Εάν οι φούσκες σκάσουν και οι κερδοσκόποι σπάσουν, η οικονομία και το χρηματοπιστωτικό σύστημα θα εκραγούν.
Όσοι ενηλικιώθηκαν μετά το 1982 δεν έχουν βιώσει ποτέ πραγματική ύφεση, και έτσι είναι απροετοίμαστοι για οτιδήποτε άλλο εκτός από εγγυήσεις διάσωσης και μόνιμη επέκταση.
Η κυρίαρχη άποψη είναι ότι η ύφεση προκαλείται από οικονομικούς παράγοντες.
Ωστόσο, η κυρίαρχη άποψη είναι λανθασμένη, γιατί η ύφεση προκαλείται από την… ανθρώπινη φύση.
Η ανθρώπινη φύση και η ικανότητά μας να συνηθίζουμε στα άκρα και να κανονικοποιούμε τις αντιπαραγωγικές δυναμικές εκδηλώνονται ως οικονομικοί παράγοντες - αλλά αυτά είναι αποτελέσματα, όχι αιτίες.
Η κυρίαρχη άποψη λέει ότι οι υφέσεις είναι κακές, οπότε ας βεβαιωθούμε ότι δεν θα συμβούν ποτέ.
Με άλλα λόγια, «ας τις θέσουμε εκτός νόμου πλημμυρίζοντας την οικονομία και το χρηματοπιστωτικό σύστημα με πακέτα διάσωσης εκ μέρους της Ομοσπονδιακής Τράπεζας και επεκτατική δημοσιονομική πολιτική μέσω αυξημένων ελλειμματικών δαπανών».
Η ιστορία των τελευταίων 40 ετών «αποδεικνύει» ότι αυτές οι πολιτικές εξαλείφουν αποτελεσματικά την ύφεση: όλες οι υφέσεις από το 1981-82 ήταν ρηχές και σύντομες, σαν τις ενοχλήσεις που μπορεί να έχει κανείς κάποιο τέταρτο της ώρας.
Η ανθρώπινη φύση έχει ανταποκριθεί σε αυτήν «εγγύηση περί μη ύφεσης» με τρόπους που υπολογίζονται ως ανεπιθύμητες συνέπειες.
Τα μαζικά μέτρα «έκτακτης ανάγκης» που έγιναν μόνιμη πολιτική δημιούργησε μια φούσκα στην οποία τα χαμηλά επιτόκια και η απεριόριστη πίστωση για όσους είναι πιο ίσοι από άλλους πυροδότησαν τη ζήτηση για περιουσιακά στοιχεία που παράγουν εισόδημα, και η οποία στη συνέχεια πυροδότησε μια κερδοσκοπική μανία.
Έχουμε συνηθίσει τόσο στην οικονομία της φούσκας όσο και στην κερδοσκοπική μανία, που αυτά θεωρούνται πλέον φυσιολογικά.
Αλλά πίσω από την εξομάλυνση, έχει επικρατήσει κάτι αντιπαραγωγικό: είμαστε πλέον εθισμένοι στην οικονομία της φούσκας και στην τρελή κερδοσκοπική μανία της.
Και εάν οι φούσκες σκάσουν και οι κερδοσκόποι σπάσουν, η οικονομία και το χρηματοπιστωτικό σύστημα θα εκραγούν.
Πολιτική μηδενικού επιτοκίου
Χωρίς το ZIRP (πολιτική μηδενικού επιτοκίου), το κεφάλαιο έχει στην πραγματικότητα κόστος, και η οικονομία της φούσκας δεν μπορεί να επιβιώσει εάν το κεφάλαιο έχει κόστος.
Μόλις το κεφάλαιο αποκτά κόστος, τότε η κερδοσκοπία γίνεται επικίνδυνη - δεν μπορεί να επιβιώσει.
Έχοντας κάνει τα πρωτοφανή πακέτα στήριξης θεμέλιο της οικονομίας, το τρένο δεν σταματάει: εάν η φούσκα σκάσει, η μόνη πιθανή απάντηση είναι να ωθήσουμε τα κίνητρα σε νέα άκρα.
Αυτά τα νέα άκρα κανονικοποιούνται και, μόλις ομαλοποιηθούν, η αντιπαραγωγική εσωτερική δυναμική αυτών των άκρων αγνοείται εύκολα.
Τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η υποστήριξη της Ομοσπονδιακής Τράπεζας στη φούσκα των ακινήτων.
Αναρωτιέται κανείς πώς θα μπορούσε να επιβιώσει το έθνος χωρίς η Fed να αγοράσει τίτλους στεγαστικούς δανείων τρισεκατομμυρίων δολαρίων - στην πραγματικότητα, κοινωνικοποιώντας την αγορά ενυπόθηκων δανείων, μαζί με τα στεγαστικά δάνεια που υποστηρίζονται από ομοσπονδιακούς οργανισμούς (υποθήκες FHA και VA).
Ο αυξανόμενος ομοσπονδιακός δανεισμός έχει επίσης γίνει κανονικότητα: δεδομένου ότι η Fed σύντομα θα μειώσει τα επιτόκια ξανά στο μηδέν, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Συνεχίστε τις καταστροφικές δαπάνες, όλα καλά.
Όμως όλη αυτή η δημιουργία «χρήματος» που κυνηγάει μια περιορισμένη δεξαμενή περιουσιακών στοιχείων, εργασίας και πόρων έχει σοβαρές συνέπειες: τον πληθωρισμό, αλλά και τη σταθερή διάβρωση της αγοραστικής δύναμης και της αξίας της εργασίας.
Δημιουργεί δε έναν βρόχο ανατροφοδότησης: οι μισθοί έχουν μείνει στάσιμοι για 40+ χρόνια και καθώς ο πληθωρισμός έχει καταβροχθίσει το 20% της αξίας των εισοδημάτων από το 2020 η εργασία πλέον δεν αποζημιώνεται.
Επωφελείται μόνον η ελίτ και η αστική τάξη.
Αυτή η κατάσταση ανατροφοδοτεί τον πληθωρισμό, όπως και η εκτύπωση χρήματος, η πιστωτική επέκταση και οι τεχνητές ελλείψεις που δημιουργούνται από τα μονοπώλια και τα καρτέλ.
Μια άλλη συνέπεια της πρωτοφανούς, μόνιμης τόνωσης είναι η διεύρυνση της ανισότητας πλούτου-εισοδήματος.
Όσοι βρίσκονται στην κορυφή του συστήματος θα μπορούν να δανειστούν χρήματα και να χρησιμοποιήσουν άπειρες πιστωτικές γραμμές για να αποκτήσουν όλα τα περιουσιακά στοιχεία που παράγουν αξία, τα οποία αυξάνουν το μη δεδουλευμένο εισόδημά τους και προκάλεσαν έναν τρομερό πόλεμο προσφορών για αυτά τα περιουσιακά στοιχεία που ώθησαν αποτιμήσεις στη στρατόσφαιρα.
Οι χρηματοδότες δανείζονται με 2%, ενώ οι δουλοπάροικοι για τα χρέη των πιστωτικών καρτών τους πληρώνουν 20%.
Το κατώτατο 95% δεν μπορεί να πλειοδοτήσει έναντι των χρηματοδότων και των εταιρειών για περιουσιακά στοιχεία χαμηλού κινδύνου, έτσι στρέφονται στον τζόγο ως το μόνο μέσο που απομένει για να αυξήσουν τον πλούτο τους.
Δεδομένου ότι η Fed έχει σιωπηρά εγγυηθεί ότι δεν θα επιτραπεί ποτέ να σκάσουν φούσκες, αυτός ο τζόγος έχει αποκτήσει ένα επικίνδυνα λεπτό καπλαμά ασφαλείας.
Οποιαδήποτε πτώση στις τιμές των κατοικιών ή των μετοχών θα αγοραστεί σύντομα, και έτσι οι αποτιμήσεις θα συνεχίσουν την ευτυχή άνοδό τους σε ολοένα υψηλότερα υψηλά.
Το κόλπο
Το κόλπο έχει να κάνει με το να μεταφέρεστε από μια φούσκα στην επόμενη φούσκα και να αξιοποιείτε τα κέρδη από το πρώτο νικητήριο στοίχημα σε μια πυραμίδα περιουσιακών στοιχείων.
Για παράδειγμα, το πρώτο ενοικιαζόμενο σπίτι της Airbnb ήταν μια εκπληκτική επιτυχία, στη συνέχεια αξιοποιήστε τις ροές του σε άλλα τρία, άλλα πέντε ή 20 ακόμη.
Αυτό λειτούργησε θαυμάσια για το κορυφαίο 10% που κατέχει περίπου το 90% όλων των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, αλλά δεν έχει κουνήσει πολύ τη βελόνα για το χαμηλότερο 50%, του οποίου το μερίδιο επί των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων αυξήθηκε κατά ένα πενιχρό 0,2%, παρά τα τρισεκατομμύρια δολάρια που πλημμύρισαν τις οικονομίες.
Το κορυφαίο 0,1% τα πήγε λίγο καλύτερα, προσθέτοντας περίπου 10 τρισεκατομμύρια δολάρια στην αξία των περιουσιακών του στοιχείων.
Ως αποτέλεσμα όλοι εφησυχάζουν.
Θα υπάρχει πάντα άφθονη πίστωση, θέσεις εργασίας και νομισματικά-δημοσιονομικά μέτρα, και η Fed θα πηδά πάντα για να διασώσει τις φούσκες από το σκάσιμο.
Τίποτα δεν μπορεί να πάει στραβά, γιατί είναι όλα υπό έλεγχο, και έχουμε 40 χρόνια «αποδείξεις» ότι δεν υπάρχει τίποτα που μπορεί να σπάσει αυτή την εγγύηση.
Κάτω από αυτόν τον εφησυχασμό, η αντιπαραγωγική δυναμική αυξάνεται και μια λανθάνουσα ύφεση ετοιμάζεται να βγει στον αφρό.
Ο πληθωρισμός περιορίζει τη Fed από το να μειώσει τα επιτόκια ξανά στο μηδέν, η ανισότητα πλούτου υπονομεύει την κοινωνική σταθερότητα, η κερδοσκοπική μανία στην πραγματικότητα δεν είναι χαμηλού κινδύνου και οι φούσκες βρίσκουν τρόπο να σκάσουν παρά τις διαβεβαιώσεις για θεόπνευστο έλεγχό τους.
Αντί να εγγυάται τη μόνιμη επέκταση όλων των καλών πραγμάτων, μια λανθάνουσα ύφεση εγγυάται μια ύφεση τέρας, καθώς η έμφυτη ικανότητά μας να εξομαλύνουμε τα άκρα και να διολισθαίνουμε σε ευτυχισμένο εφησυχασμό θα καταρρεύσει με απροσδόκητους τρόπους.
Όσοι ενηλικιώθηκαν μετά το 1982 δεν έχουν βιώσει ποτέ πραγματική ύφεση, και έτσι είναι απροετοίμαστοι για οτιδήποτε άλλο εκτός από εγγυήσεις διάσωσης και μόνιμη επέκταση.
www.bankingnews.gr
Η κυρίαρχη άποψη είναι ότι η ύφεση προκαλείται από οικονομικούς παράγοντες.
Ωστόσο, η κυρίαρχη άποψη είναι λανθασμένη, γιατί η ύφεση προκαλείται από την… ανθρώπινη φύση.
Η ανθρώπινη φύση και η ικανότητά μας να συνηθίζουμε στα άκρα και να κανονικοποιούμε τις αντιπαραγωγικές δυναμικές εκδηλώνονται ως οικονομικοί παράγοντες - αλλά αυτά είναι αποτελέσματα, όχι αιτίες.
Η κυρίαρχη άποψη λέει ότι οι υφέσεις είναι κακές, οπότε ας βεβαιωθούμε ότι δεν θα συμβούν ποτέ.
Με άλλα λόγια, «ας τις θέσουμε εκτός νόμου πλημμυρίζοντας την οικονομία και το χρηματοπιστωτικό σύστημα με πακέτα διάσωσης εκ μέρους της Ομοσπονδιακής Τράπεζας και επεκτατική δημοσιονομική πολιτική μέσω αυξημένων ελλειμματικών δαπανών».
Η ιστορία των τελευταίων 40 ετών «αποδεικνύει» ότι αυτές οι πολιτικές εξαλείφουν αποτελεσματικά την ύφεση: όλες οι υφέσεις από το 1981-82 ήταν ρηχές και σύντομες, σαν τις ενοχλήσεις που μπορεί να έχει κανείς κάποιο τέταρτο της ώρας.
Η ανθρώπινη φύση έχει ανταποκριθεί σε αυτήν «εγγύηση περί μη ύφεσης» με τρόπους που υπολογίζονται ως ανεπιθύμητες συνέπειες.
Τα μαζικά μέτρα «έκτακτης ανάγκης» που έγιναν μόνιμη πολιτική δημιούργησε μια φούσκα στην οποία τα χαμηλά επιτόκια και η απεριόριστη πίστωση για όσους είναι πιο ίσοι από άλλους πυροδότησαν τη ζήτηση για περιουσιακά στοιχεία που παράγουν εισόδημα, και η οποία στη συνέχεια πυροδότησε μια κερδοσκοπική μανία.
Έχουμε συνηθίσει τόσο στην οικονομία της φούσκας όσο και στην κερδοσκοπική μανία, που αυτά θεωρούνται πλέον φυσιολογικά.
Αλλά πίσω από την εξομάλυνση, έχει επικρατήσει κάτι αντιπαραγωγικό: είμαστε πλέον εθισμένοι στην οικονομία της φούσκας και στην τρελή κερδοσκοπική μανία της.
Και εάν οι φούσκες σκάσουν και οι κερδοσκόποι σπάσουν, η οικονομία και το χρηματοπιστωτικό σύστημα θα εκραγούν.
Πολιτική μηδενικού επιτοκίου
Χωρίς το ZIRP (πολιτική μηδενικού επιτοκίου), το κεφάλαιο έχει στην πραγματικότητα κόστος, και η οικονομία της φούσκας δεν μπορεί να επιβιώσει εάν το κεφάλαιο έχει κόστος.
Μόλις το κεφάλαιο αποκτά κόστος, τότε η κερδοσκοπία γίνεται επικίνδυνη - δεν μπορεί να επιβιώσει.
Έχοντας κάνει τα πρωτοφανή πακέτα στήριξης θεμέλιο της οικονομίας, το τρένο δεν σταματάει: εάν η φούσκα σκάσει, η μόνη πιθανή απάντηση είναι να ωθήσουμε τα κίνητρα σε νέα άκρα.
Αυτά τα νέα άκρα κανονικοποιούνται και, μόλις ομαλοποιηθούν, η αντιπαραγωγική εσωτερική δυναμική αυτών των άκρων αγνοείται εύκολα.
Τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η υποστήριξη της Ομοσπονδιακής Τράπεζας στη φούσκα των ακινήτων.
Αναρωτιέται κανείς πώς θα μπορούσε να επιβιώσει το έθνος χωρίς η Fed να αγοράσει τίτλους στεγαστικούς δανείων τρισεκατομμυρίων δολαρίων - στην πραγματικότητα, κοινωνικοποιώντας την αγορά ενυπόθηκων δανείων, μαζί με τα στεγαστικά δάνεια που υποστηρίζονται από ομοσπονδιακούς οργανισμούς (υποθήκες FHA και VA).
Ο αυξανόμενος ομοσπονδιακός δανεισμός έχει επίσης γίνει κανονικότητα: δεδομένου ότι η Fed σύντομα θα μειώσει τα επιτόκια ξανά στο μηδέν, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Συνεχίστε τις καταστροφικές δαπάνες, όλα καλά.
Όμως όλη αυτή η δημιουργία «χρήματος» που κυνηγάει μια περιορισμένη δεξαμενή περιουσιακών στοιχείων, εργασίας και πόρων έχει σοβαρές συνέπειες: τον πληθωρισμό, αλλά και τη σταθερή διάβρωση της αγοραστικής δύναμης και της αξίας της εργασίας.
Δημιουργεί δε έναν βρόχο ανατροφοδότησης: οι μισθοί έχουν μείνει στάσιμοι για 40+ χρόνια και καθώς ο πληθωρισμός έχει καταβροχθίσει το 20% της αξίας των εισοδημάτων από το 2020 η εργασία πλέον δεν αποζημιώνεται.
Επωφελείται μόνον η ελίτ και η αστική τάξη.
Αυτή η κατάσταση ανατροφοδοτεί τον πληθωρισμό, όπως και η εκτύπωση χρήματος, η πιστωτική επέκταση και οι τεχνητές ελλείψεις που δημιουργούνται από τα μονοπώλια και τα καρτέλ.
Μια άλλη συνέπεια της πρωτοφανούς, μόνιμης τόνωσης είναι η διεύρυνση της ανισότητας πλούτου-εισοδήματος.
Όσοι βρίσκονται στην κορυφή του συστήματος θα μπορούν να δανειστούν χρήματα και να χρησιμοποιήσουν άπειρες πιστωτικές γραμμές για να αποκτήσουν όλα τα περιουσιακά στοιχεία που παράγουν αξία, τα οποία αυξάνουν το μη δεδουλευμένο εισόδημά τους και προκάλεσαν έναν τρομερό πόλεμο προσφορών για αυτά τα περιουσιακά στοιχεία που ώθησαν αποτιμήσεις στη στρατόσφαιρα.
Οι χρηματοδότες δανείζονται με 2%, ενώ οι δουλοπάροικοι για τα χρέη των πιστωτικών καρτών τους πληρώνουν 20%.
Το κατώτατο 95% δεν μπορεί να πλειοδοτήσει έναντι των χρηματοδότων και των εταιρειών για περιουσιακά στοιχεία χαμηλού κινδύνου, έτσι στρέφονται στον τζόγο ως το μόνο μέσο που απομένει για να αυξήσουν τον πλούτο τους.
Δεδομένου ότι η Fed έχει σιωπηρά εγγυηθεί ότι δεν θα επιτραπεί ποτέ να σκάσουν φούσκες, αυτός ο τζόγος έχει αποκτήσει ένα επικίνδυνα λεπτό καπλαμά ασφαλείας.
Οποιαδήποτε πτώση στις τιμές των κατοικιών ή των μετοχών θα αγοραστεί σύντομα, και έτσι οι αποτιμήσεις θα συνεχίσουν την ευτυχή άνοδό τους σε ολοένα υψηλότερα υψηλά.
Το κόλπο
Το κόλπο έχει να κάνει με το να μεταφέρεστε από μια φούσκα στην επόμενη φούσκα και να αξιοποιείτε τα κέρδη από το πρώτο νικητήριο στοίχημα σε μια πυραμίδα περιουσιακών στοιχείων.
Για παράδειγμα, το πρώτο ενοικιαζόμενο σπίτι της Airbnb ήταν μια εκπληκτική επιτυχία, στη συνέχεια αξιοποιήστε τις ροές του σε άλλα τρία, άλλα πέντε ή 20 ακόμη.
Αυτό λειτούργησε θαυμάσια για το κορυφαίο 10% που κατέχει περίπου το 90% όλων των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, αλλά δεν έχει κουνήσει πολύ τη βελόνα για το χαμηλότερο 50%, του οποίου το μερίδιο επί των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων αυξήθηκε κατά ένα πενιχρό 0,2%, παρά τα τρισεκατομμύρια δολάρια που πλημμύρισαν τις οικονομίες.
Το κορυφαίο 0,1% τα πήγε λίγο καλύτερα, προσθέτοντας περίπου 10 τρισεκατομμύρια δολάρια στην αξία των περιουσιακών του στοιχείων.
Ως αποτέλεσμα όλοι εφησυχάζουν.
Θα υπάρχει πάντα άφθονη πίστωση, θέσεις εργασίας και νομισματικά-δημοσιονομικά μέτρα, και η Fed θα πηδά πάντα για να διασώσει τις φούσκες από το σκάσιμο.
Τίποτα δεν μπορεί να πάει στραβά, γιατί είναι όλα υπό έλεγχο, και έχουμε 40 χρόνια «αποδείξεις» ότι δεν υπάρχει τίποτα που μπορεί να σπάσει αυτή την εγγύηση.
Κάτω από αυτόν τον εφησυχασμό, η αντιπαραγωγική δυναμική αυξάνεται και μια λανθάνουσα ύφεση ετοιμάζεται να βγει στον αφρό.
Ο πληθωρισμός περιορίζει τη Fed από το να μειώσει τα επιτόκια ξανά στο μηδέν, η ανισότητα πλούτου υπονομεύει την κοινωνική σταθερότητα, η κερδοσκοπική μανία στην πραγματικότητα δεν είναι χαμηλού κινδύνου και οι φούσκες βρίσκουν τρόπο να σκάσουν παρά τις διαβεβαιώσεις για θεόπνευστο έλεγχό τους.
Αντί να εγγυάται τη μόνιμη επέκταση όλων των καλών πραγμάτων, μια λανθάνουσα ύφεση εγγυάται μια ύφεση τέρας, καθώς η έμφυτη ικανότητά μας να εξομαλύνουμε τα άκρα και να διολισθαίνουμε σε ευτυχισμένο εφησυχασμό θα καταρρεύσει με απροσδόκητους τρόπους.
Όσοι ενηλικιώθηκαν μετά το 1982 δεν έχουν βιώσει ποτέ πραγματική ύφεση, και έτσι είναι απροετοίμαστοι για οτιδήποτε άλλο εκτός από εγγυήσεις διάσωσης και μόνιμη επέκταση.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών