Οι δασμοί του Trump στοχεύουν στη δημιουργία μιας Νέας Παγκόσμιας Οικονομικής Τάξης
Στην ανατροπή της παγκόσμιας εμπορικής τάξης που δημιούργησαν προχωρούν οι ΗΠΑ, εγκαινιάζοντας μια νέα, πιο φωτεινή εποχή μακροπρόθεσμα.
Και ενώ η απόφαση περί επιβολής δασμών του Προέδρου Trump την Τετάρτη 2/4 αποτελεί ένα υψηλού κινδύνου στοίχημα για τη μεταμόρφωση της παγκόσμιας οικονομικής πραγματικότητας, που εδώ και δεκαετίες συνεισέφερε στον οικονομικό βιασμό των ΗΠΑ και των απλών ανθρώπων —παρά το γεγονός ότι η αμερικανική οικονομία ήταν αξιοζήλευτη μεταξύ των πλούσιων συμμάχων της— εντούτοις θα γεννήσει κάτι άλλο, αξιομνημόνευτο.
Βέβαια, οι ενέργειες του Αμερικανού προέδρου εγείρουν πρόσκαιρα την πιθανότητα ενός στασιμοπληθωριστικού σοκ, που θα αυξήσει τις τιμές, εκθέτοντας πολλές οικονομίες, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ, σε κίνδυνο ύφεσης.
Υπενθυμίζεται πως ο Trump σόκαρε τις αγορές ανακοινώνοντας μια σειρά από αυξήσεις δασμών στους κύριους εμπορικούς εταίρους της χώρας του, μεταξύ άλλων 20% στην Ευρωπαϊκή Ένωση και 34% στην Κίνα.
Ο φόρος στα εισαγόμενα προϊόντα, ο οποίος προϋποθέτει τουλάχιστον μια αύξηση 10% για όλες τις χώρες, θα «ανεβάσει» το συνολικό μέσο σταθμισμένο ποσοστό δασμών στο 23% —το υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων 100 ετών— από το 10% πριν την ανακοίνωση και το 2,5% πέρυσι, σύμφωνα με την JPMorgan Chase.
Εύλογα πολλοί οικονομολόγοι δήλωσαν ότι η πολιτική του Trump, αν δεν αλλάξει, θα έχει αντίστοιχο αντίκτυπο με την απόφαση του Προέδρου Richard Nixon το 1971 να ανατρέψει τις συμφωνίες που είχαν συναφθεί από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Ουάσινγκτον είχε συμφωνήσει να ανταλλάσσει δολάρια με χρυσό, με την ισοτιμία να διαμορφώνεται στα $35 ανά ουγγιά.
Θα σημάνει «πιθανότατα τη μεγαλύτερη προσπάθεια να αναμορφωθεί θεμελιωδώς η δομή των φόρων και του εμπορίου στις ΗΠΑ από τότε που ο Nixon έβγαλε τις ΗΠΑ από τον χρυσό κανόνα στις αρχές της δεκαετίας του 1970», δήλωσε ο Michael Gapen, επικεφαλής οικονομολόγος των ΗΠΑ στη Morgan Stanley.
Ο Gapen δήλωσε ότι η τράπεζά του είχε προειδοποιήσει τους πελάτες της ότι οι αγορές ήταν πολύ αδιάφορες για τους κινδύνους από μεγαλύτερους και ευρύτερους δασμούς, αλλά η ανακοίνωση της Τετάρτης «ήταν πιο εκτεταμένη από ό,τι ακόμη και εμείς θεωρούσαμε».
Επιπτώσεις στις επενδύσεις και την οικονομία… πρόσκαιρες
Tα σχέδια του Προέδρου Trump για δασμούς 20% στην Κίνα, 25% στα εισαγόμενα αυτοκίνητα και δασμούς 25% στα καναδικά και μεξικανικά αγαθά που δεν καλύπτονται από υφιστάμενη εμπορική συμφωνία έχουν ψυχράνει τις επενδύσεις και το καταναλωτικό κλίμα.
«Απλώς ανακοίνωσε μια σημαντική αύξηση φόρων, κυρίως στον εταιρικό τομέα, και, όπως συμβαίνει με τους περισσότερους εταιρικούς φόρους, θα μετακυλιστούν στον καταναλωτή.
Και δεν μπορείς να αναπτύξεις μια οικονομία αυξάνοντας τους φόρους» δήλωσε ο Steven Blitz, επικεφαλής οικονομολόγος των ΗΠΑ στην GlobalData TS Lombard.
Οι δασμοί που ανακοινώθηκαν είναι ιδιαίτερα επιδραστικοί επειδή δεν περιλαμβάνουν εξαιρέσεις για τα δύο τρίτα των εισαγωγών που συνήθως έρχονται χωρίς δασμούς, όπως ο καφές, το τσάι και οι μπανάνες, δήλωσε ο Douglas Irwin, οικονομολόγος και ιστορικός του εμπορίου στο Dartmouth College.
Αυτοί οι δασμοί θα καλύψουν πολύ ευρύτερη γκάμα αγαθών σε σχέση με τον εμπορικό πόλεμο του Trump με την Κίνα το 2019.
Η Nike παράγει το ήμισυ των παπουτσιών της στο Βιετνάμ, στο οποίο επεβλήθηκε δασμός 46%.
Ένα δίκτυο κατασκευαστών ηλεκτρονικών στην Κίνα, την Ταϊβάν και τη Νότια Κορέα θα αντιμετωπίσει δασμούς τουλάχιστον 25% (εξαιρούνται το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τα διυλισμένα προϊόντα).
Οι δασμοί αυξάνουν τον κίνδυνο απότομης μείωσης του προσαρμοσμένου στον πληθωρισμό εισοδήματος των καταναλωτών, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει την αμερικανική οικονομία σε ύφεση φέτος, δήλωσε η Diane Swank, επικεφαλής οικονομολόγος στην KPMG.
Από την άλλη, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ το 2024 έφτασε το 1,1 τρισεκατομμύριο δολάρια, υπογραμμίζοντας στον Trump και στους συμμάχους του την ανάγκη να αναμορφώσουν το παγκόσμιο εμπόριο.
Οι δασμοί θα μπορούσαν να αποφέρουν έσοδα, αλλά με υψηλό κόστος για τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Οι υψηλές τιμές στα στοιχεία ενεργητικού τα τελευταία δύο χρόνια αντικατόπτριζαν τα στοιχήματα των επενδυτών ότι η αμερικανική οικονομία ήταν καλά τοποθετημένη σε σχέση με τους ανταγωνιστές της, δεδομένης της προόδου στην τεχνολογία και της προοπτικής για μια δύσκολη «ήπια προσγείωση», βάσει της οποίας ο πληθωρισμός μειώνεται χωρίς απότομη αύξηση της ανεργίας.
Ο Trump κληρονόμησε μια οικονομία με σταθερή ανάπτυξη και μειούμενο πληθωρισμό, αλλά και αδυναμίες από έναν παγωμένο τομέα ακινήτων, την ψυχρότητα στην αγορά εργασίας και την υπερτιμημένη χρηματιστηριακή αγορά - θεωρούσε δε πάντοτε τα εμπορικά ελλείμματα σημάδι οικονομικής αδυναμίας.
Αλλά στις προσπάθειες της κυβέρνησης Trump να περιορίσει αυτά τα ελλείμματα, οι ξένες χώρες θα μπορούσαν να απαντήσουν μειώνοντας τις αγορές τίτλων του αμερικανικού δημοσίου ή διαθέτοντας λιγότερα υπερβάλλοντα κεφάλαια για επένδυση στις αμερικανικές αγορές μετοχών, ακινήτων και ιδιωτικού χρέους.
«Ο πραγματικός πόνος από αυτό το γεγονός θα είναι η διάλυση της ροής κεφαλαίων που είχαμε με τον υπόλοιπο κόσμο» δήλωσε ο Blitz.
«Αυτή η ιδέα ότι μπορείς να σπάσεις το εμπόριο και να μην σπάσεις τη ροή κεφαλαίων είναι μια φαντασίωση».
Αν οι δασμοί παραμείνουν σε ισχύ για μεγάλο χρονικό διάστημα, ο πληθωρισμός, βάσει του προτιμώμενου δείκτη της Fed, θα μπορούσε να αυξηθεί από 2,5% τον Φεβρουάριο στο 4,4% μέχρι το τέλος του έτους, σύμφωνα με οικονομολόγους της UBS.
Όπως προβλέπουν, θα μειωθεί μετά από αυτό, στο 3% μέχρι το τέλος του 2027.
Σε αυτό το σενάριο, η αμερικανική οικονομία θα μπορούσε να δει την ανάπτυξη να «ψυχραίνεται» φέτος και να γίνεται αρνητική στο πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους, ικανοποιώντας τον τεχνικό ορισμό της ύφεσης.
Η ανεργία, που ήταν 4,1% τον Φεβρουάριο, θα μπορούσε να φτάσει γύρω στο 5,5% το επόμενο έτος.
Αυτός ο συνδυασμός αδύναμης ή στάσιμης ανάπτυξης και υψηλότερων τιμών θα έβαζε τη Fed σε πολύ δύσκολη θέση, επειδή η αμερικανική οικονομία έχει βγει από μια περίοδο αυξημένου πληθωρισμού.
Οι αξιωματούχοι θα πρέπει να αποφασίσουν αν θα επικεντρωθούν στον κίνδυνο υψηλότερου πληθωρισμού, ο οποίος απαιτεί αυστηρότερη πολιτική, ή στην αύξηση της ανεργίας, που θα απαιτούσε χαλαρότερη πολιτική.
Το ζήτημα είναι πώς οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να αντιμετωπίσουν ένα αρνητικό σοκ προσφοράς—για παράδειγμα, μια αύξηση στις τιμές του πετρελαίου.
Τα αρνητικά σοκ προσφοράς περιορίζουν την ικανότητα της οικονομίας να παράγει αγαθά ή υπηρεσίες.
Οι τιμές αυξάνονται ξαφνικά για κάποιους παραγωγούς, αλλά εξισώνονται με χαμηλότερα προσαρμοσμένα στον πληθωρισμό εισοδήματα που βαραίνουν τη συνολική οικονομική ανάπτυξη.
Η θεωρία της τυπικής νομισματικής πολιτικής λέει ότι, εάν αναμένονται τέτοια σοκ που θα αυξήσουν τις τιμές των επηρεαζόμενων αγαθών εφάπαξ, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να «αγνοήσουν» το σοκ — με άλλα λόγια, να μην κάνουν τίποτα διαφορετικό από ό,τι είχαν προγραμματίσει να κάνουν με τα επιτόκια πριν το σοκ.
Αλλά αυτό είναι ευκολότερο θεωρητικά παρά στην πράξη. Οι αξιωματούχοι θα δυσκολευτούν να δηλώσουν ότι οι αυξήσεις τιμών λόγω των δασμών είναι προσωρινές, εάν ενεργοποιήσουν μια αναδιάρθρωση των παγκόσμιων διαδικασιών παραγωγής που θα χρειαστεί χρόνια για να ολοκληρωθεί.
Το αποτέλεσμα είναι ότι οι αξιωματούχοι της Fed θα δουν την οικονομική δραστηριότητα να επιβραδύνεται και την ανεργία να αυξάνεται πριν προσπαθήσουν να μετριάσουν την επίδραση στη ζήτηση μειώνοντας τα επιτόκια.
Οι οικονομολόγοι της UBS δήλωσαν ότι πιστεύουν πως η Fed θα μειώσει τα επιτόκια σταδιακά αρχικά λόγω των κινδύνων υψηλότερου πληθωρισμού.
Αλλά προβλέπουν περισσότερες μειώσεις επιτοκίων μετά την αύξηση της ανεργίας και την εξασθένηση της ανάπτυξης, αφήνοντας τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια περισσότερους από δύο ποσοστιαίους βαθμούς χαμηλότερους στο τέλος του επόμενου έτους.
Οι δασμοί θα κάνουν πλουσιότερο τον κόσμο
Πέρα από τα παραπάνω, όμως, που εκστομίζουν οι επικριτές του Trump, υπάρχει και μία άλλη πραγματικότητα.
Μακροπρόθεσμα, οι δασμοί θα μειώσουν το κόστος ζωής. Ο δασμός είναι ένας φόρος που επιβάλλεται στις εισαγωγές. Για παράδειγμα, ένας δασμός 25% στον χάλυβα αυξάνει την τιμή του εισαγόμενου χάλυβα από τον Καναδά ή τη Νότια Κορέα, αλλά δεν επηρεάζει τον χάλυβα που παράγεται στις ΗΠΑ.
Άρα, οι δασμοί είναι ένας φόρος που μπορεί να αποφευχθεί. Αν δεν θέλετε να πληρώσετε δασμούς, αγοράστε ντόπια προϊόντα. Τόσο απλά.
Οι δασμοί παρέχουν κίνητρο στους καταναλωτές να αγοράζουν ντόπια προϊόντα, αλλά και στους ξένους παραγωγούς να μειώσουν το κόστος τους.
Αν, για παράδειγμα, χώρες όπως η Κίνα ή το Μεξικό θέλουν πρόσβαση στην αμερικανική αγορά -κάτι που σίγουρα θέλουν- θα πρέπει να βρουν τρόπο να μειώσουν το κόστος τους, ώστε να αντισταθμίσουν τον δασμό.
Οι επικριτές λένε ότι ακόμη κι αν αγοράζετε ντόπια προϊόντα, θα πληρώνετε ακριβότερα επειδή οι εγχώριες εταιρείες δεν θα έχουν ανταγωνισμό και θα αυξήσουν τις τιμές τους.
Αυτό μπορεί να μην ισχύει βραχυπρόθεσμα και είναι σίγουρα ψευδές μακροπρόθεσμα, διότι η παραγωγικότητα είναι αυτή που καθορίζει τις τιμές.
Οι τιμές σήμερα είναι «πειραγμένες» από εξωτερικούς οικονομικούς παράγοντες, όπως η χειραγώγηση συναλλάγματος και αθέμιτες εμπορικές πρακτικές από ξένες χώρες.
Αυτός είναι ο λόγος που αποδοτικά εργοστάσια κλείνουν, ενώ λιγότερο αποδοτικά εργοστάσια σε χώρες όπως η Ιταλία και η Γερμανία συνεχίζουν να λειτουργούν.
Προστατεύοντας την εγχώρια αγορά, η εγχώρια οικονομία θα λειτουργεί πιο αποδοτικά και το κόστος θα μειωθεί καθώς η αγορά θα προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα.
Επιπλέον, οι δασμοί φέρνουν την επαναβιομηχάνιση και αυξάνουν την εγχώρια παραγωγή.
Η βιομηχανία είναι μοναδικός κλάδος, επειδή όσο περισσότερα παράγουμε, τόσο χαμηλότερο βαίνει το κόστος ανά μονάδα προϊόντος.
Τέλος, ο μοναδικός τρόπος να μειωθούν οι τιμές μακροπρόθεσμα είναι η αύξηση της παραγωγικότητας μέσω της τεχνολογικής εξέλιξης.
Και ο καλύτερος καταλύτης για αυτό είναι το υψηλότερο κόστος εργασίας, το οποίο αναγκάζει τις εταιρείες να επενδύουν σε καινοτομία.
Όταν η Αμερική ευημερεί, ολόκληρος ο κόσμος ευημερεί. Οι δασμοί είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο για να ανακατευθυνθεί η οικονομία από τη χρηματοπιστωτική κερδοσκοπία στην πραγματική παραγωγή.
Οι δασμοί θα επαναφέρουν την οικονομία στην οικοδόμηση του μέλλοντος, αντί να το αγοράζει απ’ έξω.
Τα μέσα ενημέρωσης θρηνούν υποστηρίζοντας ότι οι δασμοί θα αυξήσουν τις τιμές των καταναλωτικών αγαθών.
Ωστόσο, φαίνεται να αγνοούν εντελώς ότι το τρέχον εμπορικό μοντέλο -τα τεράστια, χρόνια εμπορικά ελλείμματα που προκαλούνται από αθέμιτο και ασύμμετρο εμπόριο με τον υπόλοιπο κόσμο- επίσης προκαλεί πληθωρισμό, αλλά διαφορετικού τύπου.
Για παράδειγμα, η Αμερική εισάγει πολύ περισσότερα από όσα εξάγει. Αυτό δημιουργεί εμπορικό έλλειμμα, το οποίο πρέπει να καλυφθεί.
Πώς το κάνουμε; Πουλώντας στοιχεία ενεργητικού και χρέος. Ως αποτέλεσμα, το εμπορικό έλλειμμα συμβάλλει άμεσα στην αύξηση των τιμών, δηλαδή στον πληθωρισμό των αμερικανικών περιουσιακών στοιχείων και του χρέους.
Για παράδειγμα, το 2024, ξένοι αγοραστές αγόρασαν εκτιμώμενα: 42 δισεκατομμύρια δολάρια σε κατοικίες, 8 δισεκατομμύρια δολάρια σε γεωργική γη, 12 δισεκατομμύρια δολάρια σε εμπορικά ακίνητα.
Αυτό αυξάνει τις τιμές των ακινήτων, αποκλείοντας τους νέους Αμερικανούς από την αγορά και στερώντας τους το μερίδιό τους στο Αμερικανικό Όνειρο.
Οι ξένοι αγοράζουν και επιχειρήσεις
Εκτός από τα ακίνητα, οι ξένοι αγοράζουν και εγχώριες επιχειρήσεις.
Λόγου χάρη, στις ΗΠΑ μέχρι τον Ιούνιο του 2023, ξένοι επενδυτές κατείχαν το 17% του συνόλου των αμερικανικών μετοχών.
Αυτό έχει σοβαρές συνέπειες: Δίνει άμεση πρόσβαση σε ξένες κυβερνήσεις στις εγχώριες τεχνολογίες, ενισχύει τη μαζική κλοπή εθνικής πνευματικής ιδιοκτησίας, που κοστίζει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, απειλεί την εθνική ασφάλεια.
Είναι σαν να αγοράζουμε τρόφιμα με πιστωτική κάρτα, αλλά σε εθνικό επίπεδο.
Για παράδειγμα, οι ξένοι κατέχουν περίπου 8,67 τρισεκατομμύρια δολάρια σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα, δηλαδή το 24% του δημόσιου χρέους.
Επιπλέον, το εταιρικό και ιδιωτικό χρέος της Αμερικής έχει εκτοξευθεί από το 1973, φτάνοντας στα υψηλότερα επίπεδα από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το χρέος είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο γιατί πρέπει να αποπληρωθούν το κεφάλαιο και οι τόκοι – κάτι που αυξάνει το κόστος αγοράς ξένων προϊόντων με τρόπους που οι περισσότεροι οικονομολόγοι δεν λαμβάνουν υπόψη.
Σκεφτείτε ότι η Αμερική έγινε χώρα-οφειλέτης το 2006 - για πρώτη φορά από τη Μεγάλη Ύφεση.
Ως αποτέλεσμα, σήμερα πληρώνει πάνω από 150 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε ξένους επενδυτές μόνο σε τόκους - για το προνόμιο να αγοράζουμε προϊόντα που θα έπρεπε να κατασκευάζει η ίδια.
Οι ελίτ δεν ενδιαφέρονται για τον πληθωρισμό
Οι ελίτ αντιτίθενται στους δασμούς γιατί θα μπορούσαν να αυξήσουν τις τιμές των καταναλωτικών αγαθών, δηλαδή των προϊόντων που οι απλοί άνθρωποι θέλουν.
Όμως η απουσία δασμών αυξάνει τις τιμές των ακινήτων, δηλαδή των αγαθών που οι άνθρωποι χρειάζονται.
Αυτό δείχνει ότι οι ελίτ δεν νοιάζονται για τον πληθωρισμό. Αντιθέτως, χρησιμοποιούν την εμπορική πολιτική για να φουσκώσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων που ήδη κατέχουν, όπως ακίνητα και μετοχές, σε βάρος των απλών Αμερικανών.
Συνεπώς οι δασμοί μπορεί να αυξήσουν προσωρινά τον πληθωρισμό των καταναλωτικών αγαθών, αλλά θα εξισορροπηθούν από τη μείωση των τιμών στα περιουσιακά στοιχεία και το χρέος.
Και όχι μόνο αυτό: Η επιστροφή των εργοστασίων θα ρίξει τις τιμές μακροπρόθεσμα και θα δημιουργήσει εύφορο έδαφος για καινοτομία.
Η λογική είναι ξεκάθαρη: Χρειαζόμαστε δασμούς για να επαναφέρουμε τη βιομηχανία και να ανακτήσουμε οικονομική ανεξαρτησία.
www.bankingnews.gr
Και ενώ η απόφαση περί επιβολής δασμών του Προέδρου Trump την Τετάρτη 2/4 αποτελεί ένα υψηλού κινδύνου στοίχημα για τη μεταμόρφωση της παγκόσμιας οικονομικής πραγματικότητας, που εδώ και δεκαετίες συνεισέφερε στον οικονομικό βιασμό των ΗΠΑ και των απλών ανθρώπων —παρά το γεγονός ότι η αμερικανική οικονομία ήταν αξιοζήλευτη μεταξύ των πλούσιων συμμάχων της— εντούτοις θα γεννήσει κάτι άλλο, αξιομνημόνευτο.
Βέβαια, οι ενέργειες του Αμερικανού προέδρου εγείρουν πρόσκαιρα την πιθανότητα ενός στασιμοπληθωριστικού σοκ, που θα αυξήσει τις τιμές, εκθέτοντας πολλές οικονομίες, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ, σε κίνδυνο ύφεσης.
Υπενθυμίζεται πως ο Trump σόκαρε τις αγορές ανακοινώνοντας μια σειρά από αυξήσεις δασμών στους κύριους εμπορικούς εταίρους της χώρας του, μεταξύ άλλων 20% στην Ευρωπαϊκή Ένωση και 34% στην Κίνα.
Ο φόρος στα εισαγόμενα προϊόντα, ο οποίος προϋποθέτει τουλάχιστον μια αύξηση 10% για όλες τις χώρες, θα «ανεβάσει» το συνολικό μέσο σταθμισμένο ποσοστό δασμών στο 23% —το υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων 100 ετών— από το 10% πριν την ανακοίνωση και το 2,5% πέρυσι, σύμφωνα με την JPMorgan Chase.
Εύλογα πολλοί οικονομολόγοι δήλωσαν ότι η πολιτική του Trump, αν δεν αλλάξει, θα έχει αντίστοιχο αντίκτυπο με την απόφαση του Προέδρου Richard Nixon το 1971 να ανατρέψει τις συμφωνίες που είχαν συναφθεί από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Ουάσινγκτον είχε συμφωνήσει να ανταλλάσσει δολάρια με χρυσό, με την ισοτιμία να διαμορφώνεται στα $35 ανά ουγγιά.
Θα σημάνει «πιθανότατα τη μεγαλύτερη προσπάθεια να αναμορφωθεί θεμελιωδώς η δομή των φόρων και του εμπορίου στις ΗΠΑ από τότε που ο Nixon έβγαλε τις ΗΠΑ από τον χρυσό κανόνα στις αρχές της δεκαετίας του 1970», δήλωσε ο Michael Gapen, επικεφαλής οικονομολόγος των ΗΠΑ στη Morgan Stanley.
Ο Gapen δήλωσε ότι η τράπεζά του είχε προειδοποιήσει τους πελάτες της ότι οι αγορές ήταν πολύ αδιάφορες για τους κινδύνους από μεγαλύτερους και ευρύτερους δασμούς, αλλά η ανακοίνωση της Τετάρτης «ήταν πιο εκτεταμένη από ό,τι ακόμη και εμείς θεωρούσαμε».
Επιπτώσεις στις επενδύσεις και την οικονομία… πρόσκαιρες
Tα σχέδια του Προέδρου Trump για δασμούς 20% στην Κίνα, 25% στα εισαγόμενα αυτοκίνητα και δασμούς 25% στα καναδικά και μεξικανικά αγαθά που δεν καλύπτονται από υφιστάμενη εμπορική συμφωνία έχουν ψυχράνει τις επενδύσεις και το καταναλωτικό κλίμα.
«Απλώς ανακοίνωσε μια σημαντική αύξηση φόρων, κυρίως στον εταιρικό τομέα, και, όπως συμβαίνει με τους περισσότερους εταιρικούς φόρους, θα μετακυλιστούν στον καταναλωτή.
Και δεν μπορείς να αναπτύξεις μια οικονομία αυξάνοντας τους φόρους» δήλωσε ο Steven Blitz, επικεφαλής οικονομολόγος των ΗΠΑ στην GlobalData TS Lombard.
Οι δασμοί που ανακοινώθηκαν είναι ιδιαίτερα επιδραστικοί επειδή δεν περιλαμβάνουν εξαιρέσεις για τα δύο τρίτα των εισαγωγών που συνήθως έρχονται χωρίς δασμούς, όπως ο καφές, το τσάι και οι μπανάνες, δήλωσε ο Douglas Irwin, οικονομολόγος και ιστορικός του εμπορίου στο Dartmouth College.
Αυτοί οι δασμοί θα καλύψουν πολύ ευρύτερη γκάμα αγαθών σε σχέση με τον εμπορικό πόλεμο του Trump με την Κίνα το 2019.
Η Nike παράγει το ήμισυ των παπουτσιών της στο Βιετνάμ, στο οποίο επεβλήθηκε δασμός 46%.
Ένα δίκτυο κατασκευαστών ηλεκτρονικών στην Κίνα, την Ταϊβάν και τη Νότια Κορέα θα αντιμετωπίσει δασμούς τουλάχιστον 25% (εξαιρούνται το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τα διυλισμένα προϊόντα).
Οι δασμοί αυξάνουν τον κίνδυνο απότομης μείωσης του προσαρμοσμένου στον πληθωρισμό εισοδήματος των καταναλωτών, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει την αμερικανική οικονομία σε ύφεση φέτος, δήλωσε η Diane Swank, επικεφαλής οικονομολόγος στην KPMG.
Από την άλλη, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ το 2024 έφτασε το 1,1 τρισεκατομμύριο δολάρια, υπογραμμίζοντας στον Trump και στους συμμάχους του την ανάγκη να αναμορφώσουν το παγκόσμιο εμπόριο.
Οι δασμοί θα μπορούσαν να αποφέρουν έσοδα, αλλά με υψηλό κόστος για τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Οι υψηλές τιμές στα στοιχεία ενεργητικού τα τελευταία δύο χρόνια αντικατόπτριζαν τα στοιχήματα των επενδυτών ότι η αμερικανική οικονομία ήταν καλά τοποθετημένη σε σχέση με τους ανταγωνιστές της, δεδομένης της προόδου στην τεχνολογία και της προοπτικής για μια δύσκολη «ήπια προσγείωση», βάσει της οποίας ο πληθωρισμός μειώνεται χωρίς απότομη αύξηση της ανεργίας.
Ο Trump κληρονόμησε μια οικονομία με σταθερή ανάπτυξη και μειούμενο πληθωρισμό, αλλά και αδυναμίες από έναν παγωμένο τομέα ακινήτων, την ψυχρότητα στην αγορά εργασίας και την υπερτιμημένη χρηματιστηριακή αγορά - θεωρούσε δε πάντοτε τα εμπορικά ελλείμματα σημάδι οικονομικής αδυναμίας.
Αλλά στις προσπάθειες της κυβέρνησης Trump να περιορίσει αυτά τα ελλείμματα, οι ξένες χώρες θα μπορούσαν να απαντήσουν μειώνοντας τις αγορές τίτλων του αμερικανικού δημοσίου ή διαθέτοντας λιγότερα υπερβάλλοντα κεφάλαια για επένδυση στις αμερικανικές αγορές μετοχών, ακινήτων και ιδιωτικού χρέους.
«Ο πραγματικός πόνος από αυτό το γεγονός θα είναι η διάλυση της ροής κεφαλαίων που είχαμε με τον υπόλοιπο κόσμο» δήλωσε ο Blitz.
«Αυτή η ιδέα ότι μπορείς να σπάσεις το εμπόριο και να μην σπάσεις τη ροή κεφαλαίων είναι μια φαντασίωση».
Αν οι δασμοί παραμείνουν σε ισχύ για μεγάλο χρονικό διάστημα, ο πληθωρισμός, βάσει του προτιμώμενου δείκτη της Fed, θα μπορούσε να αυξηθεί από 2,5% τον Φεβρουάριο στο 4,4% μέχρι το τέλος του έτους, σύμφωνα με οικονομολόγους της UBS.
Όπως προβλέπουν, θα μειωθεί μετά από αυτό, στο 3% μέχρι το τέλος του 2027.
Σε αυτό το σενάριο, η αμερικανική οικονομία θα μπορούσε να δει την ανάπτυξη να «ψυχραίνεται» φέτος και να γίνεται αρνητική στο πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους, ικανοποιώντας τον τεχνικό ορισμό της ύφεσης.
Η ανεργία, που ήταν 4,1% τον Φεβρουάριο, θα μπορούσε να φτάσει γύρω στο 5,5% το επόμενο έτος.
Αυτός ο συνδυασμός αδύναμης ή στάσιμης ανάπτυξης και υψηλότερων τιμών θα έβαζε τη Fed σε πολύ δύσκολη θέση, επειδή η αμερικανική οικονομία έχει βγει από μια περίοδο αυξημένου πληθωρισμού.
Οι αξιωματούχοι θα πρέπει να αποφασίσουν αν θα επικεντρωθούν στον κίνδυνο υψηλότερου πληθωρισμού, ο οποίος απαιτεί αυστηρότερη πολιτική, ή στην αύξηση της ανεργίας, που θα απαιτούσε χαλαρότερη πολιτική.
Το ζήτημα είναι πώς οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να αντιμετωπίσουν ένα αρνητικό σοκ προσφοράς—για παράδειγμα, μια αύξηση στις τιμές του πετρελαίου.
Τα αρνητικά σοκ προσφοράς περιορίζουν την ικανότητα της οικονομίας να παράγει αγαθά ή υπηρεσίες.
Οι τιμές αυξάνονται ξαφνικά για κάποιους παραγωγούς, αλλά εξισώνονται με χαμηλότερα προσαρμοσμένα στον πληθωρισμό εισοδήματα που βαραίνουν τη συνολική οικονομική ανάπτυξη.
Η θεωρία της τυπικής νομισματικής πολιτικής λέει ότι, εάν αναμένονται τέτοια σοκ που θα αυξήσουν τις τιμές των επηρεαζόμενων αγαθών εφάπαξ, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να «αγνοήσουν» το σοκ — με άλλα λόγια, να μην κάνουν τίποτα διαφορετικό από ό,τι είχαν προγραμματίσει να κάνουν με τα επιτόκια πριν το σοκ.
Αλλά αυτό είναι ευκολότερο θεωρητικά παρά στην πράξη. Οι αξιωματούχοι θα δυσκολευτούν να δηλώσουν ότι οι αυξήσεις τιμών λόγω των δασμών είναι προσωρινές, εάν ενεργοποιήσουν μια αναδιάρθρωση των παγκόσμιων διαδικασιών παραγωγής που θα χρειαστεί χρόνια για να ολοκληρωθεί.
Το αποτέλεσμα είναι ότι οι αξιωματούχοι της Fed θα δουν την οικονομική δραστηριότητα να επιβραδύνεται και την ανεργία να αυξάνεται πριν προσπαθήσουν να μετριάσουν την επίδραση στη ζήτηση μειώνοντας τα επιτόκια.
Οι οικονομολόγοι της UBS δήλωσαν ότι πιστεύουν πως η Fed θα μειώσει τα επιτόκια σταδιακά αρχικά λόγω των κινδύνων υψηλότερου πληθωρισμού.
Αλλά προβλέπουν περισσότερες μειώσεις επιτοκίων μετά την αύξηση της ανεργίας και την εξασθένηση της ανάπτυξης, αφήνοντας τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια περισσότερους από δύο ποσοστιαίους βαθμούς χαμηλότερους στο τέλος του επόμενου έτους.
Οι δασμοί θα κάνουν πλουσιότερο τον κόσμο
Πέρα από τα παραπάνω, όμως, που εκστομίζουν οι επικριτές του Trump, υπάρχει και μία άλλη πραγματικότητα.
Μακροπρόθεσμα, οι δασμοί θα μειώσουν το κόστος ζωής. Ο δασμός είναι ένας φόρος που επιβάλλεται στις εισαγωγές. Για παράδειγμα, ένας δασμός 25% στον χάλυβα αυξάνει την τιμή του εισαγόμενου χάλυβα από τον Καναδά ή τη Νότια Κορέα, αλλά δεν επηρεάζει τον χάλυβα που παράγεται στις ΗΠΑ.
Άρα, οι δασμοί είναι ένας φόρος που μπορεί να αποφευχθεί. Αν δεν θέλετε να πληρώσετε δασμούς, αγοράστε ντόπια προϊόντα. Τόσο απλά.
Οι δασμοί παρέχουν κίνητρο στους καταναλωτές να αγοράζουν ντόπια προϊόντα, αλλά και στους ξένους παραγωγούς να μειώσουν το κόστος τους.
Αν, για παράδειγμα, χώρες όπως η Κίνα ή το Μεξικό θέλουν πρόσβαση στην αμερικανική αγορά -κάτι που σίγουρα θέλουν- θα πρέπει να βρουν τρόπο να μειώσουν το κόστος τους, ώστε να αντισταθμίσουν τον δασμό.
Οι επικριτές λένε ότι ακόμη κι αν αγοράζετε ντόπια προϊόντα, θα πληρώνετε ακριβότερα επειδή οι εγχώριες εταιρείες δεν θα έχουν ανταγωνισμό και θα αυξήσουν τις τιμές τους.
Αυτό μπορεί να μην ισχύει βραχυπρόθεσμα και είναι σίγουρα ψευδές μακροπρόθεσμα, διότι η παραγωγικότητα είναι αυτή που καθορίζει τις τιμές.
Οι τιμές σήμερα είναι «πειραγμένες» από εξωτερικούς οικονομικούς παράγοντες, όπως η χειραγώγηση συναλλάγματος και αθέμιτες εμπορικές πρακτικές από ξένες χώρες.
Αυτός είναι ο λόγος που αποδοτικά εργοστάσια κλείνουν, ενώ λιγότερο αποδοτικά εργοστάσια σε χώρες όπως η Ιταλία και η Γερμανία συνεχίζουν να λειτουργούν.
Προστατεύοντας την εγχώρια αγορά, η εγχώρια οικονομία θα λειτουργεί πιο αποδοτικά και το κόστος θα μειωθεί καθώς η αγορά θα προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα.
Επιπλέον, οι δασμοί φέρνουν την επαναβιομηχάνιση και αυξάνουν την εγχώρια παραγωγή.
Η βιομηχανία είναι μοναδικός κλάδος, επειδή όσο περισσότερα παράγουμε, τόσο χαμηλότερο βαίνει το κόστος ανά μονάδα προϊόντος.
Τέλος, ο μοναδικός τρόπος να μειωθούν οι τιμές μακροπρόθεσμα είναι η αύξηση της παραγωγικότητας μέσω της τεχνολογικής εξέλιξης.
Και ο καλύτερος καταλύτης για αυτό είναι το υψηλότερο κόστος εργασίας, το οποίο αναγκάζει τις εταιρείες να επενδύουν σε καινοτομία.
Όταν η Αμερική ευημερεί, ολόκληρος ο κόσμος ευημερεί. Οι δασμοί είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο για να ανακατευθυνθεί η οικονομία από τη χρηματοπιστωτική κερδοσκοπία στην πραγματική παραγωγή.
Οι δασμοί θα επαναφέρουν την οικονομία στην οικοδόμηση του μέλλοντος, αντί να το αγοράζει απ’ έξω.
Τα μέσα ενημέρωσης θρηνούν υποστηρίζοντας ότι οι δασμοί θα αυξήσουν τις τιμές των καταναλωτικών αγαθών.
Ωστόσο, φαίνεται να αγνοούν εντελώς ότι το τρέχον εμπορικό μοντέλο -τα τεράστια, χρόνια εμπορικά ελλείμματα που προκαλούνται από αθέμιτο και ασύμμετρο εμπόριο με τον υπόλοιπο κόσμο- επίσης προκαλεί πληθωρισμό, αλλά διαφορετικού τύπου.
Για παράδειγμα, η Αμερική εισάγει πολύ περισσότερα από όσα εξάγει. Αυτό δημιουργεί εμπορικό έλλειμμα, το οποίο πρέπει να καλυφθεί.
Πώς το κάνουμε; Πουλώντας στοιχεία ενεργητικού και χρέος. Ως αποτέλεσμα, το εμπορικό έλλειμμα συμβάλλει άμεσα στην αύξηση των τιμών, δηλαδή στον πληθωρισμό των αμερικανικών περιουσιακών στοιχείων και του χρέους.
Για παράδειγμα, το 2024, ξένοι αγοραστές αγόρασαν εκτιμώμενα: 42 δισεκατομμύρια δολάρια σε κατοικίες, 8 δισεκατομμύρια δολάρια σε γεωργική γη, 12 δισεκατομμύρια δολάρια σε εμπορικά ακίνητα.
Αυτό αυξάνει τις τιμές των ακινήτων, αποκλείοντας τους νέους Αμερικανούς από την αγορά και στερώντας τους το μερίδιό τους στο Αμερικανικό Όνειρο.
Οι ξένοι αγοράζουν και επιχειρήσεις
Εκτός από τα ακίνητα, οι ξένοι αγοράζουν και εγχώριες επιχειρήσεις.
Λόγου χάρη, στις ΗΠΑ μέχρι τον Ιούνιο του 2023, ξένοι επενδυτές κατείχαν το 17% του συνόλου των αμερικανικών μετοχών.
Αυτό έχει σοβαρές συνέπειες: Δίνει άμεση πρόσβαση σε ξένες κυβερνήσεις στις εγχώριες τεχνολογίες, ενισχύει τη μαζική κλοπή εθνικής πνευματικής ιδιοκτησίας, που κοστίζει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, απειλεί την εθνική ασφάλεια.
Είναι σαν να αγοράζουμε τρόφιμα με πιστωτική κάρτα, αλλά σε εθνικό επίπεδο.
Για παράδειγμα, οι ξένοι κατέχουν περίπου 8,67 τρισεκατομμύρια δολάρια σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα, δηλαδή το 24% του δημόσιου χρέους.
Επιπλέον, το εταιρικό και ιδιωτικό χρέος της Αμερικής έχει εκτοξευθεί από το 1973, φτάνοντας στα υψηλότερα επίπεδα από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το χρέος είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο γιατί πρέπει να αποπληρωθούν το κεφάλαιο και οι τόκοι – κάτι που αυξάνει το κόστος αγοράς ξένων προϊόντων με τρόπους που οι περισσότεροι οικονομολόγοι δεν λαμβάνουν υπόψη.
Σκεφτείτε ότι η Αμερική έγινε χώρα-οφειλέτης το 2006 - για πρώτη φορά από τη Μεγάλη Ύφεση.
Ως αποτέλεσμα, σήμερα πληρώνει πάνω από 150 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε ξένους επενδυτές μόνο σε τόκους - για το προνόμιο να αγοράζουμε προϊόντα που θα έπρεπε να κατασκευάζει η ίδια.
Οι ελίτ δεν ενδιαφέρονται για τον πληθωρισμό
Οι ελίτ αντιτίθενται στους δασμούς γιατί θα μπορούσαν να αυξήσουν τις τιμές των καταναλωτικών αγαθών, δηλαδή των προϊόντων που οι απλοί άνθρωποι θέλουν.
Όμως η απουσία δασμών αυξάνει τις τιμές των ακινήτων, δηλαδή των αγαθών που οι άνθρωποι χρειάζονται.
Αυτό δείχνει ότι οι ελίτ δεν νοιάζονται για τον πληθωρισμό. Αντιθέτως, χρησιμοποιούν την εμπορική πολιτική για να φουσκώσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων που ήδη κατέχουν, όπως ακίνητα και μετοχές, σε βάρος των απλών Αμερικανών.
Συνεπώς οι δασμοί μπορεί να αυξήσουν προσωρινά τον πληθωρισμό των καταναλωτικών αγαθών, αλλά θα εξισορροπηθούν από τη μείωση των τιμών στα περιουσιακά στοιχεία και το χρέος.
Και όχι μόνο αυτό: Η επιστροφή των εργοστασίων θα ρίξει τις τιμές μακροπρόθεσμα και θα δημιουργήσει εύφορο έδαφος για καινοτομία.
Η λογική είναι ξεκάθαρη: Χρειαζόμαστε δασμούς για να επαναφέρουμε τη βιομηχανία και να ανακτήσουμε οικονομική ανεξαρτησία.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών