Οι Ηνωμένες Πολιτείες αξιοποιούν ολοένα και περισσότερο την οικονομική τους ισχύ ως εργαλείο κρατικής στρατηγικής στον 21ο αιώνα.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες αξιοποιούν όλο και περισσότερο την οικονομική τους δύναμη ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής στον 21ο αιώνα.
Η Ουάσιγκτον χρησιμοποιεί δασμούς, κυρώσεις και στρατιωτική ισχύ για να επηρεάσει τους αντιπάλους της.
Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα: οι δασμοί κατά της Κίνας στον εμπορικό πόλεμο και οι κυρώσεις στη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Οι στόχοι ήταν η προστασία των αμερικανικών συμφερόντων και η επιβολή διεθνούς επιρροής.
Όμως οι επιπτώσεις αποδείχθηκαν πολύ πιο περίπλοκες: αποσταθεροποίηση του παγκόσμιου συστήματος, πίεση στις συμμαχίες και ανατροπές στις αγορές, όπως εξηγεί στην ανάλυσή του το Modern Diplomacy.
Κυρώσεις στη Ρωσία: Επιβράδυνση, αλλά όχι κατάρρευση
Το 2022, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους επέβαλαν ένα πρωτοφανές πακέτο κυρώσεων κατά της Μόσχας.
Περιορισμοί στην ενέργεια, αποκλεισμός τραπεζών από το παγκόσμιο σύστημα και «πάγωμα» περιουσιακών στοιχείων ολιγαρχών.
Στόχος: πίεση στον Vladimir Putin και δυσκολία στη χρηματοδότηση του πολέμου.
Η ρωσική οικονομία επλήγη αρχικά, αλλά έδειξε μεγαλύτερη αντοχή από την αναμενόμενη.
Η Μόσχα αναπροσανατόλισε τις ενεργειακές ροές προς Κίνα και Ινδία, το ρούβλι απέφυγε την κατάρρευση και η Ρωσία στράφηκε ακόμη περισσότερο στο Πεκίνο.
Όμως η ζημιά είναι μακροπρόθεσμη: τεχνολογικός αποκλεισμός, περιορισμός στη χρηματοδότηση και εκπτώσεις στο πετρέλαιο για να διατηρηθούν τα έσοδα.
Παράλληλα, η Ευρώπη βυθίστηκε σε ενεργειακή κρίση και οι αναπτυσσόμενες οικονομίες είδαν τιμές καυσίμων και τροφίμων να εκτοξεύονται.
Οι κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας έπληξαν την παγκόσμια οικονομία, ενισχύοντας το αφήγημα περί «δυτικής υποκρισίας» σε μεγάλο μέρος του Παγκόσμιου Νότου.
Δασμοί στην Κίνα: ανταγωνισμός που ξέφυγε από τον έλεγχο
Οι δασμοί στην Κίνα, που ξεκίνησαν το 2018 με κατηγορίες για αθέμιτες πρακτικές και κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας, στόχευαν στην προστασία της αμερικανικής βιομηχανίας.
Αντί για εξισορρόπηση, ξέσπασε εμπορικός πόλεμος.
Το Πεκίνο αντέδρασε με αντίμετρα στους Αμερικανούς αγρότες, οι καταναλωτές πλήρωσαν την αύξηση τιμών και οι επιχειρήσεις είδαν το κόστος τους να εκτοξεύεται.
Αν και η κινεζική οικονομία επηρεάστηκε, η αντίδρασή της ήταν στρατηγική: επενδύσεις σε εγχώρια τεχνολογία και ενίσχυση δεσμών με την ASEAN. Με το RCEP, η Κίνα απέκτησε νέα δίχτυα προστασίας από την αμερικανική πίεση.
Το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με την Κίνα δεν μειώθηκε ουσιαστικά, ενώ η παραγωγική αλληλεξάρτηση έγινε ακόμη πιο έκδηλη.
Διαφορετικά εργαλεία, κοινή στρατηγική: οικονομική πίεση αντί πολέμου
Οι δασμοί είναι ανταγωνιστικοί και συναλλακτικοί.
Οι κυρώσεις είναι τιμωρητικές και απομονωτικές. Όμως και οι δύο τακτικές μοιράζονται τον ίδιο στόχο: επίτευξη πολιτικών αποτελεσμάτων χωρίς στρατιωτική σύγκρουση.
Ταυτόχρονα, επιταχύνουν τον παγκόσμιο κατακερματισμό: η Κίνα οικοδομεί παράλληλους θεσμούς όπως η AIIB και προωθεί το γουάν στις διεθνείς συναλλαγές, ενώ η Ρωσία στρέφεται πλήρως προς την Ασία. Ακόμη και σύμμαχοι των ΗΠΑ αναζητούν «plan B» για να αποφύγουν τις παρενέργειες.
Το σύστημα ελεύθερων αγορών που η Αμερική οικοδόμησε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο τρίζει.
Το ρίσκο της υπερχρήσης οικονομικής ισχύος
Οι κυρώσεις και οι δασμοί μπορούν να επιβάλουν κόστος και να στείλουν ισχυρά μηνύματα. Όμως από μόνες τους δεν αλλάζουν στρατηγικές αποφάσεις μεγάλων δυνάμεων:
Η Κίνα δεν άλλαξε τη βιομηχανική της πολιτική.
Η Ρωσία δεν αποχώρησε από την Ουκρανία.
Και οι δύο αντίπαλοι προσαρμόστηκαν, βρίσκοντας νέους συμμάχους και νέα κανάλια επιβίωσης.
Η υπερχρήση οικονομικής πίεσης ενέχει κίνδυνο:
να εξοργίσει τους αντιπάλους και να αποξενώσει τους συμμάχους.
Το δίλημμα της Ουάσιγκτον
Η Αμερική πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα σε δέσμευση και πίεση.
Τα οικονομικά εργαλεία δεν πρέπει να αποτελούν τη στρατηγική — αλλά μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου.
Διαφορετικά, οι ΗΠΑ κινδυνεύουν να υπονομεύσουν το ίδιο σύστημα συνεργασίας και αγορών πάνω στο οποίο έχτισαν την παγκόσμια κυριαρχία τους.
Οι δασμοί στην Κίνα και οι κυρώσεις στη Ρωσία δείχνουν ότι οι ΗΠΑ μπορούν να διαμορφώσουν τις παγκόσμιες εξελίξεις χωρίς να ρίξουν ούτε μια σφαίρα.
Αλλά δείχνουν επίσης ότι η οικονομική δύναμη, όπως και η στρατιωτική, έχει απρόβλεπτες παρενέργειες.
Αν η Ουάσιγκτον δεν ασκήσει την ισχύ της πιο έξυπνα και στρατηγικά, το δίκοπο αυτό σπαθί μπορεί τελικά να στραφεί εναντίον της — και όχι μόνο εναντίον των εχθρών της.
www.bankingnews.gr
Η Ουάσιγκτον χρησιμοποιεί δασμούς, κυρώσεις και στρατιωτική ισχύ για να επηρεάσει τους αντιπάλους της.
Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα: οι δασμοί κατά της Κίνας στον εμπορικό πόλεμο και οι κυρώσεις στη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Οι στόχοι ήταν η προστασία των αμερικανικών συμφερόντων και η επιβολή διεθνούς επιρροής.
Όμως οι επιπτώσεις αποδείχθηκαν πολύ πιο περίπλοκες: αποσταθεροποίηση του παγκόσμιου συστήματος, πίεση στις συμμαχίες και ανατροπές στις αγορές, όπως εξηγεί στην ανάλυσή του το Modern Diplomacy.
Κυρώσεις στη Ρωσία: Επιβράδυνση, αλλά όχι κατάρρευση
Το 2022, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους επέβαλαν ένα πρωτοφανές πακέτο κυρώσεων κατά της Μόσχας.
Περιορισμοί στην ενέργεια, αποκλεισμός τραπεζών από το παγκόσμιο σύστημα και «πάγωμα» περιουσιακών στοιχείων ολιγαρχών.
Στόχος: πίεση στον Vladimir Putin και δυσκολία στη χρηματοδότηση του πολέμου.
Η ρωσική οικονομία επλήγη αρχικά, αλλά έδειξε μεγαλύτερη αντοχή από την αναμενόμενη.
Η Μόσχα αναπροσανατόλισε τις ενεργειακές ροές προς Κίνα και Ινδία, το ρούβλι απέφυγε την κατάρρευση και η Ρωσία στράφηκε ακόμη περισσότερο στο Πεκίνο.
Όμως η ζημιά είναι μακροπρόθεσμη: τεχνολογικός αποκλεισμός, περιορισμός στη χρηματοδότηση και εκπτώσεις στο πετρέλαιο για να διατηρηθούν τα έσοδα.
Παράλληλα, η Ευρώπη βυθίστηκε σε ενεργειακή κρίση και οι αναπτυσσόμενες οικονομίες είδαν τιμές καυσίμων και τροφίμων να εκτοξεύονται.
Οι κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας έπληξαν την παγκόσμια οικονομία, ενισχύοντας το αφήγημα περί «δυτικής υποκρισίας» σε μεγάλο μέρος του Παγκόσμιου Νότου.
Δασμοί στην Κίνα: ανταγωνισμός που ξέφυγε από τον έλεγχο
Οι δασμοί στην Κίνα, που ξεκίνησαν το 2018 με κατηγορίες για αθέμιτες πρακτικές και κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας, στόχευαν στην προστασία της αμερικανικής βιομηχανίας.
Αντί για εξισορρόπηση, ξέσπασε εμπορικός πόλεμος.
Το Πεκίνο αντέδρασε με αντίμετρα στους Αμερικανούς αγρότες, οι καταναλωτές πλήρωσαν την αύξηση τιμών και οι επιχειρήσεις είδαν το κόστος τους να εκτοξεύεται.
Αν και η κινεζική οικονομία επηρεάστηκε, η αντίδρασή της ήταν στρατηγική: επενδύσεις σε εγχώρια τεχνολογία και ενίσχυση δεσμών με την ASEAN. Με το RCEP, η Κίνα απέκτησε νέα δίχτυα προστασίας από την αμερικανική πίεση.
Το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με την Κίνα δεν μειώθηκε ουσιαστικά, ενώ η παραγωγική αλληλεξάρτηση έγινε ακόμη πιο έκδηλη.
Διαφορετικά εργαλεία, κοινή στρατηγική: οικονομική πίεση αντί πολέμου
Οι δασμοί είναι ανταγωνιστικοί και συναλλακτικοί.
Οι κυρώσεις είναι τιμωρητικές και απομονωτικές. Όμως και οι δύο τακτικές μοιράζονται τον ίδιο στόχο: επίτευξη πολιτικών αποτελεσμάτων χωρίς στρατιωτική σύγκρουση.
Ταυτόχρονα, επιταχύνουν τον παγκόσμιο κατακερματισμό: η Κίνα οικοδομεί παράλληλους θεσμούς όπως η AIIB και προωθεί το γουάν στις διεθνείς συναλλαγές, ενώ η Ρωσία στρέφεται πλήρως προς την Ασία. Ακόμη και σύμμαχοι των ΗΠΑ αναζητούν «plan B» για να αποφύγουν τις παρενέργειες.
Το σύστημα ελεύθερων αγορών που η Αμερική οικοδόμησε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο τρίζει.
Το ρίσκο της υπερχρήσης οικονομικής ισχύος
Οι κυρώσεις και οι δασμοί μπορούν να επιβάλουν κόστος και να στείλουν ισχυρά μηνύματα. Όμως από μόνες τους δεν αλλάζουν στρατηγικές αποφάσεις μεγάλων δυνάμεων:
Η Κίνα δεν άλλαξε τη βιομηχανική της πολιτική.
Η Ρωσία δεν αποχώρησε από την Ουκρανία.
Και οι δύο αντίπαλοι προσαρμόστηκαν, βρίσκοντας νέους συμμάχους και νέα κανάλια επιβίωσης.
Η υπερχρήση οικονομικής πίεσης ενέχει κίνδυνο:
να εξοργίσει τους αντιπάλους και να αποξενώσει τους συμμάχους.
Το δίλημμα της Ουάσιγκτον
Η Αμερική πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα σε δέσμευση και πίεση.
Τα οικονομικά εργαλεία δεν πρέπει να αποτελούν τη στρατηγική — αλλά μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου.
Διαφορετικά, οι ΗΠΑ κινδυνεύουν να υπονομεύσουν το ίδιο σύστημα συνεργασίας και αγορών πάνω στο οποίο έχτισαν την παγκόσμια κυριαρχία τους.
Οι δασμοί στην Κίνα και οι κυρώσεις στη Ρωσία δείχνουν ότι οι ΗΠΑ μπορούν να διαμορφώσουν τις παγκόσμιες εξελίξεις χωρίς να ρίξουν ούτε μια σφαίρα.
Αλλά δείχνουν επίσης ότι η οικονομική δύναμη, όπως και η στρατιωτική, έχει απρόβλεπτες παρενέργειες.
Αν η Ουάσιγκτον δεν ασκήσει την ισχύ της πιο έξυπνα και στρατηγικά, το δίκοπο αυτό σπαθί μπορεί τελικά να στραφεί εναντίον της — και όχι μόνο εναντίον των εχθρών της.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών