Η μετεκλογική άνοδος των μετοχών δεν θα αποτρέψει την αναπόφευκτη καταστροφή, προειδοποιεί ο οικονομολόγος Harry Dent
Η νίκη Trump και το μετεκλογικό ράλι στις αγορές έχουν εμφυσήσει άνεμο αισιοδοξίας στους επενδυτές.
Ωστόσο, ο γνωστός οικονομολόγος Harry Dent παραμένει απαισιόδοξος σχετικά με το ιδιωτικό χρέος της Αμερικής και το μέλλον της οικονομίας της, υποστηρίζοντας ότι αυτή η ευφορία δεν θα διαρκέσει πολύ.
«Μπορώ να σας πω ένα πράγμα: οι φούσκες ποτέ, μα ποτέ, δεν καταλήγουν καλά. Δεν υπάρχει τρόπος να εξέλθει κανείς από μια ακραία φούσκα με ομαλή προσγείωση. Αυτό φαίνεται να συμβαίνει τώρα, και θα δούμε.
Αλλά λέω στον κόσμο, περιμένετε μέχρι το 2025» δήλωσε ο Dent στο Fox News Digital, μία εβδομάδα μετά την Ημέρα των Εκλογών.
«Νομίζω ότι η αλήθεια, το τι πραγματικά συμβαίνει με τις αγορές και την οικονομία, θα αποκαλυφθεί τον επόμενο χρόνο…
Ωστόσο, δεν θα μπορέσουν να ξεφουσκώσουν αυτήν τη φούσκα χωρίς να προκαλέσουν κατάρρευση, γιατί αυτό δεν έχει συμβεί ποτέ στην ιστορία.
Και δεν μπορώ καν να συγκρίνω προηγούμενες φούσκες με αυτή, δεδομένου του πόσο μεγάλη, παγκόσμια και διάχυτη είναι».
Η νίκη του πρώην Προέδρου Trump έναντι της Αντιπροέδρου Kamala Harris στις προεδρικές εκλογές του 2024 εκτόξευσε τις αμερικανικές μετοχές σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.
Παρ’ όλα αυτά, ο Dent δεν μεταβάλλει την πρόβλεψή του από τον περασμένο Ιούνιο, ότι η μητέρα όλων των φουσκών θα σκάσει στα μέσα του 2025.
Σημειωτέον, τώρα υποστηρίζει ότι οι δημοσιονομικές πολιτικές του Trump δεν αρκούν για να αποτρέψουν την κυκλική κατάρρευση που έρχεται και η οποία συνδέεται περισσότερο με το παγκόσμιο ιδιωτικό παρά με το ομοσπονδιακό χρέος των ΗΠΑ.
Για Trump
«Προφανώς, θεωρείται φιλικός προς το επιχειρείν και, ναι, τις φορολογικές ελαφρύνσεις όλοι τις θέλουν.
Αλλά ήδη έχουμε το μεγαλύτερο ανεξέλεγκτο σερί ελλειμμάτων, κρατά 16 χρόνια.
Δεν έχουμε δει ισοσκελισμένο προϋπολογισμό από το 2001 ή κάτι τέτοιο.
Είναι απλώς τρελό» δήλωσε ο Dent.
«Και νομίζω ότι αυτός είναι ο μεγάλος κίνδυνος εδώ: ο Trump ίσως φαίνεται καλή επιλογή για να πάρει μπρος η οικονομία», συνέχισε, «αλλά, αν μειώσει τις κυβερνητικές δαπάνες, θα προκληθεί μια επιβράδυνση που θα αυτοτροφοδοτηθεί».
Οι πολιτικοί δεν μπορούν να αποτρέψουν το αναπόφευκτο, πρόσθεσε ο οικονομολόγος, τονίζοντας την πιθανότητα μιας «πολύ σκληρής ύφεσης όταν αυτή τελικά επιτραπεί να συμβεί».
«Η COVID ήταν το μεγάλο ζήτημα, και νομίζω ότι σε αυτό το ζήτημα οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις έκαναν λάθος», είπε.
«Υπεραντέδρασαν στον COVID… Τότε υπήρξε μια καλή ευκαιρία να αφήσουν την οικονομία να πάρει μια ανάσα και να εκτονωθεί λίγο.
Αντίθετα διπλασίασαν τις μεταβιβαστικές πληρωμές και ενίσχυσαν τις επιδοτήσεις περισσότερο από ποτέ. Μια μέρα ξυπνήσαμε ξαφνικά και είχαμε πληθωρισμό 9,1%».
Ο Dent εκτιμά ότι το χρέος του αμερικανικού ιδιωτικού τομέα ανέρχεται σε 630 τρισεκατομμύρια δολάρια σε στοιχεία ενεργητικού, αυξανόμενο πέντε φορές πιο γρήγορα από το παγκόσμιο ΑΕΠ.
Η «ερώτηση του ενός τρισεκατομμυρίου»
Η «ερώτηση του ενός τρισεκατομμυρίου» δεν είναι αν θα υπάρξει κατάρρευση, αλλά το πότε θα συμβεί, πιστεύει ο οικονομολόγος.
«Ξέρω ποια είναι η καλύτερη θεραπεία για την οικονομία.
Λέγεται ύφεση και κατά περιόδους κατάθλιψη» ανέφερε ο Dent.
«Καθαρίζει το τοπίο• πολλά κακά χρέη διαγράφονται. Αυτό συμβαίνει σε μια ύφεση.
Είναι υγιές να δανείζονται οι επιχειρήσεις και να επενδύουν σε ίδια κεφάλαια κατά την ανάπτυξη.
Αλλά οι υφέσεις ή, περιστασιακά, μια κατάθλιψη, έρχονται μετά από φούσκες. Και αυτή είναι μια φούσκα».
«Οι άνθρωποι έχουν απολέσει την ουσία, ειδικά οι κεντρικές τράπεζες που διοικούνται από οικονομολόγους, οι οποίοι, όπως λέω πάντα, δεν έχουν διοικήσει ούτε περίπτερο…
Η αποτυχία είναι το μυστικό του καπιταλισμού. Δεν είναι μόνο η ευκαιρία για καινοτομία.
Πρέπει να επιτρέπεται η αποτυχία και να απομακρύνεται από την οικονομία. Και αυτό δεν το κάναμε. Δεν έχουμε καθαρίσει το τοπίο εδώ και 16 χρόνια».
Η διόγκωση της αγοράς τελικά πλήττει τον «Νο. 1 οικονομικό δείκτη που σχεδόν κανείς δεν παρακολουθεί»: τη ροή χρήματος, που ορίζεται ως ο ρυθμός με τον οποίο οι εγχώριοι καταναλωτές και επιχειρήσεις ανταλλάσσουν χρήματα σε μια οικονομία.
«Η ροή χρήματος πέφτει κατακόρυφα από το 1997, ακριβώς στη μέση της πρώτης φούσκας που δημιουργήθηκε…
Αυτό απλώς δείχνει ότι οι φούσκες δεν είναι υγιείς», είπε ο Dent.
Η γενιά που μπορεί να υποφέρει περισσότερο από το κραχ που έρχεται τον επόμενο χρόνο είναι οι baby boomers (50 και άνω), πολλοί από τους οποίους βγαίνουν στη σύνταξη.
«Αν τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία που κατέχουν για τη σύνταξή τους μειωθούν, και αν έχουν λιγότερο εισόδημα επειδή έχουν εγκαταλείψει την εργασία τους ή βασίζονται σε μια μικρή σύνταξη, θα αντιμετωπίσουν βαθιά προβλήματα…
«Οπότε νομίζω ότι τα επόμενα χρόνια θα είναι άσχημα. Το ερώτημα είναι, πότε θα ξεκινήσει αυτό το πράγμα;» διερωτήθηκε ο Dent.
«Νομίζω ότι οι κεντρικές τράπεζες το ξέρουν αυτό καλύτερα από οποιονδήποτε. Απλώς δεν μπορούν να το πουν, γιατί δεν θέλουν να τρομάξουν κανέναν».
Αν κάτι κρατήσει τις αγορές ισχυρές στις αρχές του 2025, αυτό θα είναι το bitcoin.
«Αλλά νομίζω ότι βραχυπρόθεσμα, θα δυσκολευόμουν να αγοράσω οτιδήποτε άλλο επιθετικά αν είχαμε τον τύπο της κατάρρευσης που ανέφερα, επειδή το bitcoin θα μπορούσε να πέσει ξανά στα επίπεδα των 15.000 ή 16.000».
«Κάνω μακροπρόθεσμες προβλέψεις συγκρίνοντας την αγορά του bitcoin με άλλες εποχές, όπως η φούσκα του dot-com στα τέλη της δεκαετίας του '90, και τι ακολούθησε.
Οι φούσκες χρηματοδοτούν νέες επαναστάσεις. Είναι καλό πράγμα», πρόσθεσε ο Dent.
«Βλέπω το bitcoin να φτάνει στα 800.000 ή ακόμα και στο 1 εκατομμύριο δολάρια μέχρι το 2037-40.
Έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Έτσι, αν πέσει στα 15.000 ή ακόμα και στα 20.000-25.000, θα είναι ευκαιρία. Θα μου ήταν δύσκολο να αγοράσω οτιδήποτε άλλο σε αυτές τις τιμές».
Αυτή τη στιγμή, οι επενδυτές «ακολουθούν» τη μετεκλογική φούσκα, την οποία ο Dent συνέκρινε με τον «Τιτανικό».
«Όταν όλοι ανεβαίνουν στο πλοίο, τότε βυθίζεται ο Τιτανικός. Οπότε νομίζω ότι όλοι είναι στο πλοίο αυτήν τη στιγμή», είπε.
«Κοιτάξτε την πραγματικότητα, κοιτάξτε τα διαγράμματα και δείτε πόσο ξανά… Αναφέρομαι απλώς στην αγορά κατοικίας που επιστρέφει στα επίπεδα του 2012. Αυτό είναι πτώση 62% στις τιμές των κατοικιών, που θα ήταν διπλάσια από την κρίση του 2008.
Και εκείνη η κρίση ήταν οδυνηρή για τους περισσότερους ανθρώπους», είπε ο Dent.
«Για τις μετοχές, επιστρέφοντας απλώς στο 2009, βλέπω πτώση 89% για τον S&P 500 και 94% για τον Nasdaq. Θα έχουμε ολοκληρωτική καταστροφή, τύπου 1929-32. Πρέπει τουλάχιστον να αναγνωρίσουμε ότι αυτό είναι μια πιθανότητα» κατέληξε.
www.bankingnews.gr
Ωστόσο, ο γνωστός οικονομολόγος Harry Dent παραμένει απαισιόδοξος σχετικά με το ιδιωτικό χρέος της Αμερικής και το μέλλον της οικονομίας της, υποστηρίζοντας ότι αυτή η ευφορία δεν θα διαρκέσει πολύ.
«Μπορώ να σας πω ένα πράγμα: οι φούσκες ποτέ, μα ποτέ, δεν καταλήγουν καλά. Δεν υπάρχει τρόπος να εξέλθει κανείς από μια ακραία φούσκα με ομαλή προσγείωση. Αυτό φαίνεται να συμβαίνει τώρα, και θα δούμε.
Αλλά λέω στον κόσμο, περιμένετε μέχρι το 2025» δήλωσε ο Dent στο Fox News Digital, μία εβδομάδα μετά την Ημέρα των Εκλογών.
«Νομίζω ότι η αλήθεια, το τι πραγματικά συμβαίνει με τις αγορές και την οικονομία, θα αποκαλυφθεί τον επόμενο χρόνο…
Ωστόσο, δεν θα μπορέσουν να ξεφουσκώσουν αυτήν τη φούσκα χωρίς να προκαλέσουν κατάρρευση, γιατί αυτό δεν έχει συμβεί ποτέ στην ιστορία.
Και δεν μπορώ καν να συγκρίνω προηγούμενες φούσκες με αυτή, δεδομένου του πόσο μεγάλη, παγκόσμια και διάχυτη είναι».
Η νίκη του πρώην Προέδρου Trump έναντι της Αντιπροέδρου Kamala Harris στις προεδρικές εκλογές του 2024 εκτόξευσε τις αμερικανικές μετοχές σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.
Παρ’ όλα αυτά, ο Dent δεν μεταβάλλει την πρόβλεψή του από τον περασμένο Ιούνιο, ότι η μητέρα όλων των φουσκών θα σκάσει στα μέσα του 2025.
Σημειωτέον, τώρα υποστηρίζει ότι οι δημοσιονομικές πολιτικές του Trump δεν αρκούν για να αποτρέψουν την κυκλική κατάρρευση που έρχεται και η οποία συνδέεται περισσότερο με το παγκόσμιο ιδιωτικό παρά με το ομοσπονδιακό χρέος των ΗΠΑ.
Για Trump
«Προφανώς, θεωρείται φιλικός προς το επιχειρείν και, ναι, τις φορολογικές ελαφρύνσεις όλοι τις θέλουν.
Αλλά ήδη έχουμε το μεγαλύτερο ανεξέλεγκτο σερί ελλειμμάτων, κρατά 16 χρόνια.
Δεν έχουμε δει ισοσκελισμένο προϋπολογισμό από το 2001 ή κάτι τέτοιο.
Είναι απλώς τρελό» δήλωσε ο Dent.
«Και νομίζω ότι αυτός είναι ο μεγάλος κίνδυνος εδώ: ο Trump ίσως φαίνεται καλή επιλογή για να πάρει μπρος η οικονομία», συνέχισε, «αλλά, αν μειώσει τις κυβερνητικές δαπάνες, θα προκληθεί μια επιβράδυνση που θα αυτοτροφοδοτηθεί».
Οι πολιτικοί δεν μπορούν να αποτρέψουν το αναπόφευκτο, πρόσθεσε ο οικονομολόγος, τονίζοντας την πιθανότητα μιας «πολύ σκληρής ύφεσης όταν αυτή τελικά επιτραπεί να συμβεί».
«Η COVID ήταν το μεγάλο ζήτημα, και νομίζω ότι σε αυτό το ζήτημα οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις έκαναν λάθος», είπε.
«Υπεραντέδρασαν στον COVID… Τότε υπήρξε μια καλή ευκαιρία να αφήσουν την οικονομία να πάρει μια ανάσα και να εκτονωθεί λίγο.
Αντίθετα διπλασίασαν τις μεταβιβαστικές πληρωμές και ενίσχυσαν τις επιδοτήσεις περισσότερο από ποτέ. Μια μέρα ξυπνήσαμε ξαφνικά και είχαμε πληθωρισμό 9,1%».
Ο Dent εκτιμά ότι το χρέος του αμερικανικού ιδιωτικού τομέα ανέρχεται σε 630 τρισεκατομμύρια δολάρια σε στοιχεία ενεργητικού, αυξανόμενο πέντε φορές πιο γρήγορα από το παγκόσμιο ΑΕΠ.
Η «ερώτηση του ενός τρισεκατομμυρίου»
Η «ερώτηση του ενός τρισεκατομμυρίου» δεν είναι αν θα υπάρξει κατάρρευση, αλλά το πότε θα συμβεί, πιστεύει ο οικονομολόγος.
«Ξέρω ποια είναι η καλύτερη θεραπεία για την οικονομία.
Λέγεται ύφεση και κατά περιόδους κατάθλιψη» ανέφερε ο Dent.
«Καθαρίζει το τοπίο• πολλά κακά χρέη διαγράφονται. Αυτό συμβαίνει σε μια ύφεση.
Είναι υγιές να δανείζονται οι επιχειρήσεις και να επενδύουν σε ίδια κεφάλαια κατά την ανάπτυξη.
Αλλά οι υφέσεις ή, περιστασιακά, μια κατάθλιψη, έρχονται μετά από φούσκες. Και αυτή είναι μια φούσκα».
«Οι άνθρωποι έχουν απολέσει την ουσία, ειδικά οι κεντρικές τράπεζες που διοικούνται από οικονομολόγους, οι οποίοι, όπως λέω πάντα, δεν έχουν διοικήσει ούτε περίπτερο…
Η αποτυχία είναι το μυστικό του καπιταλισμού. Δεν είναι μόνο η ευκαιρία για καινοτομία.
Πρέπει να επιτρέπεται η αποτυχία και να απομακρύνεται από την οικονομία. Και αυτό δεν το κάναμε. Δεν έχουμε καθαρίσει το τοπίο εδώ και 16 χρόνια».
Η διόγκωση της αγοράς τελικά πλήττει τον «Νο. 1 οικονομικό δείκτη που σχεδόν κανείς δεν παρακολουθεί»: τη ροή χρήματος, που ορίζεται ως ο ρυθμός με τον οποίο οι εγχώριοι καταναλωτές και επιχειρήσεις ανταλλάσσουν χρήματα σε μια οικονομία.
«Η ροή χρήματος πέφτει κατακόρυφα από το 1997, ακριβώς στη μέση της πρώτης φούσκας που δημιουργήθηκε…
Αυτό απλώς δείχνει ότι οι φούσκες δεν είναι υγιείς», είπε ο Dent.
Η γενιά που μπορεί να υποφέρει περισσότερο από το κραχ που έρχεται τον επόμενο χρόνο είναι οι baby boomers (50 και άνω), πολλοί από τους οποίους βγαίνουν στη σύνταξη.
«Αν τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία που κατέχουν για τη σύνταξή τους μειωθούν, και αν έχουν λιγότερο εισόδημα επειδή έχουν εγκαταλείψει την εργασία τους ή βασίζονται σε μια μικρή σύνταξη, θα αντιμετωπίσουν βαθιά προβλήματα…
«Οπότε νομίζω ότι τα επόμενα χρόνια θα είναι άσχημα. Το ερώτημα είναι, πότε θα ξεκινήσει αυτό το πράγμα;» διερωτήθηκε ο Dent.
«Νομίζω ότι οι κεντρικές τράπεζες το ξέρουν αυτό καλύτερα από οποιονδήποτε. Απλώς δεν μπορούν να το πουν, γιατί δεν θέλουν να τρομάξουν κανέναν».
Αν κάτι κρατήσει τις αγορές ισχυρές στις αρχές του 2025, αυτό θα είναι το bitcoin.
«Αλλά νομίζω ότι βραχυπρόθεσμα, θα δυσκολευόμουν να αγοράσω οτιδήποτε άλλο επιθετικά αν είχαμε τον τύπο της κατάρρευσης που ανέφερα, επειδή το bitcoin θα μπορούσε να πέσει ξανά στα επίπεδα των 15.000 ή 16.000».
«Κάνω μακροπρόθεσμες προβλέψεις συγκρίνοντας την αγορά του bitcoin με άλλες εποχές, όπως η φούσκα του dot-com στα τέλη της δεκαετίας του '90, και τι ακολούθησε.
Οι φούσκες χρηματοδοτούν νέες επαναστάσεις. Είναι καλό πράγμα», πρόσθεσε ο Dent.
«Βλέπω το bitcoin να φτάνει στα 800.000 ή ακόμα και στο 1 εκατομμύριο δολάρια μέχρι το 2037-40.
Έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Έτσι, αν πέσει στα 15.000 ή ακόμα και στα 20.000-25.000, θα είναι ευκαιρία. Θα μου ήταν δύσκολο να αγοράσω οτιδήποτε άλλο σε αυτές τις τιμές».
Αυτή τη στιγμή, οι επενδυτές «ακολουθούν» τη μετεκλογική φούσκα, την οποία ο Dent συνέκρινε με τον «Τιτανικό».
«Όταν όλοι ανεβαίνουν στο πλοίο, τότε βυθίζεται ο Τιτανικός. Οπότε νομίζω ότι όλοι είναι στο πλοίο αυτήν τη στιγμή», είπε.
«Κοιτάξτε την πραγματικότητα, κοιτάξτε τα διαγράμματα και δείτε πόσο ξανά… Αναφέρομαι απλώς στην αγορά κατοικίας που επιστρέφει στα επίπεδα του 2012. Αυτό είναι πτώση 62% στις τιμές των κατοικιών, που θα ήταν διπλάσια από την κρίση του 2008.
Και εκείνη η κρίση ήταν οδυνηρή για τους περισσότερους ανθρώπους», είπε ο Dent.
«Για τις μετοχές, επιστρέφοντας απλώς στο 2009, βλέπω πτώση 89% για τον S&P 500 και 94% για τον Nasdaq. Θα έχουμε ολοκληρωτική καταστροφή, τύπου 1929-32. Πρέπει τουλάχιστον να αναγνωρίσουμε ότι αυτό είναι μια πιθανότητα» κατέληξε.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών