Η Δύση υποτίμησε τη Ρωσία και το πληρώνει – Φιγούρα τύπου Dostoyevsky o Putin, κάνει υπομονή αλλά δεν γονατίζει

Στις πράξεις και τις… παραλείψεις του Ρώσου προέδρου Vladimir Putin στη γεωπολιτική κονίστρα αναφέρεται με άρθρο της στον γνωστό ιστότοπο άρθρων γνώμης Project Syndicate η καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων στο The New School Nina L. Khrushcheva…
Ορμώμενη από το βιβλίο του Sergey Radchenko «To Run the World: The Kremlin’s Cold War Bid for Global Power», η κυρία Khrushcheva σημειώνει κατ’ αρχάς, πως ο Putin, ως πατριώτης, προσπαθεί να ισχυροποιήσει τη Ρωσία εδραιώνοντάς την ως μεγάλη δύναμη… με στόχο να την τοποθετήσει στο ίδιο επίπεδο με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Από τον Joseph Stalin μέχρι τον Mikhail Gorbachev, οι σοβιετικοί ηγέτες συμμερίζονταν αυτήν την ίδια ακριβώς επιθυμία η Ρωσία να έχει κύρος «μεγάλης δύναμης».
Σύμφωνα με την Khrushcheva, o Leonid Brezhnev, ο οποίος διαδέχθηκε τον Nikita Khrushchev το 1964, οραματίστηκε έναν κόσμο «συνδιαχειριζόμενο» από τη Σοβιετική Ένωση και τις ΗΠΑ, στον οποίο τα δύο κράτη θα σέβονταν το ένα το άλλο.
Αλλά, όπως εξηγεί ο Radchenko, ενώ οι ΗΠΑ στα χαρτιά συμφώνησαν να υπάρξει ισότιμη σχέση, οι Σοβιετικοί ένιωσαν ταπεινωμένοι.

Επιδίωξε ισότητα με τη Δύση

Ο Putin είχε παρόμοια εμπειρία. Από τότε που ανέλαβε την εξουσία πριν από σχεδόν 25 χρόνια, επιδίωξε ισότητα με τη Δύση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Υπήρξε μια εποχή, για παράδειγμα, που αποδεχόταν το ΝΑΤΟ, και μάλιστα φιλοδοξούσε η Ρωσία να γίνει μέλος της Συμμαχίας.
Φυσικά, ο Putin πάντα πίστευε ότι το μέγεθος και ο ιστορικός ρόλος της Ρωσίας στις παγκόσμιες υποθέσεις τής έδινε δικαίωμα ειδικής μεταχείρισης: η Ρωσία δεν είναι απλώς μια άλλη χώρα και η Δύση θα πρέπει να ενεργήσει ανάλογα.
Αυτό σήμαινε προσεκτική στάθμιση του τρόπου με τον οποίο οι αποφάσεις της θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα ρωσικά συμφέροντα.
Η Δύση ένιωθε διαφορετικά. Όταν το ΝΑΤΟ αποδέχθηκε τρεις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες (Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία) το 2004, ο Putin άρχισε να βλέπει τη Συμμαχία ως υπαρξιακή απειλή.
Αλλά ήταν κυρίως η προοπτική της Ουκρανίας και της Γεωργίας να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ που ώθησε τον Putin στα όρια: ήταν ένα βασικό κίνητρο για την εισβολή της Ρωσίας στη Γεωργία το 2008.
Αυτή η αντίδραση μπορεί να φαίνεται υπερβολική, αλλά είναι ουσιαστικά ρωσική. Όπως υποστηρίζει ο Ραντσένκο, λέει η Khrushcheva, ο Putin –όπως όλοι οι Σοβιετικοί ηγέτες– μοιράζεται έναν θεμελιώδη φόβο με τον Rodion Raskolnikov, τον πρωταγωνιστή στο κλασικό έργο «Έγκλημα και Τιμωρία» του Fyodor Dostoyevsky: όποιος δεν ανταποκρίνεται δυναμικά στις ταπεινώσεις της ζωής είναι ένα «τρεμάμενο πλάσμα», χωρίς δικαιώματα ή συμφέροντα.
Η αποδοχή της ήττας απλά δεν αποτελεί επιλογή.
Ο Putin ήταν ξεκάθαρος από την αρχή. Όταν ανέλαβε την προεδρία το 2000, προειδοποιούσε ήδη τη Δύση ότι, εάν πιέσει τη Ρωσία, «θα αναγκαστούμε να βρούμε συμμάχους.
Τι άλλο μπορούμε να κάνουμε;»…
Έτσι, όταν οι ΗΠΑ υποστήριξαν ανοιχτά την επανάσταση του Maidan της Ουκρανίας το 2014, η οποία επέφερε την ανατροπή του φιλορώσου προέδρου της, Viktor Yanukovych, η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία.

H ειρωνεία του προέδρου Obama

H ειρωνεία του προέδρου των ΗΠΑ Barack Obama που απέρριψε τη Ρωσία ως «περιφερειακή δύναμη» ενίσχυσε την αποφασιστικότητα του Putin που προέβη στις απαραίτητες ενέργειες ώστε να επιβεβαιώσει την παγκόσμια θέση της Ρωσίας.
Το 2022, απέδειξε πόσο σοβαρός ήταν, ξεκινώντας την πλήρη εισβολή του στην Ουκρανία.
Εάν η Δύση δεν έδινε στη Ρωσία τη θέση που της αξίζει, ο Putin θα υπερασπιζόταν τα συμφέροντά της με τη βία. Τι άλλο θα μπορούσε να κάνει;
Έτσι, όταν ο Ρώσος πρόεδρος λέει ότι ένας πόλεμος ΝΑΤΟ-Ρωσίας θα ήταν αναπόφευκτος εάν οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο επιτρέψουν στην Ουκρανία να εκτοξεύσει δυτικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς κατά της Ρωσίας –όπως ζήτησε ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelensky– δεν αστειεύεται.
Ενώ ο Putin δεν απείλησε ανοιχτά ότι θα χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα – λέγοντας μόνο ότι η τυχόν αλλαγή στη φύση της σύγκρουσης θα απαιτούσε συγκεκριμένη απάντηση, και επομένως το ρωσικό πυρηνικό δόγμα θα έχει πλέον χαμηλότερο όριο δράσης – άλλοι στον κύκλο του έχουν επικαλεστεί αυτό το φάσμα ακόμη και πιο άμεσα.
Σίγουρα, μια τέτοια απάντηση δεν είναι εγγυημένη. Όπως σημείωσε πρόσφατα η Washington Post, «Η Ουκρανία συνεχίζει να υπερβαίνει τις κόκκινες γραμμές της Ρωσίας. Ο Putin συνεχίζει να αναβοσβήνει». Αλλά αυτή η σκέψη μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη.
Σε τελική ανάλυση, το Κρεμλίνο πάντα ακολουθούσε μια σαφή φόρμουλα κλιμάκωσης: αντέχει την αυξανόμενη πίεση για λίγο, αλλά τελικά σκάει σαν λάστιχο.
Έτσι, η απόφαση του Putin να μην απαντήσει δυναμικά στην εισβολή της Ουκρανίας στην περιοχή Kursk της Ρωσίας δεν σημαίνει ότι θα καταπιεί τίποτα.
Σε ένα ορισμένο σημείο, θα αποφασίσει –χωρίς ελάχιστη σημασία για το κόστος– ότι δεν έχει άλλη επιλογή από το να αποδείξει ότι δεν είναι «τρεμάμενο πλάσμα».
Οι επιθέσεις με πυραύλους βαθιά μέσα στο ρωσικό έδαφος θα μπορούσαν κάλλιστα να τον φέρουν σε αυτό το σημείο.
Οι δυτικοί παρατηρητές φαίνονται σε μεγάλο βαθμό πεπεισμένοι ότι η Ρωσία δεν θα αναπτύξει πυρηνικά όπλα, επειδή σε έναν πυρηνικό πόλεμο δεν υπάρχει «νικητής».
Αλλά αυτή η ενοχλητική ντοστογιεφσκιανή λογική υποδηλώνει ότι, για τον Putin, η έκθεση της Ρωσίας σε πυρηνικά αντίποινα μπορεί κάλλιστα να είναι το τίμημα για να αντισταθεί κανείς σε αυτούς που θα προσπαθούσαν να την καθυποτάξουν.
Οι Ρώσοι που στριφογυρίζουν από πόνο λόγω εγκαυμάτων μπορούν τουλάχιστον να αισθάνονται περήφανοι που δεν έκαναν πίσω.
Η προθυμία της Δύσης να απορρίψει τις απειλές του Putin ως απλές κρίσεις έρχεται σε αντίθεση όχι μόνο με την ιστορική εμπειρία, αλλά και με τις δικές της προειδοποιήσεις ότι ο Putin προτίθεται να επιτεθεί σε χώρες του ΝΑΤΟ.
Για παράδειγμα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden προειδοποίησε τον Αύγουστο ότι η Ρωσία δεν θα σταματήσει στην Ουκρανία.
Ακόμη και εδώ, ωστόσο, η Δύση παρεξηγεί ουσιαστικά τον Putin: θα προτιμούσε να μην εμπλακεί απευθείας με το ΝΑΤΟ. Ο κίνδυνος ελλοχεύει στην περίπτωση που αποφασίσει πως η Δύση τού έχει πιέσει το χέρι.
Το 1997, ο Kennan προειδοποίησε ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ «μπορεί να πυροδοτήσει» τις «εθνικιστικές, αντιδυτικές και μιλιταριστικές τάσεις» της Ρωσίας, καθώς έδωσε στους Ρώσους την εντύπωση ότι το κύρος τους – «πάντα στο υψηλότερο επίπεδο στη ρωσική σκέψη» – και τα συμφέροντα ασφαλείας «επηρεάζονταν αρνητικά».
Αλλά οι αντιπαραθέσεις δεν χρειάζεται να τελειώσουν με καταστροφή, όπως απέδειξε ο Khrushchev κατά τη διάρκεια της κουβανικής κρίσης πυραύλων το 1962 και ο Gorbachev με την περεστρόικα (αναδιάρθρωση) όταν ανταποκρινόταν στη Στρατηγική Αμυντική Πρωτοβουλία του Ronald Reagan.
Η πρόκληση για τη Δύση είναι να διασφαλίσει ότι η τραγική αντιπαράθεση που διαδραματίζεται στην Ουκρανία δεν θα οδηγήσει σε Αρμαγεδδώνα, καταλήγει η Khrushcheva.

www.bankingnews.gr