Η συμφωνία της Σαουδικής Αραβίας με το Πακιστάν δανείζεται κάποιες ιδέες από το ΝΑΤΟ (το Άρθρο 4 για συζητήσεις απειλών, και το Άρθρο 5 για συλλογική άμυνα) αλλά είναι πιο απλή
Σχετικά Άρθρα
Ομολογία Μητσοτάκη σε συνέντευξη φιάσκο: Δεν φοβάμαι θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο, θα κρυφτούμε στο Διεθνές Δίκαιο, φίλοι οι Τούρκοι
Αποκάλυψη - Οι 15 πυρηνικές χώρες και τα πιο ισχυρά οπλοστάσια - Γιατί η Τουρκία κάνει τη μεγάλη έκπληξη
Δέος στο ΝΑΤΟ - H Ρωσία εξαπέλυσε τον πυρηνικό Αρχάγγελο στην Αρκτική - Με πυραύλους cruise σείστηκε η Θάλασσα του Barents
Σεισμό στη Μέση Ανατολή προκαλεί η συμφωνία της Σαουδικής Αραβίας με το Πακιστάν, που υπεγράφη πριν λίγες ώρες στις μεγάλες αίθουσες των βασιλικών ανακτόρων του Ριάντ μεταξύ του Σαουδάραβα διαδόχου του θρόνου, Mohammed bin Salman, και του πρωθυπουργού του Πακιστάν, Shehbaz Sharif. Ο λόγος για τη Συμφωνία Στρατηγικής Αμοιβαίας Άμυνας (Strategic Mutual Defense Agreement – SMDA), που προβλέπει ότι αν δεχθεί επίθεση η μία χώρα, είναι σαν να δέχονται επίθεση και οι δύο. Αυτό θυμίζει πολύ το περίφημο Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, όπου τα μέλη υπόσχονται να αμυνθούν το ένα για το άλλο. Όμως η συγκεκριμένη συμφωνία είναι διαφορετική. Κι αυτό διότι αφορά μόνο δύο χώρες και αφορά και τα πυρηνικά όπλα του Πακιστάν, περίπου 170, τα οποία η Σαουδική Αραβία επιθυμεί εδώ και χρόνια.
Έχει, λοιπόν, το Βασίλειο που προστατεύει τα αισθήματα εκατομμυρίων, ουσιαστικά νοικιάσει μια πυρηνική ασπίδα από τον φίλο του χωρίς να φτιάξει δική του; Έχει το Πακιστάν ανοίξει… μαγαζί που πουλάει «προστασία» σε άλλες χώρες; Δεν πρόκειται για απλή συμφωνία… Είναι μια ευφυής κίνηση που μπορεί να φέρει πιο κοντά τα ισλαμικά κράτη ή να πυροδοτήσει μεγάλες ανησυχίες για εξάπλωση των πυρηνικών, από το Ιράν μέχρι το Ισραήλ.
Η γεμάτη συμβολισμούς, τελετή
Εν τω μεταξύ, η τελετή υπογραφής ήταν γεμάτη συμβολισμούς. Πράσινες και λευκές σημαίες κυμάτιζαν σαν περήφανα λάβαρα, οι δύο άντρες με παραδοσιακές φορεσιές και κοστούσμια αντάλλαξαν χειραψία κάτω από ψηλά ταβάνια. Αλλά πίσω από τις εικόνες κρύβεται μια βαθύτερη ιστορία.
Για περισσότερα από 50 χρόνια, Σαουδική Αραβία και Πακιστάν υπήρξαν στενοί σύμμαχοι. Οι Σαουδάραβες έστειλαν δισεκατομμύρια δολάρια -πάνω από 30 δισ. δολ. από τη δεκαετία του 1980- για να βοηθήσουν το Πακιστάν με τον στρατό και την οικονομία του.
Αντίστοιχα, το Πακιστάν έστειλε στρατιώτες για να προστατεύσουν τη Μέκκα και τη Μεδίνα, όπως στην κατάληψη του Μεγάλου Τεμένους το 1979, και εκπαίδευσε Σαουδάραβες στρατιώτες για μάχες με αντάρτες. Ήταν μια δίκαιη συναλλαγή: Από τη μία πλευρά, το Πακιστάν, στριμωγμένο ανάμεσα στην τεράστια Ινδία και το ταραγμένο Αφγανιστάν, χρειαζόταν χρήματα για να χτίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα μετά την απώλεια μισής χώρας το 1971, ενώ από την άλλη πλευρά η Σαουδική Αραβία, περιτριγυρισμένη από εχθρούς όπως το επαναστατικό Ιράν και το Ιράκ, ήθελε έναν ισχυρό Σουνίτη εταίρο.
Το πυρηνικό ζήτημα υπήρξε πάντα ο δύσκολος πυρήνας αυτής της φιλίας. Στη δεκαετία του 1970, καθώς ο επιστήμονας A.Q. Khan κατασκεύαζε το μυστικό πυρηνικό πρόγραμμα του Πακιστάν, σαουδαραβικά κεφάλαια πλήρωσαν μεγάλο μέρος του—έως και 60% του βασικού εργοστασίου στο Kahuta.
Υπήρχε μια σιωπηλή συμφωνία: Αν η Σαουδική Αραβία αντιμετώπιζε πραγματικό κίνδυνο, το Πακιστάν θα μοιραζόταν ένα όπλο. Μέχρι τη δεκαετία του 2010, υπήρχαν αναφορές ότι Σαουδάραβες ηγέτες μιλούσαν ανοιχτά για έτοιμες βόμβες από το Πακιστάν, κάτι που το Ισλαμαμπάντ αρνιόταν, αλλά ποτέ δεν ξεκαθάρισε.
Τα τελευταία χρόνια, τα πράγματα άλλαξαν λίγο. Ο νεαρός ηγέτης Mohammed bin Salman προσπάθησε να τα βρει με το Ιράν και ακόμη μίλησε για συμφωνίες με το Ισραήλ. Όμως ο πόλεμος στη Γάζα που ξέσπασε τον Οκτώβριο του 2023, μαζί με την αμερικανική αποχώρηση υπό τη νέα πολιτική «Πρώτα η Αμερική», τα ανέτρεψαν όλα.
Η στροφή της Σαουδικής Αραβίας
Κατά την επίσκεψη Sharif στο Ριάντ, υπέγραψαν τη SMDA για να «βελτιώσουν τη συνεργασία στην άμυνα και να κάνουν ο ένας τον άλλον ασφαλέστερο». Με απλά λόγια, είναι μια στροφή: Η Σαουδική Αραβία δεν θέλει πια να στηρίζεται μόνο στα αμερικανικά πλοία, θέλει δική της εφεδρεία με πραγματικό όπλο. Κι αυτό είναι από τα πλήγματα στην κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου, Donald Trump.
Η συμφωνία δανείζεται κάποιες ιδέες από το ΝΑΤΟ -το Άρθρο 4 για συζητήσεις απειλών, και το Άρθρο 5 για συλλογική άμυνα- αλλά είναι πιο απλή, μόνο μεταξύ δύο κρατών σε έναν χαοτικό κόσμο. Χωρίς τον μεγάλο μηχανισμό του ΝΑΤΟ, αυτό σημαίνει γρήγορες συναντήσεις, κοινές ασκήσεις και ανταλλαγή πληροφοριών για απειλές όπως επιθέσεις από τους Houthi της Υεμένης ή τους ταχύτατους πυραύλους της Ινδίας. Δεν αναφέρονται άμεσα τα πυρηνικά, αλλά όλοι ξέρουν ότι αυτά είναι το μεγάλο δέλεαρ.
Είναι σαν να έχεις προστασία χωρίς να κατέχεις το όπλο. Oι πύραυλοι του Πακιστάν, όπως ο Shaheen-III με εμβέλεια 2.750 χλμ. που μπορεί να καλύψει όλη τη Σαουδική Αραβία, προσφέρουν στο Βασίλειο ένα αξιόπιστο δίχτυ ασφαλείας.
Τα οφέλη για τη Σαουδική Αραβία
Ποιος κερδίζει περισσότερο από αυτή τη συμφωνία; Η Σαουδική Αραβία. Η χώρα διαθέτει τεράστιο επενδυτικό ταμείο 700 δισ. δολαρίων, αλλά ο στρατός της δυσκολεύεται να συνεργάζεται και να παίρνει γρήγορες αποφάσεις.
Η πυρηνική ισχύς του Πακιστάν δίνει στη Σαουδική Αραβία ισχυρή αποτρεπτική δύναμη χωρίς τους μπελάδες της ανάπτυξης δικής της βόμβας, όπως οι επιθεωρήσεις του ΟΗΕ ή οι εσωτερικές αντιδράσεις για το αν αντιβαίνει στο Ισλάμ.
Αλλά και οικονομικά ωφελείται η Σαουδική Αραβία. Ειδικότερα, αναμένονται 5–10 δισ. σε νέες συμφωνίες για όπλα και έργα που θα βοηθήσουν το Πακιστάν με το χρέος των 100 δισ. δολαρίων. Δεν είναι απλή βοήθεια—είναι τρόπος ελέγχου, σαν να δίνεις καύσιμα σε αυτοκίνητο αλλά να κρατάς τα κλειδιά.
Το όφελος για το Πακιστάν
Το Πακιστάν επίσης δεν βγαίνει χαμένο. Αυτή η συμφωνία το εμφανίζει ως προστάτη όλων των Μουσουλμάνων, ρόλο που διεκδίκησε με τις πυρηνικές δοκιμές του 1998 που τρόμαξαν την Ινδία και εντυπωσίασαν τους φίλους. Στην πράξη σημαίνει καλύτερη σαουδαραβική τεχνολογία για την αεροπορία του Πακιστάν, όπως ιπτάμενα ραντάρ, και κοινές πληροφορίες για την καταπολέμηση ομάδων όπως οι Ταλιμπάν στα σύνορα και εναντίον της Ινδίας, καθώς η ΙΑF έδειξε τις αδυναμίες του Πακιστάν στην Επιχείρηση Sindoor.
Για τον πρωθυπουργό του Πακιστάν και το κόμμα του, είναι νίκη απέναντι στα οικονομικά βάρη από οργανισμούς όπως το ΔΝΤ. Όμως δεν είναι ισότιμη. Κι αυτό διότι τα πυρηνικά του Πακιστάν το κάνουν να φαίνεται ισχυρό, αλλά τα σαουδαραβικά χρήματα καθορίζουν την ταχύτητα. Αν το Ισραήλ επιτεθεί στη Σαουδική Αραβία, η αντίδραση του Πακιστάν θα εξαρτηθεί από το πόσο χρήμα ρέει, όχι μόνο από την πίστη. Η Σαουδική Αραβία αποκτά πραγματικά στρώματα ασφαλείας· το Πακιστάν κερδίζει φήμη, αλλά η Σαουδική Αραβία κρατάει τα νήματα και το πορτοφόλι.
Ανησυχία…
Η ιδέα της «πυρηνικής ομπρέλας» είναι το πιο συναρπαστικό και ταυτόχρονα ανησυχητικό στοιχείο.
Έχει αγοράσει η Σαουδική Αραβία προστασία από πυρηνική επίθεση χωρίς να έχει τα όπλα; Ναι, ξεκάθαρα. Δεν πρόκειται για πώληση βόμβας σαν στις παλιές κατασκοπευτικές ιστορίες. Αντίθετα, είναι σαν να ζητάς μια ομπρέλα από τον φτωχό γείτονα: η Σαουδική Αραβία αποφεύγει τους κανόνες και τις εσωτερικές αντιδράσεις και αποκτά άμεση γραμμή με τους πυρηνικούς επιτελείς του Πακιστάν. Παλιές αναφορές του 1988 δείχνουν ότι σαουδαραβικοί πύραυλοι είχαν στηθεί για να φέρουν πακιστανικές κεφαλές αν χρειαζόταν.
Οι ειδικοί ανησυχούν ότι αυτό επαναφέρει παλιούς φόβους για εξάπλωση πυρηνικών, ειδικά αν το Ιράν αρχίσει ξανά να κατασκευάζει. Οι απόψεις διίστανται: κάποιοι το χειροκροτούν ως ενότητα του Ισλάμ, άλλοι το βλέπουν απλώς ως λόγια σε χαρτί, αφού οι στενοί δεσμοί της Σαουδικής Αραβίας με τις ΗΠΑ κάνουν απίθανο να χρησιμοποιηθεί. Πέρα από τη SMDA, είναι ένα χαστούκι για την κυβέρνηση Trump, μια άμεση ένδειξη ότι ο «Θείος Sam» έχασε τον έλεγχο.
Θα αποτραπούν επιθέσεις από το Ισραήλ; Το timing λέει ναι. Από την επίθεση της Hamas στις 7 Οκτωβρίου 2023, η περιοχή είναι στην κόψη του ξυραφιού: Ρουκέτες από τον Λίβανο, drones από την Υεμένη, και Ιρανοί σύμμαχοι παντού.
Το Ισραήλ, με τη βοήθεια των ΗΠΑ στα χτυπήματα εναντίον του Ιράν, βλέπει τη Σαουδική Αραβία ως τον επόμενο εταίρο σε ειρηνευτικές συμφωνίες. Όμως οι μάχες στη Γάζα πάγωσαν αυτές τις συνομιλίες, καθώς οι Σαουδάραβες απαίτησαν πρώτα παλαιστινιακό κράτος.
Η συμφωνία είναι σαφές μήνυμα: Η Σαουδική Αραβία αναζητά άλλους συμμάχους πέρα από Αμερική και Ισραήλ. Οι πύραυλοι του Πακιστάν θα μπορούσαν, θεωρητικά, να πλήξουν το πυρηνικό κέντρο του Ισραήλ, ακόμη κι αν είναι οριακά εκτός εμβέλειας, δίνοντας πραγματικό βάρος.
Ο υπουργός Άμυνας της Σαουδικής Αραβίας είπε μετά την υπογραφή: «Το Πακιστάν και η Σαουδική Αραβία στέκονται ως ένα απέναντι σε κάθε επιτιθέμενο, πάντα». Κώδικας για: «Μείνε μακριά, αλλιώς θα τα βάλεις και με τους δύο μας». Έξυπνος σχεδιασμός και μεγάλο μήνυμα προς την Ουάσινγκτον. Αυτό μπορεί να εξαπλωθεί σε άλλες μουσουλμανικές χώρες. Θα προσχωρήσουν κι άλλες στην πακιστανική προστασία; Τα σημάδια δείχνουν ναι, με μωσαϊκό τρόπο.
Η Τουρκία, με τον ισχυρό ηγέτη και τους δικούς της πυραύλους, μπορεί να συνεργαστεί για προστασία απέναντι στη Ρωσία. Η Αίγυπτος, αφού αγνοήθηκε το σχέδιό της για αραβικό αμυντικό μπλοκ, θα μπορούσε να συνάψει δική της συμφωνία με το Πακιστάν, συνδυάζοντας τον μεγάλο στρατό της με την πακιστανική τεχνογνωσία.
Η Ιορδανία και τα ΗΑΕ ίσως παρακολουθούν από κοντά… Ακόμη και η Ινδονησία μιλά για κοινές ναυτικές ασκήσεις. Το σχέδιο της Αιγύπτου φαίνεται ότι τελικά διασπάστηκε… Η Σαουδική Αραβία διάλεξε το Πακιστάν. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κάτι σαν «Ισλαμικό ΝΑΤΟ», όχι τέλειο αλλά ισχυρό, με το Πακιστάν να παρέχει την πυρηνική ισχύ.
Για το Πακιστάν, η πώληση αυτής της προστασίας έχει κινδύνους. Έχει βγάλει το πυρηνικό του μυστικό στο σφυρί; Με έναν τρόπο, ναι—όχι για χρυσό, αλλά για επιβίωση. Η συμφωνία κάνει τη βόμβα λιγότερο αποκλειστικά πακιστανική, τη μετατρέπει σε κάτι κοινό, χάνοντας το στοιχείο της έκπληξης που κρατούσε τους εχθρούς σε αβεβαιότητα.
Οι κίνδυνοι μεγαλώνουν: Η Αμερική ίσως τιμωρήσει με κυρώσεις για διάδοση όπλων. Η Ινδία θα γίνει πιο προσεκτική, δοκιμάζοντας περισσότερους Brahmos και ενισχύοντας τους δεσμούς με συμμάχους. Το Ιράν ίσως επιταχύνει τη δική του βόμβα, ξεκινώντας μια σουνιτο-σιιτική αντιπαράθεση. Η Κίνα, ο καλύτερος φίλος του Πακιστάν, το στηρίζει διακριτικά και στέλνει περισσότερα έργα υποδομής· η Ρωσία κοιτά να πουλήσει τα όπλα της.
Αλλάζει τα πάντα στη Μέση Ανατολή
Για ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, αυτό αλλάζει το παιχνίδι. Οι χώρες συνήθιζαν να βασίζονται στα αμερικανικά πλοία για ασφάλεια, αλλά τώρα κοιτούν αλλού. Εξαιτίας του χάους στο Αφγανιστάν και των νέων αμερικανικών φόρων, η Σαουδική Αραβία και άλλοι θέλουν επιλογές.
Η ασφάλεια δυναμώνει -οι επιτιθέμενοι από τη θάλασσα το σκέφτονται δύο φορές- αλλά οι συγκρούσεις μπορεί να μεγαλώσουν. Αν ένα drone πλήξει σαουδαραβικά πετρελαϊκά πεδία, η εμπλοκή του Πακιστάν μπορεί να φέρει μέσα και τους ηγέτες της Υεμένης, μετατρέποντας το μικρό σε μεγάλο. Στο οικονομικό επίπεδο, νέα εργοστάσια για ταχύτερους πυραύλους και κυβερνοάμυνα μπορεί να φέρουν δισεκατομμύρια, αλλά οι παρατηρητές προειδοποιούν για τον κίνδυνο «χαλαρών» όπλων που ίσως μετακινηθούν από το Πακιστάν στον Κόλπο.
Μπορεί όλα να είναι επίδειξη, μια μεγάλη αλλαγή που δείχνει ότι η Αμερική δεν είναι πια αξιόπιστη; Όπως και να ’χει, είναι εντυπωσιακό θέαμα—ένα νέο παιχνίδι όπου τα ισλαμικά κράτη παίρνουν τα ηνία. Για αυτούς, η δύναμη είναι στη συμμαχία: όπλα και πίστη χέρι-χέρι. Για τους υπόλοιπους, είναι προειδοποίηση.
Στο τέλος, αυτή η συμφωνία είναι κάτι παραπάνω από χαρτί… Είναι σχέδιο για ισχυρότερη άμυνα του ισλαμικού κόσμου, όπου το πυρηνικό όπλο μοιράζεται σαν εργαλείο σε εργαλειοθήκη.
Η Σαουδική Αραβία φαίνεται πιο ασφαλής με το Πακιστάν να προσέχει την πλάτη της, αλλά τα ερωτήματα μένουν. Καθώς το Πακιστάν άρχισε να «πουλάει» το πυρηνικό του οπλοστάσιο, όλοι αναρωτιούνται: Ειρήνη ή προβλήματα μπροστά; Όπως στα παλιά χρόνια των πτήσεων, η επιτυχία έρχεται από τη συνεχή επαγρύπνηση—και ίσως να μην υπάρξει προειδοποιητική βολή.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών