά πολιτικά δύσκολο για τον Trump, εκτός εάν οι αμερικανικές εταιρείες είναι σε θέση να αντλήσουν αξία μέσω τελών διέλευσης ή μετοχικής συμμετοχής - μια επιλογή που παραμένει δύσκολη και νομικά θολή.
Τα σενάρια για κυρώσεις και περιορισμούς για το ρωσικό αέριο
Άσκηση ισορροπίας ανάμεσα σε 3 παράγοντες
Ο Trump αντιμετωπίζει μια πράξη εξισορρόπησης τριών κατευθύνσεων: διατήρηση της ενέργειας φθηνής στο εσωτερικό, επέκταση του LNG των ΗΠΑ στο εξωτερικό και συμβολικά σημαντική ειρηνευτικής συμφωνίας. Ωστόσο, θέλει γρήγορες, υψηλής προβολής νίκες έναντι πολύπλοκων αναλύσεων.
Εν τω μεταξύ, η Ρωσία προσπαθεί να μετατοπίσει τη συζήτηση μακριά από τη σύγκρουση της Ουκρανίας και προς την ευρύτερη οικονομική συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας: κοινά projects σε σπάνιες γαίες, συνεργασία στην Αρκτική και φυσικό αέριο στην Ευρώπη. Θα λειτουργήσει αυτή η τακτική; Αυτό μένει να φανεί.
Ωστόσο, οποιαδήποτε αλλαγή στις κυρώσεις για το φυσικό αέριο θα έχει πολλαπλαστιαστικές επιπτώσεις στις παγκόσμιες αγορές φυσικού αερίου.
Οι ρωσικοί όγκοι φυσικού αερίου είναι ένας πραγματικός μπαλαντέρ: είτε επιστρέψουν είτε εξαφανιστούν, θα επηρεάσουν τις τιμές, τις ροές φυσικού αερίου, τις αποφάσεις χρηματοοικονομικών επενδύσεων σε νέα projects και τη γεωπολιτική του φυσικού αερίου.
www.bankingnews.gr
H κυβέρνηση Trump εξετάζει τη συνεργασία στον ρωσικό ενεργειακό τομέα ως βασικό στοιχείο οικονομικών ανταλλαγμάτων προκειμένου να δελεάσει το Κρεμλίνο, καθώς πιέζει για μια συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg Παρασκευή 25 Απριλίου 2025.
Κοινά projects στην Αρκτική, καθώς και πετρέλαιο και φυσικό αέριο και ορυκτά σπάνιων γαιών, συγκαταλέγονται στις επιλογές που εξετάζονται στο πλαίσιο μιας εταιρικής σχέσης που θα προσφέρουν οι ΗΠΑ στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας.
Η Ρωσία, ενθαρρυμένη από την ομιλία του Προέδρου Donald Trump για οικονομικές συμφωνίες που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν μια ειρηνευτική συμφωνία, καταρτίζει έναν κατάλογο έργων και περιουσιακών στοιχείων που οι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι θα μπορούσαν να ενδιαφέρουν τις ΗΠΑ, σύμφωνα με άτομα στη Μόσχα που συμμετέχουν στην προσπάθεια.
Οι παραπάνω προτάσεις συλλέγονται από τον Kirill Dmitriev, επιτετραμμένο του Προέδρου Vladimir Putin για τις διμερείς οικονομικές σχέσεις, ο οποίος έχει γίνει βασικός συνδετικός κρίκος του Κρεμλίνου με τον Λευκό Οίκο.
Οι δύο πλευρές δεν συζητούν άμεσα σχέδια προς το παρόν, ανέφεραν οι πηγές.
Kirill Dmitriev
Τα εμπόδια
Οποιαδήποτε προσπάθεια αναβίωσης των οικονομικών δεσμών θα αντιμετώπιζε τεράστια εμπόδια, από τις χιλιάδες κυρώσεις που εξακολουθούν να ισχύουν κατά της Ρωσίας από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της Ομάδας των G7 έως τη μακροχρόνια απροθυμία του Κρεμλίνου να επιτρέψει σε ξένους επενδυτές τον έλεγχο σε στρατηγικούς τομείς όπως η ενέργεια.
Η εστίαση σε πιθανές επιχειρηματικές συμφωνίες, ειδικά στον ενεργειακό τομέα, υπογραμμίζει με χαρακτηριστικό τρόπο την συναλλακτική προσέγγιση της κυβέρνησης Trump στην εξωτερική πολιτική.
Εάν οι συμφωνίες υλοποιηθούν, θα μπορούσαν επίσης να δώσουν στις αμερικανικές εταιρείες σημαντικό ρόλο στη ροή φυσικού αερίου, πετρελαίου και ηλεκτρικής ενέργειας από τη Ρωσία και την Ουκρανία, προς όλη την Ευρώπη.
Η προσπάθεια έρχεται μετά την πίεση του Trump για μία ολοκληρωμένη επενδυτική συμφωνία με την Ουκρανία που θα έδινε στις ΗΠΑ σημαντικό ρόλο σε έργα αξιοποίησης των ορυκτών κοιτασμάτων της χώρας και ανοικοδόμησης των υποδομών της.
Οι ΗΠΑ επιδιώκουν μια ταχεία ειρηνευτική συμφωνία και έχουν απειλήσει να αποχωρήσουν από τις διαπραγματεύσεις εάν τα μέρη δεν συμφωνήσουν να σταματήσουν τις εχθροπραξίες.
«Ο τρόπος με τον οποίο ο Trump αρέσκεται να διαμορφώνει την πολιτική έχει σημεία αναφοράς που μπορεί να καταλάβει ο Putin όπως οι επιχειρήσεις, αλλά προς το παρόν οι Ρώσοι δεν είναι πλήρως πρόθυμοι να συμφωνήσουν με αυτό», δήλωσε η Emily Ferris, ανώτερη ερευνήτρια στο τμήμα Μελετών Διεθνούς Ασφάλειας στο Royal United Services Institute στο Λονδίνο.
Τα αγκάθια για την άρση των κυρώσεων
Οι ΗΠΑ πρότειναν την άρση των κυρώσεων κατά της Μόσχας στο πλαίσιο οποιασδήποτε ειρηνευτικής συμφωνίας αν και αυτό θα απαιτούσε επίσης συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς πολλοί από τους πιο αυστηρούς περιορισμούς έχουν επιβληθεί από το μπλοκ. Οι ΗΠΑ - και δη ο Trump - θεωρούν τα οικονομικά κίνητρα ως βασικό στοιχείο για να πείσουν τον Putin στην προσπάθεια για ειρηνευτική συμφωνία, σύμφωνα με τις πηγές.
Την Τετάρτη 23 Απριλίου, ο Υπουργός Εξωτερικών Marco Rubio διέψευσε μια αναφορά ότι αυτός και ο Witkoff είχαν συζητήσει την άρση των ενεργειακών κυρώσεων.
Ο Trump δημοσίευσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις 20 Απριλίου ότι εάν η Ρωσία και η Ουκρανία καταλήξουν σε συμφωνία, «ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΟ ΘΑ ΑΡΧΙΣΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΜΕΓΑΛΑ DEAL ΜΕ ΤΙΣ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ».
Ορισμένοι Ρώσοι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι μπορούν να δημιουργήσουν μια εταιρική σχέση με τις ΗΠΑ, ακόμη και αν οι συνομιλίες για τον τερματισμό των συγκρούσεων στην Ουκρανία καταρρεύσουν, δήλωσε ένα πηγή στο Κρεμλίνο.
«Το εμπόριο της Ρωσίας με την Κίνα είναι επί του παρόντος περίπου 70 φορές μεγαλύτερο από το εμπόριό της με τις ΗΠΑ, επομένως αυτό φυσικά περιορίζει τις διαθέσιμες επιλογές», δήλωσε η Maria Snegovaya, ανώτερη ερευνήτρια στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών με έδρα την Ουάσιγκτον.
Ωστόσο, ο Λευκός Οίκος θα μπορούσε να υιοθετήσει μια πιο ευέλικτη προσέγγιση στην επιβολή κυρώσεων, επιτρέποντας ενδεχομένως στις αμερικανικές ενεργειακές εταιρείες να εξασφαλίσουν σημαντικά μερίδια σε ρωσικές ενεργειακές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της Αρκτικής, είπε.
Ο πυρηνικός σταθμός της Zaporizhzhia
Μια πρόταση των ΗΠΑ θα έβλεπε θετικά τον αμερικανικό έλεγχο του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Zaporizhzhia της Ουκρανίας, ο οποίος βρίσκεται τώρα υπό ρωσική κατοχή, με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας να κατευθύνεται και στις δύο χώρες.
Η Ουκρανία υπέδειξε ότι μία τέτοια επιλογή στο μεγαλύτερο πυρηνικό εργοστάσιο της Ευρώπης θα συνοδευόταν από πολλά προβλήματα.
«Εάν οι ΗΠΑ εισέλθουν σε μια μορφή διαχείρισης αυτού του σταθμού, θα μπορούν να το κάνουν μόνο με τη βοήθεια του τεχνικού μας προσωπικού.
Αμέσως, προκύπτουν ερωτήματα σχετικά με την πρόσβαση στο νερό, τις υποδομές και την ασφάλεια», δήλωσε ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelensky νωρίτερα αυτή την εβδομάδα.
Θα ήταν πιο αποδεκτό αν η Ουκρανία και οι ΗΠΑ έλεγχαν το εργοστάσιο, αν και αυτή η επιλογή δεν βρίσκεται στο τραπέζι, σύμφωνα με τον ίδιο.
Την Κυριακή 27 Απριλίου ο Ρώσος ΥΠΕΞ Sergey Lavrov δήλωσε ότι δεν είναι αποδεκτό να υπάρξει αμερικανική κυριότητα στο εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας.
Ρωσικές εξαγωγές ενέργειας στην Ευρώπη με συμμετοχή αμερικανικών εταιρειών
Οι ΗΠΑ έχουν επίσης συζητήσει τρόπους με τους οποίους η συμμετοχή Αμερικανών επενδυτών, είτε σε παραγωγικά είτε σε διαμετακομιστικά περιουσιακά στοιχεία, θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποκατάσταση ορισμένων από τις ενεργειακές εξαγωγές της Ρωσίας προς την Ευρώπη. Η ήπειρος ήταν η μεγαλύτερη αγορά της Μόσχας πριν από την πλήρη εισβολή του Κρεμλίνου στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, αλλά έκτοτε έχει μειώσει την εξάρτησή της από τις ρωσικές προμήθειες.
Οι ΗΠΑ έχουν δείξει ενδιαφέρον για συνεργασία με τη Ρωσία σε projects στην Αρκτική και για συνεργασία με τον ενεργειακό γίγαντα Gazprom PJSC, αν και αυτές οι επαφές δεν ήταν σε επίσημο επίπεδο, ανέφερε το Bloomberg τον Μάρτιο.
Έχει επίσης διερευνήσει ανεπίσημα την πιθανότητα συνεργασίας με τη Ρωσία για την επανέναρξη των παραδόσεων φυσικού αερίου στην Ευρώπη, οι οποίες σταμάτησαν από την Ουκρανία φέτος, ανέφεραν δύο άτομα.
Αυτό είναι ιδιαίτερα περίπλοκο, καθώς πολλά κράτη διαφοροποίησαν τις προμήθειές τους μακριά από τη Ρωσία μετά τη στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία και η ΕΕ εργάζεται πάνω σε έναν οδικό χάρτη για τη σταδιακή κατάργηση των ρωσικών ορυκτών καυσίμων.
Η ιδέα να επιτραπεί στις αμερικανικές εταιρείες να έχουν πρόσβαση σε ρωσικά ενεργειακά περιουσιακά στοιχεία έχει συζητηθεί εσωτερικά στη Μόσχα, δήλωσε ένα κορυφαίο στέλεχος μιας κρατικής οντότητας που συνεργάζεται με την Gazprom και την Rosneft PJSC.
Η πώληση μεριδίων σε ενεργειακά έργα ή εταιρείες στους Αμερικανούς, ιδανικά σε εκείνους που βρίσκονται κοντά στον Trump, θα μπορούσε να είναι στρατηγικά χρήσιμη, καθώς μπορεί να διευκολύνει τις διαδικασίες πωλήσεων και διασυνοριακών πληρωμών, είπε. Δεν είναι σαφές ποιες αμερικανικές εταιρείες θα μπορούσαν να συμμετέχουν σε επενδύσεις στον ρωσικό ενεργειακό τομέα ενώ οι προηγούμενες σχέσεις έχουν διαταραχθεί.
Οι ίδιες οι ΗΠΑ ανταγωνίζονται επίσης τη Ρωσία για την ευρωπαϊκή αγορά LNG.
Επενδύσεις στη Ρωσία
Οι ΗΠΑ δεν ήταν μεταξύ των 10 μεγαλύτερων ξένων άμεσων επενδυτών της Ρωσίας πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Οι αμερικανικές επιχειρήσεις στη Ρωσία καθοδηγούνταν από brands που κυμαίνονταν από την McDonald's Corp και την PepsiCo Inc μέχρι την Ford Motor Co, ενώ η παρουσία τους στους τομείς της ενέργειας και των πρώτων υλών ήταν λιγότερο ορατή.
Υπήρξαν επίσης μεγάλες απώλειες μετά τη στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία.
Η Exxon Mobil τελικά έχασε το Project πετρελαίου και φυσικού αερίου Sakhalin-1, καθώς ο Putin υπέγραψε διάταγμα για τη μεταφορά των δραστηριοτήτων σε μια ρωσική οντότητα.
Τα κοιτάσματα σπάνιων γαιών
Ο Putin έχει επίσης βάλει στο τραπέζι τα κοιτάσματα σπάνιων γαιών της Ρωσίας, μετά τις επανειλημμένες δημόσιες εκδηλώσεις ενδιαφέροντος του Τrump για τα κρίσιμα ορυκτά καθώς ο τελευταίος θέλει να μειώσει την εξάρτηση της χώρας του απο την Κίνα
Το κοίτασμα Tomtor στην Γιακουτία, στην Άπω Ανατολή της Ρωσίας, είναι ένας υποψήφιο project για συνεργασία με τις ΗΠΑ, δήλωσε ένα από τα άτομα που βρίσκονται κοντά στη ρωσική κυβέρνηση.
Το κοίτασμα, ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, ιδίως στο ορυκτό νιόβιο, ανήκει σε πρώην διευθυντές του Ομίλου ΤΠΕ από τη ρωσική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία και η ανάπτυξη σταμάτησε καθώς οι κυρώσεις εμπόδισαν την πρόσβαση στις απαραίτητες τεχνολογίες. Η αμερικανική εμπλοκή στο έργο μπορεί να βοηθήσει στην επίλυση του ζητήματος, καθώς ορισμένες κυρώσεις θα μπορούσαν να χαλαρώσουν,.
Ο Putin διέταξε τον Νοέμβριο του 2025 να διασφαλιστεί η ανάπτυξη του Tomtor είτε από τους ιδιοκτήτες του είτε με τη βοήθεια άλλων επενδυτών ή του κράτους.
Βεβαίως, ακόμη και αν επιτευχθεί ειρηνευτική συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, θα υπάρξει μεγάλη πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα σχετικά με τις προοπτικές των μακροπρόθεσμων επενδύσεων στη Ρωσία.
«Πολλές αμερικανικές εταιρείες έχασαν πολλά στη Ρωσία από το 2014», δήλωσε ο Alexander Gabuev, διευθυντής του Κέντρου Carnegie Russia - Eurasia. «Οποιαδήποτε σημαντική εισροή επενδυτών από τις ΗΠΑ είναι – προς το παρόν - ουτοπία».
Kοίτασμα Tomtor
Το project του Nord Stream 2 και η αγορά φυσικού αερίου της Ευρώπης
Υπό την πρώτη κυβέρνηση Trump, οι Ηνωμένες Πολιτείες πίεσαν τη Γερμανία να «βάλει πάγο» στο έργο Nord Stream 2, προώθησαν το υγροποιημένο φυσικό αέριο των ΗΠΑ (LNG) και ώθησαν τους Ευρωπαίους να μειώσουν την εξάρτησή τους από τη Ρωσία.
Μετά τη στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες απαγόρευσαν το ρωσικό LNG και αργότερα επέβαλαν κυρώσεις προκειμένου να σταματήσουν την ανάπτυξη παραγωγής LNG από τα πλούσια κοιτάσματα της Αρκτικής.
Αλλά με τον Trump εκ νέου στην εξουσία, η κατάσταση έχει αλλάξει: τόσο οι Αμερικανοί όσο και οι Ρώσοι αξιωματούχοι συζητούν πιθανή συνεργασία για τις πωλήσεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Οι φήμες κάνουν λόγο ακόμη και την αναβίωση του Nord Stream 2 ή εμπλοκή αμερικανικών εταιρειών σε ρωσικά projects για το LNG στην Αρκτική.
Ενώ είναι πολύ νωρίς για να προβλέψουμε το αποτέλεσμα των συνεχιζόμενων συνομιλιών, οι οποίες καθοδηγούνται περισσότερο από γεωστρατηγικά κίνητρα παρά από τη λογική της αγοράς, η εξέταση της γεωπολιτικής του φυσικού αερίου αποκαλύπτει πολλά πιθανά σενάρια για τις εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Ποιες κυρώσεις των ΗΠΑ έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στις εξαγωγές φυσικού αερίου της Ρωσίας;
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιβάλει πολυάριθμες κυρώσεις στο ρωσικό LNG, στοχεύοντας εξοπλισμό, εξειδικευμένα δεξαμενόπλοια LNG της Αρκτικής και εταιρείες παραγωγής LNG όπως η Novatek και projects όπως το LLC Arctic LNG 2 και - από τον Ιανουάριο του 2025 — τα projects Portovaya LNG και Vysotsk LNG.
Αυτά τα μέτρα ανάγκασαν και τα τρία projects να σταματήσουν τη λειτουργία τους και μόνο το Sakhalin-2 και το Yamal LNG παραμένουν λειτουργικά.
Όσον αφορά το φυσικό αέριο του αγωγού, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν κυρώσεις σχετικά με τους αγωγούς Nord Stream 2 και TurkStream πολύ πριν από τον πόλεμο, τον Δεκέμβριο του 2019.
Στις 23 Φεβρουαρίου 2022 -μόλις μία ημέρα πριν από την εκκίνηση της στρατιωτικής επιχείρησης της Ρωσίας στην Ουκρανία- οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν απευθείας κυρώσεις στον Nord Stream 2.
Τι θα μπορούσε να τεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων;
Οι συνομιλίες ενδέχεται να διερευνήσουν την άρση ή την ενίσχυση των κυρώσεων LNG, τη χαλάρωση των πρόσφατων περιορισμών στην Gazprombank, ακόμη και το άνοιγμα του ουκρανικού κόμβού διαμετακόμισης, η οποία ολοκληρώθηκε την 1η Ιανουαρίου 2025.
Έχουν επίσης πέσει στο τραπέζι κοινά projects ΗΠΑ-Ρωσίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κυρώσεις για το φυσικό αέριο είναι λιγότερο κρίσιμες για τον ρωσικό προϋπολογισμό από ό,τι το πετρέλαιο ή οι οικονομικές κυρώσεις.
Αλλά συμβολικά, έχουν τεράστια σημασία για τον Vladimir Putin. Το Nord Stream δεν είναι απλώς ένας αγωγός - είναι ένα εμβληματικό έργο που συνδέεται με το όραμα του Putin για τη Ρωσία ως κυρίαρχη ενεργειακή δύναμη στην Ευρώπη, που επιδιώκεται σε πείσμα της έντονης αντίθεσης πολλών δυτικών πολιτικών.
Η αναβίωσή του θα θεωρηθεί στο εσωτερικό ως ξεκάθαρη απόδειξη του θριάμβου της Ρωσίας σε μία υπαρξιακή αντιπαράθεση με τον δυτικό φιλελευθερισμό.
Ομοίως, τα έργα LNG στο Yamal είναι κάτι περισσότερο από εμπορικές επιχειρήσεις.
Συμβολίζουν τις παγκόσμιες φιλοδοξίες της Ρωσίας σε έναν τομέα όπου είναι σχετικά καινούργιος, επιδεικνύοντας την ικανότητά της να κατασκευάζει εξαιρετικά πολύπλοκες υποδομές στην Αρκτική — κατασκευασμένες από την αρχή, εγκαίρως και εντός προϋπολογισμού.
Ευρύτερα, τα projects αντικατοπτρίζουν τη φιλοδοξία της Ρωσίας για κυριαρχία στην Αρκτική και, συγκεκριμένα, να ασκεί έλεγχο στη Βόρεια Θάλασσα. Η αναβίωσή τους θα σηματοδοτούσε όχι μόνο την οικονομική εκ νέου δέσμευση αλλά και τη διεθνή αναγνώριση των ενεργειακών και γεωπολιτικών φιλοδοξιών της Ρωσίας.
Παρά το γεγονός ότι τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Ρωσία, ως οι κορυφαίες χώρες εξαγωγής φυσικού αερίου, έχουν συμφέρον σε μια μειωμένη προσφορά φυσικού αερίου, τα εμπορικά τους συμφέροντα συγκρούονται.
Οι παίκτες στη αγορά του LNG των ΗΠΑ επωφελούνται από τη μειωμένη ρωσική παρουσία στην Ευρώπη, επομένως η διατήρηση ή η αύξηση των κυρώσεων θα ήταν μια αποδεκτή πολιτική για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Για τον Putin, η αύξηση των εξαγωγών φυσικού αερίου αποτελεί σημαντική για τη γεωπολιτική μόχλευση.
Ποιες είναι ο επιλογές Trump για τις κυρώσεις στο LNG:
1. Ενίσχυση των κυρώσεων στο ρωσικό LNG. Αυτό θα ήταν το χειρότερο σενάριο για τη Ρωσία και θα μπορούσε να αφαιρέσει γρήγορα έως και 47 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) εξαγωγών LNG - να δώσει ώθηση για τους εξαγωγείς LNG των ΗΠΑ, - μια κίνηση που θα εξοργίσει τον Putin.
2. Άρση κυρώσεων για το ρωσικό LNG (ή τουλάχιστον διευκόλυνση της επιβολής). Αυτό θα επέτρεπε περισσότερο ρωσικό LNG να εισέλθει στην αγορά, κάτι που θα έβλαπτε τους παραγωγούς LNG των ΗΠΑ, οι οποίοι θα αντιμετώπιζαν περισσότερο ανταγωνισμό ακριβώς καθώς αναμένεται το επόμενο κύμα νέας προσφοράς LNG και μειώσεις τιμών.
Ο αρνητικός αντίκτυπος στους παραγωγούς των ΗΠΑ θα μπορούσε ενδεχομένως να αντισταθμιστεί από τη συμμετοχή τους σε ρωσικά έργα LNG -αν και αυτό είναι απίθανο λόγω πολιτικών και νομικών κινδύνων- και οι Κινέζοι μέτοχοι αυτών των έργων ενδέχεται να αντιταχθούν.
3. Διατήρηση των κυρώσεων βρίσκονται σε ισχύ. Το σημερινό status quo διατηρεί το πλεονέκτημα των ΗΠΑ, αλλά δεν θα ικανοποιήσει το Κρεμλίνο.
Οι επιλογές του Trump για το φυσικό αέριο αγωγών:
Για τις εξαγωγές φυσικού αερίου με αγωγούς, η κατάσταση είναι ακόμη πιο δύσκολη.
Υπάρχουν πολλές διαδρομές αγωγών που θα μπορούσαν να φέρουν ρωσικό αέριο στην Ευρώπη, αλλά η καθεμία έχει ορισμένους περιορισμούς:
Ο αγωγός προς τη Φινλανδία δεν θα επανεκκινήσει καθώς η Φινλανδία ετοιμάζεται να απαγορεύσει πλήρως το ρωσικό φυσικό αέριο.
Ο αγωγός Yamal-Europe μέσω Πολωνίας είναι επίσης «πολιτικά νεκρός».
Ο TurkStream έχει ήδη μεγιστοποιηθεί και παραμένει μόνο ο γεωπολιτικός κίνδυνος.
Αντιμετωπίζει αυξανόμενους κινδύνους ασφάλειας λόγω απόπειρων επιθέσεων με μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Ουκρανίας σχετικά με την υποστήριξη υποδομών στην περιοχή Krasnodar της Ρωσίας.
Ενώ οι επιθέσεις έχουν αναχαιτιστεί, υπογραμμίζουν την ευπάθεια και την έκθεση του αγωγού σε εναέριες απειλές και μυστικές επιχειρήσεις.
Επιπλέον, ο TurkStream είναι ο μόνος μεγάλος ρωσικός αγωγός εξαγωγής φυσικού αερίου προς την Ευρώπη που εξακολουθεί να λειτουργεί με πλήρη δυναμικότητα και επομένως παραμένει πιθανός στόχος για πρόσθετες κυρώσεις από τις ΗΠΑ εάν η Ουάσιγκτον είναι δυσαρεστημένη με το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων.
Οι αγωγοί Nord Stream 1 και 2 είναι κατεστραμμένοι και θα απαιτούσαν μια διαδικασία αδειοδότησης για επισκευή —εκτός από μία άθικτη όδευση, η οποία παραμένει μη πιστοποιημένη— για να μην αναφέρουμε τις νομικές προκλήσεις που σχετίζονται με αυτά τα projects. Η ουκρανική διέλευση ολοκληρώθηκε την 1η Ιανουαρίου 2025.
Η τελευταία διαδρομή —μέσω Sudzha— βομβαρδίστηκε πρόσφατα και ο σταθμός μέτρησης καταστράφηκε
Ακόμη και αν επισκευαστεί, η επανέναρξη τη λειτουργίας θα πάρει χρόνο, καθώς οι προμήθειες δεν μπορούν να επανεκκινήσουν αμέσως.
Οι ρεαλιστικές επιλογές για τη μεταφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη
Υπάρχουν οι ακόλουθες ρεαλιστικές επιλογές για ρωσικό φυσικό αέριο αγωγών:
i Διατήρηση status quo. Δεν υπάρχει αποκατάσταση της συμφωνίας διαμετακόμισης του αγωγού μέσω της Ουκρανίας ή του Nord Stream, αφήνοντας σε λειτουργία μόνο τον TurkStream.
Οι μειωμένοι ρωσικοί όγκοι δημιουργούν περισσότερο χώρο για το LNG των ΗΠΑ — ευνοϊκό σενάριο για τον Trump αλλά απαράδεκτο για τον Putin.
ii Ελάχιστοι όγκοι διέλευσης αγωγών μέσω Ουκρανίας.
Οι ροές επιστρέφουν περίπου στα επίπεδα του 2024 (10-15 bcm).
Αυτός θα μπορούσε να είναι ένας αμοιβαία αποδεκτός συμβιβασμός και μια πιθανή win-win λύση όπου η Ρωσία διατηρεί κάποια έσοδα και επιρροή, το LNG των ΗΠΑ παραμένει ανταγωνιστικό, η Ουκρανία κερδίζει κάποια τέλη (και μπορεί να χρειαστεί μέρος αυτού του φυσικού αερίου) και χώρες όπως η Σλοβακία, η Ουγγαρία και άλλες στην Κεντρική Ευρώπη εξασφαλίζουν τον κρίσιμο για τις οικονομίες τους φθηνό ενεργειακό εφοδιασμό.
iii Μεγάλη συμφωνία για τις οδούς διέλευσης του αερίου/αναβίωση του Nord Stream. Αυτό θα πάρει χρόνο, καθώς οι ροές δεν μπορούν να ξαναρχίσουν αμέσως, αλλά τελικά θα φέρει πολύ περισσότερο ρωσικό αέριο μέσω αγωγών στην Ευρώπη.
Αυτό θα ήταν πολύ επιθυμητό για τη Ρωσία, αλλά πολιτικά δύσκολο για τον Trump, εκτός εάν οι αμερικανικές εταιρείες είναι σε θέση να αντλήσουν αξία μέσω τελών διέλευσης ή μετοχικής συμμετοχής - μια επιλογή που παραμένει δύσκολη και νομικά θολή.
Τα σενάρια για κυρώσεις και περιορισμούς για το ρωσικό αέριο
Άσκηση ισορροπίας ανάμεσα σε 3 παράγοντες
Ο Trump αντιμετωπίζει μια πράξη εξισορρόπησης τριών κατευθύνσεων: διατήρηση της ενέργειας φθηνής στο εσωτερικό, επέκταση του LNG των ΗΠΑ στο εξωτερικό και συμβολικά σημαντική ειρηνευτικής συμφωνίας. Ωστόσο, θέλει γρήγορες, υψηλής προβολής νίκες έναντι πολύπλοκων αναλύσεων.
Εν τω μεταξύ, η Ρωσία προσπαθεί να μετατοπίσει τη συζήτηση μακριά από τη σύγκρουση της Ουκρανίας και προς την ευρύτερη οικονομική συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας: κοινά projects σε σπάνιες γαίες, συνεργασία στην Αρκτική και φυσικό αέριο στην Ευρώπη. Θα λειτουργήσει αυτή η τακτική; Αυτό μένει να φανεί.
Ωστόσο, οποιαδήποτε αλλαγή στις κυρώσεις για το φυσικό αέριο θα έχει πολλαπλαστιαστικές επιπτώσεις στις παγκόσμιες αγορές φυσικού αερίου.
Οι ρωσικοί όγκοι φυσικού αερίου είναι ένας πραγματικός μπαλαντέρ: είτε επιστρέψουν είτε εξαφανιστούν, θα επηρεάσουν τις τιμές, τις ροές φυσικού αερίου, τις αποφάσεις χρηματοοικονομικών επενδύσεων σε νέα projects και τη γεωπολιτική του φυσικού αερίου.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών