Η Λιβύη «φλέγεται» και Ιταλία-Ελλάδα προειδοποιούν... Μην εστιάζετε μόνο στην Ουκρανία
Ενώ η διεθνής κοινότητα έχει στραμμένο το βλέμμα της στην Ουκρανία, Ιταλία και Ελλάδα επιχειρούν —μέχρι στιγμής χωρίς μεγάλη επιτυχία— να τραβήξουν την προσοχή των εταίρων τους στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ στους αυξανόμενους κινδύνους που προέρχονται από τη Λιβύη.
Οι μεταναστευτικές ροές από τη χώρα της Βόρειας Αφρικής αυξάνονται ραγδαία, την ώρα που η Ρώμη ανησυχεί ιδιαίτερα για τη διεύρυνση της ρωσικής επιρροής στην αποσταθεροποιημένη Λιβύη — είτε μέσω παροχής όπλων είτε μέσω ενδεχόμενης εγκατάστασης ναυτικής βάσης στο λιμάνι της Τομπρούκ, στα ανατολικά της χώρας.
Η Αθήνα, από την πλευρά της, έστειλε δύο πολεμικά πλοία για περιπολίες στα ανοικτά της Λιβύης, σε απάντηση της μεταναστευτικής πίεσης αλλά και εξαιτίας των στρατηγικών ανησυχιών ότι η Τουρκία συνεργάζεται με τη λιβυκή πλευρά για να χαράξουν ζώνες θαλάσσιας δικαιοδοσίας για ενεργειακή εκμετάλλευση στη Μεσόγειο — ζώνες που, σύμφωνα με την ελληνική πλευρά, παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, καθώς επεκτείνονται νότια της Κρήτης.
Ο Υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας Antonio Tajani έχει χαρακτηρίσει τη Λιβύη «έκτακτη ανάγκη που η Ευρώπη πρέπει να αντιμετωπίσει συλλογικά».
Ωστόσο, η πρόσφατη ευρωπαϊκή διπλωματική αποστολή κατέληξε σε φιάσκο, όταν ο Επίτροπος Μετανάστευσης της ΕΕ Magnus Brunner και οι υπουργοί από Ιταλία, Ελλάδα και Μάλτα κηρύχθηκαν ανεπιθύμητοι στη Βεγγάζη από τον Khalifa Haftar και διατάχθηκαν να αποχωρήσουν λόγω αδιευκρίνιστων «παραβιάσεων», σύμφωνα με το Politico.
«Ο ρόλος της Ρωσίας στη Λιβύη επεκτείνεται συνεχώς — τη χρησιμοποιεί ως κόμβο στην ευρύτερη στρατηγική της για την Αφρική», δήλωσε Ευρωπαίος διπλωμάτης με γνώση του φακέλου, επισημαίνοντας ότι δίκτυα διακίνησης με πολιτικές διασυνδέσεις υποστηρίζουν τις ρωσικές στρατηγικές κινήσεις, παρακάμπτοντας κυρώσεις και εργαλειοποιώντας τη μετανάστευση.
Μεταναστευτικός συναγερμός στην Κρήτη
Η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε την Τετάρτη σκληρότερα μέτρα για τη μετανάστευση, προσπαθώντας να διαχειριστεί την απότομη αύξηση αφίξεων στην Κρήτη από τη Λιβύη, εν μέσω τουριστικής περιόδου.
«Η κατάσταση είναι έκτακτη και απαιτεί έκτακτα μέτρα», δήλωσε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, προσθέτοντας πως η Ελλάδα θα αναστείλει για τρεις μήνες την επεξεργασία αιτήσεων ασύλου όσων φτάνουν δια θαλάσσης από τη Βόρεια Αφρική.
Ήδη πάνω από 9.000 μετανάστες έχουν φτάσει στην Κρήτη από την αρχή του έτους — σχεδόν οι διπλάσιοι από ολόκληρο το 2024.
Μόνο την τελευταία εβδομάδα, πάνω από 2.000 άτομα αποβιβάστηκαν στο νησί, παρότι δύο πολεμικά πλοία έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή από τα τέλη Ιουνίου.
Αξιωματούχοι της κυβέρνησης πάντως εκφράζουν σκεπτικισμό για την αποτελεσματικότητα των περιπολιών, καθώς ενδέχεται να ενθαρρύνουν πρόσφυγες να πέσουν στη θάλασσα αναζητώντας διάσωση.
Παράλληλα, η κυβέρνηση δέχεται εσωτερικές επικρίσεις για την «εγκατάλειψη του φακέλου Λιβύη» τα τελευταία χρόνια.
Στο μεταξύ, η Ιταλία ανησυχεί ότι τα ελληνικά μέτρα μπορεί να μετατοπίσουν τις ροές προς τις δικές της ακτές.
Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναγνώρισε την ανησυχία, δηλώνοντας πως «η αύξηση των αναχωρήσεων από τη Λιβύη προκαλεί προβληματισμό».
Η Ρωσία αναζητά ναυτική βάση στη Μεσόγειο
Κατά τη διάρκεια στρατιωτικής παρέλασης στη Βεγγάζη παρουσιάστηκαν ρωσικά όπλα, επιβεβαιώνοντας τη στενή σχέση του Κρεμλίνου με τον Khalifa Haftar.
Σύμφωνα με το ιταλικό πρακτορείο Agenzia Nova, η Ρωσία εξετάζει την εγκατάσταση ναυτικής βάσης στη Λιβύη και την ανάπτυξη πυραυλικών συστημάτων στη Sebha, με ενδεχόμενο στόχο την Ευρώπη.
Αναλυτές, ωστόσο, εκφράζουν επιφυλάξεις για το αν η Ρωσία σκοπεύει άμεσα να στρέψει πυραύλους κατά της ΕΕ.
Όπως αναφέρει ο Arturo Varvelli του European Council on Foreign Relations, η Ρωσία χρησιμοποιεί ήδη βάσεις στη Λιβύη για επιχειρήσεις στην Αφρική, κυρίως μέσω του Africa Corps.
Αυξάνεται επίσης η ανησυχία ότι η Ρωσία μπορεί να χρησιμοποιήσει τις μεταναστευτικές ροές από τη Λιβύη ως μέσο «υβριδικού πολέμου», παρόμοιο με αυτό που επιχείρησε στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ μέσω της Λευκορωσίας.
Ωστόσο, η κατάσταση δεν είναι εύκολη ούτε για τη Μόσχα. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, το κόστος του πολέμου στην Ουκρανία έχει προκαλέσει οικονομικές δυσκολίες στο Africa Corps, περιορίζοντας τις πληρωμές σε λιβυκές πολιτοφυλακές και επιδεινώνοντας τις σχέσεις με τον Haftar.
«Δεν βλέπω τη Ρωσία να αναλαμβάνει τον έλεγχο του εμπορίου διακίνησης μεταναστών», δηλώνει ο Karim Mezran του Atlantic Council.
«Αλλά βλέπω τη Ρωσία να λέει: “Είμαι ο νέος αφέντης και θα ακολουθήσετε τις εντολές μου.”»
Η Ευρώπη αδρανεί
Παρά το μέγεθος της απειλής, Ιταλία και Ελλάδα δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν ουσιαστική στήριξη από τους συμμάχους τους.
Η Giorgia Meloni συζήτησε για τη Λιβύη με τον Emmanuel Macron σε τρίωρη συνάντηση στη Ρώμη στις 4 Ιουνίου.
Σύμφωνα με Ιταλό αξιωματούχο, οι δύο χώρες συμμερίζονται «κοινές ανησυχίες» για την ασφάλεια και τη ρωσική επιρροή, ωστόσο υπάρχουν «διαφορές στις πολιτικές προσεγγίσεις».
Ενώ η Ιταλία ζητά επίμονα τη στήριξη της στρατιωτικής δύναμης της Γαλλίας, το Παρίσι φαίνεται λιγότερο πρόθυμο να εμπλακεί, εν μέρει για να αποφύγει να αναδείξει τις αποτυχίες του σε Μάλι και Νίγηρα.
«Για την Ιταλία, η Λιβύη είναι ζήτημα υψηλής προτεραιότητας βραχυπρόθεσμα, σε αντίθεση με τη Γαλλία», εξηγεί η Virginie Collombier, καθηγήτρια στο Luiss University της Ρώμης.
Από την άλλη, οι ΗΠΑ στρέφουν το ενδιαφέρον τους στον Ειρηνικό, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ουσιαστική εμπλοκή στην προσπάθεια σταθεροποίησης της Λιβύης.
Η τελευταία δήλωση του ΝΑΤΟ, στις 25 Ιουνίου στη Χάγη, δεν αναφέρει καν την Αφρική.
«Κανείς δεν ήθελε να αγγίξει διχαστικά ζητήματα, καθώς το ΝΑΤΟ πλέον υιοθετεί μια εξαιρετικά περιορισμένη ατζέντα», δήλωσε ο Alessandro Marrone, επικεφαλής του προγράμματος Άμυνας, Ασφάλειας και Διαστήματος στο Istituto Affari Internazionali στη Ρώμη.
Για την Ιταλία, αυτό αποτελεί πικρή διαπίστωση. Αντιλαμβάνεται ότι η απειλή από τη Λιβύη —και κυρίως η ενίσχυση της ρωσικής παρουσίας και η διαχείριση των μεταναστευτικών ροών— δεν είναι ζήτημα που μπορεί να αντιμετωπιστεί μονομερώς.
Η Ρώμη και η Αθήνα ζητούν συντονισμένη ευρωπαϊκή στρατηγική, αλλά βρίσκουν μπροστά τους απάθεια ή δισταγμό.
Εν τω μεταξύ, η Λιβύη παραμένει ένα κράτος βαθιά κατακερματισμένο, ελεγχόμενο από αντίπαλες πολιτοφυλακές, με διεθνή εμπλοκή και διαρκή αποσταθεροποίηση. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η Ρωσία φαίνεται να χτίζει σιγά-σιγά ένα οχυρό στη Μεσόγειο, την ώρα που η Ευρώπη μοιάζει να παρακολουθεί αμήχανα.
Η πίεση προς την ΕΕ να αντιδράσει είναι πλέον επιτακτική. Όσο το κενό παραμένει, τόσο περισσότερο το εκμεταλλεύονται τρίτες δυνάμεις, και η ασφάλεια της ευρωπαϊκής ηπείρου τίθεται ολοένα και περισσότερο υπό αμφισβήτηση — όχι μόνο από την ανατολή, αλλά και από τον νότο.
www.bankingnews.gr
Οι μεταναστευτικές ροές από τη χώρα της Βόρειας Αφρικής αυξάνονται ραγδαία, την ώρα που η Ρώμη ανησυχεί ιδιαίτερα για τη διεύρυνση της ρωσικής επιρροής στην αποσταθεροποιημένη Λιβύη — είτε μέσω παροχής όπλων είτε μέσω ενδεχόμενης εγκατάστασης ναυτικής βάσης στο λιμάνι της Τομπρούκ, στα ανατολικά της χώρας.
Η Αθήνα, από την πλευρά της, έστειλε δύο πολεμικά πλοία για περιπολίες στα ανοικτά της Λιβύης, σε απάντηση της μεταναστευτικής πίεσης αλλά και εξαιτίας των στρατηγικών ανησυχιών ότι η Τουρκία συνεργάζεται με τη λιβυκή πλευρά για να χαράξουν ζώνες θαλάσσιας δικαιοδοσίας για ενεργειακή εκμετάλλευση στη Μεσόγειο — ζώνες που, σύμφωνα με την ελληνική πλευρά, παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, καθώς επεκτείνονται νότια της Κρήτης.
Ο Υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας Antonio Tajani έχει χαρακτηρίσει τη Λιβύη «έκτακτη ανάγκη που η Ευρώπη πρέπει να αντιμετωπίσει συλλογικά».
Ωστόσο, η πρόσφατη ευρωπαϊκή διπλωματική αποστολή κατέληξε σε φιάσκο, όταν ο Επίτροπος Μετανάστευσης της ΕΕ Magnus Brunner και οι υπουργοί από Ιταλία, Ελλάδα και Μάλτα κηρύχθηκαν ανεπιθύμητοι στη Βεγγάζη από τον Khalifa Haftar και διατάχθηκαν να αποχωρήσουν λόγω αδιευκρίνιστων «παραβιάσεων», σύμφωνα με το Politico.
«Ο ρόλος της Ρωσίας στη Λιβύη επεκτείνεται συνεχώς — τη χρησιμοποιεί ως κόμβο στην ευρύτερη στρατηγική της για την Αφρική», δήλωσε Ευρωπαίος διπλωμάτης με γνώση του φακέλου, επισημαίνοντας ότι δίκτυα διακίνησης με πολιτικές διασυνδέσεις υποστηρίζουν τις ρωσικές στρατηγικές κινήσεις, παρακάμπτοντας κυρώσεις και εργαλειοποιώντας τη μετανάστευση.
Μεταναστευτικός συναγερμός στην Κρήτη
Η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε την Τετάρτη σκληρότερα μέτρα για τη μετανάστευση, προσπαθώντας να διαχειριστεί την απότομη αύξηση αφίξεων στην Κρήτη από τη Λιβύη, εν μέσω τουριστικής περιόδου.
«Η κατάσταση είναι έκτακτη και απαιτεί έκτακτα μέτρα», δήλωσε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, προσθέτοντας πως η Ελλάδα θα αναστείλει για τρεις μήνες την επεξεργασία αιτήσεων ασύλου όσων φτάνουν δια θαλάσσης από τη Βόρεια Αφρική.
Ήδη πάνω από 9.000 μετανάστες έχουν φτάσει στην Κρήτη από την αρχή του έτους — σχεδόν οι διπλάσιοι από ολόκληρο το 2024.
Μόνο την τελευταία εβδομάδα, πάνω από 2.000 άτομα αποβιβάστηκαν στο νησί, παρότι δύο πολεμικά πλοία έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή από τα τέλη Ιουνίου.
Αξιωματούχοι της κυβέρνησης πάντως εκφράζουν σκεπτικισμό για την αποτελεσματικότητα των περιπολιών, καθώς ενδέχεται να ενθαρρύνουν πρόσφυγες να πέσουν στη θάλασσα αναζητώντας διάσωση.
Παράλληλα, η κυβέρνηση δέχεται εσωτερικές επικρίσεις για την «εγκατάλειψη του φακέλου Λιβύη» τα τελευταία χρόνια.
Στο μεταξύ, η Ιταλία ανησυχεί ότι τα ελληνικά μέτρα μπορεί να μετατοπίσουν τις ροές προς τις δικές της ακτές.
Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναγνώρισε την ανησυχία, δηλώνοντας πως «η αύξηση των αναχωρήσεων από τη Λιβύη προκαλεί προβληματισμό».
Η Ρωσία αναζητά ναυτική βάση στη Μεσόγειο
Κατά τη διάρκεια στρατιωτικής παρέλασης στη Βεγγάζη παρουσιάστηκαν ρωσικά όπλα, επιβεβαιώνοντας τη στενή σχέση του Κρεμλίνου με τον Khalifa Haftar.
Σύμφωνα με το ιταλικό πρακτορείο Agenzia Nova, η Ρωσία εξετάζει την εγκατάσταση ναυτικής βάσης στη Λιβύη και την ανάπτυξη πυραυλικών συστημάτων στη Sebha, με ενδεχόμενο στόχο την Ευρώπη.
Αναλυτές, ωστόσο, εκφράζουν επιφυλάξεις για το αν η Ρωσία σκοπεύει άμεσα να στρέψει πυραύλους κατά της ΕΕ.
Όπως αναφέρει ο Arturo Varvelli του European Council on Foreign Relations, η Ρωσία χρησιμοποιεί ήδη βάσεις στη Λιβύη για επιχειρήσεις στην Αφρική, κυρίως μέσω του Africa Corps.
Αυξάνεται επίσης η ανησυχία ότι η Ρωσία μπορεί να χρησιμοποιήσει τις μεταναστευτικές ροές από τη Λιβύη ως μέσο «υβριδικού πολέμου», παρόμοιο με αυτό που επιχείρησε στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ μέσω της Λευκορωσίας.
Ωστόσο, η κατάσταση δεν είναι εύκολη ούτε για τη Μόσχα. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, το κόστος του πολέμου στην Ουκρανία έχει προκαλέσει οικονομικές δυσκολίες στο Africa Corps, περιορίζοντας τις πληρωμές σε λιβυκές πολιτοφυλακές και επιδεινώνοντας τις σχέσεις με τον Haftar.
«Δεν βλέπω τη Ρωσία να αναλαμβάνει τον έλεγχο του εμπορίου διακίνησης μεταναστών», δηλώνει ο Karim Mezran του Atlantic Council.
«Αλλά βλέπω τη Ρωσία να λέει: “Είμαι ο νέος αφέντης και θα ακολουθήσετε τις εντολές μου.”»
Η Ευρώπη αδρανεί
Παρά το μέγεθος της απειλής, Ιταλία και Ελλάδα δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν ουσιαστική στήριξη από τους συμμάχους τους.
Η Giorgia Meloni συζήτησε για τη Λιβύη με τον Emmanuel Macron σε τρίωρη συνάντηση στη Ρώμη στις 4 Ιουνίου.
Σύμφωνα με Ιταλό αξιωματούχο, οι δύο χώρες συμμερίζονται «κοινές ανησυχίες» για την ασφάλεια και τη ρωσική επιρροή, ωστόσο υπάρχουν «διαφορές στις πολιτικές προσεγγίσεις».
Ενώ η Ιταλία ζητά επίμονα τη στήριξη της στρατιωτικής δύναμης της Γαλλίας, το Παρίσι φαίνεται λιγότερο πρόθυμο να εμπλακεί, εν μέρει για να αποφύγει να αναδείξει τις αποτυχίες του σε Μάλι και Νίγηρα.
«Για την Ιταλία, η Λιβύη είναι ζήτημα υψηλής προτεραιότητας βραχυπρόθεσμα, σε αντίθεση με τη Γαλλία», εξηγεί η Virginie Collombier, καθηγήτρια στο Luiss University της Ρώμης.
Από την άλλη, οι ΗΠΑ στρέφουν το ενδιαφέρον τους στον Ειρηνικό, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ουσιαστική εμπλοκή στην προσπάθεια σταθεροποίησης της Λιβύης.
Η τελευταία δήλωση του ΝΑΤΟ, στις 25 Ιουνίου στη Χάγη, δεν αναφέρει καν την Αφρική.
«Κανείς δεν ήθελε να αγγίξει διχαστικά ζητήματα, καθώς το ΝΑΤΟ πλέον υιοθετεί μια εξαιρετικά περιορισμένη ατζέντα», δήλωσε ο Alessandro Marrone, επικεφαλής του προγράμματος Άμυνας, Ασφάλειας και Διαστήματος στο Istituto Affari Internazionali στη Ρώμη.
Για την Ιταλία, αυτό αποτελεί πικρή διαπίστωση. Αντιλαμβάνεται ότι η απειλή από τη Λιβύη —και κυρίως η ενίσχυση της ρωσικής παρουσίας και η διαχείριση των μεταναστευτικών ροών— δεν είναι ζήτημα που μπορεί να αντιμετωπιστεί μονομερώς.
Η Ρώμη και η Αθήνα ζητούν συντονισμένη ευρωπαϊκή στρατηγική, αλλά βρίσκουν μπροστά τους απάθεια ή δισταγμό.
Εν τω μεταξύ, η Λιβύη παραμένει ένα κράτος βαθιά κατακερματισμένο, ελεγχόμενο από αντίπαλες πολιτοφυλακές, με διεθνή εμπλοκή και διαρκή αποσταθεροποίηση. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η Ρωσία φαίνεται να χτίζει σιγά-σιγά ένα οχυρό στη Μεσόγειο, την ώρα που η Ευρώπη μοιάζει να παρακολουθεί αμήχανα.
Η πίεση προς την ΕΕ να αντιδράσει είναι πλέον επιτακτική. Όσο το κενό παραμένει, τόσο περισσότερο το εκμεταλλεύονται τρίτες δυνάμεις, και η ασφάλεια της ευρωπαϊκής ηπείρου τίθεται ολοένα και περισσότερο υπό αμφισβήτηση — όχι μόνο από την ανατολή, αλλά και από τον νότο.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών