Το μήνυμα είναι σαφές: Ο Trump θα παραμερίσει την ΕΕ και θα ακολουθήσει τη στρατηγική του διαίρει και βασίλευε με τους διάφορους Ευρωπαίους ηγέτες
Ο Donald Trump προσπάθησε και απέτυχε να βρει ένα αδύναμο σημείο στην άμυνα της ΕΕ μέσω ενός εμπορικού πολέμου κατά τη διάρκεια της πρώτης προεδρικής του θητείας
Αλλά τώρα βρήκε ένα πιο ευάλωτο σημείο: Η τεράστια κρίση ασφαλείας που έχει δημιουργήσει με την απόσυρση της υποστήριξης των ΗΠΑ προς την Ουκρανία αποκαλύπτει δυνητικά θανατηφόρες ρωγμές στο μπλοκ των 27 εθνών.
Λίγα πράγματα θα μπορούσαν να τον ευχαριστήσουν περισσότερο.
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ έχει από καιρό εκφράσει την απροκάλυπτη περιφρόνηση του για την ΕΕ, για την οποία, είπε πως δημιουργήθηκε «για να εκμεταλλευτεί τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Για τον Trump η ΕΕ προκαλεί την ίδια αντιπάθεια με άλλους υπερεθνικούς οργανισμούς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, οι οποίοι πρέπει να χτυπηθούν επειδή αποσπούν τεράστιους πόρους από τις ΗΠΑ για τη λειτουργία τους.
Τους σνομπάρει
Μόλις στις πρώτες έντονες εβδομάδες της δεύτερης θητείας του, η διοίκηση του Trump έχει δείξει ότι θα αγνοήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ο επικεφαλής εμπορικής πολιτικής της ΕΕ επισκέφθηκε την Ουάσιγκτον, μόνο για να δει τον Trump να επιμένει στα σχέδιά του για δασμούς.
Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ αγνοήθηκε επιδεικτικά από τον υπουργό Εξωτερικών Marco Rubio, ενώ οι ευρωβουλευτές αναγκάστηκαν να επιστρέψουν σπίτι τους με το απογοητευτικό μήνυμα ότι η Αμερική θα παραβιάσει τους τεχνολογικούς κανονισμούς τους, χαρακτηρίζοντας τους ευρωπαϊκούς κανόνες «λογοκρισία».
Σαφές μήνυμα
Το μήνυμα είναι σαφές: Ο Trump θα παραμερίσει την ΕΕ και θα ακολουθήσει τη στρατηγική του διαίρει και βασίλευε με τους διάφορους Ευρωπαίους ηγέτες.
Αυτό δεν ήταν εφικτό στον εμπορικό πόλεμο της πρώτης του θητείας, όταν η Ευρώπη ενώθηκε για να του απαντήσει.
Τώρα, οι διαφορές για τον πόλεμο στην Ουκρανία θέτουν υπαρξιακά ερωτήματα για την ενότητα του μπλοκ.
Η αντιευρωπαϊκή πολιτική της διοίκησης Trump ταυτίζεται τώρα με την μακροχρόνια εχθρότητα του Κρεμλίνου προς το μπλοκ της ΕΕ και προκαλεί κρίση στους θεσμούς των Βρυξελλών.
Η ΕΕ, ως μπλοκ, προσπαθεί να αποδείξει τη σημασία της, καθώς οι εθνικοί ηγέτες, όπως ο Γάλλος Πρόεδρος Emmanuel Macron και ο Βρετανός Πρωθυπουργός Keir Starmer, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για να καθοδηγήσουν την ευρωπαϊκή αντίδραση στον Trump.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου οι 27 εθνικοί ηγέτες καλούνται να λάβουν μεγάλες αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής μέσω συναίνεσης, εκτίθεται αγωνιωδώς ως υπερβολικά διαιρεμένο και ανεπαρκώς ευέλικτο για να ανταποκριθεί στην κλίμακα της καταιγίδας που προκαλεί ο Trump στην Ουκρανία.
Οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι υποβαθμίζουν την έκτακτη Σύνοδο Κορυφής
Πράγματι, οι διπλωμάτες της ΕΕ υποβαθμίζουν ήδη τις προσδοκίες για τυχόν σημαντικές εξελίξεις στην έκτακτη σύνοδο κορυφής του Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, λόγω της αντίθεσης της Ουγγαρίας για περαιτέρω βοήθεια προς την Ουκρανία.
Αντίθετα, Starmer και Macron πρέπει να εργαστούν έξω και γύρω από την ΕΕ σε ad hoc διπλωματικές μορφές, προσκαλώντας χώρες όπως η Τουρκία και ο Καναδάς, και αποκλείοντας τους φιλορώσους ηγέτες της ΕΕ.
Πίσω στις πρωτεύουσες
«Η κρίση μεταφέρει το κέντρο βάρους της Ευρώπης πίσω στις εθνικές πρωτεύουσες.
Ο ρόλος των θεσμών σε αυτό το πλαίσιο είναι σημαντικός αλλά όχι κρίσιμος για αυτήν την αποστολή.
Αυτή είναι η νέα ισορροπία και η νέα πραγματικότητα στην οποία οι ανώτατοι αξιωματούχοι της ΕΕ, Ursula von der Leyen και Antonio Costa, πρέπει να προσαρμοστούν» τόνισε στο Politico ο Mujtaba Rahman, διευθύνων σύμβουλος για την Ευρώπη στο Eurasia Group.
Ευρωπαίος διπλωμάτης εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι το μπλοκ θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τον τυφώνα Trump, ακόμα και μόνο του.
«Η ΕΕ κρατιέται από τα μαλλιά της, αλλά κάθε φορά αυτό μας κάνει πιο δυνατούς» είπε ο Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Τι επιδιώκει ο Trump
Ο Trump συγκλονίζει το ευρωπαϊκό μπλοκ όχι μόνο «πλησιάζοντας» το Κρεμλίνο και ανατρέποντας τη δυτική συμμαχία, αλλά και παρεμβαίνοντας άμεσα στην εσωτερική πολιτική του κάθε κράτους με το να υποστηρίζει την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων.
Οι πιο απαισιόδοξοι παρατηρητές στην Ευρώπη υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση Trump επιδιώκει να προωθήσει λαϊκιστικές εθνικιστικές δυνάμεις στην Ευρώπη για να βοηθήσει στην καταστροφή της ΕΕ και να την οδηγήσει σε μια πολύ πιο χαλαρή συνομοσπονδία χωρών, οι οποίες θα εξαρτώνται περισσότερο στις Ηνωμένες Πολιτείες - ή, ίσως, και από τη Ρωσία.
«Αυτό που έκανε ο Vance στο Μόναχο… δείχνει την επιθυμία να καταστρέψει την προοδευτική ΕΕ και να δημιουργήσει μια νέα Ένωση που θα είναι σύμμαχος με τις ΗΠΑ και που θα είναι μια Ευρώπη των εθνών με συντηρητική κατεύθυνση» επισήμανε ο Tanguy Struye de Swielande, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο UCLouvain και ειδικός στις σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ.
Χωματερή… το Βέλγιο
Η χολή του Trump για αυτό που αποκαλεί «πολύ άσχημη» ΕΕ δεν είναι κάτι καινούργιο.
Πάντα τον εκνεύριζε το γεγονός ότι η ΕΕ είναι ένας εμπορικός γίγαντας που τρέχει μεγάλα πλεονάσματα σε αγαθά με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ βασίζεται στην Αμερική για στρατιωτική προστασία.
Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση ήταν για τον αριθμό των πολυτελών γερμανικών αυτοκινήτων στην Πέμπτη Λεωφόρο της Νέας Υόρκης.
Το Βέλγιο, η έδρα των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, είναι μια από τις χώρες που αποκαλεί «χωματερή».
Έπρεπε, όμως, να τα βάλει με κορυφαία στελέχη της ΕΕ.
Κατά τη διάρκεια των υπερατλαντικών διαφωνιών, συμπαθούσε ακόμη και μερικά από αυτά.
Ο Μαργαρίτης Σχοινάς, ο οποίος ήταν επικεφαλής εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά την πρώτη θητεία του Trump, αναφέρει ότι οι διατλαντικές σχέσεις ήταν τεταμένες, αλλά λειτουργικές και κάποιες φορές χιουμοριστικές κατά τη διάρκεια του εμπορικού πολέμου στη διάρκεια της πρώτης θητείας.
Πάντα υπήρχε ένα κομμάτι show
«Υπήρχε πάντα ένα κομμάτι show», είπε ο Σχοινάς, ο οποίος ήταν επικεφαλής εκπρόσωπος υπό τον τότε πρόεδρο της Επιτροπής Jean-Claude Juncker, προτού γίνει ο ίδιος επίτροπος υπό τη von der Leyen.
«Αλλά το γεγονός είναι ότι του άρεσε ο Juncker.
Του άρεσε ο τότε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Tusk.
Μύρισαν… ο ένας τα χνώτα του άλλου και είδαν ότι ήταν εντάξει» σημείωσε ο Σχοινάς.
Σύμφωνα με το Politico, όταν ο Juncker ταξίδεψε στην Ουάσινγκτον τον Ιούλιο του 2018, στο απόγειο της εμπορικής έντασης ΕΕ-ΗΠΑ, οι συνομιλίες μεταξύ του Trump και του πολύγλωσσου Juncker ήταν «πολύ διανθισμένες με πολλά αστεία, υπονοούμενα, μικροσκοπικές φράσεις… ήταν αυτό το πολύ συναλλακτικό πάρε-δώσε που λειτούργησε».
Καμία διάθεση συνεργασίας
Αυτή τη φορά, ωστόσο, ο Trump δεν φαίνεται να έχει καμία διάθεση να συνεργαστεί με τους αξιωματούχους της ΕΕ.
Από όλους τους ηγέτες της ΕΕ, μόνο η εθνικίστρια πρωθυπουργός της Ιταλίας Giorgia Meloni και ο Ούγγρος Viktor Orbán εξασφάλισαν επίσημη πρόσκληση για την προεδρική ορκωμοσία του, όπως και άλλοι ακροδεξιοί Ευρωπαίοι πολιτικοί που συνωστίστηκαν στο Καπιτώλιο για την εκδήλωση.
Ενώ η von der Leyen συναντήθηκε με τον Vance, ο οποίος έχει επανειλημμένα προκαλέσει την οργή της Ευρώπης, στο Μόναχο, ούτε αυτή ούτε ο Costa έχουν προσωπική συνάντηση με τον Trump από την ορκωμοσία του.
Αλλά και όσοι συναντήθηκαν με αξιωματούχους του Trump, δεν είχαν να προσκομίσουν κάτι ιδιαίτερο.
Εμπορικός πόλεμος
Όταν ο επικεφαλής εμπορίου της ΕΕ Maroš Šefčovič πήγε στην Ουάσιγκτον τον Ιανουάριο, όχι μόνο επέστρεψε με άδεια χέρια, αλλά έμαθε μια εβδομάδα μετά την επιστροφή του ότι τα πράγματα κινδύνευαν να γίνουν ακόμη χειρότερα από την αρχική απειλή των αμοιβαίων δασμών.
Πράγματι, αποδείχθηκε ότι ο Trump σκόπευε να επιβάλει δασμούς 25% σε όλες τις εισαγωγές από την ΕΕ, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις προσφορές που είχε ετοιμάσει ο Šefčovič για να αποφύγει έναν εμπορικό πόλεμο, συμπεριλαμβανομένης της αγοράς περισσότερου αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου και της μείωσης των δασμών της ΕΕ στα αυτοκίνητα για να ταιριάξουν με αυτούς των ΗΠΑ.
«Ο Šefčovič πήγε πολύ προετοιμασμένος με πολύ σαφείς προτάσεις ενώ οι ΗΠΑ ήταν ακόμη πολύ στην επιφάνεια των πραγμάτων», είπε διπλωμάτης της ΕΕ που ενημερώθηκε για τις συνομιλίες στην Ουάσιγκτον.
«Δεν νομίζω ότι κατάφεραν να ανταποκριθούν σε αυτά που έβαλε στο τραπέζι.
Ο Šefčovič πήγε εκεί με παιδαγωγική πρόθεση.
Έπρεπε να τους εξηγήσει, γιατί είναι άνθρωποι που ζουν κάτω από το φλοιό των ανωτέρων τους» υποστήριξε ο Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Η λογοκρισία
Κάτι παρόμοιο συνέβη όταν μια ομάδα μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με επικεφαλής τη Γερμανίδα Anna Cavazzini, ταξίδεψε στην Ουάσιγκτον τον περασμένο μήνα σε μια προσπάθεια να προωθήσει τον διάλογο με τους Ρεπουμπλικάνους νομοθέτες σχετικά με τους τεχνολογικούς νόμους της ΕΕ, οι οποίοι δέχθηκαν έντονη κριτική από τον Vance.
Οι συναντήσεις ήταν εγκάρδιες, με τους Ευρωπαίους να κάνουν ό,τι μπορούσαν για να εξηγήσουν τους νόμους και γιατί, σύμφωνα με αυτούς, ήταν επωφελείς για τις αμερικανικές εταιρείες.
Η ομάδα είχε μάλιστα συνάντηση με τον Ρεπουμπλικανό μέλος του Κογκρέσου Jim Jordan.
Αλλά μόλις έφυγαν οι Ευρωπαίοι ευρωβουλευτές, το Politico δημοσίευσε μια επιστολή από το γραφείο του Jordan, που απευθυνόταν στη von der Leyen και που απαιτούσε από τις τεχνολογικές εταιρείες να του στείλουν την αλληλογραφία τους με αξιωματούχους της ΕΕ σχετικά με τον τρόπο που συμμορφώνονται με τα «καθεστώτα λογοκρισίας».
Η επιστολή ήταν «επιθετική» και «λάθος», είπε ο Sandro Gozi, Ευρωπαίος ευρωβουλευτής.
Το μοτίβο
Πρόκειται για κινήσεις που ταιριάζουν με το εξής μοτίβο.
Όπου η κυβέρνηση Trump βλέπει μια πιθανή αδυναμία, για παράδειγμα στην προθυμία της ΕΕ να επιβάλει πλήρως τους δικούς της νόμους ενάντια στα συμφέροντα των ΗΠΑ, μιλά για «μπλόφα της Ευρώπης» και αψηφά αυτούς τους νόμους.
«Αυτό που μπορούμε να δούμε με τον Vance και μέρος της Big Tech… είναι ότι υπάρχει μια ιδεολογική ατζέντα και εδώ μπορούμε επίσης να δούμε την επιθυμία να αποδυναμωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση ως πιθανή δύναμη», υποστηρίζει ο Struye de Swielande από το UCLouvain.
Εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα ήταν ο Ευρωπαίος επίτροπος της Ουγγαρίας, Olivér Várhelyi - η χώρα του οποίου είναι πολύ πιο στενά σύμμαχος με το στρατόπεδο Trump- Putin - ο οποίος συνάντησε πολλά ανώτερα μέλη του υπουργικού συμβουλίου του προέδρου κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Ουάσινγκτον στα τέλη Φεβρουαρίου.
Δεν θα είναι όπως πριν
Όσο για την κορυφαία διπλωμάτη της ΕΕ Kaja Kallas, δεν είχε καν την ευκαιρία να συναντηθεί με τον Αμερικανό ομόλογό της.
Η πρώην πρωθυπουργός της Εσθονίας, η οποία ανέλαβε πέρσι τα καθήκοντα της, επρόκειτο να συναντήσει τον Rubio στα τέλη του περασμένου μήνα.
Η Kallas μετέβη στην Ουάσιγκτον, μόνο για να μάθει ότι ο Rubio δεν θα μπορούσε να τη δει λόγω «προβλημάτων στο πρόγραμμά του».
Μιλώντας στο CBS εκείνο το Σαββατοκύριακο, η Kallas υποβάθμισε το γεγονός, αλλά η ζημιά είχε γίνει.
«Αυτή είναι η βάναυση πραγματικότητα αυτής της διατλαντικής ρήξης.
Φυσικά υπάρχει ένας ρόλος για τους θεσμούς, αλλά δεν πρόκειται να είναι όπως ήταν» λέει ο Mujtaba Rahman από το Eurasia Group.
Με ποιος θα ασχοληθεί, ποιους θα αγνοήσει
Σε αυτή τη νέα εποχή πολιτικής ισχύος, οι αξιωματούχοι της ΕΕ που έχουν έλεγχο πάνω στο χρήμα και τη σφιχτή πολιτική θα τα καταφέρουν πολύ καλύτερα από άλλους, των οποίων ο ρόλος δεν είναι τόσο σαφώς καθορισμένος.
Η Von der Leyen, της οποίας η Επιτροπή διοικεί τον τεράστιο προϋπολογισμό της ΕΕ και ελέγχει το εμπόριο καθώς και την αντιμονοπωλιακή πολιτική, είναι πιθανό να τραβήξει την προσοχή του Trump, είτε του αρέσει είτε όχι.
Όταν αρχίσει τον εμπορικό του πόλεμο, είναι οι ισχυροί παράγοντας στις Βρυξέλλες που θα επιβάλουν δασμούς σε μπέρμπον, τζιν και μοτοσικλέτες των ΗΠΑ
Και είναι η Επιτροπή που μπορεί να χτυπήσει τους τεχνολογικούς γίγαντες των ΗΠΑ με πρόστιμα ανταγωνισμού πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Οι αξιωματούχοι της ΕΕ με λιγότερο απτή εξουσία, όπως ο Πρόεδρος του Συμβουλίου Costa ή η Kallas, θα πρέπει να παλέψουν για τη σημασία τους και να ενισχύσουν την επιρροή τους.
Σε τομείς όπου η ΕΕ δεν είναι πρόθυμη να χρησιμοποιήσει πλήρως τις εξουσίες της, όπως η εφαρμογή ορισμένων κανόνων τεχνολογίας, είναι πιθανή μια ήσυχη υποχώρηση.
Μετράμε…
Μια αχτίδα αισιοδοξίας για την ΕΕ είναι ότι τόσο ο Trump όσο και η Ρωσία ενδιαφέρονται αρκετά για το μπλοκ ώστε να επενδύσουν ενέργεια για να το υποτιμήσουν.
Αυτό από μόνο του υποδηλώνει ότι αξίζει να αγωνιστούμε για την ΕΕ.
«Συνεχίζουμε να ακούμε ότι η ΕΕ δεν έχει επιρροή, ότι δεν μετράμε καθόλου.
Αλλά αν ο Trump και ο Putin βρίσκουν κοινό έδαφος στο να μας θεωρούν εχθρούς τους, πιθανότατα είναι επειδή στο τέλος, όντως μετράμε για κάτι» επισήμανε Ευρωπαίος διπλωμάτης.
www.bankingnews.gr
Αλλά τώρα βρήκε ένα πιο ευάλωτο σημείο: Η τεράστια κρίση ασφαλείας που έχει δημιουργήσει με την απόσυρση της υποστήριξης των ΗΠΑ προς την Ουκρανία αποκαλύπτει δυνητικά θανατηφόρες ρωγμές στο μπλοκ των 27 εθνών.
Λίγα πράγματα θα μπορούσαν να τον ευχαριστήσουν περισσότερο.
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ έχει από καιρό εκφράσει την απροκάλυπτη περιφρόνηση του για την ΕΕ, για την οποία, είπε πως δημιουργήθηκε «για να εκμεταλλευτεί τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Για τον Trump η ΕΕ προκαλεί την ίδια αντιπάθεια με άλλους υπερεθνικούς οργανισμούς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, οι οποίοι πρέπει να χτυπηθούν επειδή αποσπούν τεράστιους πόρους από τις ΗΠΑ για τη λειτουργία τους.
Τους σνομπάρει
Μόλις στις πρώτες έντονες εβδομάδες της δεύτερης θητείας του, η διοίκηση του Trump έχει δείξει ότι θα αγνοήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ο επικεφαλής εμπορικής πολιτικής της ΕΕ επισκέφθηκε την Ουάσιγκτον, μόνο για να δει τον Trump να επιμένει στα σχέδιά του για δασμούς.
Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ αγνοήθηκε επιδεικτικά από τον υπουργό Εξωτερικών Marco Rubio, ενώ οι ευρωβουλευτές αναγκάστηκαν να επιστρέψουν σπίτι τους με το απογοητευτικό μήνυμα ότι η Αμερική θα παραβιάσει τους τεχνολογικούς κανονισμούς τους, χαρακτηρίζοντας τους ευρωπαϊκούς κανόνες «λογοκρισία».
Σαφές μήνυμα
Το μήνυμα είναι σαφές: Ο Trump θα παραμερίσει την ΕΕ και θα ακολουθήσει τη στρατηγική του διαίρει και βασίλευε με τους διάφορους Ευρωπαίους ηγέτες.
Αυτό δεν ήταν εφικτό στον εμπορικό πόλεμο της πρώτης του θητείας, όταν η Ευρώπη ενώθηκε για να του απαντήσει.
Τώρα, οι διαφορές για τον πόλεμο στην Ουκρανία θέτουν υπαρξιακά ερωτήματα για την ενότητα του μπλοκ.
Η αντιευρωπαϊκή πολιτική της διοίκησης Trump ταυτίζεται τώρα με την μακροχρόνια εχθρότητα του Κρεμλίνου προς το μπλοκ της ΕΕ και προκαλεί κρίση στους θεσμούς των Βρυξελλών.
Η ΕΕ, ως μπλοκ, προσπαθεί να αποδείξει τη σημασία της, καθώς οι εθνικοί ηγέτες, όπως ο Γάλλος Πρόεδρος Emmanuel Macron και ο Βρετανός Πρωθυπουργός Keir Starmer, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για να καθοδηγήσουν την ευρωπαϊκή αντίδραση στον Trump.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου οι 27 εθνικοί ηγέτες καλούνται να λάβουν μεγάλες αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής μέσω συναίνεσης, εκτίθεται αγωνιωδώς ως υπερβολικά διαιρεμένο και ανεπαρκώς ευέλικτο για να ανταποκριθεί στην κλίμακα της καταιγίδας που προκαλεί ο Trump στην Ουκρανία.
Οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι υποβαθμίζουν την έκτακτη Σύνοδο Κορυφής
Πράγματι, οι διπλωμάτες της ΕΕ υποβαθμίζουν ήδη τις προσδοκίες για τυχόν σημαντικές εξελίξεις στην έκτακτη σύνοδο κορυφής του Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, λόγω της αντίθεσης της Ουγγαρίας για περαιτέρω βοήθεια προς την Ουκρανία.
Αντίθετα, Starmer και Macron πρέπει να εργαστούν έξω και γύρω από την ΕΕ σε ad hoc διπλωματικές μορφές, προσκαλώντας χώρες όπως η Τουρκία και ο Καναδάς, και αποκλείοντας τους φιλορώσους ηγέτες της ΕΕ.
Πίσω στις πρωτεύουσες
«Η κρίση μεταφέρει το κέντρο βάρους της Ευρώπης πίσω στις εθνικές πρωτεύουσες.
Ο ρόλος των θεσμών σε αυτό το πλαίσιο είναι σημαντικός αλλά όχι κρίσιμος για αυτήν την αποστολή.
Αυτή είναι η νέα ισορροπία και η νέα πραγματικότητα στην οποία οι ανώτατοι αξιωματούχοι της ΕΕ, Ursula von der Leyen και Antonio Costa, πρέπει να προσαρμοστούν» τόνισε στο Politico ο Mujtaba Rahman, διευθύνων σύμβουλος για την Ευρώπη στο Eurasia Group.
Ευρωπαίος διπλωμάτης εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι το μπλοκ θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τον τυφώνα Trump, ακόμα και μόνο του.
«Η ΕΕ κρατιέται από τα μαλλιά της, αλλά κάθε φορά αυτό μας κάνει πιο δυνατούς» είπε ο Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Τι επιδιώκει ο Trump
Ο Trump συγκλονίζει το ευρωπαϊκό μπλοκ όχι μόνο «πλησιάζοντας» το Κρεμλίνο και ανατρέποντας τη δυτική συμμαχία, αλλά και παρεμβαίνοντας άμεσα στην εσωτερική πολιτική του κάθε κράτους με το να υποστηρίζει την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων.
Οι πιο απαισιόδοξοι παρατηρητές στην Ευρώπη υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση Trump επιδιώκει να προωθήσει λαϊκιστικές εθνικιστικές δυνάμεις στην Ευρώπη για να βοηθήσει στην καταστροφή της ΕΕ και να την οδηγήσει σε μια πολύ πιο χαλαρή συνομοσπονδία χωρών, οι οποίες θα εξαρτώνται περισσότερο στις Ηνωμένες Πολιτείες - ή, ίσως, και από τη Ρωσία.
«Αυτό που έκανε ο Vance στο Μόναχο… δείχνει την επιθυμία να καταστρέψει την προοδευτική ΕΕ και να δημιουργήσει μια νέα Ένωση που θα είναι σύμμαχος με τις ΗΠΑ και που θα είναι μια Ευρώπη των εθνών με συντηρητική κατεύθυνση» επισήμανε ο Tanguy Struye de Swielande, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο UCLouvain και ειδικός στις σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ.
Χωματερή… το Βέλγιο
Η χολή του Trump για αυτό που αποκαλεί «πολύ άσχημη» ΕΕ δεν είναι κάτι καινούργιο.
Πάντα τον εκνεύριζε το γεγονός ότι η ΕΕ είναι ένας εμπορικός γίγαντας που τρέχει μεγάλα πλεονάσματα σε αγαθά με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ βασίζεται στην Αμερική για στρατιωτική προστασία.
Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση ήταν για τον αριθμό των πολυτελών γερμανικών αυτοκινήτων στην Πέμπτη Λεωφόρο της Νέας Υόρκης.
Το Βέλγιο, η έδρα των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, είναι μια από τις χώρες που αποκαλεί «χωματερή».
Έπρεπε, όμως, να τα βάλει με κορυφαία στελέχη της ΕΕ.
Κατά τη διάρκεια των υπερατλαντικών διαφωνιών, συμπαθούσε ακόμη και μερικά από αυτά.
Ο Μαργαρίτης Σχοινάς, ο οποίος ήταν επικεφαλής εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά την πρώτη θητεία του Trump, αναφέρει ότι οι διατλαντικές σχέσεις ήταν τεταμένες, αλλά λειτουργικές και κάποιες φορές χιουμοριστικές κατά τη διάρκεια του εμπορικού πολέμου στη διάρκεια της πρώτης θητείας.
Πάντα υπήρχε ένα κομμάτι show
«Υπήρχε πάντα ένα κομμάτι show», είπε ο Σχοινάς, ο οποίος ήταν επικεφαλής εκπρόσωπος υπό τον τότε πρόεδρο της Επιτροπής Jean-Claude Juncker, προτού γίνει ο ίδιος επίτροπος υπό τη von der Leyen.
«Αλλά το γεγονός είναι ότι του άρεσε ο Juncker.
Του άρεσε ο τότε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Tusk.
Μύρισαν… ο ένας τα χνώτα του άλλου και είδαν ότι ήταν εντάξει» σημείωσε ο Σχοινάς.
Σύμφωνα με το Politico, όταν ο Juncker ταξίδεψε στην Ουάσινγκτον τον Ιούλιο του 2018, στο απόγειο της εμπορικής έντασης ΕΕ-ΗΠΑ, οι συνομιλίες μεταξύ του Trump και του πολύγλωσσου Juncker ήταν «πολύ διανθισμένες με πολλά αστεία, υπονοούμενα, μικροσκοπικές φράσεις… ήταν αυτό το πολύ συναλλακτικό πάρε-δώσε που λειτούργησε».
Καμία διάθεση συνεργασίας
Αυτή τη φορά, ωστόσο, ο Trump δεν φαίνεται να έχει καμία διάθεση να συνεργαστεί με τους αξιωματούχους της ΕΕ.
Από όλους τους ηγέτες της ΕΕ, μόνο η εθνικίστρια πρωθυπουργός της Ιταλίας Giorgia Meloni και ο Ούγγρος Viktor Orbán εξασφάλισαν επίσημη πρόσκληση για την προεδρική ορκωμοσία του, όπως και άλλοι ακροδεξιοί Ευρωπαίοι πολιτικοί που συνωστίστηκαν στο Καπιτώλιο για την εκδήλωση.
Ενώ η von der Leyen συναντήθηκε με τον Vance, ο οποίος έχει επανειλημμένα προκαλέσει την οργή της Ευρώπης, στο Μόναχο, ούτε αυτή ούτε ο Costa έχουν προσωπική συνάντηση με τον Trump από την ορκωμοσία του.
Αλλά και όσοι συναντήθηκαν με αξιωματούχους του Trump, δεν είχαν να προσκομίσουν κάτι ιδιαίτερο.
Εμπορικός πόλεμος
Όταν ο επικεφαλής εμπορίου της ΕΕ Maroš Šefčovič πήγε στην Ουάσιγκτον τον Ιανουάριο, όχι μόνο επέστρεψε με άδεια χέρια, αλλά έμαθε μια εβδομάδα μετά την επιστροφή του ότι τα πράγματα κινδύνευαν να γίνουν ακόμη χειρότερα από την αρχική απειλή των αμοιβαίων δασμών.
Πράγματι, αποδείχθηκε ότι ο Trump σκόπευε να επιβάλει δασμούς 25% σε όλες τις εισαγωγές από την ΕΕ, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις προσφορές που είχε ετοιμάσει ο Šefčovič για να αποφύγει έναν εμπορικό πόλεμο, συμπεριλαμβανομένης της αγοράς περισσότερου αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου και της μείωσης των δασμών της ΕΕ στα αυτοκίνητα για να ταιριάξουν με αυτούς των ΗΠΑ.
«Ο Šefčovič πήγε πολύ προετοιμασμένος με πολύ σαφείς προτάσεις ενώ οι ΗΠΑ ήταν ακόμη πολύ στην επιφάνεια των πραγμάτων», είπε διπλωμάτης της ΕΕ που ενημερώθηκε για τις συνομιλίες στην Ουάσιγκτον.
«Δεν νομίζω ότι κατάφεραν να ανταποκριθούν σε αυτά που έβαλε στο τραπέζι.
Ο Šefčovič πήγε εκεί με παιδαγωγική πρόθεση.
Έπρεπε να τους εξηγήσει, γιατί είναι άνθρωποι που ζουν κάτω από το φλοιό των ανωτέρων τους» υποστήριξε ο Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Η λογοκρισία
Κάτι παρόμοιο συνέβη όταν μια ομάδα μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με επικεφαλής τη Γερμανίδα Anna Cavazzini, ταξίδεψε στην Ουάσιγκτον τον περασμένο μήνα σε μια προσπάθεια να προωθήσει τον διάλογο με τους Ρεπουμπλικάνους νομοθέτες σχετικά με τους τεχνολογικούς νόμους της ΕΕ, οι οποίοι δέχθηκαν έντονη κριτική από τον Vance.
Οι συναντήσεις ήταν εγκάρδιες, με τους Ευρωπαίους να κάνουν ό,τι μπορούσαν για να εξηγήσουν τους νόμους και γιατί, σύμφωνα με αυτούς, ήταν επωφελείς για τις αμερικανικές εταιρείες.
Η ομάδα είχε μάλιστα συνάντηση με τον Ρεπουμπλικανό μέλος του Κογκρέσου Jim Jordan.
Αλλά μόλις έφυγαν οι Ευρωπαίοι ευρωβουλευτές, το Politico δημοσίευσε μια επιστολή από το γραφείο του Jordan, που απευθυνόταν στη von der Leyen και που απαιτούσε από τις τεχνολογικές εταιρείες να του στείλουν την αλληλογραφία τους με αξιωματούχους της ΕΕ σχετικά με τον τρόπο που συμμορφώνονται με τα «καθεστώτα λογοκρισίας».
Η επιστολή ήταν «επιθετική» και «λάθος», είπε ο Sandro Gozi, Ευρωπαίος ευρωβουλευτής.
Το μοτίβο
Πρόκειται για κινήσεις που ταιριάζουν με το εξής μοτίβο.
Όπου η κυβέρνηση Trump βλέπει μια πιθανή αδυναμία, για παράδειγμα στην προθυμία της ΕΕ να επιβάλει πλήρως τους δικούς της νόμους ενάντια στα συμφέροντα των ΗΠΑ, μιλά για «μπλόφα της Ευρώπης» και αψηφά αυτούς τους νόμους.
«Αυτό που μπορούμε να δούμε με τον Vance και μέρος της Big Tech… είναι ότι υπάρχει μια ιδεολογική ατζέντα και εδώ μπορούμε επίσης να δούμε την επιθυμία να αποδυναμωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση ως πιθανή δύναμη», υποστηρίζει ο Struye de Swielande από το UCLouvain.
Εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα ήταν ο Ευρωπαίος επίτροπος της Ουγγαρίας, Olivér Várhelyi - η χώρα του οποίου είναι πολύ πιο στενά σύμμαχος με το στρατόπεδο Trump- Putin - ο οποίος συνάντησε πολλά ανώτερα μέλη του υπουργικού συμβουλίου του προέδρου κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Ουάσινγκτον στα τέλη Φεβρουαρίου.
Δεν θα είναι όπως πριν
Όσο για την κορυφαία διπλωμάτη της ΕΕ Kaja Kallas, δεν είχε καν την ευκαιρία να συναντηθεί με τον Αμερικανό ομόλογό της.
Η πρώην πρωθυπουργός της Εσθονίας, η οποία ανέλαβε πέρσι τα καθήκοντα της, επρόκειτο να συναντήσει τον Rubio στα τέλη του περασμένου μήνα.
Η Kallas μετέβη στην Ουάσιγκτον, μόνο για να μάθει ότι ο Rubio δεν θα μπορούσε να τη δει λόγω «προβλημάτων στο πρόγραμμά του».
Μιλώντας στο CBS εκείνο το Σαββατοκύριακο, η Kallas υποβάθμισε το γεγονός, αλλά η ζημιά είχε γίνει.
«Αυτή είναι η βάναυση πραγματικότητα αυτής της διατλαντικής ρήξης.
Φυσικά υπάρχει ένας ρόλος για τους θεσμούς, αλλά δεν πρόκειται να είναι όπως ήταν» λέει ο Mujtaba Rahman από το Eurasia Group.
Με ποιος θα ασχοληθεί, ποιους θα αγνοήσει
Σε αυτή τη νέα εποχή πολιτικής ισχύος, οι αξιωματούχοι της ΕΕ που έχουν έλεγχο πάνω στο χρήμα και τη σφιχτή πολιτική θα τα καταφέρουν πολύ καλύτερα από άλλους, των οποίων ο ρόλος δεν είναι τόσο σαφώς καθορισμένος.
Η Von der Leyen, της οποίας η Επιτροπή διοικεί τον τεράστιο προϋπολογισμό της ΕΕ και ελέγχει το εμπόριο καθώς και την αντιμονοπωλιακή πολιτική, είναι πιθανό να τραβήξει την προσοχή του Trump, είτε του αρέσει είτε όχι.
Όταν αρχίσει τον εμπορικό του πόλεμο, είναι οι ισχυροί παράγοντας στις Βρυξέλλες που θα επιβάλουν δασμούς σε μπέρμπον, τζιν και μοτοσικλέτες των ΗΠΑ
Και είναι η Επιτροπή που μπορεί να χτυπήσει τους τεχνολογικούς γίγαντες των ΗΠΑ με πρόστιμα ανταγωνισμού πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Οι αξιωματούχοι της ΕΕ με λιγότερο απτή εξουσία, όπως ο Πρόεδρος του Συμβουλίου Costa ή η Kallas, θα πρέπει να παλέψουν για τη σημασία τους και να ενισχύσουν την επιρροή τους.
Σε τομείς όπου η ΕΕ δεν είναι πρόθυμη να χρησιμοποιήσει πλήρως τις εξουσίες της, όπως η εφαρμογή ορισμένων κανόνων τεχνολογίας, είναι πιθανή μια ήσυχη υποχώρηση.
Μετράμε…
Μια αχτίδα αισιοδοξίας για την ΕΕ είναι ότι τόσο ο Trump όσο και η Ρωσία ενδιαφέρονται αρκετά για το μπλοκ ώστε να επενδύσουν ενέργεια για να το υποτιμήσουν.
Αυτό από μόνο του υποδηλώνει ότι αξίζει να αγωνιστούμε για την ΕΕ.
«Συνεχίζουμε να ακούμε ότι η ΕΕ δεν έχει επιρροή, ότι δεν μετράμε καθόλου.
Αλλά αν ο Trump και ο Putin βρίσκουν κοινό έδαφος στο να μας θεωρούν εχθρούς τους, πιθανότατα είναι επειδή στο τέλος, όντως μετράμε για κάτι» επισήμανε Ευρωπαίος διπλωμάτης.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών