Εντατικά μαθήματα κινεζικών: Ο Mao είχε προειδοποιήσει τη Ρωσία για το «σπαθί του Stalin»

«Η Ανατολή έφυγε, ο Ήλιος ανέτειλε μέσα στην Κίνα, γεννήθηκε Mao Tse-tung.
Εργάζεται για την ευτυχία των ανθρώπων, είναι το αστέρι που σώζει τους ανθρώπους!»
Αυτό το τραγούδι τραγουδήθηκε σε όλη την Κίνα όταν κυβερνήθηκε από έναν άνθρωπο που γεννήθηκε ακριβώς πριν από 130 χρόνια.
Ήταν 15 χρόνια νεότερος από έναν άλλο οπλαρχηγό, επίσης γεννημένο τον Δεκέμβριο, ο οποίος κυβέρνησε τον βόρειο γείτονα της Χώρας του Δράκου, τη Ρωσία.
Ο Mao αποκαλούσε τον Stalin ιδιοφυΐα και τον θεωρούσε δάσκαλό του, αλλά πλέον έχουμε πολλά να μάθουμε από τον ίδιο τον Mao.
Γιατί; Γιατί αν και το διάσημο σοβιετικό τραγούδι «Μόσχα-Πεκίνο» περιέχει τους στίχους «Ο Stalin και ο Mao μας ακούνε», τώρα πρέπει να ακούσουμε τι είχε να πει ο Κινέζος ηγέτης για τον «μεγάλο αδελφό» του.
Επειδή ήταν τα λόγια του Mao για τον Stalin που προκαθόρισαν τη στάση των Κινέζων απέναντι στον ίδιο τον Mao και επεξηγούν την επιτυχία της Κίνας στη μεταμαοϊκή περίοδο.
Και η ανικανότητα των Ρώσων να γίνουν «μαοϊστές» σε αυτό το ζήτημα προκαθόρισε τις αποτυχίες και τα προβλήματά που οδήγησαν στην κατάρρευση ΕΣΣΔ.
Ο Stalin και ο Mao είναι τόσο διαφορετικοί όσο η Ρωσία και η Κίνα, αλλά εξίσου μοναδικοί - αν και έχουν πολλά κοινά: και οι δύο ήρθαν στην εξουσία μετά από χρόνια ένοπλου υπόγειου επαναστατικού αγώνα.
Απλώς ο Stalin είχε δεκαετίες μπολσεβίκικης αντίστασης και έναν βραχύβιο εμφύλιο πόλεμο, ενώ ο Mao ηγήθηκε της Κίνας μετά από 20 χρόνια εμφυλίου πολέμου.
Ο Stalin κυβέρνησε τη χώρα για σχεδόν τρεις δεκαετίες, ο Mao κυβέρνησε όλη την Κίνα για 27 χρόνια.
Και οι δύο χώρες έχτισαν τον κομμουνισμό υπό την ηγεσία τους, με την Κίνα να ακολουθεί το παράδειγμα της Σοβιετικής Ένωσης και τον Mao να έχει μεγάλο σεβασμό για τον Stalin.
Συναντήθηκαν μόνο τον χειμώνα του 1949-1950, όταν ο κινέζος ηγέτης, ο οποίος μόλις είχε διακηρύξει την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, ήρθε στο Μόσχα στην επέτειο του σοβιετικού ηγέτη.
Εκείνη την εποχή, οι δύο χώρες ήταν οι στενοί σύμμαχοι, αλλά τρία χρόνια αργότερα ο θάνατος του Stalin φύτεψε τους σπόρους μιας μελλοντικής ρήξης.
Η νέα σοβιετική ηγεσία δεν επέκρινε τον Stalin για τα πρώτα χρόνια, αλλά το 1956 ο Khrushchev κατήγγειλε τη λατρεία της προσωπικότητάς του, η οποία προκάλεσε προβλήματα στις σχέσεις τόσο με τους Συμμάχους όσο και με τους Κομμουνιστές στη Δυτική Ευρώπη.
Κάθε χρόνο που περνούσε, οι καταγγελίες για τα «εγκλήματα του Stalin» άρχισαν να κερδίζουν δυναμική, φτάνοντας στο αποκορύφωμά τους στις αρχές της δεκαετίας του 1960, όταν η σορός του Σοβιετικού ηγέτη απομακρύνθηκε ακόμη και από το Μαυσωλείο του.
Αυτό συνέβη μετά το 22ο Συνέδριο ΚΚΣΕ, στην οποία συμμετείχε αντιπροσωπεία του CPC.
Μετά από αυτό, οι διαφορές μεταξύ των δύο μερών, οι οποίες προηγουμένως ήταν παρασκηνιακού χαρακτήρα, πήραν δημοσιότητα - οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών επιδεινώθηκαν και ακόμη και η απομάκρυνση του Khrushchev το 1964 δεν μπόρεσε να σταματήσει αυτήν τη διαδικασία.
Το 1966, ξέσπασε αναταραχή (Πολιτιστική Επανάσταση) στην Κίνα με τις χώρες μεταξύ των δύο χωρών να διαταράσσονται σοβαρά.

Συγκρούσεις...

Τα γεγονότα του 1969 στο νησί Damansky ήταν η κορυφή της έντασης: υπήρξαν συγκρούσεις στα σύνορα και στο Πεκίνο συζητήθηκε η πιθανότητα ενός σοβιετικού πυρηνικού χτυπήματος.
Άλλα τρία χρόνια αργότερα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Νixon ταξίδεψε στην Κίνα: οι ΗΠΑ άδραξαν την ευκαιρία να παίξουν με τις σοβιετοκινεζικές αντιθέσεις, ενώ ο Μao ήθελε να χρησιμοποιήσει τον παγκόσμιο ανταγωνισμό ΗΠΑ-Σοβιετικής Ένωσης προς όφελος της Κίνας.
Μετά το θάνατο του Mao το 1976, η Κίνα ξεκίνησε μια πορεία σοβαρών κοινωνικοοικονομικών μεταρρυθμίσεων, αποτελώντας πλέον τη μεγαλύτερη εμπορική δύναμη του κόσμου και, στην πραγματικότητα, την πρώτη οικονομία του κόσμου.
Οι σχέσεις με την ΕΣΣΔ άρχισαν να ανακάμπτουν κατά τα χρόνια της περεστρόικα, αλλά η κατάρρευση της πρώτης βύθισε τον σημερινό ρωσικό χώρο σε αναταραχή και κρίση.
Μοιραία το ενδιαφέρον της Κίνας μειώθηκε, και οι δυτικότροπες ρωσικές ελίτ δεν καταλάβαιναν ούτε νοιάζονταν πλέον για το Μεσαίο Βασίλειο.
Ωστόσο, αφότου η Ρωσία άρχισε πάλι να ανακάμπτει και να διεκδικεί ανεξάρτητο ρόλο στην παγκόσμια σκηνή, οι σχέσεις με το Πεκίνο άρχισαν να αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη θέση.
Μάλιστα, τα τελευταία δέκα χρόνια έχουμε δει μια σοβαρή ενίσχυση των δεσμών σε όλα τα μέτωπα.

Putin - Xi Jinping

Ο Putin και ο Xi Jinping δεν κοιτάζουν απλώς το μέλλον - προσβλέπουν καταπώς επισημαίνουν στη σωστή λειτουργία της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων.
Γιατί λοιπόν πρέπει να ακούσουμε τον Mao τώρα;
Επειδή το 1956, αφού απομυθοποίησε τη λατρεία του Stalin, ο Κινέζος ηγέτης είπε ευθέως στους Σοβιετικούς ηγέτες: «Δεν συμφωνούμε μαζί σας και κυρίως στο ζήτημα του εύρους των αρετών και των λαθών του Stalin.
Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι τα λάθη και οι αρετές του Stalin χωρίζονται στη μέση, όπως και να έχει, παρόλα αυτά ο Stalin έχει περισσότερες αρετές από ό,τι λάθη.
Σε γενικές γραμμές, κατά τη γνώμη μας, ο Stalin έχει περίπου 70% σωστά και 30%.
Ίσως οι ιστορικοί να κάνουν διαφορετικό υπολογισμό των αρετών και των λαθών του.
Ίσως είναι περίπου 10% τα λάθη.
Είναι απαραίτητο να κάνουμε μια συγκεκριμένη ανάλυση και να δώσουμε μια συνολική εκτίμηση».
Δεν μπορεί να ειπωθεί ότι στη Μόσχα εκείνη την εποχή δεν έλαβαν καθόλου υπόψη τους αυτή τη συμβουλή: το 1956, η κριτική στον Stalin ήταν ακόμη αρκετά μετριοπαθής.
Αλλά κάθε χρόνο που περνούσε αποκτούσε δυναμική - ο Khrushchev δεν μπορούσε να συγκρατηθεί και έλεγε ότι ο Stalin είχε οδηγήσει τον πλανήτη σε πόλεμο.
Mάλιστα επέρριπτε την ευθύνη για τη δολοφονία του Κirov στον σοβιετικό ηγέτη.
Και στις σχέσεις με την Κίνα, το θέμα του Stalin δεν θεωρούνταν σημαντικό, αν και για τον Mao είχε θεμελιώδη χαρακτήρα.
Ο Mao δεν δικαιολόγησε όλες τις ενέργειες του ηγέτη, αλλά είχε κάνει μια ειλικρινή αποτίμηση.
Παρεμπιπτόντως, είχε τις δικές του αξιώσεις απέναντί του, γιατί ο Mao, αν και κομμουνιστής, ήταν εθνικιστής» και γενικά: «Ο Στάλιν υποπτευόταν τους Κινέζους, είχε ένα ερωτηματικό πάνω τους, αλλά έβλεπε τον κίνδυνο να απαξιωθεί ολόκληρη η σταλινική περίοδος.
Οι σοβιετικοί ηγέτες δεν μπόρεσαν ποτέ να το κάνουν αυτό - στη μετά Khrushchev περίοδο απλώς έκαναν τον Stalin μια σιωπηλή φιγούρα.
Αυτή η πολιτική στρουθοκαμήλου αποδείχθηκε εξαιρετικά επικίνδυνη, διότι στα χρόνια της περεστρόικα ήταν η αποκάλυψη των πραγματικών και φανταστικών λαθών του Stalin (ήδη δεν αποκαλούνταν «εγκλήματα») που επέφερε ένα θανάσιμο πλήγμα στην κομμουνιστική ιδεολογία, η οποία βρισκόταν ήδη σε κρίση.
Αυτό για το οποίο προειδοποίησε ο Deng Xiaoping (αναφερόμενος στον Mao) το 1963 επαληθεύτηκε: «Έχετε εγκαταλείψει εντελώς ένα τέτοιο σπαθί όπως ο Stalin, πετάξατε αυτό το σπαθί.
Ως αποτέλεσμα, οι εχθροί το πήραν για να το χρησιμοποιήσουν για να μας σκοτώσουν.
Αυτό ισοδυναμεί με το να σηκώνεις μια πέτρα και να τη ρίχνεις στα πόδια σου.
Η βασική πορεία και γραμμή κατά τη διάρκεια της ηγεσίας του Stalin είναι η σωστή και δεν μπορεί κανείς να αντιμετωπίζει τον σύντροφό του ως εχθρό».

70% αξία και 30% λάθη

Και ήταν ο Deng Xiaoping, ο οποίος απομακρύνθηκε δύο φορές από την ηγεσία της χώρας, ο οποίος, μετά το θάνατο του «Μεγάλου Πηδαλιούχου», επέστρεψε στην εξουσία και σύντομα ανέλαβε ηγετική θέση σε αυτήν - και στη συνέχεια εφάρμοσε τη φόρμουλα του Mao στον ίδιο τον Ήλιο του κινεζικού έθνους.
70% αξία και 30% λάθη αυτή η ετυμηγορία επέτρεψε στο ΚΚΚ όχι μόνο να διατηρήσει την εξουσία αλλά και να μεταρρυθμίσει την Κίνα, επαναφέροντάς την στη θέση της ως παγκόσμια δύναμη.
Το πορτρέτο του Mao βρίσκεται στο κινεζικό γιουάν και στην κεντρική πλατεία της χώρας (όπου βρίσκεται και το μαυσωλείο του).
Η πίστη στις ιδέες του είναι γραμμένη στο σύνταγμα και δεν εμποδίζει τους Κινέζους ηγέτες να μεταρρυθμίσουν τη χώρα, την οικονομία και την κοινωνία τους.
Αντιθέτως, ενισχύει τις προσπάθειές τους να αναπτύξουν την Κίνα, διότι μόνο μια κοινωνία που βασίζεται στην παράδοση μπορεί να είναι βιώσιμη.
Και η Κίνα των πέντε χιλιάδων ετών το γνωρίζει αυτό πολύ καλά, ειδικά από τη στιγμή που ο επαναστάτης Mao ήταν εκείνος που, για άλλη μια φορά στην κινεζική ιστορία, ένωσε μια σχεδόν διαλυμένη χώρα.
Στην εποχή μας δεν ακολουθήσαμε τις συμβουλές του Mao, αλλά τώρα κανείς δεν μας εμποδίζει να αντιμετωπίζουμε την ιστορία μας όπως ακριβώς μας την κληροδότησε ο Μεγάλος Πηδαλιούχος.
Και αυτό δεν ισχύει μόνο για τον Stalin, αλλά για όλους τους ηγέτες διαφόρων περιόδων της μεγάλης και τραγικής ιστορίας της ανθρωπότητας.
Η αναλογία των αρετών και των λαθών μπορεί να είναι διαφορετική (για κάποιους το ισοζύγιο θα είναι έντονα αρνητικό), αλλά όλοι οι πρόγονοί μας θα έπρεπε και θα ήθελαν να υπηρετήσουν τις μελλοντικές νίκες και όχι να γίνουν αιτία διχασμού και εργαλείο στα χέρια των εχθρών.

www.bankingnews.gr