Σχεδόν έναν αιώνα μετά το πραξικόπημα του 1953 που ανέτρεψε τον δημοκρατικά εκλεγμένο Ιρανό πρωθυπουργό Mohammed Mossadegh (φωτογραφία), οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή επαναφέρουν τα σενάρια περί νέας απόπειρας ανατροπής της ιρανικής ηγεσίας.
Καθώς η στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν κλιμακώνεται, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump δεν κρύβει τις προθέσεις του: «Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Ayatollah Ali Khamenei είναι εύκολος στόχος», δήλωσε προκλητικά.
Η απειλή της στρατιωτικής επέμβασης
Σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Truth Social, ο Trump έγραψε: «Δεν πρόκειται να τον εξοντώσουμε — προς το παρόν. Αλλά η υπομονή μας εξαντλείται». Παράλληλα, εξετάζεται το ενδεχόμενο χρήσης αμερικανικών αεροσκαφών και οπλισμού για την υποστήριξη της ισραηλινής επίθεσης κατά του Ιράν.
Όπως σημειώνει το Al Jazeets, η στάση αυτή έχει προκαλέσει διχασμό ακόμη και στους κόλπους του κινήματος MAGA (Make America Great Again).
Ο Tucker Carlson και ο πρώην σύμβουλος του Trump, Steve Bannon διαφωνούν ανοιχτά, υποστηρίζοντας ότι μια τέτοια στρατιωτική επέμβαση αποσκοπεί τελικά σε ανατροπή του καθεστώτος της Τεχεράνης και όχι μόνο στην εξουδετέρωση του πυρηνικού της προγράμματος.
Το ισραηλινό σχέδιο
Μετά την έναρξη των ισραηλινών επιθέσεων στο Ιράν, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Benjamin Netanyahu απηύθυνε μήνυμα στον ιρανικό λαό, εκφράζοντας την ελπίδα «αυτή η στρατιωτική επιχείρηση να ανοίξει τον δρόμο για την ελευθερία σας». Το σχέδιο έχει την ονομασία Operation Rising Lion (Ανατέλλων Λέων), ένα συμβολικό όνομα που παραπέμπει σε παλαιά σύμβολα της περσικής αυτοκρατορίας.
Ωστόσο, ειδικοί όπως ο Mark Owen Jones από το Northwestern University του Κατάρ θεωρούν αφελές να πιστεύει κανείς ότι τέτοια σύμβολα θα παρακινήσουν τους Ιρανούς να εξεγερθούν. «Η επίκληση περσικής ιστορικής εικονογραφίας δύσκολα θα συγκινήσει τους σημερινούς Ιρανούς», σχολίασε.
Οι δηλώσεις Trump και το ιστορικό προηγούμενο
Παρότι ο Αμερικανός πρόεδρος δεν έχει μιλήσει ευθέως για ανατροπή καθεστώτος, οι δηλώσεις του παραπέμπουν σαφώς σε αυτήν την κατεύθυνση. «Αναζητούμε ολοκληρωτική νίκη. Δεν θέλουμε απλώς κατάπαυση πυρός. Θέλουμε ένα Ιράν χωρίς πυρηνικά όπλα», είπε χαρακτηριστικά από τον Λευκό Οίκο.
Για το Ιράν, η αμερικανική ανάμειξη έχει πικρή ιστορία.
Το 1953, οι ΗΠΑ και η Βρετανία ανέτρεψαν τον Mossadegh, όταν αυτός εθνικοποίησε την πετρελαϊκή βιομηχανία, προκαλώντας τη δυτική οργή.
Η μυστική επιχείρηση «Ajax» χρηματοδότησε διαδηλώσεις και στρατιωτικές κινήσεις που έφεραν πίσω στον θρόνο τον φιλοδυτικό σάχη.
Το πραξικόπημα εκείνο θεωρείται ακόμη και σήμερα σημείο καμπής που τροφοδότησε την αντιδυτική δυσπιστία στο Ιράν.
Από τον σάχη στην Ισλαμική Δημοκρατία
Μετά την ανατροπή του Mossadegh, ο σάχης κυβέρνησε με απολυταρχικό τρόπο, ενισχύοντας τη συμμαχία με τη Δύση αλλά προκαλώντας εσωτερική αντίδραση.
Η καταστολή, η λογοκρισία και οι κοινωνικές ανισότητες πυροδότησαν τη λαϊκή οργή, που οδήγησε τελικά στην Ισλαμική Επανάσταση του 1979 και στην ίδρυση της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Ο σημερινός ανώτατος ηγέτης, Khamanei, διαμήνυσε την Τετάρτη ότι οι δηλώσεις του Trump περί «άφεσης όρων άνευ όρων» είναι αλαζονικές.
«Αυτό το έθνος δεν πρόκειται να παραδοθεί ποτέ. Κάθε στρατιωτική επέμβαση θα έχει ανεπανόρθωτες συνέπειες», δήλωσε.
Ο Trump απάντησε από τον Λευκό Οίκο: «Τους εύχομαι καλή τύχη».
Ένα ερώτημα επιστρέφει
Η ιστορία φαίνεται να επαναλαμβάνεται, τουλάχιστον σε επίπεδο ρητορικής και στρατηγικής.
Το ερώτημα παραμένει: προετοιμάζουν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους ένα νέο επεισόδιο επιβολής καθεστώτος στο Ιράν — και ποια θα είναι αυτή τη φορά η αντίδραση του ιρανικού λαού;
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών