Η συζήτηση για τις εγγυήσεις ασφαλείας δεν είναι κάτι καινούργιο και η σημασία τους για τη Μόσχα υπερτονίζεται από τη συσσώρευση ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων το 2021 και την έναρξη της ειδικής επιχείρησης στην Ουκρανία το 2022
Κομβικής σημασίας θα είναι το ζήτημα των εγγυήσεων ασφαλείας στις όποιες συνομιλίες για τον τερματισμό της ουκρανικής κρίσης και ενώ η κυβέρνηση του εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ, Donald Trump προετοιμάζεται για την εκκίνηση των διαπραγματεύσεων.
Η συζήτηση για τις εγγυήσεις ασφαλείας δεν είναι κάτι καινούργιο και η σημασία τους για τη Μόσχα υπερτονίζεται από τη συσσώρευση ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων το 2021 και την έναρξη της ειδικής επιχείρησης στην Ουκρανία το 2022.
Η Μόσχα επιμένει ότι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ πρέπει να αναλάβουν νομικά δεσμευτικές υποχρεώσεις, με στόχο τη διασφάλιση της ουδετερότητας της Ουκρανίας και την απομάκρυνση των δυνάμεων της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας από την Ανατολική Ευρώπη.
Ζητά δηλαδή από το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο να επαναφέρει τις δυνάμεις του, όπου ήταν τα προηγούμενα χρόνια, με βάση τη συνθήκη ΝΑΤΟ – Ρωσίας του 1997, την οποία είχε υπογράψει εκ μέρους των ΗΠΑ ο τότε πρόεδρος Bill Clinton αλλά δεν τήρησε ποτέ.
Το Μνημόνιο της Βουδαπέστης - Όταν η Ουκρανία είχε δεχθεί να είναι ουδέτερο κράτος
Το Κίεβο, από την πλευρά του, φυσικά θέλει μέτρα που μπορούν να εξασφαλίσουν ότι δεν θα πέσει θύμα άλλου πολέμου τα επόμενα χρόνια.
Σε κάποιο βαθμό, όμως, όλα αυτά είναι ένα διπλωματικό déjà vu.
Ο κόσμος τα έχει ξαναζήσει, γράφει σε ανάλυσή του το Responsible Statecraft.
Πριν από 30 χρόνια υπεγράφη το Μνημόνιο της Βουδαπέστης.
Στόχο είχε την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία, τη Λευκορωσία και το Καζακστάν σε αντάλλαγμα για την είσοδό τους στη Συνθήκη Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων.
Το Μνημόνιο της Βουδαπέστης δεσμεύει τη Ρωσία, τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο να απόσχουν από στρατιωτικό και οικονομικό καταναγκασμό εναντίον αυτών των τριών νέων ανεξάρτητων κρατών, που προέκυψαν από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.
Τα μαθήματα του παρελθόντος προσφέρουν μία πρώτης τάξεως ευκαιρίας για το πώς μπορεί να τερματιστεί ο πόλεμος στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο περιοχή.
Το Μνημόνιο της Βουδαπέστης παραβιάστηκε για πρώτη φορά από τις ΗΠΑ με την επιβολή κυρώσεων κατά της Λευκορωσίας.
Από την πλευρά του, το ΝΑΤΟ ισχυρίζεται πως η Ουκρανία παραιτήθηκε από τα πυρηνικά της όπλα - τον απόλυτο αποτρεπτικό παράγοντα και την εγγύηση της δικής της ασφάλειας - με αντάλλαγμα τις υποσχέσεις ότι τα σύνορά της θα γίνουν σεβαστά.
Ωστόσο αυτοί οι πύραυλοι ήταν σοβιετικοί και το Κίεβο δεν είχε τη δυνατότητα να διατηρήσει πυρηνικό οπλοστάσιο.
Επίσης αποσιωπάται το γεγονός ότι το νεοσύστατο ουκρανικό κράτος με τη Διακήρυξη Κρατικής Κυριαρχίας του 1990, δέχεται να γίνει μόνιμα ουδέτερο κράτος, χωρίς πυρηνικά όπλα.
Οι ΗΠΑ δεν υποσχέθηκαν ποτέ ότι θα πολεμήσουν για την Ουκρανία
Ως γνωστόν, το Μνημόνιο της Βουδαπέστης πρόσφερε στην Ουκρανία διαβεβαιώσεις και όχι νομικά δεσμευτικές εγγυήσεις ασφαλείας, μια διάκριση που τονίστηκε ρητά από Αμερικανούς διπλωμάτες κατά τη διάρκεια των συνομιλιών.
Πράγματι, το Μνημόνιο δεν εγκρίθηκε ποτέ από τη Γερουσία των ΗΠΑ, όπως πρέπει να είναι οι συνθήκες, επειδή δεν παρείχε καμία εγγύηση ασφάλειας στην Ουκρανία.
Ούτε δέσμευσε τις ΗΠΑ —ή οποιοδήποτε άλλο συμβαλλόμενο μέρος— σε κάποια συγκεκριμένη τιμωρητική ενέργεια σε περίπτωση επίθεσης κατά της Ουκρανίας, επιβεβαιώνοντας αντίθετα τη «δέσμευση να επιδιώξουν την άμεση δράση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για παροχή βοήθειας» στο Κίεβο σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης .
Επί της ουσίας, οι ΗΠΑ δεν υποσχέθηκαν ποτέ ότι θα πολεμήσουν για την Ουκρανία - μια θέση που τήρησαν το 1994 και επιβεβαίωσαν επί κυβέρνησης Biden με την ειδική στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας το 2022.
Η Ρωσία δεν θα δεχθεί ποτέ μία «γκρίζα» Ουκρανία
Οποιεσδήποτε εγγυήσεις ασφαλείας παρασχεθούν στην Ουκρανία με στόχο τον τερματισμό των σημερινών εχθροπραξιών θα είναι καινοφανείς και δεν θα αποτελέσουν αποζημίωση για τη Δύση που απέτυχε να τηρήσει τις υποχρεώσεις της.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα δυτικά κράτη θα πρέπει να σταθμίσουν προσεκτικά πόσο μακριά είναι διατεθειμένα να φτάσουν, αφού η Ρωσία έχει επιδείξει την προθυμία της να πολεμήσει στην Ουκρανία, ενώ η Δύση όχι, όπως αποδεικνύεται από τη δυστοκία συμμετοχής σε μία «ειρηνευτική» δύναμη που θα αναπτυχθεί στην εμπόλεμη περιοχή με σκοπό την τήρηση της εκεχειρίας.
Η πρόταση του Γάλλου προέδρου Emmanuel Macron το 2024 για την αποστολή ευρωπαϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία προκειμένου να αποτραπεί μια ρωσική νίκη, τερματίστηκε αμέσως από τους δυτικούς συμμάχους.
Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι το καθεστώς της Ουκρανίας ως «γκρίζας ζώνης» ασφαλείας είναι αυτό που προκάλεσε την επιχείρηση της Ρωσίας, αλλά η μόνιμη ουδετερότητα είναι εξίσου εύλογη λύση σε αυτό το δίλημμα με την ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Αλλά ίσως το μεγαλύτερο μάθημα που μπορεί να αντληθεί από την ιστορία του Μνημονίου της Βουδαπέστης είναι ότι το πλαίσιο έχει σημασία.
www.bankingnews.gr
Η συζήτηση για τις εγγυήσεις ασφαλείας δεν είναι κάτι καινούργιο και η σημασία τους για τη Μόσχα υπερτονίζεται από τη συσσώρευση ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων το 2021 και την έναρξη της ειδικής επιχείρησης στην Ουκρανία το 2022.
Η Μόσχα επιμένει ότι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ πρέπει να αναλάβουν νομικά δεσμευτικές υποχρεώσεις, με στόχο τη διασφάλιση της ουδετερότητας της Ουκρανίας και την απομάκρυνση των δυνάμεων της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας από την Ανατολική Ευρώπη.
Ζητά δηλαδή από το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο να επαναφέρει τις δυνάμεις του, όπου ήταν τα προηγούμενα χρόνια, με βάση τη συνθήκη ΝΑΤΟ – Ρωσίας του 1997, την οποία είχε υπογράψει εκ μέρους των ΗΠΑ ο τότε πρόεδρος Bill Clinton αλλά δεν τήρησε ποτέ.
Το Μνημόνιο της Βουδαπέστης - Όταν η Ουκρανία είχε δεχθεί να είναι ουδέτερο κράτος
Το Κίεβο, από την πλευρά του, φυσικά θέλει μέτρα που μπορούν να εξασφαλίσουν ότι δεν θα πέσει θύμα άλλου πολέμου τα επόμενα χρόνια.
Σε κάποιο βαθμό, όμως, όλα αυτά είναι ένα διπλωματικό déjà vu.
Ο κόσμος τα έχει ξαναζήσει, γράφει σε ανάλυσή του το Responsible Statecraft.
Πριν από 30 χρόνια υπεγράφη το Μνημόνιο της Βουδαπέστης.
Στόχο είχε την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία, τη Λευκορωσία και το Καζακστάν σε αντάλλαγμα για την είσοδό τους στη Συνθήκη Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων.
Το Μνημόνιο της Βουδαπέστης δεσμεύει τη Ρωσία, τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο να απόσχουν από στρατιωτικό και οικονομικό καταναγκασμό εναντίον αυτών των τριών νέων ανεξάρτητων κρατών, που προέκυψαν από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.
Τα μαθήματα του παρελθόντος προσφέρουν μία πρώτης τάξεως ευκαιρίας για το πώς μπορεί να τερματιστεί ο πόλεμος στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο περιοχή.
Το Μνημόνιο της Βουδαπέστης παραβιάστηκε για πρώτη φορά από τις ΗΠΑ με την επιβολή κυρώσεων κατά της Λευκορωσίας.
Από την πλευρά του, το ΝΑΤΟ ισχυρίζεται πως η Ουκρανία παραιτήθηκε από τα πυρηνικά της όπλα - τον απόλυτο αποτρεπτικό παράγοντα και την εγγύηση της δικής της ασφάλειας - με αντάλλαγμα τις υποσχέσεις ότι τα σύνορά της θα γίνουν σεβαστά.
Ωστόσο αυτοί οι πύραυλοι ήταν σοβιετικοί και το Κίεβο δεν είχε τη δυνατότητα να διατηρήσει πυρηνικό οπλοστάσιο.
Επίσης αποσιωπάται το γεγονός ότι το νεοσύστατο ουκρανικό κράτος με τη Διακήρυξη Κρατικής Κυριαρχίας του 1990, δέχεται να γίνει μόνιμα ουδέτερο κράτος, χωρίς πυρηνικά όπλα.
Οι ΗΠΑ δεν υποσχέθηκαν ποτέ ότι θα πολεμήσουν για την Ουκρανία
Ως γνωστόν, το Μνημόνιο της Βουδαπέστης πρόσφερε στην Ουκρανία διαβεβαιώσεις και όχι νομικά δεσμευτικές εγγυήσεις ασφαλείας, μια διάκριση που τονίστηκε ρητά από Αμερικανούς διπλωμάτες κατά τη διάρκεια των συνομιλιών.
Πράγματι, το Μνημόνιο δεν εγκρίθηκε ποτέ από τη Γερουσία των ΗΠΑ, όπως πρέπει να είναι οι συνθήκες, επειδή δεν παρείχε καμία εγγύηση ασφάλειας στην Ουκρανία.
Ούτε δέσμευσε τις ΗΠΑ —ή οποιοδήποτε άλλο συμβαλλόμενο μέρος— σε κάποια συγκεκριμένη τιμωρητική ενέργεια σε περίπτωση επίθεσης κατά της Ουκρανίας, επιβεβαιώνοντας αντίθετα τη «δέσμευση να επιδιώξουν την άμεση δράση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για παροχή βοήθειας» στο Κίεβο σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης .
Επί της ουσίας, οι ΗΠΑ δεν υποσχέθηκαν ποτέ ότι θα πολεμήσουν για την Ουκρανία - μια θέση που τήρησαν το 1994 και επιβεβαίωσαν επί κυβέρνησης Biden με την ειδική στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας το 2022.
Η Ρωσία δεν θα δεχθεί ποτέ μία «γκρίζα» Ουκρανία
Οποιεσδήποτε εγγυήσεις ασφαλείας παρασχεθούν στην Ουκρανία με στόχο τον τερματισμό των σημερινών εχθροπραξιών θα είναι καινοφανείς και δεν θα αποτελέσουν αποζημίωση για τη Δύση που απέτυχε να τηρήσει τις υποχρεώσεις της.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα δυτικά κράτη θα πρέπει να σταθμίσουν προσεκτικά πόσο μακριά είναι διατεθειμένα να φτάσουν, αφού η Ρωσία έχει επιδείξει την προθυμία της να πολεμήσει στην Ουκρανία, ενώ η Δύση όχι, όπως αποδεικνύεται από τη δυστοκία συμμετοχής σε μία «ειρηνευτική» δύναμη που θα αναπτυχθεί στην εμπόλεμη περιοχή με σκοπό την τήρηση της εκεχειρίας.
Η πρόταση του Γάλλου προέδρου Emmanuel Macron το 2024 για την αποστολή ευρωπαϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία προκειμένου να αποτραπεί μια ρωσική νίκη, τερματίστηκε αμέσως από τους δυτικούς συμμάχους.
Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι το καθεστώς της Ουκρανίας ως «γκρίζας ζώνης» ασφαλείας είναι αυτό που προκάλεσε την επιχείρηση της Ρωσίας, αλλά η μόνιμη ουδετερότητα είναι εξίσου εύλογη λύση σε αυτό το δίλημμα με την ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Αλλά ίσως το μεγαλύτερο μάθημα που μπορεί να αντληθεί από την ιστορία του Μνημονίου της Βουδαπέστης είναι ότι το πλαίσιο έχει σημασία.
Πρέπει το ΝΑΤΟ να σεβαστεί το Μνημόνιο της Βουδαπέστης για να επέλθει ειρήνη στην Ουκρανία
Το Μνημόνιο συμφωνήθηκε σε μια εποχή που οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης ήταν πολύ πιο καλές (αν και στα τέλη του 1994, ο Boris Yeltsin προειδοποιούσε ήδη για τον κίνδυνο μιας «ψυχρής ειρήνης»).Το συμπέρασμα είναι ότι η διπλωματία - ένα εξελισσόμενο μείγμα αποτροπής και καθησυχασμού - χρειάζεται συνεχώς για να διασφαλίσει ότι οι συμφωνίες τηρούνται.
Το ίδιο θα ισχύει όταν πρόκειται να «εγγυηθεί» ότι η Ρωσία δεν θα εισβάλει ποτέ ξανά στην Ουκρανία.
Αντίθετα, η δυτική προσέγγιση των σχέσεων με τη Ρωσία στη μεταψυχροπολεμική εποχή ήταν συχνά περισσότερο νομική παρά διπλωματική.
Εξάλλου η Ουκρανία ήταν εκείνη που δεν εφάρμοσε τις συμφωνίες του Minsk, οι οποίες σταμάτησαν τις πρώτες μάχες στην περιοχή του Donbass.
Και στη συνέχεια το Κίεβο ήταν εκείνο που εκμεταλλεύθηκε την περίοδοι 2015 - 2022 για να ενισχύσει τον στρατό του.
Είναι εύκολο να πούμε pacta sunt servanda, ότι οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται.
Αλλά αυτό απαιτεί οικοδόμηση και διατήρηση εμπιστοσύνης και μία κίνηση από το ΝΑΤΟ να σταματήσει την επεκτατική του πολιτική προς Ανατολάς.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών