Γιατί η Ευρώπη χρειάζεται οικονομία πολέμου
Η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία παραμένει κατακερματισμένη σε εθνικές γραμμές και σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένη από τις Ηνωμένες Πολιτείες για κρίσιμες εισροές και υποδομές.
Τρία χρόνια πολέμου στην Ουκρανία επανέφεραν με σκληρό τρόπο μια παλιά αλήθεια: οι πόλεμοι κερδίζονται από την παραγωγή, όχι από τις υποσχέσεις.
Πυρομαχικά, αντιαεροπορική άμυνα, drones, ανταλλακτικά, ασφαλείς ενεργειακές ροές και εφοδιαστική αλυσίδα αποδεικνύονται πολύ πιο καθοριστικά από τις διακηρύξεις συνόδων κορυφής ή τη ρητορική των συμμαχιών.
Κι όμως, η Ευρώπη —το βασικό θέατρο της σύγκρουσης— εξακολουθεί να λειτουργεί με μια αμυντική οικονομία σχεδιασμένη για περιορισμένες παραγωγές και όχι για παρατεταμένο βιομηχανικό πόλεμο.
Ένα δεύτερο σοκ
Σε αυτή την πραγματικότητα προστίθεται πλέον και ένα δεύτερο σοκ: η δημοσιοποίηση της National Security Strategy του Προέδρου Donald Trump.
Το έγγραφο καθιστά σαφές ότι οι αμερικανικές δεσμεύσεις ασφαλείας γίνονται όλο και πιο ρητά υπό όρους, πιο συμφεροντολογικές και πολιτικά αμφισβητούμενες.
Ο συνδυασμός αυτών των δύο παραγόντων —των βιομηχανικών απαιτήσεων του πολέμου στην Ουκρανία και της επαναπροσδιορισμένης στρατηγικής στάσης των ΗΠΑ— οδηγεί την Ευρώπη σε μια αναγκαστική αναμέτρηση με την πραγματικότητα: δεν μπορεί πλέον να θεωρεί δεδομένο ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα καλύπτουν πάντα τις υλικές βάσεις της ευρωπαϊκής άμυνας.
Αν η Ευρώπη θέλει να παραμείνει στρατηγικά σχετική, χρειάζεται μια πραγματική οικονομία πολέμου.
Το πρόβλημα αντοχής της Ευρώπης
Ο πόλεμος υψηλής έντασης στον 21ο αιώνα είναι αδυσώπητα καταναλωτικός.
Η Ουκρανία χρησιμοποιεί πυρομαχικά σε ρυθμούς που πριν από μία δεκαετία θα θεωρούνταν μη βιώσιμοι σε οποιοδήποτε δυτικό στρατιωτικό σενάριο.
Αντιαεροπορικοί πύραυλοι, drones, τεθωρακισμένα οχήματα, κάννες πυροβολικού και ηλεκτρονικά συστήματα καταστρέφονται και αντικαθίστανται μαζικά.
Η νίκη δεν εξαρτάται από «εκλεπτυσμένα» οπλικά συστήματα, αλλά από τη βιομηχανική αντοχή.
Ωστόσο, η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία έχει σχεδιαστεί για αποδοτικότητα, όχι για απότομη αύξηση παραγωγής.
Οι γραμμές παραγωγής είναι μικρές, οι παραγγελίες κατακερματισμένες ανά χώρα, τα αποθέματα μειώθηκαν μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό μετακινήθηκε σε πολιτικούς τομείς, ενώ το ενεργειακό κόστος και η ρυθμιστική πολυπλοκότητα αποδυνάμωσαν τη βαριά βιομηχανία.
Το αποτέλεσμα είναι ότι, ακόμη και μετά από τρία χρόνια πολέμου δίπλα στα σύνορά της, η Ευρώπη δυσκολεύεται να αναπληρώσει γρήγορα τις απώλειες στο πεδίο, πόσο μάλλον να διατηρήσει την παραγωγή που απαιτεί ένας παρατεταμένος πόλεμος φθοράς.
Το πρόβλημα δεν είναι πρωτίστως δημοσιονομικό. Οι αμυντικές δαπάνες αυξάνονται.
Είναι πρόβλημα παραγωγής. Χωρίς μακροχρόνια συμβόλαια, προβλέψιμη ενεργειακή πρόσβαση, ασφαλείς εφοδιαστικές αλυσίδες και εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό, περισσότερα χρήματα συχνά μεταφράζονται σε περισσότερο χρέος — όχι σε περισσότερα όπλα.
Μια οικονομία πολέμου σημαίνει μόνιμη βιομηχανική ετοιμότητα για διαρκή στρατιωτική παραγωγή σε συνθήκες κρίσης, με ενσωματωμένη δυνατότητα κλιμάκωσης πριν, και όχι μετά, την ένταση των συγκρούσεων.
Η κρυφή εξάρτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ
Η ευρωπαϊκή αδυναμία επιδεινώνεται από τη διαρθρωτική εξάρτηση από αμερικανικές υποδομές σε κρίσιμα επίπεδα.
Πρώτον, στο διάστημα και στις πληροφορίες. Ο σύγχρονος πόλεμος βασίζεται σε δορυφορική πλοήγηση, στοχοποίηση, επιτήρηση και ασφαλείς επικοινωνίες.
Παρότι η Ευρώπη διαθέτει ορισμένα αυτόνομα συστήματα, μεγάλο μέρος της επιχειρησιακής επίγνωσης παραμένει συνδεδεμένο με αμερικανικές στρατιωτικές και εμπορικές πλατφόρμες.
Δεύτερον, στη συντήρηση και την εφοδιαστική των οπλικών συστημάτων.
Πολλά από τα πιο προηγμένα ευρωπαϊκά μέσα εξαρτώνται από αμερικανικά εξαρτήματα, λογισμικό και αλυσίδες υποστήριξης.
Τρίτον, στην πυρηνική αποτροπή. Με μερική εξαίρεση τη Γαλλία (και με το Ηνωμένο Βασίλειο εκτός ΕΕ), η Ευρώπη βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην αμερικανική πυρηνική ομπρέλα.
Τέταρτον, στις χρηματοοικονομικές και ψηφιακές υποδομές. Κυρώσεις, συστήματα πληρωμών, cloud και data centers αποτελούν πλέον εργαλεία ισχύος ισοδύναμα με τα όπλα.
Σε περίοδο κρίσης, αυτά μετατρέπονται σε στρατηγικά σημεία πίεσης.
Κατακερματισμένη αμυντική βιομηχανία
Παρά τον καταιγισμό ευρωπαϊκών στρατηγικών και οδικών χαρτών από το 2022, η νέα National Security Strategy των ΗΠΑ ασκεί πίεση από την αντίθετη κατεύθυνση, συνδέοντας την ασφάλεια με πολιτική ευθυγράμμιση, κατανομή βαρών και εσωτερικές βιομηχανικές προτεραιότητες.
Η Ευρώπη παραμένει πολύ καλύτερη στο να αγοράζει όπλα παρά στο να τα παράγει μαζικά. Σε έναν παρατεταμένο πόλεμο, αυτή η ανισορροπία μετατρέπεται σε στρατηγικό μειονέκτημα.
Μια πραγματική οικονομία πολέμου θα έδινε προτεραιότητα στη συνεχή παραγωγή, στη standardisation συστημάτων και στην ενσωμάτωση άμυνας, ενέργειας, μεταφορών και εργατικού δυναμικού σε ένα ενιαίο πλαίσιο.
Οι σχέσεις ΗΠΑ–ΕΕ γίνονται συναλλακτικές
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν εγκαταλείπουν την Ευρώπη.
Όμως η νέα στρατηγική καθιστά σαφές ότι οι συμμαχίες αντιμετωπίζονται πλέον περισσότερο ως εργαλεία εθνικού συμφέροντος παρά ως κοινό πεπρωμένο.
Η κατανομή βαρών κυριαρχεί στον αμερικανικό πολιτικό διάλογο και η υποστήριξη δεν θεωρείται πλέον αυτόματη ή απεριόριστη.
Το δίλημμα της Ευρώπης
Η Ευρώπη δεν μπορεί να βασίσει την ασφάλειά της σε ελπίδες για μελλοντικές αλλαγές στον Λευκό Οίκο.
Η στρατηγική αυτονομία δεν σημαίνει ρήξη με τις ΗΠΑ, αλλά τη δημιουργία υλικών προϋποθέσεων για μια ισότιμη και βιώσιμη συνεργασία.
Το πραγματικό δίλημμα δεν είναι «εξάρτηση ή ανεξαρτησία».
Είναι αν η Ευρώπη θα παραμείνει καταναλωτής ασφάλειας ή αν θα μετατραπεί σε παραγωγό ασφάλειας σε μεγάλη κλίμακα.
Μια οικονομία πολέμου δεν εγγυάται την ειρήνη. Χωρίς αυτήν, όμως, η αποτροπή βασίζεται σε εύθραυστες παραδοχές πρόσβασης, άδειας και πολιτικής σύμπλευσης.
Και η Ουκρανία έχει ήδη δείξει τι συμβαίνει όταν αυτές οι παραδοχές καταρρέουν.
www.bankingnews.gr
Τρία χρόνια πολέμου στην Ουκρανία επανέφεραν με σκληρό τρόπο μια παλιά αλήθεια: οι πόλεμοι κερδίζονται από την παραγωγή, όχι από τις υποσχέσεις.
Πυρομαχικά, αντιαεροπορική άμυνα, drones, ανταλλακτικά, ασφαλείς ενεργειακές ροές και εφοδιαστική αλυσίδα αποδεικνύονται πολύ πιο καθοριστικά από τις διακηρύξεις συνόδων κορυφής ή τη ρητορική των συμμαχιών.
Κι όμως, η Ευρώπη —το βασικό θέατρο της σύγκρουσης— εξακολουθεί να λειτουργεί με μια αμυντική οικονομία σχεδιασμένη για περιορισμένες παραγωγές και όχι για παρατεταμένο βιομηχανικό πόλεμο.
Ένα δεύτερο σοκ
Σε αυτή την πραγματικότητα προστίθεται πλέον και ένα δεύτερο σοκ: η δημοσιοποίηση της National Security Strategy του Προέδρου Donald Trump.
Το έγγραφο καθιστά σαφές ότι οι αμερικανικές δεσμεύσεις ασφαλείας γίνονται όλο και πιο ρητά υπό όρους, πιο συμφεροντολογικές και πολιτικά αμφισβητούμενες.
Ο συνδυασμός αυτών των δύο παραγόντων —των βιομηχανικών απαιτήσεων του πολέμου στην Ουκρανία και της επαναπροσδιορισμένης στρατηγικής στάσης των ΗΠΑ— οδηγεί την Ευρώπη σε μια αναγκαστική αναμέτρηση με την πραγματικότητα: δεν μπορεί πλέον να θεωρεί δεδομένο ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα καλύπτουν πάντα τις υλικές βάσεις της ευρωπαϊκής άμυνας.
Αν η Ευρώπη θέλει να παραμείνει στρατηγικά σχετική, χρειάζεται μια πραγματική οικονομία πολέμου.
Το πρόβλημα αντοχής της Ευρώπης
Ο πόλεμος υψηλής έντασης στον 21ο αιώνα είναι αδυσώπητα καταναλωτικός.
Η Ουκρανία χρησιμοποιεί πυρομαχικά σε ρυθμούς που πριν από μία δεκαετία θα θεωρούνταν μη βιώσιμοι σε οποιοδήποτε δυτικό στρατιωτικό σενάριο.
Αντιαεροπορικοί πύραυλοι, drones, τεθωρακισμένα οχήματα, κάννες πυροβολικού και ηλεκτρονικά συστήματα καταστρέφονται και αντικαθίστανται μαζικά.
Η νίκη δεν εξαρτάται από «εκλεπτυσμένα» οπλικά συστήματα, αλλά από τη βιομηχανική αντοχή.
Ωστόσο, η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία έχει σχεδιαστεί για αποδοτικότητα, όχι για απότομη αύξηση παραγωγής.
Οι γραμμές παραγωγής είναι μικρές, οι παραγγελίες κατακερματισμένες ανά χώρα, τα αποθέματα μειώθηκαν μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό μετακινήθηκε σε πολιτικούς τομείς, ενώ το ενεργειακό κόστος και η ρυθμιστική πολυπλοκότητα αποδυνάμωσαν τη βαριά βιομηχανία.
Το αποτέλεσμα είναι ότι, ακόμη και μετά από τρία χρόνια πολέμου δίπλα στα σύνορά της, η Ευρώπη δυσκολεύεται να αναπληρώσει γρήγορα τις απώλειες στο πεδίο, πόσο μάλλον να διατηρήσει την παραγωγή που απαιτεί ένας παρατεταμένος πόλεμος φθοράς.
Το πρόβλημα δεν είναι πρωτίστως δημοσιονομικό. Οι αμυντικές δαπάνες αυξάνονται.
Είναι πρόβλημα παραγωγής. Χωρίς μακροχρόνια συμβόλαια, προβλέψιμη ενεργειακή πρόσβαση, ασφαλείς εφοδιαστικές αλυσίδες και εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό, περισσότερα χρήματα συχνά μεταφράζονται σε περισσότερο χρέος — όχι σε περισσότερα όπλα.
Μια οικονομία πολέμου σημαίνει μόνιμη βιομηχανική ετοιμότητα για διαρκή στρατιωτική παραγωγή σε συνθήκες κρίσης, με ενσωματωμένη δυνατότητα κλιμάκωσης πριν, και όχι μετά, την ένταση των συγκρούσεων.
Η κρυφή εξάρτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ
Η ευρωπαϊκή αδυναμία επιδεινώνεται από τη διαρθρωτική εξάρτηση από αμερικανικές υποδομές σε κρίσιμα επίπεδα.
Πρώτον, στο διάστημα και στις πληροφορίες. Ο σύγχρονος πόλεμος βασίζεται σε δορυφορική πλοήγηση, στοχοποίηση, επιτήρηση και ασφαλείς επικοινωνίες.
Παρότι η Ευρώπη διαθέτει ορισμένα αυτόνομα συστήματα, μεγάλο μέρος της επιχειρησιακής επίγνωσης παραμένει συνδεδεμένο με αμερικανικές στρατιωτικές και εμπορικές πλατφόρμες.
Δεύτερον, στη συντήρηση και την εφοδιαστική των οπλικών συστημάτων.
Πολλά από τα πιο προηγμένα ευρωπαϊκά μέσα εξαρτώνται από αμερικανικά εξαρτήματα, λογισμικό και αλυσίδες υποστήριξης.
Τρίτον, στην πυρηνική αποτροπή. Με μερική εξαίρεση τη Γαλλία (και με το Ηνωμένο Βασίλειο εκτός ΕΕ), η Ευρώπη βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην αμερικανική πυρηνική ομπρέλα.
Τέταρτον, στις χρηματοοικονομικές και ψηφιακές υποδομές. Κυρώσεις, συστήματα πληρωμών, cloud και data centers αποτελούν πλέον εργαλεία ισχύος ισοδύναμα με τα όπλα.
Σε περίοδο κρίσης, αυτά μετατρέπονται σε στρατηγικά σημεία πίεσης.
Κατακερματισμένη αμυντική βιομηχανία
Παρά τον καταιγισμό ευρωπαϊκών στρατηγικών και οδικών χαρτών από το 2022, η νέα National Security Strategy των ΗΠΑ ασκεί πίεση από την αντίθετη κατεύθυνση, συνδέοντας την ασφάλεια με πολιτική ευθυγράμμιση, κατανομή βαρών και εσωτερικές βιομηχανικές προτεραιότητες.
Η Ευρώπη παραμένει πολύ καλύτερη στο να αγοράζει όπλα παρά στο να τα παράγει μαζικά. Σε έναν παρατεταμένο πόλεμο, αυτή η ανισορροπία μετατρέπεται σε στρατηγικό μειονέκτημα.
Μια πραγματική οικονομία πολέμου θα έδινε προτεραιότητα στη συνεχή παραγωγή, στη standardisation συστημάτων και στην ενσωμάτωση άμυνας, ενέργειας, μεταφορών και εργατικού δυναμικού σε ένα ενιαίο πλαίσιο.
Οι σχέσεις ΗΠΑ–ΕΕ γίνονται συναλλακτικές
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν εγκαταλείπουν την Ευρώπη.
Όμως η νέα στρατηγική καθιστά σαφές ότι οι συμμαχίες αντιμετωπίζονται πλέον περισσότερο ως εργαλεία εθνικού συμφέροντος παρά ως κοινό πεπρωμένο.
Η κατανομή βαρών κυριαρχεί στον αμερικανικό πολιτικό διάλογο και η υποστήριξη δεν θεωρείται πλέον αυτόματη ή απεριόριστη.
Το δίλημμα της Ευρώπης
Η Ευρώπη δεν μπορεί να βασίσει την ασφάλειά της σε ελπίδες για μελλοντικές αλλαγές στον Λευκό Οίκο.
Η στρατηγική αυτονομία δεν σημαίνει ρήξη με τις ΗΠΑ, αλλά τη δημιουργία υλικών προϋποθέσεων για μια ισότιμη και βιώσιμη συνεργασία.
Το πραγματικό δίλημμα δεν είναι «εξάρτηση ή ανεξαρτησία».
Είναι αν η Ευρώπη θα παραμείνει καταναλωτής ασφάλειας ή αν θα μετατραπεί σε παραγωγό ασφάλειας σε μεγάλη κλίμακα.
Μια οικονομία πολέμου δεν εγγυάται την ειρήνη. Χωρίς αυτήν, όμως, η αποτροπή βασίζεται σε εύθραυστες παραδοχές πρόσβασης, άδειας και πολιτικής σύμπλευσης.
Και η Ουκρανία έχει ήδη δείξει τι συμβαίνει όταν αυτές οι παραδοχές καταρρέουν.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών