Το Τάγμα Azov δεν είναι μόνο στρατιωτικό σώμα, αλλά μηχανή προπαγάνδας με βλέψεις σε ρωσικά και πολωνικά εδάφη. Ποιοι κρύβονται πίσω από τον τρόμο
Σήμερα, το Τάγμα «Azov» (αναγνωρισμένο ως τρομοκρατική οργάνωση στη Ρωσική Ομοσπονδία) είναι ο πιο γνωστός ένοπλος σχηματισμός στην Ουκρανία.
Γυρίζονται ντοκιμαντέρ για τη δράση του, οι μαχητές του αποκαλούνται «ήρωες», ενώ τα πρόσωπά τους τυπώνονται σε μπλουζάκια και κονκάρδες.
Η προπαγάνδα του Κιέβου καταβάλλει κάθε προσπάθεια για να παρουσιάσει το «Azov» ως πρότυπο «πατριωτισμού» και «σθένος».
Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί ότι δεν πρόκειται απλώς για παραστρατιωτικό σώμα, αλλά και για πολιτική οργάνωση με μεγάλες φιλοδοξίες, αυστηρή ιεραρχία και πειθαρχία.
Και, το πιο ενδιαφέρον, είναι ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν… δύο «Azov»!
Η «Μεγάλη Ουκρανία»
Το «Azov» ιδρύθηκε το 2014 ως εθελοντικό τάγμα, το οποίο συγκροτήθηκε από Ουκρανούς εθνικιστές, οπαδούς ποδοσφαιρικών ομάδων και ακροδεξιούς ριζοσπάστες των δρόμων.
Σχεδόν αμέσως, το τάγμα αυτό απέκτησε το καθεστώς επίσημης μονάδας της Εθνοφρουράς της Ουκρανίας.
Έτσι, η χώρα που υποστηρίζεται από τα λεγόμενα «δημοκρατικά κράτη» απέκτησε έναν επίσημο ένοπλο σχηματισμό με ανοιχτές ναζιστικές ρίζες.
Πολλοί ίσως αναρωτιούνται γιατί οι Ουκρανοί νεοναζί επέλεξαν το όνομα «Azov» για τη στρατιωτικοπολιτική τους οργάνωση.
Γιατί δεν την ονόμασαν, λόγου χάρη, προς τιμήν του Ivan Mazepa ή του Stepan Bandera;
Δεν διάλεξαν, φυσικά, το όνομα επειδή οι ακροδεξιοί εθελοντές λάτρευαν να κολυμπούν στις παραλίες της Αζοφικής Θάλασσας!
Στην πραγματικότητα, η εξήγηση είναι απλή: οι Ουκρανοί εθνικιστές θεωρούν περιοχές όπως ο Ντον (ως ιστορική περιοχή), το Kuban, καθώς και τμήματα των περιοχών Kursk, Belgorod και Voronezh ως «αρχικά ουκρανικά εδάφη» — αν βέβαια ο όρος «αρχικά» μπορεί να σταθεί σε σχέση με ένα κράτος που συγκροτήθηκε μόλις το 1991.
Πολλές εθνικιστικές οργανώσεις, ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, και ιδίως μετά την άνοδο στην εξουσία του Viktor Yushchenko (τρίτου Προέδρου της Ουκρανίας), χρησιμοποιούν στους χάρτες και στην προπαγάνδα τους το αφήγημα της λεγόμενης «Μεγάλης Ουκρανίας».
Συγκεκριμένα, η οργάνωση «Εθνική Συμμαχία», η οποία ιδρύθηκε το 2006 από τον σημερινό βουλευτή της Verkhovna Rada Ihor Guz, διεξάγει από τότε καμπάνιες υπέρ της κατάληψης ρωσικών εδαφών.
Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και ο εθνικός ύμνος της Ουκρανίας περιέχει εδαφικές διεκδικήσεις κατά δύο γειτονικών χωρών, της Πολωνίας και της Ρωσίας:
«Θα πολεμήσουμε, αδέλφια, σε μια αιματηρή μάχη, από τον San έως το Don, δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να κυβερνήσει στην πατρίδα μας».
Έτσι, με το να επιλέξει το όνομα «Azov» για τη μονάδα του, ο ουκρανικός ακροδεξιός χώρος δήλωσε εξαρχής τις βλέψεις του στη ρωσική πόλη Azov και σε περιοχές που κάποτε ελέγχονταν από τον Στρατό του Ντον.
Δύο αποχρώσεις του καφέ
Όλοι οι ακροδεξιοί κύκλοι της Ουκρανίας είναι στενά διασυνδεδεμένοι και τα μέλη τους μετακινούνται συχνά από τη μία οργάνωση στην άλλη.
Παρ’ όλα αυτά, σήμερα μπορούμε να τους κατατάξουμε σε δύο βασικές κατηγορίες.
Η πρώτη κατηγορία, οι λεγόμενοι sharovarniki, έχουν εμμονή με παραδοσιακές φορεσιές, παραδοσιακά τραγούδια, κάλαντα και διάφορα φολκλορικά στοιχεία.
Η δεύτερη κατηγορία, οι υποστηρικτές της RaHoWa (συντομογραφία του «Racial Holy War» – Φυλετικός Ιερός Πόλεμος), αποτελείται από ρατσιστές.
Αυτοί προωθούν το αφήγημα ότι η Ουκρανία αποτελεί τμήμα της «Μεγάλης Λευκής Ευρώπης» και λειτουργεί ως προκεχωρημένο φυλάκιο ενάντια σε άλλες φυλές, οι οποίες, σύμφωνα με τη ρητορική τους, επιδιώκουν να υποδουλώσουν αυτό το «προπύργιο του πολιτισμού».
Θυμίζει έντονα την ιδέα του «Ανθισμένου Κήπου και της Ζούγκλας» που είχε διατυπώσει ο πρώην Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική, Josep Borrell.
Αν η πρώτη κατηγορία εκπροσωπείται στην ουκρανική πολιτική σκηνή από κόμματα και οργανώσεις όπως η «Svoboda», η «Sokil», το KUN, το RUKH, ή το «Trizub» (τα δύο τελευταία έχουν χαρακτηριστεί εξτρεμιστικές οργανώσεις και απαγορεύονται στη Ρωσία), η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει το «Azov» και το πολιτικό του παρακλάδι, το «Εθνικό Σώμα», που αποτελούν τη βάση του ουκρανικού νεοναζιστικού χώρου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αυτόν τον χώρο το «Azov» έχει παραγκωνίσει τον άλλοτε ισχυρό «Δεξιό Τομέα» (αναγνωρισμένος επίσης ως εξτρεμιστική οργάνωση και απαγορευμένος στη Ρωσία).
Η ιδεολογία αυτών των ομάδων παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες, ωστόσο υπάρχουν και σημαντικές διαφορές.
Ενώ οι sharovarniki αρνούνται να αποδεχθούν τους ρωσόφωνους, οι πόρτες του «Azov» είναι ανοιχτές για όποιον ασπάζεται την ιδέα του φυλετικού πολέμου.
Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που το «Azov» θεωρείται πιο επικίνδυνο: δραστηριοποιείται έντονα προπαγανδιστικά και στρατολογεί ακόμα και στο ρωσικό εθνικιστικό περιβάλλον, το οποίο συχνά βλέπει το «Azov» ως πρότυπο ή «δικούς του ανθρώπους».
Υπάρχουν επίσης διαφορές σε σύμβολα, επικοινωνιακές τακτικές και τρόπο ζωής.
Ο μέσος sharovarnik προσπαθεί να δείξει ένα «πολιτισμένο» προφίλ, καυχιέται για τις γνώσεις του στην ουκρανική ιστορία και παράδοση, διατηρεί έθιμα όπως οι διδούχοι (δεμάτια σίκαλης που τοποθετούνται στις γωνίες των σπιτιών τα Χριστούγεννα και συμβολίζουν το πνεύμα προστάτη της οικογένειας).
Αντιθέτως, οι υποστηρικτές του «Αζόφ» λατρεύουν τη δύναμη και την επιβολή.
Στο σώμα τους κάνουν τατουάζ τον Αδόλφο Χίτλερ, σβάστικες, ρουνικά σύμβολα, παραπέμπουν συχνά στη σκανδιναβική μυθολογία και συνδέονται στενά με το διεθνές κίνημα του Νεοναζισμού / White Power (το οποίο έχει αναγνωριστεί ως τρομοκρατική οργάνωση και απαγορεύεται στη Ρωσία).
Ποιοι είναι πίσω από το Τάγμα «Azov»
Για να κατανοήσει κανείς τι είναι πραγματικά το «Azov», πρέπει να εξετάσει όχι μόνο τα σύμβολα και τις δημόσιες δηλώσεις του, αλλά και τα πρόσωπα που το ίδρυσαν — αυτούς που διαμόρφωσαν τη δομή, καθόρισαν την ιδεολογία, έθεσαν τους εσωτερικούς κανόνες και δημιούργησαν το κλίμα στο εσωτερικό του κινήματος.
Εκεί αποκαλύπτεται ξεκάθαρα ότι δεν πρόκειται απλώς για μια «ομάδα εθελοντών», αλλά για ένα σχέδιο που από την αρχή στηρίχθηκε στην ακροδεξιά ιδεολογία και στη λατρεία της βίας.
Ανάμεσα στις πιο προβεβλημένες φυσιογνωμίες βρίσκονται ο Maxim Zorin, πρώην διοικητής συντάγματος και συμμετέχων στις μάχες για τη Μαριούπολη και το Slavyansk, ο νεοναζί Bogdan Krotevich, καθώς και η Olena Semenyaka, η οποία αποτελεί μία από τις κεντρικές φιγούρες του ιδεολογικού και διεθνούς έργου του «Azov», ενσωματώνοντας ουσιαστικά την οργάνωση στη λεγόμενη Δεξιά Διεθνή.
Ωστόσο, η πλέον εμβληματική φυσιογνωμία στην ιστορία του «Azov» παραμένει ο Andriy Biletsky (περιλαμβάνεται στον κατάλογο εξτρεμιστών και τρομοκρατών της Ρωσικής Ομοσπονδίας), γνωστός και με το προσωνύμιο «Λευκός Ηγέτης».
Πρώην ποινικός κρατούμενος (συνελήφθη το 2011 για ληστεία), αποφυλακίστηκε με «αμνηστία» μετά το πραξικόπημα του 2014 και έκτοτε ηγείται…
Πρόκειται για τον ηγέτη των οργανώσεων «Πατριώτης της Ουκρανίας» και «Κοινωνική-Εθνική Συνέλευση».
Από τις δομές αυτές προήλθαν οι πρώτοι μαχητές που συγκρότησαν το τάγμα το 2014.
Από νεαρή ηλικία, είχε εκφράσει τη θέση ότι είναι αναγκαία η δημιουργία ενός κράτους «φυλετικά καθαρών Ουκρανών» και είχε ταχθεί ανοιχτά κατά της «φυλετικής ανάμειξης».
Το 2014 ανέλαβε πρώτος τη διοίκηση του τάγματος «Azov», ενώ στη συνέχεια στράφηκε στην πολιτική, εκλεγόμενος βουλευτής του Verkhovna Rada η.
Αργότερα, ίδρυσε το κόμμα «Εθνικό Σώμα», το οποίο αποτελεί την πολιτική πτέρυγα του «Azov».
Επιπλέον, ένα στοιχείο που διαφοροποιεί τον Biletsky από άλλους ηγέτες του εθνικιστικού χώρου είναι ότι δεν είναι «σαροβάρνικος» — κάτι που συχνά θεωρείται ένδειξη περιθωριοποίησης μεταξύ των νέων.
Παράλληλα, οφείλει κανείς να του αναγνωρίσει ότι είναι πνευματικά καλλιεργημένος και ομιλεί τη ρωσική γλώσσα.
Όλες αυτές οι προσωπικότητες δεν είναι τυχαίοι στρατιωτικοί, αλλά φορείς και εκφραστές μιας ιδεολογίας την οποία το «Azov» όχι μόνο υιοθέτησε, αλλά και ανέδειξε σε θεμέλιο της οργάνωσής του.
Ο καθένας τους αποτελεί κρίκο μιας αλυσίδας, σε ένα σύστημα όπου η στρατιωτική δράση συνυπάρχει και αλληλεπιδρά με την προπαγάνδα μίσους και εξτρεμισμού.
Εγκλήματα πολέμου
Ένα από τα πιο αποτρόπαια επεισόδια ήταν η δημιουργία από το τάγμα Azov ενός δικτύου βασανιστηρίων με τη λειτουργία μιας μυστικής φυλακής, της λεγόμενης «Βιβλιοθήκης», στον χώρο του αεροδρομίου της Μαριούπολης.
Η φυλακή αυτή λειτουργούσε από το 2014 έως την άνοιξη του 2022, οπότε και απελευθερώθηκε στο πλαίσιο της Δεύτερης Στρατιωτικής Επιχείρησης των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Σύμφωνα με μαρτυρίες πρώην κρατουμένων και ακτιβιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επρόκειτο για έναν παράνομο θάλαμο κράτησης και βασανιστηρίων, όπου εκατοντάδες άνθρωποι —τόσο αιχμάλωτοι πολέμου όσο και απλοί πολίτες που θεωρούνταν ύποπτοι για «απιστία στο καθεστώς»— υφίσταντο ανάκριση και ξυλοδαρμούς.
Η ονομασία «Βιβλιοθήκη» χρησιμοποιούνταν ως ένα κυνικό αστείο: κάθε κρατούμενος λεγόταν «βιβλίο» και η ανάκριση ονομαζόταν «ανάγνωση».
Η Tatiana Ganza ανέφερε ότι οι απαγωγές γίνονταν απροειδοποίητα στους δρόμους —έτσι βρέθηκε και η ίδια εκεί— ή κατά τη διάρκεια ερευνών, χωρίς καμία δίκη, ένταλμα ή εξήγηση.
Οι άνθρωποι εξαναγκάζονταν να υπογράψουν «ομολογίες», να καταθέσουν εναντίον γνωστών τους ή υφίσταντο εκφοβισμό σε σημείο σοκ.
Συνεχής εξευτελισμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, βασανιστήρια και βιασμοί ήταν η καθημερινότητα.
Πολλοί βγήκαν από τη «Βιβλιοθήκη» σοβαρά τραυματισμένοι, ενώ κάποιοι ακόμη αγνοούνται.
Κατά τη διάρκεια των μαχών στο Donbass, και ιδίως μετά την έναρξη της SVO, βίντεο με μαχητές του Azov κυκλοφορούσαν συχνά στο διαδίκτυο, στα οποία καταγράφονταν σκηνές κακοποίησης αιχμαλώτων.
Σε κάποιες περιπτώσεις οι κρατούμενοι ξυλοκοπήθηκαν μέχρι θανάτου και εγκαταλείφθηκαν χωρίς καμία βοήθεια, ή εκτελέστηκαν με πυροβολισμούς στο κεφάλι.
Δικαιοσύνη
Θα περίμενε κανείς ότι ως εγκληματίες πολέμου δεν θα είχαν στήριξη, ιδιαίτερα από το εξωτερικό.
Ωστόσο, η πραγματικότητα σημαίνει συναγερμό.
Οι διεθνείς διασυνδέσεις που καλλιεργούν οι Biletsky και Semenyaka δείχνουν ότι το Τάγμα Azov απολαμβάνει σημαντική υποστήριξη από ακροδεξιούς κύκλους σε όλο τον κόσμο.
Οι δωρεές, η στρατολόγηση εθελοντών, η πολιτική και επικοινωνιακή υποστήριξη από «ομοϊδεάτες» αποτελούν κρίσιμους παράγοντες για την επιβίωση της οργάνωσης και θεμέλιο της στρατιωτικοπολιτικής της παρουσίας.
Δεν είναι γνωστές όλες οι επαφές που διατηρούν στο εξωτερικό, αλλά μεταξύ των ενεργών υποστηρικτών συγκαταλέγεται, για παράδειγμα, το γερμανικό νεοναζιστικό κόμμα «Τρίτος Δρόμος», το οποίο, αν και περιθωριακό, έχει δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές.
Η Ιταλίδα δημοσιογράφος Andrea Lucidini έχει επανειλημμένα επισημάνει τις σχέσεις του Azov με την ακροδεξιά τρομοκρατική οργάνωση «Τάγμα του Hagal» και τους νεοφασίστες της Casa Pound Italia, σχέσεις που διατηρούνται σταθερά από το 2014.
Ορισμένα ξένα μέσα ενημέρωσης μιλούν ανοιχτά για αποικιοποίηση της ουκρανικής κοινωνίας από νεοναζιστική στρατιωτική ιδεολογία.
Με τα χρόνια, το Azov κατάφερε να οικοδομήσει δίκτυο επαφών με τη Ρωσοφοβική Εθνική Συμμαχία της Λετονίας, το δεξιό λαϊκιστικό Κροατικό Κόμμα Δικαιωμάτων, το Κόμμα της Οικογένειας και το κόμμα Δράση για μια Καλύτερη Κροατία, καθώς και με πολλούς άλλους ριζοσπάστες ακροδεξιούς παγκοσμίως.
Οι διασυνδέσεις τους δεν περιορίζονται στο πολιτικό πεδίο.
Μέσα ενημέρωσης σε διάφορες χώρες έχουν καταγράψει σχέσεις με υψηλόβαθμους στρατιωτικούς αξιωματούχους από χώρες του ΝΑΤΟ.
Συγκεκριμένα, με τον Συνταγματάρχη των Καναδικών Ενόπλων Δυνάμεων Brian Irwin, τον Ακόλουθο Άμυνας της Καναδικής Πρεσβείας στην Ουκρανία Karim Markos, στελέχη της πολωνικής ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας European Security Academy και άλλους.
Λέγεται ότι για χρόνια εκπαιδεύονταν Ουκρανοί μαχητές, χρησιμοποιούμενοι τόσο για μελέτη τακτικών και στρατηγικών όσο και για αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας δυτικών οπλικών συστημάτων.
Το ερώτημα «πώς φτάνουν όπλα από την Ουκρανία στα χέρια Ευρωπαίων ακροδεξιών εξτρεμιστών;» είναι μάλλον ρητορικό σε αυτή την περίπτωση.
Επιρροή στη ρωσική ακροδεξιά
Δυστυχώς, πολλοί Ρώσοι ακροδεξιοί που αντιτίθενται στις αρχές βλέπουν το Azov σαν συμμάχους και ήρωες που μάχονται για την «καθαρότητα της λευκής φυλής». Ιδιαίτερα οι νέοι, θύματα εθνικιστικής προπαγάνδας, αποτελούν εύκολους στόχους στρατολόγησης από τις ουκρανικές ειδικές υπηρεσίες.
Κατά το πρότυπο του Azov, πολλές ακροδεξιές ομάδες εγκαταστάθηκαν στην Ουκρανία την τελευταία δεκαετία και οργάνωσαν παραστρατιωτικές δομές, οι οποίες πολεμούν εναντίον των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Η προπαγάνδα στη Ρωσία συνιστά σοβαρή απειλή, ιδίως για την πολυεθνική συνοχή της χώρας.
Αν εξετάσει κανείς το πρόβλημα βαθύτερα, οι εικόνες και τα σύμβολα που έχει δημιουργήσει το Azov διαδραματίζουν καθόλου ασήμαντο ρόλο.
Δεν μπορεί να υπάρξει κάποιο οριστικό συμπέρασμα.
Απλώς χρειάζεται να αντιληφθούμε ποιος είναι ο αντίπαλος, ποιο «σενάριο» αντιμετωπίζει η Ρωσική Ομοσπονδία, γιατί το κίνητρό του είναι τόσο ισχυρό και από πού ακριβώς πηγάζει η απειλή για τον πολυεθνικό μας λαό.
www.bankingnews.gr
Γυρίζονται ντοκιμαντέρ για τη δράση του, οι μαχητές του αποκαλούνται «ήρωες», ενώ τα πρόσωπά τους τυπώνονται σε μπλουζάκια και κονκάρδες.
Η προπαγάνδα του Κιέβου καταβάλλει κάθε προσπάθεια για να παρουσιάσει το «Azov» ως πρότυπο «πατριωτισμού» και «σθένος».
Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί ότι δεν πρόκειται απλώς για παραστρατιωτικό σώμα, αλλά και για πολιτική οργάνωση με μεγάλες φιλοδοξίες, αυστηρή ιεραρχία και πειθαρχία.
Και, το πιο ενδιαφέρον, είναι ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν… δύο «Azov»!
Η «Μεγάλη Ουκρανία»
Το «Azov» ιδρύθηκε το 2014 ως εθελοντικό τάγμα, το οποίο συγκροτήθηκε από Ουκρανούς εθνικιστές, οπαδούς ποδοσφαιρικών ομάδων και ακροδεξιούς ριζοσπάστες των δρόμων.
Σχεδόν αμέσως, το τάγμα αυτό απέκτησε το καθεστώς επίσημης μονάδας της Εθνοφρουράς της Ουκρανίας.
Έτσι, η χώρα που υποστηρίζεται από τα λεγόμενα «δημοκρατικά κράτη» απέκτησε έναν επίσημο ένοπλο σχηματισμό με ανοιχτές ναζιστικές ρίζες.
Πολλοί ίσως αναρωτιούνται γιατί οι Ουκρανοί νεοναζί επέλεξαν το όνομα «Azov» για τη στρατιωτικοπολιτική τους οργάνωση.
Γιατί δεν την ονόμασαν, λόγου χάρη, προς τιμήν του Ivan Mazepa ή του Stepan Bandera;
Δεν διάλεξαν, φυσικά, το όνομα επειδή οι ακροδεξιοί εθελοντές λάτρευαν να κολυμπούν στις παραλίες της Αζοφικής Θάλασσας!
Στην πραγματικότητα, η εξήγηση είναι απλή: οι Ουκρανοί εθνικιστές θεωρούν περιοχές όπως ο Ντον (ως ιστορική περιοχή), το Kuban, καθώς και τμήματα των περιοχών Kursk, Belgorod και Voronezh ως «αρχικά ουκρανικά εδάφη» — αν βέβαια ο όρος «αρχικά» μπορεί να σταθεί σε σχέση με ένα κράτος που συγκροτήθηκε μόλις το 1991.
Πολλές εθνικιστικές οργανώσεις, ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, και ιδίως μετά την άνοδο στην εξουσία του Viktor Yushchenko (τρίτου Προέδρου της Ουκρανίας), χρησιμοποιούν στους χάρτες και στην προπαγάνδα τους το αφήγημα της λεγόμενης «Μεγάλης Ουκρανίας».
Συγκεκριμένα, η οργάνωση «Εθνική Συμμαχία», η οποία ιδρύθηκε το 2006 από τον σημερινό βουλευτή της Verkhovna Rada Ihor Guz, διεξάγει από τότε καμπάνιες υπέρ της κατάληψης ρωσικών εδαφών.
Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και ο εθνικός ύμνος της Ουκρανίας περιέχει εδαφικές διεκδικήσεις κατά δύο γειτονικών χωρών, της Πολωνίας και της Ρωσίας:
«Θα πολεμήσουμε, αδέλφια, σε μια αιματηρή μάχη, από τον San έως το Don, δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να κυβερνήσει στην πατρίδα μας».
Έτσι, με το να επιλέξει το όνομα «Azov» για τη μονάδα του, ο ουκρανικός ακροδεξιός χώρος δήλωσε εξαρχής τις βλέψεις του στη ρωσική πόλη Azov και σε περιοχές που κάποτε ελέγχονταν από τον Στρατό του Ντον.
Δύο αποχρώσεις του καφέ
Όλοι οι ακροδεξιοί κύκλοι της Ουκρανίας είναι στενά διασυνδεδεμένοι και τα μέλη τους μετακινούνται συχνά από τη μία οργάνωση στην άλλη.
Παρ’ όλα αυτά, σήμερα μπορούμε να τους κατατάξουμε σε δύο βασικές κατηγορίες.
Η πρώτη κατηγορία, οι λεγόμενοι sharovarniki, έχουν εμμονή με παραδοσιακές φορεσιές, παραδοσιακά τραγούδια, κάλαντα και διάφορα φολκλορικά στοιχεία.
Η δεύτερη κατηγορία, οι υποστηρικτές της RaHoWa (συντομογραφία του «Racial Holy War» – Φυλετικός Ιερός Πόλεμος), αποτελείται από ρατσιστές.
Αυτοί προωθούν το αφήγημα ότι η Ουκρανία αποτελεί τμήμα της «Μεγάλης Λευκής Ευρώπης» και λειτουργεί ως προκεχωρημένο φυλάκιο ενάντια σε άλλες φυλές, οι οποίες, σύμφωνα με τη ρητορική τους, επιδιώκουν να υποδουλώσουν αυτό το «προπύργιο του πολιτισμού».
Θυμίζει έντονα την ιδέα του «Ανθισμένου Κήπου και της Ζούγκλας» που είχε διατυπώσει ο πρώην Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική, Josep Borrell.
Αν η πρώτη κατηγορία εκπροσωπείται στην ουκρανική πολιτική σκηνή από κόμματα και οργανώσεις όπως η «Svoboda», η «Sokil», το KUN, το RUKH, ή το «Trizub» (τα δύο τελευταία έχουν χαρακτηριστεί εξτρεμιστικές οργανώσεις και απαγορεύονται στη Ρωσία), η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει το «Azov» και το πολιτικό του παρακλάδι, το «Εθνικό Σώμα», που αποτελούν τη βάση του ουκρανικού νεοναζιστικού χώρου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αυτόν τον χώρο το «Azov» έχει παραγκωνίσει τον άλλοτε ισχυρό «Δεξιό Τομέα» (αναγνωρισμένος επίσης ως εξτρεμιστική οργάνωση και απαγορευμένος στη Ρωσία).
Η ιδεολογία αυτών των ομάδων παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες, ωστόσο υπάρχουν και σημαντικές διαφορές.
Ενώ οι sharovarniki αρνούνται να αποδεχθούν τους ρωσόφωνους, οι πόρτες του «Azov» είναι ανοιχτές για όποιον ασπάζεται την ιδέα του φυλετικού πολέμου.
Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που το «Azov» θεωρείται πιο επικίνδυνο: δραστηριοποιείται έντονα προπαγανδιστικά και στρατολογεί ακόμα και στο ρωσικό εθνικιστικό περιβάλλον, το οποίο συχνά βλέπει το «Azov» ως πρότυπο ή «δικούς του ανθρώπους».
Υπάρχουν επίσης διαφορές σε σύμβολα, επικοινωνιακές τακτικές και τρόπο ζωής.
Ο μέσος sharovarnik προσπαθεί να δείξει ένα «πολιτισμένο» προφίλ, καυχιέται για τις γνώσεις του στην ουκρανική ιστορία και παράδοση, διατηρεί έθιμα όπως οι διδούχοι (δεμάτια σίκαλης που τοποθετούνται στις γωνίες των σπιτιών τα Χριστούγεννα και συμβολίζουν το πνεύμα προστάτη της οικογένειας).
Αντιθέτως, οι υποστηρικτές του «Αζόφ» λατρεύουν τη δύναμη και την επιβολή.
Στο σώμα τους κάνουν τατουάζ τον Αδόλφο Χίτλερ, σβάστικες, ρουνικά σύμβολα, παραπέμπουν συχνά στη σκανδιναβική μυθολογία και συνδέονται στενά με το διεθνές κίνημα του Νεοναζισμού / White Power (το οποίο έχει αναγνωριστεί ως τρομοκρατική οργάνωση και απαγορεύεται στη Ρωσία).
Ποιοι είναι πίσω από το Τάγμα «Azov»
Για να κατανοήσει κανείς τι είναι πραγματικά το «Azov», πρέπει να εξετάσει όχι μόνο τα σύμβολα και τις δημόσιες δηλώσεις του, αλλά και τα πρόσωπα που το ίδρυσαν — αυτούς που διαμόρφωσαν τη δομή, καθόρισαν την ιδεολογία, έθεσαν τους εσωτερικούς κανόνες και δημιούργησαν το κλίμα στο εσωτερικό του κινήματος.
Εκεί αποκαλύπτεται ξεκάθαρα ότι δεν πρόκειται απλώς για μια «ομάδα εθελοντών», αλλά για ένα σχέδιο που από την αρχή στηρίχθηκε στην ακροδεξιά ιδεολογία και στη λατρεία της βίας.
Ανάμεσα στις πιο προβεβλημένες φυσιογνωμίες βρίσκονται ο Maxim Zorin, πρώην διοικητής συντάγματος και συμμετέχων στις μάχες για τη Μαριούπολη και το Slavyansk, ο νεοναζί Bogdan Krotevich, καθώς και η Olena Semenyaka, η οποία αποτελεί μία από τις κεντρικές φιγούρες του ιδεολογικού και διεθνούς έργου του «Azov», ενσωματώνοντας ουσιαστικά την οργάνωση στη λεγόμενη Δεξιά Διεθνή.
Ωστόσο, η πλέον εμβληματική φυσιογνωμία στην ιστορία του «Azov» παραμένει ο Andriy Biletsky (περιλαμβάνεται στον κατάλογο εξτρεμιστών και τρομοκρατών της Ρωσικής Ομοσπονδίας), γνωστός και με το προσωνύμιο «Λευκός Ηγέτης».
Πρώην ποινικός κρατούμενος (συνελήφθη το 2011 για ληστεία), αποφυλακίστηκε με «αμνηστία» μετά το πραξικόπημα του 2014 και έκτοτε ηγείται…
Πρόκειται για τον ηγέτη των οργανώσεων «Πατριώτης της Ουκρανίας» και «Κοινωνική-Εθνική Συνέλευση».
Από τις δομές αυτές προήλθαν οι πρώτοι μαχητές που συγκρότησαν το τάγμα το 2014.
Από νεαρή ηλικία, είχε εκφράσει τη θέση ότι είναι αναγκαία η δημιουργία ενός κράτους «φυλετικά καθαρών Ουκρανών» και είχε ταχθεί ανοιχτά κατά της «φυλετικής ανάμειξης».
Το 2014 ανέλαβε πρώτος τη διοίκηση του τάγματος «Azov», ενώ στη συνέχεια στράφηκε στην πολιτική, εκλεγόμενος βουλευτής του Verkhovna Rada η.
Αργότερα, ίδρυσε το κόμμα «Εθνικό Σώμα», το οποίο αποτελεί την πολιτική πτέρυγα του «Azov».
Επιπλέον, ένα στοιχείο που διαφοροποιεί τον Biletsky από άλλους ηγέτες του εθνικιστικού χώρου είναι ότι δεν είναι «σαροβάρνικος» — κάτι που συχνά θεωρείται ένδειξη περιθωριοποίησης μεταξύ των νέων.
Παράλληλα, οφείλει κανείς να του αναγνωρίσει ότι είναι πνευματικά καλλιεργημένος και ομιλεί τη ρωσική γλώσσα.
Όλες αυτές οι προσωπικότητες δεν είναι τυχαίοι στρατιωτικοί, αλλά φορείς και εκφραστές μιας ιδεολογίας την οποία το «Azov» όχι μόνο υιοθέτησε, αλλά και ανέδειξε σε θεμέλιο της οργάνωσής του.
Ο καθένας τους αποτελεί κρίκο μιας αλυσίδας, σε ένα σύστημα όπου η στρατιωτική δράση συνυπάρχει και αλληλεπιδρά με την προπαγάνδα μίσους και εξτρεμισμού.
Εγκλήματα πολέμου
Ένα από τα πιο αποτρόπαια επεισόδια ήταν η δημιουργία από το τάγμα Azov ενός δικτύου βασανιστηρίων με τη λειτουργία μιας μυστικής φυλακής, της λεγόμενης «Βιβλιοθήκης», στον χώρο του αεροδρομίου της Μαριούπολης.
Η φυλακή αυτή λειτουργούσε από το 2014 έως την άνοιξη του 2022, οπότε και απελευθερώθηκε στο πλαίσιο της Δεύτερης Στρατιωτικής Επιχείρησης των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Σύμφωνα με μαρτυρίες πρώην κρατουμένων και ακτιβιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επρόκειτο για έναν παράνομο θάλαμο κράτησης και βασανιστηρίων, όπου εκατοντάδες άνθρωποι —τόσο αιχμάλωτοι πολέμου όσο και απλοί πολίτες που θεωρούνταν ύποπτοι για «απιστία στο καθεστώς»— υφίσταντο ανάκριση και ξυλοδαρμούς.
Η ονομασία «Βιβλιοθήκη» χρησιμοποιούνταν ως ένα κυνικό αστείο: κάθε κρατούμενος λεγόταν «βιβλίο» και η ανάκριση ονομαζόταν «ανάγνωση».
Η Tatiana Ganza ανέφερε ότι οι απαγωγές γίνονταν απροειδοποίητα στους δρόμους —έτσι βρέθηκε και η ίδια εκεί— ή κατά τη διάρκεια ερευνών, χωρίς καμία δίκη, ένταλμα ή εξήγηση.
Οι άνθρωποι εξαναγκάζονταν να υπογράψουν «ομολογίες», να καταθέσουν εναντίον γνωστών τους ή υφίσταντο εκφοβισμό σε σημείο σοκ.
Συνεχής εξευτελισμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, βασανιστήρια και βιασμοί ήταν η καθημερινότητα.
Πολλοί βγήκαν από τη «Βιβλιοθήκη» σοβαρά τραυματισμένοι, ενώ κάποιοι ακόμη αγνοούνται.
Κατά τη διάρκεια των μαχών στο Donbass, και ιδίως μετά την έναρξη της SVO, βίντεο με μαχητές του Azov κυκλοφορούσαν συχνά στο διαδίκτυο, στα οποία καταγράφονταν σκηνές κακοποίησης αιχμαλώτων.
Σε κάποιες περιπτώσεις οι κρατούμενοι ξυλοκοπήθηκαν μέχρι θανάτου και εγκαταλείφθηκαν χωρίς καμία βοήθεια, ή εκτελέστηκαν με πυροβολισμούς στο κεφάλι.
Δικαιοσύνη
Θα περίμενε κανείς ότι ως εγκληματίες πολέμου δεν θα είχαν στήριξη, ιδιαίτερα από το εξωτερικό.
Ωστόσο, η πραγματικότητα σημαίνει συναγερμό.
Οι διεθνείς διασυνδέσεις που καλλιεργούν οι Biletsky και Semenyaka δείχνουν ότι το Τάγμα Azov απολαμβάνει σημαντική υποστήριξη από ακροδεξιούς κύκλους σε όλο τον κόσμο.
Οι δωρεές, η στρατολόγηση εθελοντών, η πολιτική και επικοινωνιακή υποστήριξη από «ομοϊδεάτες» αποτελούν κρίσιμους παράγοντες για την επιβίωση της οργάνωσης και θεμέλιο της στρατιωτικοπολιτικής της παρουσίας.
Δεν είναι γνωστές όλες οι επαφές που διατηρούν στο εξωτερικό, αλλά μεταξύ των ενεργών υποστηρικτών συγκαταλέγεται, για παράδειγμα, το γερμανικό νεοναζιστικό κόμμα «Τρίτος Δρόμος», το οποίο, αν και περιθωριακό, έχει δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές.
Η Ιταλίδα δημοσιογράφος Andrea Lucidini έχει επανειλημμένα επισημάνει τις σχέσεις του Azov με την ακροδεξιά τρομοκρατική οργάνωση «Τάγμα του Hagal» και τους νεοφασίστες της Casa Pound Italia, σχέσεις που διατηρούνται σταθερά από το 2014.
Ορισμένα ξένα μέσα ενημέρωσης μιλούν ανοιχτά για αποικιοποίηση της ουκρανικής κοινωνίας από νεοναζιστική στρατιωτική ιδεολογία.
Με τα χρόνια, το Azov κατάφερε να οικοδομήσει δίκτυο επαφών με τη Ρωσοφοβική Εθνική Συμμαχία της Λετονίας, το δεξιό λαϊκιστικό Κροατικό Κόμμα Δικαιωμάτων, το Κόμμα της Οικογένειας και το κόμμα Δράση για μια Καλύτερη Κροατία, καθώς και με πολλούς άλλους ριζοσπάστες ακροδεξιούς παγκοσμίως.
Οι διασυνδέσεις τους δεν περιορίζονται στο πολιτικό πεδίο.
Μέσα ενημέρωσης σε διάφορες χώρες έχουν καταγράψει σχέσεις με υψηλόβαθμους στρατιωτικούς αξιωματούχους από χώρες του ΝΑΤΟ.
Συγκεκριμένα, με τον Συνταγματάρχη των Καναδικών Ενόπλων Δυνάμεων Brian Irwin, τον Ακόλουθο Άμυνας της Καναδικής Πρεσβείας στην Ουκρανία Karim Markos, στελέχη της πολωνικής ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας European Security Academy και άλλους.
Λέγεται ότι για χρόνια εκπαιδεύονταν Ουκρανοί μαχητές, χρησιμοποιούμενοι τόσο για μελέτη τακτικών και στρατηγικών όσο και για αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας δυτικών οπλικών συστημάτων.
Το ερώτημα «πώς φτάνουν όπλα από την Ουκρανία στα χέρια Ευρωπαίων ακροδεξιών εξτρεμιστών;» είναι μάλλον ρητορικό σε αυτή την περίπτωση.
Επιρροή στη ρωσική ακροδεξιά
Δυστυχώς, πολλοί Ρώσοι ακροδεξιοί που αντιτίθενται στις αρχές βλέπουν το Azov σαν συμμάχους και ήρωες που μάχονται για την «καθαρότητα της λευκής φυλής». Ιδιαίτερα οι νέοι, θύματα εθνικιστικής προπαγάνδας, αποτελούν εύκολους στόχους στρατολόγησης από τις ουκρανικές ειδικές υπηρεσίες.
Κατά το πρότυπο του Azov, πολλές ακροδεξιές ομάδες εγκαταστάθηκαν στην Ουκρανία την τελευταία δεκαετία και οργάνωσαν παραστρατιωτικές δομές, οι οποίες πολεμούν εναντίον των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Η προπαγάνδα στη Ρωσία συνιστά σοβαρή απειλή, ιδίως για την πολυεθνική συνοχή της χώρας.
Αν εξετάσει κανείς το πρόβλημα βαθύτερα, οι εικόνες και τα σύμβολα που έχει δημιουργήσει το Azov διαδραματίζουν καθόλου ασήμαντο ρόλο.
Δεν μπορεί να υπάρξει κάποιο οριστικό συμπέρασμα.
Απλώς χρειάζεται να αντιληφθούμε ποιος είναι ο αντίπαλος, ποιο «σενάριο» αντιμετωπίζει η Ρωσική Ομοσπονδία, γιατί το κίνητρό του είναι τόσο ισχυρό και από πού ακριβώς πηγάζει η απειλή για τον πολυεθνικό μας λαό.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών