Πώς η αμυντική θωράκιση της χώρας ενισχύει την ελληνική οικονομία (β΄μέρος)
Παρουσιάζουμε σήμερα το β΄μέρος του αφιερώματός μας στις δυνατότητες της αμυντικής βιομηχανίας -κρατικής και ιδιωτικής- τα οφέλη της οποίας είναι πολλαπλά, όσον αφορά τη μεταφορά τεχνογνωσίας, την απασχόληση εργατικού δυναμικού, την συνεισφορά στα φορολογικά κι ασφαλιστικά έσοδα της χώρας.
Η «χαμένη ευκαιρία» των Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων (ΑΩ)
Στο σχετικό κεφάλαιο της σύμβασης για τα άρματα μάχης LEOPARD 2HEL, σχετικά με τα Αντισταθμιστικά Ωφελήματα (ΑΩ) αναφερόταν επί λέξει: «Οι γερμανικές εταιρείες που συμμετέχουν στην κατασκευή του LEOPARD 2 προσφέρουν περαιτέρω δυνατότητες συνεργασίας στην Ελληνική βιομηχανία». Επίσης αναφερόταν ότι: «Στα πλαίσια της συμπαραγωγής και του προγράμματος ΑΩ μπορούν να απορρεύσουν χρήσιμα αποτελέσματα όσον αφορά την επισκευή και αναβάθμιση της μάχιμης αξίας του LEOPARD1». Τέλος αναφερόταν ότι: «Η εταιρεία Krauss - Maffei Wegmann προσφέρει στην ελληνική βιομηχανία τη συμμετοχή στο πρόγραμμα ATF. Το ATF είναι ένα θωρακισμένο όχημα γενικής χρήσης με ειδική προστασία κατά ναρκών με βάση το Unimog και θα προσφερθεί στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις στα πλαίσια της προσφοράς ΑΩ».
Ξεκινώντας το σχολιασμό από την τελευταία πρόταση, γίνεται προφανές ότι προσφέρθηκε η συμπαραγωγή του θωρακισμένου κελύφους του οχήματος ATF που αργότερα ονομάστηκε εμπορικά DINGO. Επρόκειτο για ένα όχημα πάνω σε πλαίσιο Unimog που αναπτύχτηκε ειδικά για το γερμανικό στρατό. Παραγγέλθηκε σε σχετικά μικρούς αριθμούς ως DINGO 1 και DINGO 2 (βελτιωμένη έκδοση) και χρησιμοποιήθηκε κατά βάση σε ειρηνευτικές αποστολές (Βαλκάνια, Αφγανιστάν). Το 1999 η Ελλάδα συμμετείχε σε μεγάλη κλίμακα σε ειρηνευτικές αποστολές στα Βαλκάνια και η KMW έλπιζε ότι έτσι θα προωθούσε ένα ακόμη προϊόν της. Το πρόγραμμα αυτό ποτέ δεν έγινε τελικά αποδεκτό, αλλά η πρότασή του δείχνει τη νοοτροπία με την οποία οι ΚΜW – ΑΧΟN προσέγγιζαν, αρχικά, την υποχρέωση υποβολής προτάσεων ΑΩ.
Η δεύτερη πρόταση επιχειρούσε να καλύψει έμμεσα την ανάγκη ενός ακόμη εξοπλιστικού προγράμματος, που είχε τότε δρομολογηθεί αλλά τελικά δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Το ΓΕΣ είχε αποφασίσει τον εκσυγχρονισμό 225 παλαιοτέρων αρμάτων των εκδόσεων LEO1V και LEO1GR.
Ο εκσυγχρονισμός αυτός είχε δρομολογηθεί παράλληλα με την προμήθεια νέου άρματος σύγχρονης τεχνολογίας και θεωρούνταν από τις KMW και ΑΧΟΝ ότι αποτελούσε εν δυνάμει απειλή για το πρόγραμμα του νέου άρματος. Πρώτον γιατί αν συμβασιοποιούνταν και μάλιστα πριν το μεγάλο πρόγραμμα, θα αφαιρούσε ένα όχι ευκαταφρόνητο ποσό από το «ίδιο καλάθι» των διατιθέμενων πιστώσεων για εξοπλιστικά προγράμματα του Στρατού Ξηράς.
Δεύτερον θεωρούνταν ότι η πιθανή υλοποίησή του, σε συνδυασμό με την τότε πρόσφατα υλοποιηθείσα το 1998 προμήθεια 170 μεταχειρισμένων LEO1A5 από τα Γερμανικά αποθέματα, θα μπορούσαν να θεωρηθούν από την πολιτική και τη στρατιωτική ηγεσία ως προσωρινή άμβλυνση του ελλείμματος ισχύος στον τομέα των αρμάτων. Αυτό ήταν δυνατόν να αποτελέσει ένα εύλογο λόγο χρονικής ολίσθησης προς τα πίσω του προγράμματος νέου άρματος. Όμως, η σε εύλογο χρόνο ανάληψη του ελληνικού προγράμματος, ήταν το μεγάλο ζητούμενο και επιδιωκόμενο για την KMW, λόγω της παγκόσμιας συγκυρίας και της προφανούς ένδειας νέων αντίστοιχων εξοπλιστικών προγραμμάτων ανά τον κόσμο.
Η πρώτη πρόταση που αφορούσε τη βιομηχανική συνεργασία με αντίστοιχες ελληνικές εταιρείες, των γερμανικών εταιρειών - κατασκευαστών των κυρίων συγκροτημάτων και συστημάτων του άρματος, επιτεύχθηκε τελικά σε αρκετά ικανοποιητικό βαθμό.
Το τελικό πρόγραμμα Βιομηχανικής Συμπαραγωγής
Σύμφωνα με την κυρία σύμβαση προβλεπόταν ανάθεση κατασκευαστικού έργου, σε ελληνικές βιομηχανίες, ύψους €557 εκ.. Το ύψος του ποσού ήταν εξαιρετικά σημαντικό, αποτελεί από μόνο του μια σημαντική πρωτιά για τα μέχρι τότε ελληνικά δεδομένα και συνεπώς αξίζει να αναφερθούμε στα μέχρι τώρα διαθέσιμα στοιχεία, αλλά και στις διαπιστώσεις που προκύπτουν από αυτά. Η KMW χειρίστηκε έξυπνα το θέμα της συμπαραγωγής και υποχρέωσε με τη σειρά της, τις κύριες γερμανικές εταιρείες, υποκατασκευαστές του άρματος, να συνάψουν ξεχωριστές συμβάσεις συμπαραγωγής με ελληνικές εταιρείες.
1. Οι κυριότερες επιμέρους συμβάσεις που συνήψε η ΚΜW ήταν:
- Προμήθεια 188 παθητικών περισκοπίων νυκτερινής οδήγησης από την ΘΕΩΝ ΑΙΣΘΗΤΗΡΕΣ, αξίας €2,9 εκ.. Απ’ αυτά τα 172 προορίζονταν για τα άρματα LEO 2HEL (τα 2 ως απόθεμα) και τα 16 περισκόπια για τα 8 γεφυροφόρα LEO 1LEGUAN (2 για κάθε άρμα, ένα για τον οδηγό και ένα για το αρχηγό πληρώματος).
- Προμήθεια 170 σετ ασυρμάτων TRC 9200 και συλλογών ενδοεπικοινωνίας WISPR, αξίας €11,071 εκ. από την ΙΝΤΡΑCΟΜ.
- Προμήθεια 170 συλλογών εξαρτημάτων συστήματος προσδιορισμού θέσης από την εταιρεία MILTECH, αξίας €758 χιλ.. H ίδια εταιρεία ανέλαβε, επίσης, την κατασκευή 5 ηλεκτρικών κυτίων του άρματος (power connection Box, Relay box inverter, Dim potentiometer, Distribution box, Control device) αγνώστου τιμήματος.
- Προμήθεια 170 συλλογών δικτύων παραλλαγής από την εταιρεία VALPAK, αξίας €1,022 εκ..
- Κατασκευή μεταλλικού κελύφους 170 σκαφών αρμάτων και 140 πύργων αξίας €124,917 εκ. από την εταιρεία MEΤΚΑ.
- Κατασκευή 170 σετ ερπυστριών αρμάτων από την εταιρεία DIEHL HELLAS, αξίας €10,973 εκ.
- Συναρμολόγηση και τελικές δοκιμές 140 αρμάτων, αξίας €25,347 εκ. από την εταιρεία EΛΒΟ.
- Κατασκευή 170 συλλογών διαφόρων εξαρτημάτων σκάφους και πύργου από την εταιρεία HDVS, αξίας €173, 760 εκ.
- Εγκατάσταση των εξομοιωτών του προγράμματος από την εταιρεία SONAK (θυγατρικής της ΑΧΟΝ που αντιπροσώπευε την KMW), αξίας €26,645 εκ.
2. Η τότε STN ATLAS ELEKTRONIK, μετέπειτα εξαγορασθείσα από την RDE (RHEINMETALL DEFENCE ELECTRONIC) κατασκευάστρια εταιρεία του Συστήματος Ελέγχου Πυρός (ΣΕΠ) του άρματος ανέθεσε:
- Στην INTRACOM, την κατασκευή μερών του συστήματος ελέγχου πυρός (ΣΕΠ) αξίας €18,098 εκ.
- Στη ΘΕΩΝ ΑΙΣΘΗΤΗΡΕΣ, την κατασκευή των συγκροτήματος αγκωνωτού σκοπευτικού και των προσοφθαλμίων φακών (occularm)
του περισκοπίου του πυροβολητή του άρματος, αξίας €2,907 εκ.
- Στη Rheinmetall Hellas την κατασκευή μερών του συστήματος ελέγχου πυρός (ΣΕΠ) αξίας €4,5 εκ.
3. Η τότε Zeiss ΟptroniK (μετέπειτα Cassidian Optronics και τώρα Airbus DS Optronics) κατασκευάστρια οπτικών οργάνων και θερμικών περισκοπίων του άρματος ανέθεσε:
- Στην INTRACOM την κατασκευή μερών των θερμικών περισκοπίων του πυροβολητή και αρχηγού, αξίας €26, 516 εκ.
- Στη ΘΕΩΝ ΑΙΣΘΗΤΗΡΕΣ την κατασκευή οπτικών μερών του περισκοπίου του πυροβολητή, αξίας €2,907 εκ.
- Στην εταιρεία ΖΕΝΟΝ την κατασκευή απαρτίων της τηλεσκοπικής διόπτρας, του πυροβολητή, Fero Z €18, αξίας 994.000.
4. Η RLS (Rheinmetall Land Systems) ανέθεσε:
- Στη ΘΕΩΝ ΑΙΣΘΗΤΗΡΕΣ την προμήθεια 12 παθητικών περισκοπίων νυκτερινής οδήγησης αξίας €178.000, για τα ισάριθμα άρματα περισυλλογής LEO 2 BUFFEL.
- Στη ΜΕΤΚΑ την κατασκευή του μεταλλικού κελύφους 12 σκαφών αρμάτων περισυλλογής LEO 2 BUFFEL καθώς και των κυρίων εξαρτημάτων του εξοπλισμού περισυλλογής αξίας €8,64 εκ.
- Στην εταιρεία DIEHL HELLAS την κατασκευή 12 σετ ερπυστριών αρμάτων περισυλλογής, αξίας €825.000.
- Στην εταιρεία HDVS την κατασκευή 12 συλλογών εξαρτημάτων σκάφους αρμάτων περισυλλογής, αξίας €185.000.
- Στην εταιρεία ANCO την κατασκευή ηλεκτρονικών μονάδων και πινάκων του άρματος περισυλλογής, αξίας €2,12 εκ.
- Από την ΙΝΤΡΑCΟΜ, προμήθεια 12 σετ ασυρμάτων TRC 9200 και συλλογών ενδοεπικοινωνίας WISPR για τα άρματα περισυλλογής, αξίας €585.000 ευρώ.
- Στην εταιρεία VALPAK την προμήθεια 12 συλλογών δικτύων παραλλαγής, αξίας €65.000.
5. Η RHEINMETALL WAFFE MUNITION (RWM) ανέθεσε:
- Στην τότε EBO (νυν ΕΑΣ) την κατασκευή 170 συλλογών για το πυροβόλο 120 χιλ. του άρματος αξίας €22,832 εκ.
- Στη ΜΕΤΚΑ την κατασκευή του εξωτερικού θωρακισμένου ασπιδίου 170 πυροβόλων, αξίας €2, 634 εκ.
6. Η εταιρεία Plan AERO ανέλαβε από τη γερμανική Kidde Deugra την κατασκευή απαρτίων του συστήματος πυρόσβεσης του άρματος αξίας €546.000.
7. Η εταιρεία IMMG ανέλαβε από τη γερμανική ESW, 3 επιμέρους συμβάσεις συνολικής αξίας €3, 615 εκ..
Από την αναφορά των παραπάνω συμβολαίων -που δεν αποτελούν το σύνολο, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του προγράμματος συμπαραγωγής- προκύπτουν μια σειρά από κρίσιμες διαπιστώσεις:
α. Αρκετές συμβάσεις εύλογα δόθηκαν σε συγκεκριμένες εταιρείες που τότε κυριαρχούσαν στο χώρο τους στην Ελλάδα. Τέτοιες ήταν οι συμβάσεις παραγωγής των νυκτερινών περισκοπίων οδήγησης (στη ΘΕΩΝ ΑΙΣΘΗΤΗΡΕΣ), των ασυρμάτων και των συλλογών ενδοεπικοινωνίας (στην ΙΝΤΡΑΚΟΜ) και των δικτύων παραλλαγής (στη Valpak).
β. Η ΜΕΤΚΑ ως η κυρίαρχη βιομηχανία μεταλλικών κατασκευών στην Ελλάδα, απέσπασε το έργο των μεταλλουργικών κατασκευών των κελύφων του πύργου και σκάφους των αρμάτων και του κελύφους και του εξοπλισμού των αρμάτων περισυλλογής.
γ. Οι Γερμανοί συνέστησαν δική τους εταιρεία τη HDVS (Hellenic Defence Vehicle Systems: Συστήματα Αμυντικών Οχημάτων), για την υλοποίηση του 1/3 περίπου της ΕΠΑ. Αυτό οδηγεί στην εξαγωγή δύο πιθανών συμπερασμάτων: Το πρώτο αφορά τους Έλληνες υποκατασκευστές, οι οποίοι μάλλον διέπονταν από τη λογική της επίτευξης του μεγαλύτερου δυνατού κέρδους στις
κατ’ ιδίαν συμβάσεις, εκμεταλλευόμενοι το γεγονός των πολύ περιορισμένων επιλογών από πλευράς Γερμανών για την ανάθεση τέτοιων έργων στις Ελληνικές αμυντικές βιομηχανίες (δημόσιες ή ιδιωτικές). Το δεύτερο αφορά το ύψος του ποσού για το οποίο συνεστήθη η εταιρεία. Το μεγάλο ύψος του επέτρεψε στους Γερμανούς την εξ’ αρχής δημιουργία της, σε μια προσπάθεια ικανοποίησης από τους ίδιους μεγάλου μέρους της συγκεκριμένης ΕΠΑ.
Η Ελληνική Βιομηχανική Συμμετοχή μετά την ολοκλήρωση του Ελληνικού Προγράμματος LEOPARD 2HEL
Κάθε πρόγραμμα συμπαραγωγής κρίνεται μετά την υλοποίησή του. Κρίνεται, κυρίως, από το κατά πόσο οι εταιρείες που συμμετείχαν αξιοποίησαν αυτή την εμπειρία και κυρίως κρίνεται από το κατά πόσον ένας πελάτης του εξωτερικού, στην περίπτωση μας η KMW και οι άλλες μεγάλες γερμανικές εταιρείες υποκατασκευαστές του LEOPARD 2, επανήλθαν στην Ελλάδα για νέες συνεργασίες μη σχετιζόμενες με το Ελληνικό πρόγραμμα. Κι αυτό γιατί τα οφέλη είναι πολλαπλά, όσον αφορά τη μεταφορά τεχνογνωσίας, την απασχόληση εργατικού δυναμικού, την συνεισφορά στα φορολογικά κι ασφαλιστικά έσοδα της χώρας. Σήμερα, λοιπόν, 14 χρόνια μετά τη συμβασιοποίηση του Ελληνικού προγράμματος μπορούμε να κρίνουμε εκ του ασφαλούς και να βγάλουμε τα ανάλογα συμπεράσματα:
Πρώτο θετικό συμπέρασμα, η μεταγενέστερη πορεία πωλήσεων του συστήματος ενδοεπικοινωνίας WISPR της ΙΝΤΡΑΚΟΜ. Το σύστημα έχει εγκατασταθεί στα Ελληνικά LEO 2HEL, στα αυτοκινούμενα πυροβόλα των 155mm PZH-2000 και στα αυτοκινούμενα ραντάρ αντιπυροβολικού ARTHUR. Το σύστημα έχει, επίσης, πουληθεί σε πολλούς διεθνείς πελάτες με πρώτους και καλύτερους τους Γερμανούς. Τα γερμανικά αυτοκινούμενα πυροβόλα PZH 2000 καθώς οι πολλαπλοί εκτοξευτές πυραύλων MLRS (MARS) φέρουν το ελληνικό σύστημα ενδοεπικοινωνίας. Το WISPR έχει εγκατασταθεί και επί του γερμανικής κατασκευής βαρέως τροχοφόρου ΤΟΜΠ 8Χ8, τύπου BOXER, για πελάτη εξωτερικού. Το σύστημα έχει προμηθευτεί, επίσης, ο στρατός της Λιθουανίας και η Φινλανδία για την αναβάθμιση της ενδοεπικοινωνίας των πρώην Ολλανδικών LEO 2A6 που αγόρασε το 2015.
Δεύτερο θετικό συμπέρασμα η συμμετοχή τεσσάρων ελληνικών εταιρειών, που ενεπλάκησαν ενεργά στο έργο της βιομηχανικής παραγωγής της προμήθειας τεθωρακισμένων από το Κατάρ. Πιο συγκεκριμένα, το 2013 το Κατάρ ανέθεσε στην KMW την προμήθεια πολεμικού υλικού αξίας 1,89 δις ευρώ με κυριότερο μέρος, την προμήθεια 62 αρμάτων Leopard 2A7 και 24 αυτοκινούμενων πυροβόλων PZH 2000. Απ’ αυτή τη σύμβαση η ελληνική βιομηχανία ωφελήθηκε περί τα 100 εκ. ευρώ. Η ΜΕΤΚΑ κατασκεύασε 62 σκάφη και πύργους αξίας 56,5 εκ. ευρώ. Η HDVS κατασκεύασε εξαρτήματα και περιφερειακά υποσυγκρότηματα (κλιματιστικό κ.λπ.) αξίας περί τα 40 εκ. ευρώ. Η EODH (Engineering Office Deisenroth Hellas) με έδρα το Λάκκωμα Χαλκιδικής, κατασκεύασε τις συλλογές θωράκισης, οι οποίες στη συνέχεια ενσωματώθηκαν από τη ΜΕΤΚΑ στους πύργους και τα σκάφη. Η Sielman (με έδρα το Βόλο) πήρε επίσης υποκατασκευαστικό έργο από την HDVS.
Τρίτο θετικό συμπέρασμα η παραγωγή κι εξαγωγή του βαρύ εξοπλισμού κάθε άρματος περισυλλογής LEO 2BUFFEL σταθεροποίησης (πτύο ή «μαχαίρι»), την έδραση πτύου, το γερανό («μπούμα») ανύψωσης – περιστροφής φορτίων 30 τον., την περιστροφική έδραση του γερανού, αρχικής κατασκευής της γερμανικής RLS.
Μετά το ελληνικό πρόγραμμα όλες οι ξένες χώρες (Σιγκαπούρη, Καναδάς κ.λπ.) προμηθεύθηκαν τα παραπάνω από την Ελλάδα, αρχικά από τη ΜΕΤΚΑ και σε μεταγενέστερο χρόνο από την εταιρεία ΒΕΚΕΠΕΠ (με έδρα ση Βιομηχανική περιοχή Βόλου). Σκάφη αρμάτων περισυλλογής δεν κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα γιατί οι πελάτες και η RLS, για λόγους περιορισμού του κόστους, τροποποιούσαν υφιστάμενα σκάφη αρμάτων LΕΟ 2A4 σε περισυλλογής και πάλι, όμως, με προμήθεια – κατασκευή του βαρέως εξοπλισμού από την Ελλάδα.
Τάσος Τσιπλάκος
Σύμβουλος Στρατηγικής – C4I Strategy Consultants
www.bankingnews.gr
Η «χαμένη ευκαιρία» των Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων (ΑΩ)
Στο σχετικό κεφάλαιο της σύμβασης για τα άρματα μάχης LEOPARD 2HEL, σχετικά με τα Αντισταθμιστικά Ωφελήματα (ΑΩ) αναφερόταν επί λέξει: «Οι γερμανικές εταιρείες που συμμετέχουν στην κατασκευή του LEOPARD 2 προσφέρουν περαιτέρω δυνατότητες συνεργασίας στην Ελληνική βιομηχανία». Επίσης αναφερόταν ότι: «Στα πλαίσια της συμπαραγωγής και του προγράμματος ΑΩ μπορούν να απορρεύσουν χρήσιμα αποτελέσματα όσον αφορά την επισκευή και αναβάθμιση της μάχιμης αξίας του LEOPARD1». Τέλος αναφερόταν ότι: «Η εταιρεία Krauss - Maffei Wegmann προσφέρει στην ελληνική βιομηχανία τη συμμετοχή στο πρόγραμμα ATF. Το ATF είναι ένα θωρακισμένο όχημα γενικής χρήσης με ειδική προστασία κατά ναρκών με βάση το Unimog και θα προσφερθεί στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις στα πλαίσια της προσφοράς ΑΩ».
Ξεκινώντας το σχολιασμό από την τελευταία πρόταση, γίνεται προφανές ότι προσφέρθηκε η συμπαραγωγή του θωρακισμένου κελύφους του οχήματος ATF που αργότερα ονομάστηκε εμπορικά DINGO. Επρόκειτο για ένα όχημα πάνω σε πλαίσιο Unimog που αναπτύχτηκε ειδικά για το γερμανικό στρατό. Παραγγέλθηκε σε σχετικά μικρούς αριθμούς ως DINGO 1 και DINGO 2 (βελτιωμένη έκδοση) και χρησιμοποιήθηκε κατά βάση σε ειρηνευτικές αποστολές (Βαλκάνια, Αφγανιστάν). Το 1999 η Ελλάδα συμμετείχε σε μεγάλη κλίμακα σε ειρηνευτικές αποστολές στα Βαλκάνια και η KMW έλπιζε ότι έτσι θα προωθούσε ένα ακόμη προϊόν της. Το πρόγραμμα αυτό ποτέ δεν έγινε τελικά αποδεκτό, αλλά η πρότασή του δείχνει τη νοοτροπία με την οποία οι ΚΜW – ΑΧΟN προσέγγιζαν, αρχικά, την υποχρέωση υποβολής προτάσεων ΑΩ.
Η δεύτερη πρόταση επιχειρούσε να καλύψει έμμεσα την ανάγκη ενός ακόμη εξοπλιστικού προγράμματος, που είχε τότε δρομολογηθεί αλλά τελικά δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Το ΓΕΣ είχε αποφασίσει τον εκσυγχρονισμό 225 παλαιοτέρων αρμάτων των εκδόσεων LEO1V και LEO1GR.
Ο εκσυγχρονισμός αυτός είχε δρομολογηθεί παράλληλα με την προμήθεια νέου άρματος σύγχρονης τεχνολογίας και θεωρούνταν από τις KMW και ΑΧΟΝ ότι αποτελούσε εν δυνάμει απειλή για το πρόγραμμα του νέου άρματος. Πρώτον γιατί αν συμβασιοποιούνταν και μάλιστα πριν το μεγάλο πρόγραμμα, θα αφαιρούσε ένα όχι ευκαταφρόνητο ποσό από το «ίδιο καλάθι» των διατιθέμενων πιστώσεων για εξοπλιστικά προγράμματα του Στρατού Ξηράς.
Δεύτερον θεωρούνταν ότι η πιθανή υλοποίησή του, σε συνδυασμό με την τότε πρόσφατα υλοποιηθείσα το 1998 προμήθεια 170 μεταχειρισμένων LEO1A5 από τα Γερμανικά αποθέματα, θα μπορούσαν να θεωρηθούν από την πολιτική και τη στρατιωτική ηγεσία ως προσωρινή άμβλυνση του ελλείμματος ισχύος στον τομέα των αρμάτων. Αυτό ήταν δυνατόν να αποτελέσει ένα εύλογο λόγο χρονικής ολίσθησης προς τα πίσω του προγράμματος νέου άρματος. Όμως, η σε εύλογο χρόνο ανάληψη του ελληνικού προγράμματος, ήταν το μεγάλο ζητούμενο και επιδιωκόμενο για την KMW, λόγω της παγκόσμιας συγκυρίας και της προφανούς ένδειας νέων αντίστοιχων εξοπλιστικών προγραμμάτων ανά τον κόσμο.
Η πρώτη πρόταση που αφορούσε τη βιομηχανική συνεργασία με αντίστοιχες ελληνικές εταιρείες, των γερμανικών εταιρειών - κατασκευαστών των κυρίων συγκροτημάτων και συστημάτων του άρματος, επιτεύχθηκε τελικά σε αρκετά ικανοποιητικό βαθμό.
Το τελικό πρόγραμμα Βιομηχανικής Συμπαραγωγής
Σύμφωνα με την κυρία σύμβαση προβλεπόταν ανάθεση κατασκευαστικού έργου, σε ελληνικές βιομηχανίες, ύψους €557 εκ.. Το ύψος του ποσού ήταν εξαιρετικά σημαντικό, αποτελεί από μόνο του μια σημαντική πρωτιά για τα μέχρι τότε ελληνικά δεδομένα και συνεπώς αξίζει να αναφερθούμε στα μέχρι τώρα διαθέσιμα στοιχεία, αλλά και στις διαπιστώσεις που προκύπτουν από αυτά. Η KMW χειρίστηκε έξυπνα το θέμα της συμπαραγωγής και υποχρέωσε με τη σειρά της, τις κύριες γερμανικές εταιρείες, υποκατασκευαστές του άρματος, να συνάψουν ξεχωριστές συμβάσεις συμπαραγωγής με ελληνικές εταιρείες.
1. Οι κυριότερες επιμέρους συμβάσεις που συνήψε η ΚΜW ήταν:
- Προμήθεια 188 παθητικών περισκοπίων νυκτερινής οδήγησης από την ΘΕΩΝ ΑΙΣΘΗΤΗΡΕΣ, αξίας €2,9 εκ.. Απ’ αυτά τα 172 προορίζονταν για τα άρματα LEO 2HEL (τα 2 ως απόθεμα) και τα 16 περισκόπια για τα 8 γεφυροφόρα LEO 1LEGUAN (2 για κάθε άρμα, ένα για τον οδηγό και ένα για το αρχηγό πληρώματος).
- Προμήθεια 170 σετ ασυρμάτων TRC 9200 και συλλογών ενδοεπικοινωνίας WISPR, αξίας €11,071 εκ. από την ΙΝΤΡΑCΟΜ.
- Προμήθεια 170 συλλογών εξαρτημάτων συστήματος προσδιορισμού θέσης από την εταιρεία MILTECH, αξίας €758 χιλ.. H ίδια εταιρεία ανέλαβε, επίσης, την κατασκευή 5 ηλεκτρικών κυτίων του άρματος (power connection Box, Relay box inverter, Dim potentiometer, Distribution box, Control device) αγνώστου τιμήματος.
- Προμήθεια 170 συλλογών δικτύων παραλλαγής από την εταιρεία VALPAK, αξίας €1,022 εκ..
- Κατασκευή μεταλλικού κελύφους 170 σκαφών αρμάτων και 140 πύργων αξίας €124,917 εκ. από την εταιρεία MEΤΚΑ.
- Κατασκευή 170 σετ ερπυστριών αρμάτων από την εταιρεία DIEHL HELLAS, αξίας €10,973 εκ.
- Συναρμολόγηση και τελικές δοκιμές 140 αρμάτων, αξίας €25,347 εκ. από την εταιρεία EΛΒΟ.
- Κατασκευή 170 συλλογών διαφόρων εξαρτημάτων σκάφους και πύργου από την εταιρεία HDVS, αξίας €173, 760 εκ.
- Εγκατάσταση των εξομοιωτών του προγράμματος από την εταιρεία SONAK (θυγατρικής της ΑΧΟΝ που αντιπροσώπευε την KMW), αξίας €26,645 εκ.
2. Η τότε STN ATLAS ELEKTRONIK, μετέπειτα εξαγορασθείσα από την RDE (RHEINMETALL DEFENCE ELECTRONIC) κατασκευάστρια εταιρεία του Συστήματος Ελέγχου Πυρός (ΣΕΠ) του άρματος ανέθεσε:
- Στην INTRACOM, την κατασκευή μερών του συστήματος ελέγχου πυρός (ΣΕΠ) αξίας €18,098 εκ.
- Στη ΘΕΩΝ ΑΙΣΘΗΤΗΡΕΣ, την κατασκευή των συγκροτήματος αγκωνωτού σκοπευτικού και των προσοφθαλμίων φακών (occularm)
του περισκοπίου του πυροβολητή του άρματος, αξίας €2,907 εκ.
- Στη Rheinmetall Hellas την κατασκευή μερών του συστήματος ελέγχου πυρός (ΣΕΠ) αξίας €4,5 εκ.
3. Η τότε Zeiss ΟptroniK (μετέπειτα Cassidian Optronics και τώρα Airbus DS Optronics) κατασκευάστρια οπτικών οργάνων και θερμικών περισκοπίων του άρματος ανέθεσε:
- Στην INTRACOM την κατασκευή μερών των θερμικών περισκοπίων του πυροβολητή και αρχηγού, αξίας €26, 516 εκ.
- Στη ΘΕΩΝ ΑΙΣΘΗΤΗΡΕΣ την κατασκευή οπτικών μερών του περισκοπίου του πυροβολητή, αξίας €2,907 εκ.
- Στην εταιρεία ΖΕΝΟΝ την κατασκευή απαρτίων της τηλεσκοπικής διόπτρας, του πυροβολητή, Fero Z €18, αξίας 994.000.
4. Η RLS (Rheinmetall Land Systems) ανέθεσε:
- Στη ΘΕΩΝ ΑΙΣΘΗΤΗΡΕΣ την προμήθεια 12 παθητικών περισκοπίων νυκτερινής οδήγησης αξίας €178.000, για τα ισάριθμα άρματα περισυλλογής LEO 2 BUFFEL.
- Στη ΜΕΤΚΑ την κατασκευή του μεταλλικού κελύφους 12 σκαφών αρμάτων περισυλλογής LEO 2 BUFFEL καθώς και των κυρίων εξαρτημάτων του εξοπλισμού περισυλλογής αξίας €8,64 εκ.
- Στην εταιρεία DIEHL HELLAS την κατασκευή 12 σετ ερπυστριών αρμάτων περισυλλογής, αξίας €825.000.
- Στην εταιρεία HDVS την κατασκευή 12 συλλογών εξαρτημάτων σκάφους αρμάτων περισυλλογής, αξίας €185.000.
- Στην εταιρεία ANCO την κατασκευή ηλεκτρονικών μονάδων και πινάκων του άρματος περισυλλογής, αξίας €2,12 εκ.
- Από την ΙΝΤΡΑCΟΜ, προμήθεια 12 σετ ασυρμάτων TRC 9200 και συλλογών ενδοεπικοινωνίας WISPR για τα άρματα περισυλλογής, αξίας €585.000 ευρώ.
- Στην εταιρεία VALPAK την προμήθεια 12 συλλογών δικτύων παραλλαγής, αξίας €65.000.
5. Η RHEINMETALL WAFFE MUNITION (RWM) ανέθεσε:
- Στην τότε EBO (νυν ΕΑΣ) την κατασκευή 170 συλλογών για το πυροβόλο 120 χιλ. του άρματος αξίας €22,832 εκ.
- Στη ΜΕΤΚΑ την κατασκευή του εξωτερικού θωρακισμένου ασπιδίου 170 πυροβόλων, αξίας €2, 634 εκ.
6. Η εταιρεία Plan AERO ανέλαβε από τη γερμανική Kidde Deugra την κατασκευή απαρτίων του συστήματος πυρόσβεσης του άρματος αξίας €546.000.
7. Η εταιρεία IMMG ανέλαβε από τη γερμανική ESW, 3 επιμέρους συμβάσεις συνολικής αξίας €3, 615 εκ..
Από την αναφορά των παραπάνω συμβολαίων -που δεν αποτελούν το σύνολο, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του προγράμματος συμπαραγωγής- προκύπτουν μια σειρά από κρίσιμες διαπιστώσεις:
α. Αρκετές συμβάσεις εύλογα δόθηκαν σε συγκεκριμένες εταιρείες που τότε κυριαρχούσαν στο χώρο τους στην Ελλάδα. Τέτοιες ήταν οι συμβάσεις παραγωγής των νυκτερινών περισκοπίων οδήγησης (στη ΘΕΩΝ ΑΙΣΘΗΤΗΡΕΣ), των ασυρμάτων και των συλλογών ενδοεπικοινωνίας (στην ΙΝΤΡΑΚΟΜ) και των δικτύων παραλλαγής (στη Valpak).
β. Η ΜΕΤΚΑ ως η κυρίαρχη βιομηχανία μεταλλικών κατασκευών στην Ελλάδα, απέσπασε το έργο των μεταλλουργικών κατασκευών των κελύφων του πύργου και σκάφους των αρμάτων και του κελύφους και του εξοπλισμού των αρμάτων περισυλλογής.
γ. Οι Γερμανοί συνέστησαν δική τους εταιρεία τη HDVS (Hellenic Defence Vehicle Systems: Συστήματα Αμυντικών Οχημάτων), για την υλοποίηση του 1/3 περίπου της ΕΠΑ. Αυτό οδηγεί στην εξαγωγή δύο πιθανών συμπερασμάτων: Το πρώτο αφορά τους Έλληνες υποκατασκευστές, οι οποίοι μάλλον διέπονταν από τη λογική της επίτευξης του μεγαλύτερου δυνατού κέρδους στις
κατ’ ιδίαν συμβάσεις, εκμεταλλευόμενοι το γεγονός των πολύ περιορισμένων επιλογών από πλευράς Γερμανών για την ανάθεση τέτοιων έργων στις Ελληνικές αμυντικές βιομηχανίες (δημόσιες ή ιδιωτικές). Το δεύτερο αφορά το ύψος του ποσού για το οποίο συνεστήθη η εταιρεία. Το μεγάλο ύψος του επέτρεψε στους Γερμανούς την εξ’ αρχής δημιουργία της, σε μια προσπάθεια ικανοποίησης από τους ίδιους μεγάλου μέρους της συγκεκριμένης ΕΠΑ.
Η Ελληνική Βιομηχανική Συμμετοχή μετά την ολοκλήρωση του Ελληνικού Προγράμματος LEOPARD 2HEL
Κάθε πρόγραμμα συμπαραγωγής κρίνεται μετά την υλοποίησή του. Κρίνεται, κυρίως, από το κατά πόσο οι εταιρείες που συμμετείχαν αξιοποίησαν αυτή την εμπειρία και κυρίως κρίνεται από το κατά πόσον ένας πελάτης του εξωτερικού, στην περίπτωση μας η KMW και οι άλλες μεγάλες γερμανικές εταιρείες υποκατασκευαστές του LEOPARD 2, επανήλθαν στην Ελλάδα για νέες συνεργασίες μη σχετιζόμενες με το Ελληνικό πρόγραμμα. Κι αυτό γιατί τα οφέλη είναι πολλαπλά, όσον αφορά τη μεταφορά τεχνογνωσίας, την απασχόληση εργατικού δυναμικού, την συνεισφορά στα φορολογικά κι ασφαλιστικά έσοδα της χώρας. Σήμερα, λοιπόν, 14 χρόνια μετά τη συμβασιοποίηση του Ελληνικού προγράμματος μπορούμε να κρίνουμε εκ του ασφαλούς και να βγάλουμε τα ανάλογα συμπεράσματα:
Πρώτο θετικό συμπέρασμα, η μεταγενέστερη πορεία πωλήσεων του συστήματος ενδοεπικοινωνίας WISPR της ΙΝΤΡΑΚΟΜ. Το σύστημα έχει εγκατασταθεί στα Ελληνικά LEO 2HEL, στα αυτοκινούμενα πυροβόλα των 155mm PZH-2000 και στα αυτοκινούμενα ραντάρ αντιπυροβολικού ARTHUR. Το σύστημα έχει, επίσης, πουληθεί σε πολλούς διεθνείς πελάτες με πρώτους και καλύτερους τους Γερμανούς. Τα γερμανικά αυτοκινούμενα πυροβόλα PZH 2000 καθώς οι πολλαπλοί εκτοξευτές πυραύλων MLRS (MARS) φέρουν το ελληνικό σύστημα ενδοεπικοινωνίας. Το WISPR έχει εγκατασταθεί και επί του γερμανικής κατασκευής βαρέως τροχοφόρου ΤΟΜΠ 8Χ8, τύπου BOXER, για πελάτη εξωτερικού. Το σύστημα έχει προμηθευτεί, επίσης, ο στρατός της Λιθουανίας και η Φινλανδία για την αναβάθμιση της ενδοεπικοινωνίας των πρώην Ολλανδικών LEO 2A6 που αγόρασε το 2015.
Δεύτερο θετικό συμπέρασμα η συμμετοχή τεσσάρων ελληνικών εταιρειών, που ενεπλάκησαν ενεργά στο έργο της βιομηχανικής παραγωγής της προμήθειας τεθωρακισμένων από το Κατάρ. Πιο συγκεκριμένα, το 2013 το Κατάρ ανέθεσε στην KMW την προμήθεια πολεμικού υλικού αξίας 1,89 δις ευρώ με κυριότερο μέρος, την προμήθεια 62 αρμάτων Leopard 2A7 και 24 αυτοκινούμενων πυροβόλων PZH 2000. Απ’ αυτή τη σύμβαση η ελληνική βιομηχανία ωφελήθηκε περί τα 100 εκ. ευρώ. Η ΜΕΤΚΑ κατασκεύασε 62 σκάφη και πύργους αξίας 56,5 εκ. ευρώ. Η HDVS κατασκεύασε εξαρτήματα και περιφερειακά υποσυγκρότηματα (κλιματιστικό κ.λπ.) αξίας περί τα 40 εκ. ευρώ. Η EODH (Engineering Office Deisenroth Hellas) με έδρα το Λάκκωμα Χαλκιδικής, κατασκεύασε τις συλλογές θωράκισης, οι οποίες στη συνέχεια ενσωματώθηκαν από τη ΜΕΤΚΑ στους πύργους και τα σκάφη. Η Sielman (με έδρα το Βόλο) πήρε επίσης υποκατασκευαστικό έργο από την HDVS.
Τρίτο θετικό συμπέρασμα η παραγωγή κι εξαγωγή του βαρύ εξοπλισμού κάθε άρματος περισυλλογής LEO 2BUFFEL σταθεροποίησης (πτύο ή «μαχαίρι»), την έδραση πτύου, το γερανό («μπούμα») ανύψωσης – περιστροφής φορτίων 30 τον., την περιστροφική έδραση του γερανού, αρχικής κατασκευής της γερμανικής RLS.
Μετά το ελληνικό πρόγραμμα όλες οι ξένες χώρες (Σιγκαπούρη, Καναδάς κ.λπ.) προμηθεύθηκαν τα παραπάνω από την Ελλάδα, αρχικά από τη ΜΕΤΚΑ και σε μεταγενέστερο χρόνο από την εταιρεία ΒΕΚΕΠΕΠ (με έδρα ση Βιομηχανική περιοχή Βόλου). Σκάφη αρμάτων περισυλλογής δεν κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα γιατί οι πελάτες και η RLS, για λόγους περιορισμού του κόστους, τροποποιούσαν υφιστάμενα σκάφη αρμάτων LΕΟ 2A4 σε περισυλλογής και πάλι, όμως, με προμήθεια – κατασκευή του βαρέως εξοπλισμού από την Ελλάδα.
Τάσος Τσιπλάκος
Σύμβουλος Στρατηγικής – C4I Strategy Consultants
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών