Τι φοβούνται και τι ελπίζουν οι Κούρδοι στη «νέα Συρία» μετά την πτώση Assad – Η συμμαχία με ΗΠΑ και ο πόλεμος με τον Erdogan

Μετά την εκπληκτική νίκη της εναντίον του καθεστώτος του προέδρου Assad, η τρομοκρατική ομάδα HTS δημιούργησε μια προσωρινή κυβέρνηση στη Δαμασκό και εξέφρασε μακροπρόθεσμα σχέδια για τη χώρα, συμπεριλαμβανομένης της σύνταξης συντάγματος και της διεξαγωγής εκλογών.
Ωστόσο, πολλές μειονότητες, συμπεριλαμβανομένων των Κούρδων, ανησυχούν για το μέλλον τους σε αυτή τη χώρα που μεταμορφώνεται ταχέως.
Λίγο αφότου η επίθεση υπό την ηγεσία του HTS κατέλαβε γρήγορα το Χαλέπι στα τέλη Νοεμβρίου, βίαιοι στρατιωτικοί του Συριακού Εθνικού Στρατού (SNA) που υποστηρίζονται από την Τουρκία εκτόπισαν χιλιάδες Κούρδους αμάχους δυτικά του ποταμού Ευφράτη.
Το SNA συγκρούστηκε επίσης με τις υπό τους Κούρδους Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) - οι οποίες ελέγχουν μεγάλο μέρος της βορειοανατολικής Συρίας και είναι ο κύριος σύμμαχος των ΗΠΑ ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος (IS) στη Συρία - στην πόλη Manbij.
Μετά την πτώση του Assad, ο ηγέτης του HTS Ahmed al-Sharaa, γνωστός μέχρι πρόσφατα με το ονοματεπώνυμό του Abu Mohammed al-Jolani, προσπάθησε να καθησυχάσει όλες τις εθνότητες και τις αιρέσεις στη Συρία για το μέλλον τους.
Αποκαλώντας τους Κούρδους «αναπόσπαστο μέρος» της συριακής κοινωνίας, είπε ότι το νέο υπουργείο Άμυνας της χώρας θα «συμπεριλάβει τις κουρδικές δυνάμεις στις τάξεις του».
Ο Al-Sharaa πραγματοποίησε πρόσφατα μια «προκαταρκτική συνάντηση» με μια ανώτερη αντιπροσωπεία των SDF «για να τεθούν τα θεμέλια για μελλοντικό διάλογο» μεταξύ τους.
«Βρίσκω ότι οι δηλώσεις των νέων αρχών στη Δαμασκό είναι «υποσχόμενες» αλλά όχι εγγενώς «καθησυχαστικές», δήλωσε ο Ceng Sagnic, επικεφαλής ανάλυσης στην εταιρεία γεωπολιτικών συμβούλων TAM-C Solutions.
«Αυτές οι δηλώσεις υποδηλώνουν ότι η προσωρινή επαναστατική αρχή δεν συμμερίζεται τις στρατηγικές αντι-SDF πολιτικές του SNA που υποστηρίζεται από την Τουρκία, οι οποίες μπορούν να θεωρηθούν «υποσχόμενες» υπό το πρίσμα του δεδηλωμένου στόχου τους να καλλιεργήσουν σταθερές σχέσεις με τη Δύση, ιδιαίτερα τις ΗΠΑ». είπε.
«Ωστόσο, αυτές οι δηλώσεις πρέπει να προσεγγίζονται με προσοχή, καθώς όλες οι ομάδες στη σημερινή Δαμασκό προέρχονται από ένα υπόβαθρο που δίνουν προτεραιότητα στη σύγκρουση έναντι του διαλόγου για περισσότερο από μια δεκαετία», είπε.
«Αυτό καθιστά τη γραμμή μεταξύ ειρήνης και πολέμου πολύ πιο λεπτή από όσο φαίνεται», πρόσθεσε ο Sagnic.
«Τόσο οι SDF όσο και η Δαμασκός θα χρειαστούν συνεχή, πολιτισμένη καθοδήγηση έως ότου κυβερνήσει τη Δαμασκό το κράτος δικαίου και όχι η βία».
Ο Mohammed A. Salih, μη κάτοικος ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής και ειδικός σε κουρδικές και περιφερειακές υποθέσεις, θεωρεί τις δηλώσεις αυτών των νέων αρχών ως «ασαφείς και σίγουρα όχι καθησυχαστικές» για τους Κούρδους.
«Δεν υπάρχει συμφωνία προς το παρόν, και η επίτευξη μιας, στην καλύτερη περίπτωση, πιθανότατα θα απαιτούσε χρόνο και μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις», τόνισε ο Salih.
«Αλλά το γεγονός ότι οι SDF ελέγχουν μεγάλο μέρος της Συρίας και έχουν την υποστήριξη των ΗΠΑ θα μπορούσε να βοηθήσει να πειστεί η Δαμασκό να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για το μελλοντικό καθεστώς των Κούρδων στη Συρία».
Οι Κούρδοι της Συρίας υποστηρίζουν από καιρό τον φεντεραλισμό.
Ωστόσο, ο διορισμένος από το HTS υπουργός Άμυνας στην τρέχουσα προσωρινή κυβέρνηση το απορρίπτει.
«Ενώ η έννοια του φεντεραλισμού είναι ελκυστική, οι Κούρδοι της Συρίας φαίνεται να καταλαβαίνουν ότι το πρώτο κρίσιμο βήμα είναι η επίτευξη ισχυρής και νόμιμης εκπροσώπησης της περιοχής τους στη Δαμασκό - κάτι που οι Κούρδοι του Ιράκ εξασφάλισαν στη Βαγδάτη λίγο μετά την πτώση του Σαντάμ», είπε ο Sagnic.

«Σήμερα, η πιο επείγουσα ανάγκη είναι συνταγματικές εγγυήσεις για την ελεγχόμενη από τους Κούρδους αυτόνομη περιοχή από τη νέα διοίκηση στη Δαμασκό και είναι πιθανό οι SDF να επιδιώξουν επίσης αυτό το αποτέλεσμα».
Οι Κούρδοι ξεκίνησαν τις διαπραγματεύσεις με το πρώην καθεστώς Assad το 2018, αλλά οι συναντήσεις και οι συνομιλίες δεν οδήγησαν πουθενά, με τον Assad να μην είναι διατεθειμένος να κάνει ουσιαστικές παραχωρήσεις.
Ο Sagnic σημείωσε μια «πλήρη αντίθεση» μεταξύ αυτού του μακροχρόνιου καθεστώτος και των νέων αρχών στη Δαμασκό.
«Το καθεστώς Assad δεν επιδίωξε τη συμφιλίωση με τις ΗΠΑ, καθώς ήταν ουσιαστικά όμηροι από τη Ρωσία, το Ιράν και τη Hezbollah - τον λεγόμενο αντιδυτικό άξονα», είπε.
«Αντίθετα, η τρέχουσα προσωρινή κυβέρνηση της Συρίας φαίνεται να επιδιώκει εξομάλυνση με τις ΗΠΑ, γεγονός που υποδηλώνει ότι η πολιτική της απέναντι στους Κούρδους πρέπει να ευθυγραμμιστεί με αυτόν τον στόχο», πρόσθεσε ο Sagnic.
«Αυτή η εξίσωση τοποθετεί τις ΗΠΑ ως τον θεματοφύλακα της λεπτής ισορροπίας δυνάμεων και τον πιθανό αρχιτέκτονα της ειρήνης στη Συρία».
Όσο οι ΗΠΑ παραμένουν στη Συρία και προστατεύουν τους SDF έναντι της Τουρκίας και του Ιράν, η Δαμασκός πιθανότατα θα «επιδιώξει σταθερές και συνεργατικές σχέσεις» με τους Κούρδους, ανεξάρτητα από το αν έχουν «επίσημο συνταγματικό πλαίσιο».
Ο Salih συμφώνησε με τη σημασία της παρουσίας των ΗΠΑ, αλλά προειδοποίησε ότι οι Κούρδοι δεν μπορούν να το θεωρήσουν δεδομένο.

Στάση Κούρδων στη Δαμασκό

«Η έλλειψη ενιαίας κουρδικής στάσης στη Δαμασκό θα υπονομεύσει επίσης την κουρδική θέση στη Συρία, εξ ου και η ανάγκη για μια εσωτερική κουρδική συμφωνία ως προϋπόθεση για ένα ισχυρότερο χέρι των Κούρδων στη μελλοντική Συρία και για το σχεδιασμό του νέου πολιτικού συστήματος της χώρας», είπε.
Γενικότερα, ο αναλυτής αναμένει ότι οι αρχές στη Δαμασκό θα «προσπαθήσουν να τραβήξουν τα πόδια τους» όταν πρόκειται να δώσουν στους Κούρδους οποιεσδήποτε ουσιαστικές παραχωρήσεις.
Επιπλέον, το HTS μπορεί να επιδιώξει να περιμένει το χρόνο του για να «ξεφλουδίσει» σταδιακά τις αραβικές περιοχές υπό τον έλεγχο των SDF, όπως η Deir Az-Zour και η Raqqa.
Τελικά, ο Salih αναμένει μια «πραγματική πιθανότητα συγκρούσεων» μεταξύ των SDF και της Δαμασκού εάν δεν καταλήξουν σε μια εφαρμόσιμη συμφωνία.
«Τα καλά νέα μέχρι στιγμής είναι ότι τόσο το HTS όσο και οι SDF απέφυγαν να πολεμήσουν μεταξύ τους και αυτό θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για να ξεκινήσει μια σοβαρή διαπραγμάτευση μεταξύ των δύο πλευρών», είπε.
«Η μελλοντική σταθερότητα της Συρίας, ο βαθμός υποστήριξης των ΗΠΑ στους Κούρδους, ο τουρκικός ρόλος και το λαϊκό συριακό αίσθημα, καθώς και η θέση και η στάση άλλων μειονοτικών ομάδων στη Συρία θα καθορίσουν τον βαθμό στον οποίο οι Κούρδοι και η Δαμασκό θα μπορέσουν να φτάσουν σε συμφωνία».

Μια τέτοια συμφωνία θα απαιτούσε συμβιβασμούς και από τις δύο πλευρές

«Το γεγονός ότι οι Δρούζοι και οι Αλαουίτες ανησυχούν επίσης για τις εξελίξεις στη Συρία και αναμένουν ένα ειδικό καθεστώς στη νέα Συρία θα δώσει ώθηση στις κουρδικές απαιτήσεις για αποκέντρωση και αναγνώριση των δικαιωμάτων τους επίσης», είπε ο Salih.
Μετά υπάρχει ο ελέφαντας στο δωμάτιο: η Τουρκία.
«Η πολιτική της Τουρκίας για τους Κούρδους της Συρίας επηρεάζεται από δύο βασικούς παράγοντες: το εγχώριο στοιχείο, το οποίο περιλαμβάνει τις μελλοντικές της σχέσεις με το PKK και την επιθυμία του Erdogan να εξασφαλίσει άλλη μια θητεία στην εξουσία, και τον ρόλο του SNA στη συριακή πολιτική, ιδιαίτερα στη Δαμασκό», ανέφερε ο Sagnic.
«Η εσωτερική πτυχή δείχνει πολλά υποσχόμενα σημάδια, καθώς ο διάλογος με ομάδες που συνδέονται με το PKK έχει ήδη ξεκινήσει ξανά στην Άγκυρα».
Η Τουρκία έχει υποστηρίξει εδώ και καιρό ότι το Συριακό Κούρδο YPG, το κύριο συστατικό των πολυεθνικών SDF, έχει άρρηκτους δεσμούς με το PKK.
Οι πληρεξούσιοι SNA της Τουρκίας μπορεί να «αναγκαστούν να συμβιβαστούν με εδαφικά κέρδη» δυτικά του ποταμού Ευφράτη για «χάρη μιας εταιρικής σχέσης» με τη Δαμασκό.
«Κατά την άποψή μου, υπάρχουν πολλοί λόγοι να πιστεύουμε ότι, εάν οι ΗΠΑ συνεχίσουν να διαφυλάσσουν την εύθραυστη εκεχειρία μεταξύ των SDF και της Τουρκίας, μπορεί να επιτευχθεί βιώσιμη ειρήνη κατά μήκος των συνόρων Συρίας-Τουρκίας μόλις αυτά τα δύο στοιχεία παίξουν τον ρόλο τους», δήλωσε ο Sagnic.
«Χωρίς συμφωνία μεταξύ των SDF και της Τουρκίας, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από μια συμφωνία μεταξύ της Άγκυρας και του κουρδικού κινήματος της Τουρκίας, οι Κούρδοι θα αντιμετωπίσουν μεγάλα προβλήματα προσπαθώντας να λάβουν αναγνώριση από τη Δαμασκό», είπε.
«Η Τουρκία έχει μεγάλη μόχλευση για το HTS και τη νέα Συρία και γενικά φοβάται τα κουρδικά κέρδη στην περιοχή».
Στο γειτονικό Ιράκ, χρειάστηκαν χρόνια για να αποδεχτεί η Τουρκία την αυτόνομη κουρδική περιοχή.
«Αυτό είναι ένα ζήτημα όπου η εποικοδομητική δέσμευση από όλες τις πλευρές, με την υποστήριξη των ΗΠΑ και των ευρωπαϊκών δυνάμεων, θα μπορούσε να επιφέρει μια σημαντική πρόοδο με οφέλη για όλους», είπε ο Salih.
«Αλλά είναι ομολογουμένως μια μεγάλη πρόκληση, αν και όχι αναπόφευκτη».

www.bankingnews.gr