Παρά την ένταση στην Ανατολική Ευρώπη, υπάρχει ένα παράθυρο συνεργασίας που φέρνει τις ΗΠΑ και τη Ρωσία πιο κοντά παρά ποτέ
Ήταν μία πραγματική βόμβα, που συγκλόνισε την παλαιά Παγκόσμια Τάξη.
Η πρόσφατη παραδοχή από τις ΗΠΑ της ύπαρξης διπλών προτύπων στο θέμα του «απαραβίαστου των συνόρων» δεν είναι απλώς μια γεωπολιτική παραδοξότητα• αποτελεί μια στιγμή-ορόσημο για τη μετάβαση από τη φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη πραγμάτων σε ένα πιο συγκρουσιακό και ρεαλιστικό διεθνές σύστημα.
Το ερώτημα που αναδύεται είναι αν οδηγούμαστε προς μια νέα παγκόσμια τάξη ή αν επιστρέφουμε απλώς στον νόμο του ισχυρού, όπως αυτός κυριαρχούσε κατά τον 19ο αιώνα.
Στην παρούσα χρονική φάση, πανίσχυρη είναι η Ρωσία και εξαρτημένη ακόμη και η στρατιωτική - οικονομική υπερδύναμη των ΗΠΑ για έναν και μόνο λόγο: την Αρκτική και τον πλούτο της.
Ευελιξία για το «απαραβίαστο των συνόρων» - Θαυμάσια ευκαιρία για Ρωσία στην Ουκρανία
Η αποδοχή από τις ΗΠΑ ότι η αρχή της εδαφικής ακεραιότητας ισχύει επιλεκτικά —ανάλογα με τα συμφέροντα και τους συμμάχους— αποκαλύπτει ένα προϋπάρχον αλλά καλά συγκαλυμμένο γεγονός: ότι οι διεθνείς κανόνες δεν είναι καθολικοί, αλλά διαμορφώνονται από γεωπολιτικές ισορροπίες.
Ενώ καταγγέλλουν τη ρωσική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία, αποφεύγουν να καταδικάσουν παρόμοιες ενέργειες του παρελθόντος όπως η επέμβαση στη Γιουγκοσλαβία, στο Ιράκ ή στη Λιβύη.
Η πρόσφατη άρνηση των ΗΠΑ να υποστηρίξουν δήλωση στον ΟΗΕ κατά της Ρωσίας για τη Γεωργία του 2008 σηματοδοτεί το τέλος της εποχής του αδιαμφισβήτητου φιλοδυτικού μονολόγου περί διεθνούς νομιμότητας.
Αντί για σταθερές αρχές, επικρατεί πλέον ο ευκαιριακός πραγματισμός: το ποιος ελέγχει τι, με ποιο κόστος και με ποιες συνέπειες.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία ως αντανάκλαση των συστημικών αντιφάσεων
Η θέση του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών ότι η Ρωσία δεν επιθυμεί εδάφη αλλά προστασία των ρωσικών πληθυσμών και εγγυήσεις ασφαλείας, συγκρούεται με τη ρητορική της Δύσης για ρωσική επιθετικότητα.
Ωστόσο, από γεωστρατηγική σκοπιά, οι ρωσικές ανησυχίες για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και την απομάκρυνσή της από τον ουδέτερο της χαρακτήρα είναι κεντρικό σημείο ασφάλειας για τη Μόσχα.
Ο Αμερικανός αντιπρόεδρος, J. D. Vance παραδέχεται έμμεσα ότι το ζήτημα είναι το πάρε-δώσε μεταξύ ασφάλειας και εδαφών: «Οι Ουκρανοί ζητούν εγγυήσεις ασφαλείας. Οι Ρώσοι ζητούν εδάφη».
Ωστόσο, αυτό που διαφεύγει από τη συζήτηση είναι ότι τα δύο είναι συνδεδεμένα για τη Ρωσία.
Το Κίεβο, στα μάτια της Μόσχας, είναι πηγή απειλής, όχι μόνο λόγω των γεωστρατηγικών του συμμαχιών, αλλά και λόγω του εσωτερικού του εθνικισμού.
Η διπλωματία των… πάγων - Ρωσική κυριαρχία στην Αρκτική, πλήρως εξαρτημένες οι ΗΠΑ από την τεχνογνωσία της Μόσχας
Παρά την ένταση στην Ανατολική Ευρώπη, υπάρχει ένα παράθυρο συνεργασίας που φέρνει τις ΗΠΑ και τη Ρωσία πιο κοντά: η Αρκτική.
Η Σύνοδος Trump - Putin στην Αλάσκα ήταν περισσότερο από μια συμβολική κίνηση.
Αντιπροσώπευε μια στροφή από την αντιπαράθεση προς τον γεωοικονομικό πραγματισμό.
Οι δύο υπερδυνάμεις μοιράζονται κοινά συμφέροντα στην Αρκτική — από την ενεργειακή ανάπτυξη, τη ναυσιπλοΐα και την ασφάλεια μέχρι την περιβαλλοντική προστασία.
Η Ρωσία διαθέτει 41 παγοθραυστικά, εκ των οποίων τα περισσότερα είναι πυρηνοκίνητα ενώ οι ΗΠΑ μόλις τρία.
Η ανάγκη των ΗΠΑ για τεχνογνωσία στην Αρκτική τις οδηγεί σε προτάσεις συνεργασίας, ακόμη και σε επίπεδο απόκτησης ρωσικής τεχνολογίας για ναυσιπλοΐα σε πάγους.
Η προοπτική συνεργασίας για κοινά ενεργειακά έργα, π.χ. στην Αλάσκα ή τον Βερίγγειο Πορθμό, είναι πλέον στο τραπέζι.
Η Αρκτική θερμαίνεται τέσσερις φορές ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Παρά τις πολιτικές εντάσεις, η κλιματική συνεργασία είναι κρίσιμη και αμοιβαία επωφελής.
Οι Ρώσοι επιστήμονες έχουν δεκαετίες εμπειρίας στη μελέτη της αποσάθρωσης του παγωμένου υπεδάφους (permafrost), η οποία επηρεάζει άμεσα τις υποδομές και τις οικονομικές δραστηριότητες στην περιοχή.
Μια επανεκκίνηση της επιστημονικής συνεργασίας θα μπορούσε να λειτουργήσει ως βάση για ευρύτερη αποκλιμάκωση.
Η Αρκτική είναι η νέα ζώνη γεωστρατηγικού ανταγωνισμού
Ωστόσο, η αύξηση στρατιωτικών δραστηριοτήτων στην Αρκτική, η συμμετοχή της Κίνας και η στρατιωτικοποίηση της περιοχής από Νατοϊκές δυνάμεις, δημιουργούν ένα νέο πεδίο έντασης και πιθανού ανταγωνισμού εξοπλισμών.
Με την λήξη της συμφωνίας New START το 2026 να πλησιάζει, και τη συγκέντρωση ρωσικών πυρηνικών όπλων στον Αρκτικό Βορρά, οι ισορροπίες είναι εύθραυστες.
Η ανάγκη για μία νέα στρατηγική αρχιτεκτονική ασφαλείας στην Αρκτική είναι πιο επιτακτική από ποτέ.
Μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, όπως επανέναρξη του Arctic Coast Guard Forum και διαλόγου μεταξύ στρατιωτικών αξιωματούχων, θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αποτροπή ατυχημάτων και κλιμάκωσης.
Η νέα παγκόσμια σκακιέρα έχει στηθεί
Ο κόσμος κινείται από ένα μοντέλο κανόνων και θεσμών, σε ένα σύστημα ευέλικτης ισχύος και στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ των ισχυρών.
Η Ουκρανία αποτελεί το πεδίο σύγκρουσης αρχών• η Αρκτική, το πεδίο ενδεχόμενης σύγκλισης συμφερόντων.
Το ζητούμενο δεν είναι πλέον η προσκόλληση σε αρχές, αλλά η ικανότητα προσαρμογής σε μια νέα τάξη, όπου οι κανόνες δεν είναι παγκόσμιοι αλλά επαναδιατυπώνονται από τους νικητές και τις συγκυρίες.
Το δίλημμα για τη Δύση δεν είναι απλώς αν θα υποστηρίξει την Ουκρανία, αλλά αν θα αντέξει έναν κόσμο όπου οι εξαιρέσεις επιβάλλουν τους νέους κανόνες.
Και το ερώτημα για τη Ρωσία είναι αν μπορεί να κεφαλαιοποιήσει αυτές τις εξαιρέσεις χωρίς να απομονωθεί.
Εν τω μεταξύ, η Αρκτική αναδεικνύεται ως ο πιο παγωμένος —αλλά ίσως και ο πιο θερμός— τόπος διαμόρφωσης της νέας παγκόσμιας ισορροπίας
www.bankingnews.gr
Η πρόσφατη παραδοχή από τις ΗΠΑ της ύπαρξης διπλών προτύπων στο θέμα του «απαραβίαστου των συνόρων» δεν είναι απλώς μια γεωπολιτική παραδοξότητα• αποτελεί μια στιγμή-ορόσημο για τη μετάβαση από τη φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη πραγμάτων σε ένα πιο συγκρουσιακό και ρεαλιστικό διεθνές σύστημα.
Το ερώτημα που αναδύεται είναι αν οδηγούμαστε προς μια νέα παγκόσμια τάξη ή αν επιστρέφουμε απλώς στον νόμο του ισχυρού, όπως αυτός κυριαρχούσε κατά τον 19ο αιώνα.
Στην παρούσα χρονική φάση, πανίσχυρη είναι η Ρωσία και εξαρτημένη ακόμη και η στρατιωτική - οικονομική υπερδύναμη των ΗΠΑ για έναν και μόνο λόγο: την Αρκτική και τον πλούτο της.
Ευελιξία για το «απαραβίαστο των συνόρων» - Θαυμάσια ευκαιρία για Ρωσία στην Ουκρανία
Η αποδοχή από τις ΗΠΑ ότι η αρχή της εδαφικής ακεραιότητας ισχύει επιλεκτικά —ανάλογα με τα συμφέροντα και τους συμμάχους— αποκαλύπτει ένα προϋπάρχον αλλά καλά συγκαλυμμένο γεγονός: ότι οι διεθνείς κανόνες δεν είναι καθολικοί, αλλά διαμορφώνονται από γεωπολιτικές ισορροπίες.
Ενώ καταγγέλλουν τη ρωσική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία, αποφεύγουν να καταδικάσουν παρόμοιες ενέργειες του παρελθόντος όπως η επέμβαση στη Γιουγκοσλαβία, στο Ιράκ ή στη Λιβύη.
Η πρόσφατη άρνηση των ΗΠΑ να υποστηρίξουν δήλωση στον ΟΗΕ κατά της Ρωσίας για τη Γεωργία του 2008 σηματοδοτεί το τέλος της εποχής του αδιαμφισβήτητου φιλοδυτικού μονολόγου περί διεθνούς νομιμότητας.
Αντί για σταθερές αρχές, επικρατεί πλέον ο ευκαιριακός πραγματισμός: το ποιος ελέγχει τι, με ποιο κόστος και με ποιες συνέπειες.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία ως αντανάκλαση των συστημικών αντιφάσεων
Η θέση του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών ότι η Ρωσία δεν επιθυμεί εδάφη αλλά προστασία των ρωσικών πληθυσμών και εγγυήσεις ασφαλείας, συγκρούεται με τη ρητορική της Δύσης για ρωσική επιθετικότητα.
Ωστόσο, από γεωστρατηγική σκοπιά, οι ρωσικές ανησυχίες για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και την απομάκρυνσή της από τον ουδέτερο της χαρακτήρα είναι κεντρικό σημείο ασφάλειας για τη Μόσχα.
Ο Αμερικανός αντιπρόεδρος, J. D. Vance παραδέχεται έμμεσα ότι το ζήτημα είναι το πάρε-δώσε μεταξύ ασφάλειας και εδαφών: «Οι Ουκρανοί ζητούν εγγυήσεις ασφαλείας. Οι Ρώσοι ζητούν εδάφη».
Ωστόσο, αυτό που διαφεύγει από τη συζήτηση είναι ότι τα δύο είναι συνδεδεμένα για τη Ρωσία.
Το Κίεβο, στα μάτια της Μόσχας, είναι πηγή απειλής, όχι μόνο λόγω των γεωστρατηγικών του συμμαχιών, αλλά και λόγω του εσωτερικού του εθνικισμού.
Η διπλωματία των… πάγων - Ρωσική κυριαρχία στην Αρκτική, πλήρως εξαρτημένες οι ΗΠΑ από την τεχνογνωσία της Μόσχας
Παρά την ένταση στην Ανατολική Ευρώπη, υπάρχει ένα παράθυρο συνεργασίας που φέρνει τις ΗΠΑ και τη Ρωσία πιο κοντά: η Αρκτική.
Η Σύνοδος Trump - Putin στην Αλάσκα ήταν περισσότερο από μια συμβολική κίνηση.
Αντιπροσώπευε μια στροφή από την αντιπαράθεση προς τον γεωοικονομικό πραγματισμό.
Οι δύο υπερδυνάμεις μοιράζονται κοινά συμφέροντα στην Αρκτική — από την ενεργειακή ανάπτυξη, τη ναυσιπλοΐα και την ασφάλεια μέχρι την περιβαλλοντική προστασία.
Η Ρωσία διαθέτει 41 παγοθραυστικά, εκ των οποίων τα περισσότερα είναι πυρηνοκίνητα ενώ οι ΗΠΑ μόλις τρία.
Η ανάγκη των ΗΠΑ για τεχνογνωσία στην Αρκτική τις οδηγεί σε προτάσεις συνεργασίας, ακόμη και σε επίπεδο απόκτησης ρωσικής τεχνολογίας για ναυσιπλοΐα σε πάγους.
Η προοπτική συνεργασίας για κοινά ενεργειακά έργα, π.χ. στην Αλάσκα ή τον Βερίγγειο Πορθμό, είναι πλέον στο τραπέζι.
Η Αρκτική θερμαίνεται τέσσερις φορές ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Παρά τις πολιτικές εντάσεις, η κλιματική συνεργασία είναι κρίσιμη και αμοιβαία επωφελής.
Οι Ρώσοι επιστήμονες έχουν δεκαετίες εμπειρίας στη μελέτη της αποσάθρωσης του παγωμένου υπεδάφους (permafrost), η οποία επηρεάζει άμεσα τις υποδομές και τις οικονομικές δραστηριότητες στην περιοχή.
Μια επανεκκίνηση της επιστημονικής συνεργασίας θα μπορούσε να λειτουργήσει ως βάση για ευρύτερη αποκλιμάκωση.
Η Αρκτική είναι η νέα ζώνη γεωστρατηγικού ανταγωνισμού
Ωστόσο, η αύξηση στρατιωτικών δραστηριοτήτων στην Αρκτική, η συμμετοχή της Κίνας και η στρατιωτικοποίηση της περιοχής από Νατοϊκές δυνάμεις, δημιουργούν ένα νέο πεδίο έντασης και πιθανού ανταγωνισμού εξοπλισμών.
Με την λήξη της συμφωνίας New START το 2026 να πλησιάζει, και τη συγκέντρωση ρωσικών πυρηνικών όπλων στον Αρκτικό Βορρά, οι ισορροπίες είναι εύθραυστες.
Η ανάγκη για μία νέα στρατηγική αρχιτεκτονική ασφαλείας στην Αρκτική είναι πιο επιτακτική από ποτέ.
Μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, όπως επανέναρξη του Arctic Coast Guard Forum και διαλόγου μεταξύ στρατιωτικών αξιωματούχων, θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αποτροπή ατυχημάτων και κλιμάκωσης.
Η νέα παγκόσμια σκακιέρα έχει στηθεί
Ο κόσμος κινείται από ένα μοντέλο κανόνων και θεσμών, σε ένα σύστημα ευέλικτης ισχύος και στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ των ισχυρών.
Η Ουκρανία αποτελεί το πεδίο σύγκρουσης αρχών• η Αρκτική, το πεδίο ενδεχόμενης σύγκλισης συμφερόντων.
Το ζητούμενο δεν είναι πλέον η προσκόλληση σε αρχές, αλλά η ικανότητα προσαρμογής σε μια νέα τάξη, όπου οι κανόνες δεν είναι παγκόσμιοι αλλά επαναδιατυπώνονται από τους νικητές και τις συγκυρίες.
Το δίλημμα για τη Δύση δεν είναι απλώς αν θα υποστηρίξει την Ουκρανία, αλλά αν θα αντέξει έναν κόσμο όπου οι εξαιρέσεις επιβάλλουν τους νέους κανόνες.
Και το ερώτημα για τη Ρωσία είναι αν μπορεί να κεφαλαιοποιήσει αυτές τις εξαιρέσεις χωρίς να απομονωθεί.
Εν τω μεταξύ, η Αρκτική αναδεικνύεται ως ο πιο παγωμένος —αλλά ίσως και ο πιο θερμός— τόπος διαμόρφωσης της νέας παγκόσμιας ισορροπίας
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών