Ρωγμές στο ενιαίο μέτωπο του Βορρά, ερωτήματα για τον προϋπολογισμό 2028 - 2034 της ΕΕ
Για χρόνια, η Γερμανία και οι σύμμαχοί της που αγαπούσαν τη λιτότητα ήταν οι δημοσιονομικοί θιασώτες της Ευρώπης.
Το σύνθημά τους ήταν απλό: Ούτε κοινό χρέος, ούτε δημοσιονομικές ελευθερίες και απολύτως καμία λευκή επιταγή για τις Βρυξέλλες.
Αυτός ο συνασπισμός των πλούσιων βόρειων χωρών - Αυστρία, Δανία, Σουηδία, Φινλανδία και Ολλανδία - κρατούσε σφιχτό το πορτοφόλι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επικρατώντας της Νότιας Ευρώπης σε μαραθώνιες μάχες για τον προϋπολογισμό.
Ρωγμές
Όμως στο ενιαίο αυτό μέτωπο του Βορρά έχουν αρχίσει να δημιουργούνται ρωγμές.
Ο πόλεμος στα σύνορα της Ευρώπης, οι οικονομικές μεταβολές και ένας πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών που σκοπεύει να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ εξωθούν σε μια επανεξέταση - και η συμμαχία της λιτότητας ταλαντεύεται την ώρα που η ΕΕ ετοιμάζεται για την επόμενη μεγάλη αναμέτρηση για τον προϋπολογισμό της.
Στο παρελθόν, αυτές οι χώρες ανέπτυξαν μια «στενά δεμένη, καλά προετοιμασμένη στρατηγική για να σταματήσουν ιδέες που είχαν να κάνουν με περισσότερες δαπάνες» ανέφερε στο Politico κυβερνητικός αξιωματούχος της ΕΕ με εμπειρία στην επίβλεψη αρκετών συνομιλιών για τον προϋπολογισμό.
Προϋπολογισμός 2028 – 2034
Αλλά οι επικείμενες διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό 2028-2034 υπόσχονται να είναι «εντελώς διαφορετικές», σύμφωνα με τον αξιωματούχο, ο οποίος μίλησε ανώνυμα.
«Μια ομάδα κρατών από τη Σκανδιναβία και τη Βαλτική αναπτύσσει ένα διαφορετικό όραμα με επίκεντρο το ζήτημα της ασφάλειας που τις διακρίνει από τις άλλες χώρες της λιτότητας, όπως η Ολλανδία και η Αυστρία», επισημαίνει η Eulalia Rubio, αναλύτρια από το think tank του Ινστιτούτου Jacques Delors.
Η κυριαρχία έχει γίνει η νέα κραυγή συσπείρωσης, και ακόμη και σταθεροί υπέρμαχοι της δημοσιονομικής σταθερότητας, όπως η Δανία ή η Φινλανδία, υπερθεματίζουν την ιδέα της χαλάρωσης του πορτοφολιού για την ενίσχυση της συλλογικής άμυνας και της ανθεκτικότητας της ΕΕ έναντι εξωτερικών απειλών.
Η έκπληξη της Δανίας
Ένα καίριο σημάδι αυτής της αλλαγής ήρθε κατά τη διάρκεια της πρωτοχρονιάτικης ομιλίας της πρωθυπουργού της Δανίας Mette Frederiksen, όταν εξέπληξε τους βετεράνους του προϋπολογισμού της ΕΕ υποστηρίζοντας περισσότερες αμυντικές δαπάνες, κρατικές ενισχύσεις και επενδύσεις στην ευρωπαϊκή κυριαρχία.
Για μια χώρα που επί μακρόν αντιμετώπιζε με σκεπτικισμό τη βαθύτερη ολοκλήρωση της ΕΕ, τα λόγια της Frederiksen σηματοδότησαν μια σεισμική αλλαγή.
Στριμωγμένη μεταξύ της επίθεσης της Ρωσίας στην Ουκρανία και ενός Αμερικανού προέδρου που θέλει να αρπάξει τη Γροιλανδία από τη χώρα της, η Frederiksen προχώρησε σε μια εκτενή υποστήριξη των γαλλικού τύπου ιδεών περί κυριαρχίας της ΕΕ, τις οποίες η Κοπεγχάγη θεωρούσε μέχρι πρόσφατα ανάθεμα.
Νέα εποχή
«Εξετάζουμε τις κρατικές ενισχύσεις με νέα ματιά, το κοινό χρέος με νέα ματιά και τον προϋπολογισμό της ΕΕ με νέα ματιά.
Είναι μια νέα εποχή» υποστήριξε η πρωθυπουργός της Δανίας.
Οι αναλυτές χαιρέτισαν τις παρατηρήσεις της ως ορόσημο στη σχέση της Δανίας με την ΕΕ και ως μια πιθανή σφήνα στη σκανδιναβική-γερμανική συμμαχία.
«Η Frederiksen άλλαξε προσωπικά τη θέση της κατά 180 μοίρες» δήλωσε ο Γιάκομπ Jacob Funk Kirkegaard,, αναλυτής στο think tank Bruegel.
Κατά την άποψή του, αυτό θα επιτρέψει στην πρωθυπουργό να «μεγιστοποιήσει την επιρροή της Δανίας» κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τον προϋπολογισμό, καθώς μπορεί να λειτουργήσει ως γεφυροποιός μεταξύ διαφορετικών ομάδων χωρών.
Αυτό δεν είναι ένα απλό γεγονός.
Η Frederiksen είναι μία από τις πιο σταθερές και έμπειρες ηγέτιδες της ΕΕ, και η χώρα της θα ασκήσει την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ αργότερα φέτος, γεγονός που δίνει στην Κοπεγχάγη σημαντική επιρροή στην ατζέντα του μπλοκ.
Το αμυντικό δίλημμα
Ωστόσο, δεν είναι όλοι πεπεισμένοι ότι τα κράτη της λιτότητας βρίσκονται στα πρόθυρα μιας πλήρους διάλυσης.
«Υπάρχει πολύς καπνός…
Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς ποιες είναι οι πραγματικές θέσεις» ανέφερε ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ανάγκασε τα βόρεια μέλη της ΕΕ να αναλογιστούν διαφορετικά τα πράγματα, ιδίως όσον αφορά τις αμυντικές δαπάνες.
Χώρες όπως η Φινλανδία και η Εσθονία, που βρίσκονται γεωγραφικά πιο κοντά στη σύγκρουση, υποστηρίζουν τώρα το κοινό χρέος της ΕΕ για τη χρηματοδότηση αγορών όπλων - μια ιδέα που ήταν αδιανόητη για τους υπέρμαχους της λιτότητας στο παρελθόν.
Ωστόσο, άλλα μέλη της συμμαχίας δεν έχουν αλλάξει γνώμη.
Η Γερμανία και η Ολλανδία παραμένουν σταθερά αντίθετες στο κοινό χρέος της ΕΕ για την άμυνα, υπογραμμίζοντας την εμβάθυνση της διαίρεσης εντός του συνασπισμού.
Η Αυστρία είναι επίσης πιθανό να σκληρύνει την αντίστασή της απέναντι στο χρέος της ΕΕ, εάν ο ακροδεξιός Herbert Kickl,, ο οποίος είναι φιλικά προσκείμενος στη Ρωσία, γίνει ο νέος καγκελάριος.
Δεν είναι νεκρή η Συμμαχία
Ωστόσο, η συμμαχία των υπέρμαχων της λιτότητας δεν είναι εντελώς νεκρή.
Αυτοί διατηρούν κοινό έδαφος όταν πρόκειται να συνδέσουν την περιφερειακή χρηματοδότηση της ΕΕ - η οποία κατευθύνεται κυρίως σε περιοχές με χαμηλότερο εισόδημα στη νότια και ανατολική Ευρώπη - με διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στο να καταστήσουν τις οικονομίες τους πιο ανταγωνιστικές.
Σύμφωνα με διπλωμάτη της ΕΕ, η «παλιά ομάδα της λιτότητας επανήλθε» για να αντιταχθεί στην αύξηση των δαπανών κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων του Νοεμβρίου για τον ετήσιο προϋπολογισμό της ΕΕ.
Η Eulalia Rubio Ινστιτούτου Jacques Delors προέβλεψε ότι η ομάδα θα επιστρέψει πιθανότατα και στις επερχόμενες συζητήσεις για τον προϋπολογισμό:
«Δεν νομίζω ότι οι συνασπισμοί των κρατών λιτότητας έναντι των «ευεργετημένων», δηλαδή όσων λαμβάνουν περισσότερα χρήματα από την ΕΕ από αυτά που πληρώνουν, θα εξαφανιστούν».
Αλλά θα υπάρξει μια πρόσθετη ομάδα πίεσης που θα αποτελείται από την Πολωνία και τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης που θα ζητά μεγαλύτερη έμφαση σε θέματα ασφάλειας» τόνισε η Rubio.
Όλα θα κριθούν… στις εκλογές της Γερμανίας
Ακόμα κι έτσι, πολλοί πιστεύουν ότι η πραγματική δοκιμασία για την τύχη των κρατών λιτότητας θα έρθει αν οι γερμανικές εκλογές αποφέρουν πλειοψηφία για την κεντροδεξιά Χριστιανοδημοκρατική Ένωση του Friedrich Merz.
Μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία του CDU πιθανότατα θα αντισταθεί σε μεγάλα σχέδια δαπανών της ΕΕ, είτε πρόκειται για την άμυνα είτε για πράσινες επενδύσεις.
Αλλά αν η μεγαλύτερη χώρα της ΕΕ αλλάξει γνώμη και γίνει πιο δαπανηρή, οι σύμμαχοί της είναι πιθανό να ακολουθήσουν το παράδειγμά της.
«Περιμένουμε ακόμη τον μεγάλο», δήλωσε κυβερνητικός αξιωματούχος της ΕΕ, αναφερόμενος στο Βερολίνο.
«Είναι το σημείο βαρύτητας στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο - ο προϋπολογισμός της ΕΕ -.
Όλοι ακολουθούν τη θέση της Γερμανίας» τόνισε ο κυβερνητικός αξιωματούχος της ΕΕ.
www.bankingnews.gr
Το σύνθημά τους ήταν απλό: Ούτε κοινό χρέος, ούτε δημοσιονομικές ελευθερίες και απολύτως καμία λευκή επιταγή για τις Βρυξέλλες.
Αυτός ο συνασπισμός των πλούσιων βόρειων χωρών - Αυστρία, Δανία, Σουηδία, Φινλανδία και Ολλανδία - κρατούσε σφιχτό το πορτοφόλι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επικρατώντας της Νότιας Ευρώπης σε μαραθώνιες μάχες για τον προϋπολογισμό.
Ρωγμές
Όμως στο ενιαίο αυτό μέτωπο του Βορρά έχουν αρχίσει να δημιουργούνται ρωγμές.
Ο πόλεμος στα σύνορα της Ευρώπης, οι οικονομικές μεταβολές και ένας πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών που σκοπεύει να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ εξωθούν σε μια επανεξέταση - και η συμμαχία της λιτότητας ταλαντεύεται την ώρα που η ΕΕ ετοιμάζεται για την επόμενη μεγάλη αναμέτρηση για τον προϋπολογισμό της.
Στο παρελθόν, αυτές οι χώρες ανέπτυξαν μια «στενά δεμένη, καλά προετοιμασμένη στρατηγική για να σταματήσουν ιδέες που είχαν να κάνουν με περισσότερες δαπάνες» ανέφερε στο Politico κυβερνητικός αξιωματούχος της ΕΕ με εμπειρία στην επίβλεψη αρκετών συνομιλιών για τον προϋπολογισμό.
Προϋπολογισμός 2028 – 2034
Αλλά οι επικείμενες διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό 2028-2034 υπόσχονται να είναι «εντελώς διαφορετικές», σύμφωνα με τον αξιωματούχο, ο οποίος μίλησε ανώνυμα.
«Μια ομάδα κρατών από τη Σκανδιναβία και τη Βαλτική αναπτύσσει ένα διαφορετικό όραμα με επίκεντρο το ζήτημα της ασφάλειας που τις διακρίνει από τις άλλες χώρες της λιτότητας, όπως η Ολλανδία και η Αυστρία», επισημαίνει η Eulalia Rubio, αναλύτρια από το think tank του Ινστιτούτου Jacques Delors.
Η κυριαρχία έχει γίνει η νέα κραυγή συσπείρωσης, και ακόμη και σταθεροί υπέρμαχοι της δημοσιονομικής σταθερότητας, όπως η Δανία ή η Φινλανδία, υπερθεματίζουν την ιδέα της χαλάρωσης του πορτοφολιού για την ενίσχυση της συλλογικής άμυνας και της ανθεκτικότητας της ΕΕ έναντι εξωτερικών απειλών.
Η έκπληξη της Δανίας
Ένα καίριο σημάδι αυτής της αλλαγής ήρθε κατά τη διάρκεια της πρωτοχρονιάτικης ομιλίας της πρωθυπουργού της Δανίας Mette Frederiksen, όταν εξέπληξε τους βετεράνους του προϋπολογισμού της ΕΕ υποστηρίζοντας περισσότερες αμυντικές δαπάνες, κρατικές ενισχύσεις και επενδύσεις στην ευρωπαϊκή κυριαρχία.
Για μια χώρα που επί μακρόν αντιμετώπιζε με σκεπτικισμό τη βαθύτερη ολοκλήρωση της ΕΕ, τα λόγια της Frederiksen σηματοδότησαν μια σεισμική αλλαγή.
Στριμωγμένη μεταξύ της επίθεσης της Ρωσίας στην Ουκρανία και ενός Αμερικανού προέδρου που θέλει να αρπάξει τη Γροιλανδία από τη χώρα της, η Frederiksen προχώρησε σε μια εκτενή υποστήριξη των γαλλικού τύπου ιδεών περί κυριαρχίας της ΕΕ, τις οποίες η Κοπεγχάγη θεωρούσε μέχρι πρόσφατα ανάθεμα.
Νέα εποχή
«Εξετάζουμε τις κρατικές ενισχύσεις με νέα ματιά, το κοινό χρέος με νέα ματιά και τον προϋπολογισμό της ΕΕ με νέα ματιά.
Είναι μια νέα εποχή» υποστήριξε η πρωθυπουργός της Δανίας.
Οι αναλυτές χαιρέτισαν τις παρατηρήσεις της ως ορόσημο στη σχέση της Δανίας με την ΕΕ και ως μια πιθανή σφήνα στη σκανδιναβική-γερμανική συμμαχία.
«Η Frederiksen άλλαξε προσωπικά τη θέση της κατά 180 μοίρες» δήλωσε ο Γιάκομπ Jacob Funk Kirkegaard,, αναλυτής στο think tank Bruegel.
Κατά την άποψή του, αυτό θα επιτρέψει στην πρωθυπουργό να «μεγιστοποιήσει την επιρροή της Δανίας» κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τον προϋπολογισμό, καθώς μπορεί να λειτουργήσει ως γεφυροποιός μεταξύ διαφορετικών ομάδων χωρών.
Αυτό δεν είναι ένα απλό γεγονός.
Η Frederiksen είναι μία από τις πιο σταθερές και έμπειρες ηγέτιδες της ΕΕ, και η χώρα της θα ασκήσει την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ αργότερα φέτος, γεγονός που δίνει στην Κοπεγχάγη σημαντική επιρροή στην ατζέντα του μπλοκ.
Το αμυντικό δίλημμα
Ωστόσο, δεν είναι όλοι πεπεισμένοι ότι τα κράτη της λιτότητας βρίσκονται στα πρόθυρα μιας πλήρους διάλυσης.
«Υπάρχει πολύς καπνός…
Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς ποιες είναι οι πραγματικές θέσεις» ανέφερε ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ανάγκασε τα βόρεια μέλη της ΕΕ να αναλογιστούν διαφορετικά τα πράγματα, ιδίως όσον αφορά τις αμυντικές δαπάνες.
Χώρες όπως η Φινλανδία και η Εσθονία, που βρίσκονται γεωγραφικά πιο κοντά στη σύγκρουση, υποστηρίζουν τώρα το κοινό χρέος της ΕΕ για τη χρηματοδότηση αγορών όπλων - μια ιδέα που ήταν αδιανόητη για τους υπέρμαχους της λιτότητας στο παρελθόν.
Ωστόσο, άλλα μέλη της συμμαχίας δεν έχουν αλλάξει γνώμη.
Η Γερμανία και η Ολλανδία παραμένουν σταθερά αντίθετες στο κοινό χρέος της ΕΕ για την άμυνα, υπογραμμίζοντας την εμβάθυνση της διαίρεσης εντός του συνασπισμού.
Η Αυστρία είναι επίσης πιθανό να σκληρύνει την αντίστασή της απέναντι στο χρέος της ΕΕ, εάν ο ακροδεξιός Herbert Kickl,, ο οποίος είναι φιλικά προσκείμενος στη Ρωσία, γίνει ο νέος καγκελάριος.
Δεν είναι νεκρή η Συμμαχία
Ωστόσο, η συμμαχία των υπέρμαχων της λιτότητας δεν είναι εντελώς νεκρή.
Αυτοί διατηρούν κοινό έδαφος όταν πρόκειται να συνδέσουν την περιφερειακή χρηματοδότηση της ΕΕ - η οποία κατευθύνεται κυρίως σε περιοχές με χαμηλότερο εισόδημα στη νότια και ανατολική Ευρώπη - με διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στο να καταστήσουν τις οικονομίες τους πιο ανταγωνιστικές.
Σύμφωνα με διπλωμάτη της ΕΕ, η «παλιά ομάδα της λιτότητας επανήλθε» για να αντιταχθεί στην αύξηση των δαπανών κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων του Νοεμβρίου για τον ετήσιο προϋπολογισμό της ΕΕ.
Η Eulalia Rubio Ινστιτούτου Jacques Delors προέβλεψε ότι η ομάδα θα επιστρέψει πιθανότατα και στις επερχόμενες συζητήσεις για τον προϋπολογισμό:
«Δεν νομίζω ότι οι συνασπισμοί των κρατών λιτότητας έναντι των «ευεργετημένων», δηλαδή όσων λαμβάνουν περισσότερα χρήματα από την ΕΕ από αυτά που πληρώνουν, θα εξαφανιστούν».
Αλλά θα υπάρξει μια πρόσθετη ομάδα πίεσης που θα αποτελείται από την Πολωνία και τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης που θα ζητά μεγαλύτερη έμφαση σε θέματα ασφάλειας» τόνισε η Rubio.
Όλα θα κριθούν… στις εκλογές της Γερμανίας
Ακόμα κι έτσι, πολλοί πιστεύουν ότι η πραγματική δοκιμασία για την τύχη των κρατών λιτότητας θα έρθει αν οι γερμανικές εκλογές αποφέρουν πλειοψηφία για την κεντροδεξιά Χριστιανοδημοκρατική Ένωση του Friedrich Merz.
Μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία του CDU πιθανότατα θα αντισταθεί σε μεγάλα σχέδια δαπανών της ΕΕ, είτε πρόκειται για την άμυνα είτε για πράσινες επενδύσεις.
Αλλά αν η μεγαλύτερη χώρα της ΕΕ αλλάξει γνώμη και γίνει πιο δαπανηρή, οι σύμμαχοί της είναι πιθανό να ακολουθήσουν το παράδειγμά της.
«Περιμένουμε ακόμη τον μεγάλο», δήλωσε κυβερνητικός αξιωματούχος της ΕΕ, αναφερόμενος στο Βερολίνο.
«Είναι το σημείο βαρύτητας στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο - ο προϋπολογισμός της ΕΕ -.
Όλοι ακολουθούν τη θέση της Γερμανίας» τόνισε ο κυβερνητικός αξιωματούχος της ΕΕ.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών