Νομισματικός πόλεμος: To αναξιόπιστο δολάριο προκαλεί πείνα και χρεοκοπίες στις αναπτυσσόμενες χώρες – Έρχεται η χειραφέτηση του Παγκόσμιου Νότου

Καθώς το Πακιστάν φέτος εισήλθε σε οικονομική περιδίνηση , ο Wilson Muthaura πίεσε την κυβέρνησή του να συμπεριλάβει το τσάι που παράγει ο συνεταιρισμός παραγωγών KTDA της Κένυας 3.400 μίλια μακριά σε έναν κατάλογο βασικών προϊόντων που θα παρείχαν στους εισαγωγείς πρόσβαση σε πολύτιμα  επιβίωσή τους  δολάρια.
Η επείγουσα έκκλησή του αντανακλά την ανησυχία για τη σπανιότητα των δολαρίων (η προσφορά του νομίσματος βρέθηκε σε ερνητικό έδαφος σύμφωνα με τα στοιχεία της Fed) - την ψυχή (ακόμη...) του παγκόσμιου εμπορίου - στις αναδυόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες (EMDEs) που στραγγαλίζει τις εμπορικές συναλλαγές των φτωχών κρατών και συσσωρεύει πίεση στα τοπικά νομίσματα και σε όσους κατέχουν το χρέος αυτών των κρατών, σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters το Σάββατο 1 Ιουλίου 2023.
Ορισμένα κράτη προσπαθούν να σπάσουν ή να παρακάμψουν τον στραγγαλισμό του δολαρίου στις οικονομίες τους.
Από τότε που οι δυτικές κυρώσεις απέκοψαν τη Ρωσία από το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα, η Κίνα και η Ινδία πληρώνουν για το ρωσικό πετρέλαιο σε τοπικά νομίσματα, ενώ η Γκάνα αγοράζει πετρέλαιο καταβάλλοντας το αντίτιμο σε χρυσό.

Έλλειψη σε τρόφιμα και ενεργειακά αγαθά

Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι μία στις τέσσερις αναπτυσσόμενες οικονομίες (EMDE) έχει ουσιαστικά χάσει την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές ομολόγων, μια βασική πηγή σκληρού νομίσματος που απαιτείται για να πληρώσει για πετρέλαιο και εμπορεύματα όπως τα τρόφιμα.
Μείωσε στο μισό (50%) τις προβλέψεις ανάπτυξης για ορισμένες οικονομίες που πλήττονται από την κρίση χρέους, προϊόν μιας παγκόσμιας φυγής σε ασφαλή επενδυτικά καταφύγια καθώς τα επιτόκια αυξήθηκαν με στόχο την καταπολέμηση του πληθωρισμού ο οποίος εκτινάχθηκε το 2022 όταν οι οικονομίες άνοιξαν ξανά μετά την άρση των περιορισμών  για τον COVID και την ειδική επιχείρηση της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Οι πληγείσες χώρες είναι επίσης πιθανό να δουν τις άμεσες ξένες επενδύσεις να περιορίζονται, δήλωσε ο Charlie Robertson, επικεφαλής μακροοικονομικής στρατηγικής της FIM Partners στο Λονδίνο.
Χωρίς δολάρια από τους πελάτες της KTDA στο Πακιστάν, η μεγαλύτερη αγορά, ο συνεταιρισμός που παράγει το 60% του τσαγιού της Κένυας θα ξεμείνει από ρευστό για τις διεθνείς συναλλαγές.
«Πραγματικά υποστήκαμε πλήγμα», δήλωσε ο Muthaura, εξηγώντας ότι η KTDA έπρεπε να νοικιάσει επιπλέον χώρο αποθήκης μετά την πτώση των πωλήσεων.
Οι πωλήσεις τσαγιού στην Κένυα – το κύριο εξαγωγικό προϊόν - μειώθηκαν κατά ένα πέμπτο τον τελευταίο χρόνο, σύμφωνα με την τοπική ρυθμιστική αρχή.
Ενώ οι πελάτες συνήθως πληρώνουν προκαταβολικά και σε δολάρια, «χρειάστηκε να καταφύγουμε σε πιστώσεις σε αυτούς τους αγοραστές από το Πακιστάν», δήλωσε ο Muthaura.
Οι προσπάθειές του στο Ισλαμαμπάντ απέδωσαν, αλλά η KTDA ανυιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα στην Αίγυπτο, τη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά της, όπου τρεις απότομες υποτιμήσεις της ισοτιμίας του τοπικού νομίσματος έχουν εγείρει ανησυχίες για την ικανότητα του Καΐρου να εξυπηρετεί το χρέος σε δολάρια.
Η άνοδος των παγκόσμιων επιτοκίων έχει ήδη οδηγήσει τη Σρι Λάνκα και τη Γκάνα σε χρεοκοπία.
Η Τυνησία βρίσκεται στα πρόθυρα να δηλώσει στάση πληρωμών.
Η Νιγηρία σύντομα θα βρεθεί να δαπανά τα μισά ή και περισσότερα από τα κρατικά έσοδα για πληρωμές τόκων.
Ακόμη και η ίδια η Κένυα θεωρείται ότι βρίσκεται στην επικίνδυνη ζώνη για να δηλώσει στάση [πληρωμών.
«Οι περιφερειακές οικονομίες υποφέρουν τη επιδείνωση του εξωτερικού ισοζυγίου εξαιτίας της σύσφιξης των παγκόσμιων χρηματοοικονομικών συνθηκών και τη γενική φυγή προς ασφαλείς επενδυτικούς προορισμούς», δήλωσε ο David Willacy, που δραστηριοποιείται στην αγορά συναλλάγματος στην εταιρεία StoneX στο Λονδίνο.

Οι παράλληλες συναλλαγματικές ισοτιμίες

Αν και το μερίδιο του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος έχει πέσει στο 59% από 70% σε μια δεκαετία, συνεχίζει να κυριαρχεί στο παγκόσμιο εμπόριο.
Και επειδή είναι ευρέως αποδεκτό και σε γενικές γραμμές διατηρεί την αξία του, εξακολουθεί να ευνοείται έντονα από τους απλούς πολίτες στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Η εμφάνιση παράλληλων συναλλαγματικών ισοτιμιών ή μιας ανεπίσημης αγοράς για την αγορά δολαρίων και άλλων σημαντικών νομισμάτων είναι συχνά ένα πρώιμο σημάδι ότι κάποια χώρα αντιμετωπίζει σημαντικά οικονομικά προβλήματα.
«Αν θέλω δολάρια, πρέπει να αγοράσω στη μαύρη αγορά, η οποία είναι ακριβή», δήλωσε η Arouluwa Ojo, φοιτήτρια στην πρωτεύουσα της Νιγηρίας, Λάγος, που παρακολουθεί διαδικτυακά μαθήματα σε βρετανικό πανεπιστήμιο.
Η μεγαλύτερη οικονομία της Αφρικής είναι ένας σημαντικός εξαγωγέας πετρελαίου και πουλάει το αργό της σε δολάρια.
Επειδή όμως δεν διαθέτει διυλιστήρια, πρέπει να εισάγει καύσιμα, επομένως η κυκλοφορία σκληρού νομίσματος είναι περιορισμένη.
Η Νιγηρία έχει εδώ και καιρό έναν ιστό πολλαπλών συναλλαγματικών ισοτιμιών έχοντας επίσης υποτιμήσει το νόμισμά της νάιρα ξανά τον Ιούνιο.
Οι επαναλαμβανόμενες συναλλαγματικές κρίσεις της Αργεντινής είναι ένδειξη  ότι έχει παράλληλες συναλλαγματικές ισοτιμίες για χρόνια, ενώ στην Κούβα και τη Βενεζουέλα ένας συνδυασμός βαθιών οικονομικών προβλημάτων και κυρώσεων από τις ΗΠΑ σημαίνουν ότι συχνά χρειάζονται δολάρια ή ευρώ για την αγορά κρίσιμων αγαθών - από φάρμακα έως κρέας.
Με την σημαντικότερη πηγή συναλλάγματος της Κούβας, τον τουρισμό, να συνεχίζει να ανακάμπτει μετά την πανδημία, το διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ εκείνων με και χωρίς πρόσβαση σε σκληρό νόμισμα συμβάλλει στην αύξηση της φυγής μεταναστών από το νησί στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ξεμένουν από συναλλαγματικά αποθέματα

Η ταχεία κατανάλωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων αποτελεί μια επιπλέον ένδειξη για την σημαντική απειλή που αντιμετωπίζει η οικονομία μιας χώρας.
Η εταιρεία Chaucer, η οποία παρέχει υπηρεσίες ασφάλισης έναντι πολιτικού κινδύνου, εκτιμά ότι 91 από τις 142 χώρες έχουν δει τα συναλλαγματικά αποθέματά τους να συρρικνώνονται τους τελευταίους 12 μήνες, πάνω από το ένα τρίτο κατά περισσότερο από 10% - μια τάση που ενισχύεται από την άνοδο του δολαρίου.
Μια βουτιά περίπου 70% στα συναλλαγματικά αποθεματικά της Βολιβίας έχει δημιουργήσει ουρές σε τράπεζες και καταστήματα συναλλάγματος καθώς ορισμένοι έμποροι σταμάτησαν να δέχονται τοπικό νόμισμα.
«Είναι καλύτερο για τους πελάτες μας να έρχονται με δολάρια, γιατί με τα bolivianos, τα τοπικά νομίσματα, δεν πρόκειται να προχωρήσουμε στις συναλλαγές», δήλωσε ο πωλητής της τηλεόρασης της La Paz, Ronal Mamani.
«Δεν γνωρίζουμε ακριβώς πού βρίσκεται η ισοτιμία».
Χώρες όπως η Σρι Λάνκα, ο Λίβανος, το Πακιστάν, η Ουκρανία και η Τουρκία έχουν επιβάλει ελέγχους στις μεταφορά κεφαλαίων, ενώ η Αιθιοπία, τα προβλήματά της οποίας επιδεινώθηκαν από τις εμφύλιες συγκρούσεις, απαγόρευσε τις εισαγωγές δεκάδων αγαθών, συμπεριλαμβανομένων των αυτοκινήτων, για να εξοικονομήσει χρήματα για τρόφιμα και καύσιμα.

Γιατί να χρησιμοποιούμε δολάριο;

Ορισμένα κράτη προσπαθούν να σπάσουν είτε να παρακάμψουν τον «στραγγαλισμό» του δολαρίου.
Από τότε που οι δυτικές κυρώσεις απέκοψαν τη Ρωσία από το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα, η Κίνα και η Ινδία έχουν πληρώσει για το ρωσικό πετρέλαιο σε τοπικά νομίσματα, ενώ η Γκάνα πληρώνει για το πετρέλαιο με χρυσό.
Ο Πρόεδρος της Βραζιλίας Luiz Inacio Lula da Silva διατύπωσε την ιδέα ενός κοινού νομίσματος για την ομάδα των BRICS, των αναδυόμενων οικονομιών, επισημαίνοντας τον Απρίλιο: «Χρειαζόμαστε ένα νόμισμα που να δίνει στις χώρες μεγαλύτερη οικονομική σταθερότητα».
Οι BRICS ενδέχεται να συζητήσουν αυτήν την πρόταση σε μια σύνοδο κορυφής του Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής τον Αύγουστο, αν και είναι απίθανο να γίνει πραγματικότητα σύντομα.
Όμως η ομάδα επιδιώκει στενότερους δεσμούς με χώρες όπως η Σαουδική Αραβία καθώς σχεδιάζει και υλοποιεί ενεργά ένα σχέδιο ενάντια στην παγκόσμια ηγεμονία του δολαρίου.

Ντόμινο κρίσης χρέους στον Παγκόσμιο Νότο

Οι ελλείψεις δολαρίων σχεδόν πάντα συνδέονται με την επιδείνωση των προβλημάτων χρέους.
Εξετάζοντας τα στοιχεία από την Παγκόσμια Τράπεζα, η JPMorgan υπολογίζει ότι 21 κράτη με συνολικό διεθνές χρέος 240 δισεκατομμυρίων δολαρίων έχουν πλέον ουσιαστικά αποκλειστεί από τις κεφαλαιαγορές – πρόκειται για έναν ιστπρικό ρεκόρ.
Η επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Kristalina Georgieva δήλωσε πρόσφατα ότι ο δανειστής ύστατης ανάγκης προβλέπει ότι αναμένονται περισσότερα αιτήματα για βοήθεια από τα κράτη του Παγκόσμιου Νότου
Στην Αφρική, όπου οι σκληροί όροι που συνδέονται με τα δάνεια του ΔΝΤ έχουν κάνει ορισμένες χώρες επιφυλακτικές να στηρίζονται στο Ταμείο, πολιτικοί συμπεριλαμβανομένου του προέδρου της Κένυας William Ruto έχουν επίσης υποστηρίξει ένα σύστημα εμπορικών πληρωμών με χρήση τοπικών νομισμάτων.
Η Κίνα, από την άλλη, έχει προκαλέσει.. σοκ και δέος στη Δύση και τους διεθνείς οικονομικούς θεσμούς που διαμορφώθηκαν μετά το Bretton Woods εμφανιζόμενη ως δανειστής ύστατης ανάγκης μέσω διμερών συμβάσεων με αναπτυξιακό άρωμα.
«Γιατί εμπλέκουμε το δολάριο στις εμπορικές συναλλαγές μας;» είπε ο Ruto, κατηγορώντας τη έλλειψη του αμερικανικού νομίσματος για τα «σημεία συμφόρησης» στις εμπορικές συναλλαγές - και τις αναμενόμενες ελλείψεις βασικών αγαθών σε φτωχές χώρες.
Η Αργεντινή είπε ότι θα πληρώσει για τις κινεζικές εισαγωγές σε γιουάν.
Αλλά οι έλεγχοι κεφαλαίων της Κίνας η οποία ασκεί εκ του σύνεγγυς έλεγχο στη νομισματική κυκλοφορίας - και το ασυναγώνιστο βάθος των χρηματοπιστωτικών αγορών των ΗΠΑ - επάγονται ότι το νόμισμά της είναι απίθανο να αμφισβητήσει σύντομα το δολάριο ως παγκόσμια δύναμη, αλλά η υποκατάστασή του τίθεται ως ζήτημα επιβίωσης για μια σειρά φτωχών κρατών.

www.bankingnews.gr