Γιατί σε αντίθεση με το 1970 η Fed έχει πιθανότητες να θέσει υπό έλεγχο τον πληθωρισμό, χωρίς να συντρίψει την οικονομία
Η συντριπτική πλειοψηφία των αναλυτών πιστεύει ότι η τρέχουσα αύξηση των επιτοκίων από τη Fed οδηγεί την αμερικανική και κατ επέκταση την παγκόσμια οικονομία σε βαθιά ύφεση, εν μέρει επειδή όλοι οι παράγοντες της οικονομίας και σε όλες τις χώρες είναι υπερχρεωμένοι, για το λόγο αυτό, εκτιμούν, δεν θα αντέξουν την αύξηση των επιτοκίων.
Ο lan Blinder, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον και πρώην αντιπρόεδρος της Fed το διάστημα 1994-96, έχει όμως διαφορετική και πολύ πιο αισιόδοξη άποψη την οποία παρουσίασε σε άρθρο του στο Project Syndicate ως εξής:
Η αισόδοξη άποψη
Πολλοί παρατηρητές της τρέχουσας δύσκολης πολιτικής της Fed - η οποία δεν διαφοροποιείται από την πολιτική άλλων κεντρικών τραπεζών σε όλο τον κόσμο - έχουν κάνει παραλληλισμούς με τα προβλήματα που αντιμετώπισαν ο πρόεδρος Paul Volcker και η Fed στις αρχές της δεκαετίας του 1980.
Το συμπέρασμά τους είναι ότι για να μειωθεί ο πληθωρισμός θα χρειαστούν πολύ υψηλότερα επιτόκια, πολύ πόνος και πιθανώς μια βαθιά ύφεση.
Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν κάποιοι παραλληλισμοί ανάμεσα στο 1970 και το σήμερα.
Ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ τους τελευταίους 18 μήνες ήταν ο υψηλότερος από την εποχή του Volcker.
Ο πολύς κόσμος έχει στενοχωρηθεί πολύ από την αύξηση των τιμών, όπως και τότε, γεγονός που καθιστά τον πληθωρισμό το υπ' αριθμόν ένα οικονομικό πρόβλημα.
Και, όπως στη δεκαετία του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980, έτσι και σήμερα η οικονομία έχει πληγεί από μια σειρά δυσμενών σοκ, προερχόμενων από την πλευρά της προσφοράς, στις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας.
Αλλά συγκρίνοντας το έργο του τρέχοντος προέδρου της Fed Jerome Powell με το έργο του Volcker, ανακαλύπτει κανείς ότι οι διαφορές ανάμεσα στο 1970 και το σήμερα είναι μεγαλύτερες από τις ομοιότητες - κι αυτές οι διαφορές κάνουν τη δουλειά του Powell αρκετά πιο εύκολη.
Το 1970 ο πληθωρισμός ήταν βαθιά ριζωμένος, σήμερα δεν είναι
Ας ξεκινήσουμε με ένα προφανές αλλά πολύ αγνοημένο γεγονός.
Το σημερινό πρόβλημα του υψηλού πληθωρισμού είναι σχετικά πρόσφατο και χρονολογείται μόλις από την άνοιξη του 2021.
Τον Φεβρουάριο του 2021, ο 12μηνος πληθωρισμός του ΔΤΚ εξακολουθούσε να είναι μόλις 1,7%, αλλά τρεις μήνες αργότερα, τον Μάιο του 2021 είχε φτάσει στο 5%.
Αντίθετα, όταν ο Volcker ανέλαβε τα ηνία στη Fed τον Αύγουστο του 1979, οι ΗΠΑ είχαν ήδη βιώσει σχεδόν 15 χρόνια υψηλού πληθωρισμού.
Το 1979, μάλιστα, ο πληθωρισμός έτρεχε με 11,8% και είχε ριζώσει βαθιά μέσα στα επιχειρηματικά σχέδια και τη λαϊκή ψυχολογία των Αμερικανών.
Έρευνες έδειξαν ότι οι άνθρωποι περίμεναν ότι ο πληθωρισμός 8% έως 10% θα διατηρηθεί για χρόνια.
Συγκρατημένες παραμένουν οι πληθωριστικές προσδοκίες
Αυτό μας φέρνει στη δεύτερη μεγάλη διαφορά.
Οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό σήμερα είναι εντυπωσιακά συγκρατημένες.
Στην πραγματικότητα, είναι σχεδόν συνεπείς με τον στόχο πληθωρισμού 2% της Fed για τον Δείκτη Τιμών για τις δαπάνες προσωπικής κατανάλωσης (PCE).
Φυσικά, βραχυπρόθεσμα ο αναμενόμενος πληθωρισμός είναι υψηλότερος από 2%, επειδή οι άνθρωποι βλέπουν ότι ο πληθωρισμός τρέχει υψηλότερα αυτή τη στιγμή.
Αλλά σε έναν ορίζοντα 5-10 ετών, όλοι εκτιμούν ότι η πληθωρισμός θα είναι στο 2-3%.
Αυτό έχει μεγάλη σημασία, επειδή οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό τείνουν να ενσωματώνονται στις συμφωνίες για τους μισθούς, τα επιτόκια και τα σχέδια νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Μόλις οι προσδοκίες ξεφύγουν σε υψηλά επίπεδα, όπως είχε γίνει στην εποχή του Volcker το 1979, είναι δύσκολο να τις μειώσεις.
Τουλάχιστον προς το παρόν, ο Powell δεν αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα.
Μεγάλη η διαφορά στην ανεργία
Τρίτον, είναι διαφορετικές οι μακροοικονομικές συνθήκες υπό τις οποίες ο Powell και ο Volcker ξεκίνησαν τις εκστρατείες αποπληθωρισμού τους.
Τον Αύγουστο του 1979, στην αρχή της θητείας του Volcker, το ποσοστό ανεργίας στις ΗΠΑ ήταν 6%.
Αυτό δεν ήταν τόσο κακό ίσως αλλά μέχρι τον Μάιο του 1980, μετά τη σύντομη και απότομη ύφεση του 1980, έφτασε στο 7,5%.
Η Fed υπό τον Powell εισήλθε καθυστερημένα στη μάχη κατά του πληθωρισμού και γι αυτό έχει δικαιολογημένα επικριθεί.
Αλλά όταν τελικά άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια, τον Μάρτιο του 2022, το ποσοστό ανεργίας βρισκόταν στο ιστορικό χαμηλό του 3,6%, και τα πρόσφατα ποσοστά δημιουργίας θέσεων εργασίας μισθοδοσίας παραμένουν πάνω από 500.000 το μήνα.
Για να θέσουμε αυτόν τον τελευταίο αριθμό στην προοπτική, ο αριθμός των νέων θέσεων εργασίας που απαιτούνται για να διατηρηθεί σταθερό το ποσοστό ανεργίας είναι πιθανώς περίπου 75.000-100.000 το μήνα.
Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ είχαν μια σφιχτή και ακμάζουσα αγορά εργασίας τον Μάρτιο του 2022—και εξακολουθούν να έχουν και σήμερα.
Σημαίνει επίσης ότι η αύξηση των επιτοκίων σήμερα μπορεί να οδηγήσει τα μηνιαία ποσοστά δημιουργίας θέσεων εργασίας μέχρι το εύρος 0-100.000 και το ποσοστό ανεργίας έως και 4,5% περίπου, χωρίς να προκαλέσει ανεπανόρθωτες δυσκολίες.
Εάν η Fed μπορέσει να επιτύχει αυτό το αποτέλεσμα (το οποίο, κατά γενική ομολογία, θα απαιτήσει και επιδεξιότητα και τύχη), οι παρατηρητές θα δηλώσουν ότι ο Powell και οι συνάδελφοί του πέτυχαν μια ήπια οικονομική προσγείωση.
Ο Volcker δεν είχε τέτοια πολυτέλεια.
Ο Powell θέλει να ρίξει τον πληθωρισμό «μόνο» κατά 3,4 ποσοστιαίες μονάδες
Τέλος, πρέπει να αναφέρουμε την πιο κραυγαλέα διαφορά όλων.
Η προσπάθεια μείωσης του πληθωρισμού από τον Volcker έριξε 9 ή 10 μονάδες τον πληθωρισμό από τα υψηλά του όπου κορύφωσε ενώ σήμερα η Fed του Powell εστιάζει στον δομικό πληθωρισμό, ο οποίος κορυφώθηκε στο 5,4% τον περασμένο Φεβρουάριο-Μάρτιο.
Η σημερινή Fed θέλει να μειώσει αυτόν τον αριθμό στο 2% - δηλαδή να τον μειώσει μόνο κατά 3,4 ποσοστιαίες μονάδες.
Κανείς δεν θα έλεγε ότι αυτό είναι κάτι εύκολο, αλλά πάντως είναι πολύ πιο εύκολο από το έργο που είχε μπροστά της η Fed του Volcker.
Επιπλέον, η σημερινή Fed λαμβάνει ήδη κάποια βοήθεια από την πλευρά της προσφοράς, καθώς τα προβλήματα στις αλυσίδες εφοδιασμού μετριάζονται.
Για όλους αυτούς και άλλους λόγους, ο Volcker και οι συνάδελφοί του δεν σκέφτηκαν ποτέ να κινηθούν με στόχο μια ήπια προσγείωση της οικονομίας.
Απλώς αυτό δεν ήταν στη σφαίρα του εφικτού.
Αντίθετα, ο Powell και οι συνεργάτες του μπρούν να ονειρεύονται μια ήπια προσγείωση κάθε βράδυ.
www.bankingnews.gr
Ο lan Blinder, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον και πρώην αντιπρόεδρος της Fed το διάστημα 1994-96, έχει όμως διαφορετική και πολύ πιο αισιόδοξη άποψη την οποία παρουσίασε σε άρθρο του στο Project Syndicate ως εξής:
Η αισόδοξη άποψη
Πολλοί παρατηρητές της τρέχουσας δύσκολης πολιτικής της Fed - η οποία δεν διαφοροποιείται από την πολιτική άλλων κεντρικών τραπεζών σε όλο τον κόσμο - έχουν κάνει παραλληλισμούς με τα προβλήματα που αντιμετώπισαν ο πρόεδρος Paul Volcker και η Fed στις αρχές της δεκαετίας του 1980.
Το συμπέρασμά τους είναι ότι για να μειωθεί ο πληθωρισμός θα χρειαστούν πολύ υψηλότερα επιτόκια, πολύ πόνος και πιθανώς μια βαθιά ύφεση.
Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν κάποιοι παραλληλισμοί ανάμεσα στο 1970 και το σήμερα.
Ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ τους τελευταίους 18 μήνες ήταν ο υψηλότερος από την εποχή του Volcker.
Ο πολύς κόσμος έχει στενοχωρηθεί πολύ από την αύξηση των τιμών, όπως και τότε, γεγονός που καθιστά τον πληθωρισμό το υπ' αριθμόν ένα οικονομικό πρόβλημα.
Και, όπως στη δεκαετία του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980, έτσι και σήμερα η οικονομία έχει πληγεί από μια σειρά δυσμενών σοκ, προερχόμενων από την πλευρά της προσφοράς, στις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας.
Αλλά συγκρίνοντας το έργο του τρέχοντος προέδρου της Fed Jerome Powell με το έργο του Volcker, ανακαλύπτει κανείς ότι οι διαφορές ανάμεσα στο 1970 και το σήμερα είναι μεγαλύτερες από τις ομοιότητες - κι αυτές οι διαφορές κάνουν τη δουλειά του Powell αρκετά πιο εύκολη.
Το 1970 ο πληθωρισμός ήταν βαθιά ριζωμένος, σήμερα δεν είναι
Ας ξεκινήσουμε με ένα προφανές αλλά πολύ αγνοημένο γεγονός.
Το σημερινό πρόβλημα του υψηλού πληθωρισμού είναι σχετικά πρόσφατο και χρονολογείται μόλις από την άνοιξη του 2021.
Τον Φεβρουάριο του 2021, ο 12μηνος πληθωρισμός του ΔΤΚ εξακολουθούσε να είναι μόλις 1,7%, αλλά τρεις μήνες αργότερα, τον Μάιο του 2021 είχε φτάσει στο 5%.
Αντίθετα, όταν ο Volcker ανέλαβε τα ηνία στη Fed τον Αύγουστο του 1979, οι ΗΠΑ είχαν ήδη βιώσει σχεδόν 15 χρόνια υψηλού πληθωρισμού.
Το 1979, μάλιστα, ο πληθωρισμός έτρεχε με 11,8% και είχε ριζώσει βαθιά μέσα στα επιχειρηματικά σχέδια και τη λαϊκή ψυχολογία των Αμερικανών.
Έρευνες έδειξαν ότι οι άνθρωποι περίμεναν ότι ο πληθωρισμός 8% έως 10% θα διατηρηθεί για χρόνια.
Συγκρατημένες παραμένουν οι πληθωριστικές προσδοκίες
Αυτό μας φέρνει στη δεύτερη μεγάλη διαφορά.
Οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό σήμερα είναι εντυπωσιακά συγκρατημένες.
Στην πραγματικότητα, είναι σχεδόν συνεπείς με τον στόχο πληθωρισμού 2% της Fed για τον Δείκτη Τιμών για τις δαπάνες προσωπικής κατανάλωσης (PCE).
Φυσικά, βραχυπρόθεσμα ο αναμενόμενος πληθωρισμός είναι υψηλότερος από 2%, επειδή οι άνθρωποι βλέπουν ότι ο πληθωρισμός τρέχει υψηλότερα αυτή τη στιγμή.
Αλλά σε έναν ορίζοντα 5-10 ετών, όλοι εκτιμούν ότι η πληθωρισμός θα είναι στο 2-3%.
Αυτό έχει μεγάλη σημασία, επειδή οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό τείνουν να ενσωματώνονται στις συμφωνίες για τους μισθούς, τα επιτόκια και τα σχέδια νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Μόλις οι προσδοκίες ξεφύγουν σε υψηλά επίπεδα, όπως είχε γίνει στην εποχή του Volcker το 1979, είναι δύσκολο να τις μειώσεις.
Τουλάχιστον προς το παρόν, ο Powell δεν αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα.
Μεγάλη η διαφορά στην ανεργία
Τρίτον, είναι διαφορετικές οι μακροοικονομικές συνθήκες υπό τις οποίες ο Powell και ο Volcker ξεκίνησαν τις εκστρατείες αποπληθωρισμού τους.
Τον Αύγουστο του 1979, στην αρχή της θητείας του Volcker, το ποσοστό ανεργίας στις ΗΠΑ ήταν 6%.
Αυτό δεν ήταν τόσο κακό ίσως αλλά μέχρι τον Μάιο του 1980, μετά τη σύντομη και απότομη ύφεση του 1980, έφτασε στο 7,5%.
Η Fed υπό τον Powell εισήλθε καθυστερημένα στη μάχη κατά του πληθωρισμού και γι αυτό έχει δικαιολογημένα επικριθεί.
Αλλά όταν τελικά άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια, τον Μάρτιο του 2022, το ποσοστό ανεργίας βρισκόταν στο ιστορικό χαμηλό του 3,6%, και τα πρόσφατα ποσοστά δημιουργίας θέσεων εργασίας μισθοδοσίας παραμένουν πάνω από 500.000 το μήνα.
Για να θέσουμε αυτόν τον τελευταίο αριθμό στην προοπτική, ο αριθμός των νέων θέσεων εργασίας που απαιτούνται για να διατηρηθεί σταθερό το ποσοστό ανεργίας είναι πιθανώς περίπου 75.000-100.000 το μήνα.
Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ είχαν μια σφιχτή και ακμάζουσα αγορά εργασίας τον Μάρτιο του 2022—και εξακολουθούν να έχουν και σήμερα.
Σημαίνει επίσης ότι η αύξηση των επιτοκίων σήμερα μπορεί να οδηγήσει τα μηνιαία ποσοστά δημιουργίας θέσεων εργασίας μέχρι το εύρος 0-100.000 και το ποσοστό ανεργίας έως και 4,5% περίπου, χωρίς να προκαλέσει ανεπανόρθωτες δυσκολίες.
Εάν η Fed μπορέσει να επιτύχει αυτό το αποτέλεσμα (το οποίο, κατά γενική ομολογία, θα απαιτήσει και επιδεξιότητα και τύχη), οι παρατηρητές θα δηλώσουν ότι ο Powell και οι συνάδελφοί του πέτυχαν μια ήπια οικονομική προσγείωση.
Ο Volcker δεν είχε τέτοια πολυτέλεια.
Ο Powell θέλει να ρίξει τον πληθωρισμό «μόνο» κατά 3,4 ποσοστιαίες μονάδες
Τέλος, πρέπει να αναφέρουμε την πιο κραυγαλέα διαφορά όλων.
Η προσπάθεια μείωσης του πληθωρισμού από τον Volcker έριξε 9 ή 10 μονάδες τον πληθωρισμό από τα υψηλά του όπου κορύφωσε ενώ σήμερα η Fed του Powell εστιάζει στον δομικό πληθωρισμό, ο οποίος κορυφώθηκε στο 5,4% τον περασμένο Φεβρουάριο-Μάρτιο.
Η σημερινή Fed θέλει να μειώσει αυτόν τον αριθμό στο 2% - δηλαδή να τον μειώσει μόνο κατά 3,4 ποσοστιαίες μονάδες.
Κανείς δεν θα έλεγε ότι αυτό είναι κάτι εύκολο, αλλά πάντως είναι πολύ πιο εύκολο από το έργο που είχε μπροστά της η Fed του Volcker.
Επιπλέον, η σημερινή Fed λαμβάνει ήδη κάποια βοήθεια από την πλευρά της προσφοράς, καθώς τα προβλήματα στις αλυσίδες εφοδιασμού μετριάζονται.
Για όλους αυτούς και άλλους λόγους, ο Volcker και οι συνάδελφοί του δεν σκέφτηκαν ποτέ να κινηθούν με στόχο μια ήπια προσγείωση της οικονομίας.
Απλώς αυτό δεν ήταν στη σφαίρα του εφικτού.
Αντίθετα, ο Powell και οι συνεργάτες του μπρούν να ονειρεύονται μια ήπια προσγείωση κάθε βράδυ.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών