Ρωσία: Με ευθύνη των ΗΠΑ «παγώνει» η συνθήκη START - Το ρολόι της Αποκάλυψης κοντεύει «12», κίνδυνος πυρηνικής σύγκρουσης

Στις 21 Φεβρουαρίου 2023, ο Ρώσος Πρόεδρος Vladimir Putin, σε μήνυμά του προς την Ομοσπονδιακή Συνέλευση, ανακοίνωσε ότι η Ρωσία αναστέλλει τη συμμετοχή της στη Συνθήκη για τη Μείωση των Στρατηγικών Όπλων START, τη μοναδική συνθήκη περιορισμού των πυρηνικών όπλων που βρίσκεται σε ισχύ σήμερα μεταξύ Ρωσίας και Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο Ρώσος ηγέτης τόνισε ότι αυτό το βήμα δεν σημαίνει μια πλήρη απόσυρση από τη συμφωνία και ότι η Ρωσία, για να επανέλθει στη συνθήκη, θα πρέπει να καταλάβει πώς αυτή θα λαμβάνει υπόψη της το συνδυασμένο οπλοστάσιο που αναπτύσσει το ΝΑΤΟ στην Ουκρανία.
Αυτό σημαίνει πως όσο κρατά ο πόλεμος στην Ουκρανία, Ρωσία και ΗΠΑ δεν θα έχουν καμία επαφή σχετικά με τον  έλεγχο των πυρηνικών στρατηγικών όπλων, γεγονός που εν μέσω του κλιμακούμενου πολέμου στην Ουκρανία, αυξάνει τον κίνδυνο πυρηνικής σύγκρουσης. 
Πάντως για να δοιευκρινίσουν τις θέσεις της Ρωσίας, οι συντάκτες του TASS ετοίμασαν ένα υλικό σχετικά με αυτό την ιστορία της συνθήκης START, τις κύριες διατάξεις της και τους λόγους για τους οποίους η Ρωσία ανέστειλε τη συμμετοχή της σε αυτήν.

Υπογραφή, επικύρωση, επιφυλάξεις

Η Συνθήκη για τη μείωση των στρατηγικών όπλων υπεγράφη από τους Προέδρους Dmitry Medvedev και Barack Obama στις 8 Απριλίου 2010 στην Πράγα. Η επίσημη ονομασία του είναι η Συνθήκη μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και της Ρωσικής Ομοσπονδίας σχετικά με τα μέτρα για την περαιτέρω μείωση και τον περιορισμό των στρατηγικών επιθετικών όπλων, New START ή START-3 ή Συνθήκη της Πράγας.
Η Γερουσία των ΗΠΑ την ενέκρινε στις 22 Δεκεμβρίου 2010, η Κρατική Δούμα και το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο της Ρωσικής Ομοσπονδίας το ενέκριναν στις 25 και 26 Ιανουαρίου 2011.
Μετά την επικύρωση, τα μέρη διατύπωσαν ορισμένες επιφυλάξεις.
Το ψήφισμα του αμερικανικού Κογκρέσου σημείωσε ότι «η νέα συνθήκη δεν επιβάλλει περιορισμούς στην ανάπτυξη συστημάτων αντιπυραυλικής άμυνας, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης».
Η Ρωσία επιφυλάχθηκε του δικαιώματος να αποσυρθεί από τη συμφωνία εάν η αντιπυραυλική άμυνα των ΗΠΑ φτάσει σε ένα στάδιο ανάπτυξης και καταστεί απειλή για τη Ρωσική Ομοσπονδία.
Ξεχωριστά, επισημάνθηκε ότι οι διατάξεις του προοιμίου, που διευκρινίζουν τη σχέση μεταξύ στρατηγικών επιθετικών όπλων και πυραυλικής άμυνας έχουν νομική ισχύ και πρέπει να ληφθούν πλήρως υπόψη από τα μέρη.
Οι νόμοι με τους οποίους επικυρώθηκε η συνθήκη START υπογράφηκαν από τον Πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας στις 28 Ιανουαρίου 2011 και από τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών στις 2 Φεβρουαρίου 2011. Η ανταλλαγή των εγγράφων επικύρωσης πραγματοποιήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2011 στο Μόναχο. Ταυτόχρονα, το έγγραφο τέθηκε σε ισχύ και αντικατέστησε τη Συνθήκη για τη μείωση και τον περιορισμό των στρατηγικών επιθετικών όπλων (START-1) της 31ης Ιουλίου 1991 και τη Συνθήκη για τη μείωση των στρατηγικών επιθετικών δυνατοτήτων (SOR) της 24ης Μαΐου, 2002.

Τα βασικά σημεία της συνθήκης

Η συνθήκη προβλέπει ότι κάθε συμβαλλόμενο μέρος μειώνει και περιορίζει τα στρατηγικά επιθετικά όπλα του έτσι ώστε επτά χρόνια μετά την έναρξη ισχύος της, ο συνολικός αριθμός τους να μην υπερβαίνει: τις 700 μονάδες για εγκατεστημένους διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους (ICBMs), βαλλιστικούς πυραύλους εκτοξευόμενους από υποβρύχιο (SLBMs) και βαριά βομβαρδιστικά (TB)· τις 1.550 μονάδες για κεφαλές πάνω τους. τις 800 μονάδες για αναπτυγμένους και μη αναπτυγμένους εκτοξευτές (PU) ICBM και SLBM, καθώς και TB.
Η συνθήκη εισήγαγε την έννοια των «μη αναπτυγμένων» εκτοξευτών, που δεν βρίσκονται δηλαδή σε ετοιμότητα μάχης, αλλά χρησιμοποιούνται για εκπαίδευση ή δοκιμή και χωρίς κεφαλές (πυρηνικές κεφαλές START-1 και START-2 τοποθετημένες σε αναπτυγμένους στρατηγικούς εκτοξευτές). Καλύπτει επίσης τα πρόσφατα κατασκευασμένα στρατηγικά επιθετικά όπλα.
Κάθε ένα από τα μέρη έχει το δικαίωμα να καθορίσει ανεξάρτητα τη σύνθεση και τη δομή των στρατηγικών επιθετικών όπλων του εντός των συνολικών ορίων που καθορίζονται από τη συνθήκη (μπορεί να αυξήσει τον αριθμό τους, ενεργώντας στο πλαίσιο του εγγράφου).
Περιλαμβάνει επίσης μια απαγόρευση ανάπτυξης στρατηγικών επιθετικών όπλων εκτός της εθνικής επικράτειας.
Δύο διατάξεις του εγγράφου αφορούν την αντιπυραυλική άμυνα (ABM): η πρώτη αφορά τη σχέση μεταξύ στρατηγικής επίθεσης (πυρηνικά όπλα) και στρατηγικών αμυντικών όπλων (αντιπυραυλικά συστήματα άμυνας), η δεύτερη αφορά την απαγόρευση μετατροπής ICBM και Εκτοξευτές SLBM σε εκτοξευτές αναχαίτισης πυραυλικής άμυνας, καθώς και η αντίστροφη μετατροπή τους.
Δεν υπάρχουν περιορισμοί στην αντιπυραυλική άμυνα.
Το λεγόμενο δυναμικό επιστροφής, οι αποθηκευμένες πυρηνικές κεφαλές, παρέμεναν επίσης αγνοημένο.
Τεχνικά, αυτό το τμήμα του πυρηνικού οπλοστασίου μπορεί να αναπτυχθεί αρκετά γρήγορα εάν οποιαδήποτε πλευρά παύσει να συμμορφώνεται με τη συνθήκη.
Η συμφωνία συμπληρώνεται από το πρωτόκολλο και τα τεχνικά παραρτήματά της, τα οποία έχουν ίση νομική ισχύ με αυτήν.

Διάρκεια  και εγκυρότητα της συνθήκης

Το έγγραφο καλύπτει περίοδο δέκα χρόνων (μέχρι τον Φεβρουάριο του 2021) με δυνατότητα παράτασης για περίοδο όχι μεγαλύτερη των πέντε ετών. Περιλαμβάνει ρήτρα εξόδου.
Ο Ρεπουμπλικανός Donald Trump ο οποίος ανήλθε στην εξουσία στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2017, χαρακτήρισε τη συνθήκη START ως «μονόπλευρη συμφωνία», πιστεύοντας ότι είναι πιο ωφέλιμη για τη Μόσχα από την Ουάσιγκτον.
Η κυβέρνησή του επέμεινε στην ανάπτυξη μιας νέας συνθήκης με τη συμμετοχή της Κίνας ή στην επέκταση της συμφωνίας, αλλά με την προϋπόθεση ότι θα περιλαμβάνει τους πιο πρόσφατους τύπους στρατηγικών και τακτικών πυρηνικών όπλων, καθώς και πρόσθετους μηχανισμούς επαλήθευσης.
Η Ρωσία προσφέρθηκε να παρατείνει το έγγραφο χωρίς πρόσθετους όρους.
Αφού η κυβέρνηση του Δημοκρατικού Joe Biden ήρθε στον Λευκό Οίκο το 2021, το έγγραφο παρατάθηκε χωρίς προϋποθέσεις.
Στις 26 Ιανουαρίου 2021, η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες αντάλλαξαν σημειώσεις συμφωνώντας στην παράτασή της συνθήκης START για πέντε χρόνια (μέχρι τις 5 Φεβρουαρίου 2026).

Εκτέλεση

Κατά την έναρξη ισχύος του εγγράφου το 2011, οι Ηνωμένες Πολιτείες διέθεταν 882 αναπτυγμένους φορείς πυρηνικών κεφαλών, συμπεριλαμβανομένων ICBM, SLBM και HB, 1.800 κεφαλές και 1.124 αναπτυγμένους και μη εκτοξευτές, σε υπηρεσία με τη Ρωσία - 521 ανεπτυγμένα πλοία , 1.537 κεφαλές και 865 PU (εφεξής, στοιχεία από το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ).
Οι ΗΠΑ έφτασαν στα ορόσημα της συμφωνίας τον Σεπτέμβριο του 2017. Η Ρωσική Ομοσπονδία εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις της για μείωση των στρατηγικών επιθετικών όπλων έως τις 5 Φεβρουαρίου 2018.
Από την 1η Σεπτεμβρίου 2022, η Ρωσία διαθέτει 540 ανεπτυγμένα πυρηνικά όπλα, 1.549 πυρηνικές κεφαλές και 759 ανεπτυγμένους και μη εκτοξευτές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν 659 φορείς, 1.420 κεφαλές και 800 αναπτυγμένους και μη εκτοξευτές.
Σύμφωνα με ειδικούς, η κατά προσέγγιση ισοτιμία μεταξύ των στρατηγικών πυρηνικών δυνάμεων της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών παραμένει.

Συμβουλευτική Επιτροπή, ανταλλαγή δεδομένων και επιθεωρήσεις

Για την προώθηση της εφαρμογής των στόχων και των διατάξεων της συνθήκης, έχει συσταθεί μια συμβουλευτική επιτροπή, στο πλαίσιο της οποίας μπορούν να σχηματίζονται ομάδες εργασίας για να συζητήσουν διάφορα προβλήματα. Οι συνεδριάσεις συγκαλούνται κατόπιν αιτήματος ενός από τα μέρη.
Η ημερήσια διάταξη των συνεδριάσεων της επιτροπής και οι εργασίες της, κατά κανόνα, δεν δημοσιοποιούνται.
Η ανταλλαγή τηλεμετρικών πληροφοριών για εκτοξεύσεις πυραύλων πραγματοποιείται κατόπιν συμφωνίας και σε βάση ισοτιμίας για όχι περισσότερες από πέντε εκτοξεύσεις ετησίως. Δύο φορές το χρόνο - τον Μάρτιο και τον Σεπτέμβριο - γίνεται ανταλλαγή πληροφοριών για τον αριθμό των κεφαλών και των φορέων.
Επιπλέον, σύμφωνα με τη START-3, διεξάγονται συντονισμένοι έλεγχοι στρατηγικών όπλων «επί τόπου» - σε βάσεις ICBM, βάσεις υποβρυχίων και αεροπορικές βάσεις.
Η συμφωνία προβλέπει 18 ετήσιες επιθεωρήσεις δύο τύπων.
Οι επιθεωρήσεις του πρώτου τύπου πραγματοποιούνται σε εγκαταστάσεις με αναπτυγμένα στρατηγικά επιθετικά όπλα - βάσεις χερσαίων ICBMs, βάσεις για την ανάπτυξη SSBN (πυρηνικά υποβρύχια με ICBM) και στρατηγικές αεροπορικές βάσεις.
Οι επιθεωρήσεις του δεύτερου τύπου γίνονται σε χώρους όπου φορτώνονται, επισκευάζονται και αποθηκεύονται βλήματα. Το πρωτόκολλο της συμφωνίας ορίζει ότι κάθε συμβαλλόμενο μέρος μπορεί να διεξάγει έως και δέκα επιθεωρήσεις του πρώτου τύπου και οκτώ του δεύτερου.
Κατά τη διάρκεια της συμφωνίας, τα μέρη πραγματοποίησαν 328 επιθεωρήσεις και 19 συνεδριάσεις της συμβουλευτικής επιτροπής και αντάλλαξαν 25.311 κοινοποιήσεις (στοιχεία από την 1η Φεβρουαρίου 2023).

Το στάτους της συνθήκης START σήμερα

Στις 8 Αυγούστου 2022, η Ρωσία ενημέρωσε τις Ηνωμένες Πολιτείες για την προσωρινή απόσυρση των εγκαταστάσεων της από την επιθεώρηση START.
Όπως εξηγήθηκε από το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών, αυτή ήταν μια αναγκαστική απόφαση που ελήφθη στο πλαίσιο των αντιρωσικών κυρώσεων που επιβλήθηκαν από τη Δύση μετά την έναρξη της ρωσικής ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
Η απαγόρευση διέλευσης ρωσικών αεροσκαφών με επιθεωρητές, προβλήματα βίζας κατά τη διέλευση, δυσκολίες πληρωμών για υπηρεσίες εμποδίζουν ουσιαστικά τη δυνατότητα της Ρωσικής Ομοσπονδίας να πραγματοποιεί επιθεωρήσεις στο έδαφος των ΗΠΑ και «δημιουργεί μονομερή πλεονεκτήματα για την αμερικανική πλευρά».
Η πρώτη συνεδρίαση της συμβουλευτικής επιτροπής μετά την έναρξη της επιχείρησης στην Ουκρανία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στις 29 Νοεμβρίου - 6 Δεκεμβρίου 2022 στο Κάιρο.
Ωστόσο, μια ημέρα πριν από τη συνάντηση, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε ότι αναβλήθηκε για μεταγενέστερη ημερομηνία.
Αργότερα, η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Maria Zakharova και ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών Sergey Ryabkov ότι η Ρωσική Ομοσπονδία δεν μπορούσε να συζητήσουν για τη συνθήκη START με τις Ηνωμένες Πολιτείες ενώ αυτές προμήθευαν όπλα στην Ουκρανία.
Σε συνέντευξη Τύπου στις 9 Φεβρουαρίου 2023, ο Sergey Ryabkov σημείωσε ότι η Μόσχα δεν σταμάτησε τον διάλογο με την Ουάσιγκτον για τη συνθήκη καθ' όλη τη διάρκεια μετά την έναρξη της επιχείρησης στην Ουκρανία και ότι η Ρωσία έχει επίγνωση της σημασίας αυτής της κατεύθυνσης.

Peskov: Kύριος στόχος της Ρωσίας είναι να διατηρηθεί η πυρηνική ισορροπία

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Dmitry Peskov δήλωσε  ότι κύριος στόχος της Ρωσίας είναι να διασφαλισθεί ότι θα συνεχίσει να τηρείται η πυρηνική ισορροπία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, μετέδωσαν τα ρωσικά ειδησεογραφικά πρακτορεία.
Λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση του Ρώσου πρόεδρου Vladimir Putin για αναστολή των συζητήσεων με τις ΗΠΑ σχετικά με τη συνθήκη STARΤ για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων, ο Peskov μιλώντας στα κρατικά ειδησεογραφικά πρακτορεία δήλωσε ότι «ο κύριος στόχος του προέδρου και της χώρας μας είναι να διασφαλίσουμε ότι η πυρηνική ισορροπία θα συνεχισθεί».
Ο Peskov δήλωσε ότι το Κρεμλίνο επί του παρόντος ετοιμάζει την σχετική απόφαση για την αποχώρηση από την συνθήκη η οποία εν συνεχεία θα κατατεθεί στο κοινοβούλιο προς επικύρωση και πρόσθεσε θα δώσει τις επόμενες μέρες στην δημοσιότητα μια νέα εκδοχή του δόγματος της εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας.


www.bankingnews.gr