Η πρώτη μάχη του Ψυχρού Πολέμου έγινε από σφάλμα
Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι σχέσεις ανάμεσα στην ΕΣΣΔ και τους πρώην συμμάχους της επιδεινώνονταν ραγδαία.
Ο Stalin εγκαθιστούσε σοσιαλιστικά καθεστώτα στην Ανατολική Ευρώπη, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους επιχειρούσαν να «περιορίσουν» την Κόκκινη Απειλή.
Όλα κλιμακώθηκαν στις 25 Ιουνίου 1950, όταν τα βορειοκορεατικά στρατεύματα, με την υποστήριξη της Μόσχας και του Πεκίνου, εισέβαλαν στον Νότο.
Οι αμερικανικές δυνάμεις αντέδρασαν αμέσως στο όνομα του ΟΗΕ. Μέχρι το φθινόπωρο, είχαν απωθήσει τους Βορειοκορεάτες σχεδόν ως τα κινεζικά σύνορα.
Την ίδια στιγμή, στην Ουάσιγκτον επικρατούσε πανικός.
Η Σοβιετική Ένωση είχε αποκτήσει πυρηνικά το 1949, η Κίνα είχε πέσει στους κομμουνιστές και τώρα ένας ακόμη πόλεμος απειλούσε να μετατραπεί σε παγκόσμια σύρραξη.
Οργισμένοι ουρανοί
Οι επαφές Σοβιετικών και Αμερικανών «στο πεδίο» ήταν τεταμένες. Λίγους μήνες πριν από την Κορέα, τον Απρίλιο του 1950, σοβιετικό μαχητικό κατέρριψε αμερικανικό αεροσκάφος πάνω από τη Βαλτική. Και τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, ένα σοβιετικό αναγνωριστικό καταρρίφθηκε από αμερικανικά μαχητικά κοντά στο Νταλιάν της Κίνας.
Όμως, τίποτα δεν συγκρίνεται με ό,τι συνέβη στις 8 Οκτωβρίου 1950.
«Στάθηκαν στη σειρά και πυροβολήθηκαν»: Η επιδρομή στη Σούχαγια Ρέτσκα
Δύο αμερικανικά Lockheed F-80C Shooting Star πέρασαν τα σύνορα και επιτέθηκαν σε σοβιετική αεροπορική βάση κοντά στο χωριό Sukhaya Rechka, περίπου 150 χιλιόμετρα από το Βλαδιβοστόκ.
Το αεροδρόμιο φιλοξενούσε την 1η Μοίρα του 821ου Συντάγματος Μαχητικών Αεροσκαφών.
Οι περισσότεροι πιλότοι ξεκουράζονταν, καθώς ασκήσεις είχαν προγραμματιστεί για την επόμενη ημέρα.
Στις 4:17 το απόγευμα, δύο αεροσκάφη χαμηλού ύψους εμφανίστηκαν από την κατεύθυνση του Βλαδιβοστόκ.
Μέσα σε δευτερόλεπτα, άνοιξαν πυρ εναντίον των σταθμευμένων σοβιετικών αεροσκαφών — Bell P-63 Kingcobra, αμερικανικής κατασκευής, που είχαν παραδοθεί στην ΕΣΣΔ μέσω του Lend-Lease.
Η ειρωνεία: αμερικανικά μαχητικά κατέστρεψαν αμερικανικά αεροπλάνα, σε σοβιετική υπηρεσία
Έξι αεροσκάφη υπέστησαν ζημιές, ένα κάηκε ολοσχερώς. Αν και δεν υπήρξαν επιβεβαιωμένα θύματα, η επίθεση προκάλεσε σοκ.
«Ήταν απίστευτο. Σαν να είχαν παραταχθεί τα αεροπλάνα για εκτέλεση», θυμόταν ο μηχανικός Λεονίντ Μάνζον.
«Ποιος φταίει;»: Η σοβιετική έρευνα και οι ευθύνες
Η Μόσχα αντιμετώπισε το περιστατικό με σοβαρότητα. Η στρατιωτική εισαγγελία ερεύνησε αν υπήρξε αμέλεια ή δειλία από το σοβιετικό προσωπικό. Τελικά, καταδικάστηκε μόνο ο αρχηγός του επιτελείου, επειδή δεν ειδοποίησε έγκαιρα την αεράμυνα.
Ο πιλότος-άσσος Βλαντιμίρ Ζαμπέλιν αργότερα δήλωσε ότι πάνω από 20 αεροσκάφη είχαν υποστεί ζημιές — σχεδόν τα μισά του συντάγματος. Κατά τη γνώμη του, δεν επρόκειτο για «ατύχημα», αλλά για προμελετημένη πρόκληση.
Χαμένοι στα σύννεφα»: Η αμερικανική εκδοχή
Οι δύο Αμερικανοί πιλότοι, Alton Quonbeck και Allen Diefendorf, υποστήριξαν ότι παραστράτησαν λόγω σφάλματος πλοήγησης.
Μπερδεύτηκαν, είπαν, και θεώρησαν τη βάση σοβιετικών αεροσκαφών ως βορειοκορεατική.
Την επόμενη μέρα, ο Αντρέι Γκρομίκο παρέδωσε οργισμένη διαμαρτυρία στον Αμερικανό πρέσβη. Ο Χάρι Τρούμαν αναγνώρισε την ευθύνη των ΗΠΑ και πρότεινε αποζημίωση — την οποία η Μόσχα απέρριψε. Ο διοικητής της αμερικανικής μονάδας αποτάχθηκε.
Το 1990, ο Quonbeck έγραψε στη Washington Post:
«Μέσα από τα σύννεφα είδαμε ένα αεροδρόμιο γεμάτο αεροπλάνα με κόκκινα αστέρια. Μπήκαμε, ρίξαμε μερικές ριπές. Για τους Ρώσους, ήταν σαν ένα μικρό Περλ Χάρμπορ.»
«Μια σπίθα πριν από τη θύελλα»
Η υπόθεση έληξε «τυπικά», αλλά το μήνυμα ήταν σαφές: οι ουρανοί της Άπω Ανατολής είχαν γίνει επικίνδυνοι.
Μόλις έναν μήνα αργότερα, σοβιετικά μαχητικά μπήκαν στον πόλεμο της Κορέας, πετώντας με βορειοκορεατικά σήματα. Οι αερομαχίες μεταξύ Σοβιετικών και Αμερικανών έγιναν καθημερινές.
Το επεισόδιο στη Σούχαγια Ρέτσκα ξεχάστηκε γρήγορα — αλλά για πολλούς ιστορικούς, ήταν η πρώτη αληθινή ένοπλη σύγκρουση του Ψυχρού Πολέμου.
www.bankingnews.gr
Ο Stalin εγκαθιστούσε σοσιαλιστικά καθεστώτα στην Ανατολική Ευρώπη, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους επιχειρούσαν να «περιορίσουν» την Κόκκινη Απειλή.
Όλα κλιμακώθηκαν στις 25 Ιουνίου 1950, όταν τα βορειοκορεατικά στρατεύματα, με την υποστήριξη της Μόσχας και του Πεκίνου, εισέβαλαν στον Νότο.
Οι αμερικανικές δυνάμεις αντέδρασαν αμέσως στο όνομα του ΟΗΕ. Μέχρι το φθινόπωρο, είχαν απωθήσει τους Βορειοκορεάτες σχεδόν ως τα κινεζικά σύνορα.
Την ίδια στιγμή, στην Ουάσιγκτον επικρατούσε πανικός.
Η Σοβιετική Ένωση είχε αποκτήσει πυρηνικά το 1949, η Κίνα είχε πέσει στους κομμουνιστές και τώρα ένας ακόμη πόλεμος απειλούσε να μετατραπεί σε παγκόσμια σύρραξη.
Οργισμένοι ουρανοί
Οι επαφές Σοβιετικών και Αμερικανών «στο πεδίο» ήταν τεταμένες. Λίγους μήνες πριν από την Κορέα, τον Απρίλιο του 1950, σοβιετικό μαχητικό κατέρριψε αμερικανικό αεροσκάφος πάνω από τη Βαλτική. Και τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, ένα σοβιετικό αναγνωριστικό καταρρίφθηκε από αμερικανικά μαχητικά κοντά στο Νταλιάν της Κίνας.
Όμως, τίποτα δεν συγκρίνεται με ό,τι συνέβη στις 8 Οκτωβρίου 1950.
«Στάθηκαν στη σειρά και πυροβολήθηκαν»: Η επιδρομή στη Σούχαγια Ρέτσκα
Δύο αμερικανικά Lockheed F-80C Shooting Star πέρασαν τα σύνορα και επιτέθηκαν σε σοβιετική αεροπορική βάση κοντά στο χωριό Sukhaya Rechka, περίπου 150 χιλιόμετρα από το Βλαδιβοστόκ.
Το αεροδρόμιο φιλοξενούσε την 1η Μοίρα του 821ου Συντάγματος Μαχητικών Αεροσκαφών.
Οι περισσότεροι πιλότοι ξεκουράζονταν, καθώς ασκήσεις είχαν προγραμματιστεί για την επόμενη ημέρα.
Στις 4:17 το απόγευμα, δύο αεροσκάφη χαμηλού ύψους εμφανίστηκαν από την κατεύθυνση του Βλαδιβοστόκ.
Μέσα σε δευτερόλεπτα, άνοιξαν πυρ εναντίον των σταθμευμένων σοβιετικών αεροσκαφών — Bell P-63 Kingcobra, αμερικανικής κατασκευής, που είχαν παραδοθεί στην ΕΣΣΔ μέσω του Lend-Lease.
Η ειρωνεία: αμερικανικά μαχητικά κατέστρεψαν αμερικανικά αεροπλάνα, σε σοβιετική υπηρεσία
Έξι αεροσκάφη υπέστησαν ζημιές, ένα κάηκε ολοσχερώς. Αν και δεν υπήρξαν επιβεβαιωμένα θύματα, η επίθεση προκάλεσε σοκ.
«Ήταν απίστευτο. Σαν να είχαν παραταχθεί τα αεροπλάνα για εκτέλεση», θυμόταν ο μηχανικός Λεονίντ Μάνζον.
«Ποιος φταίει;»: Η σοβιετική έρευνα και οι ευθύνες
Η Μόσχα αντιμετώπισε το περιστατικό με σοβαρότητα. Η στρατιωτική εισαγγελία ερεύνησε αν υπήρξε αμέλεια ή δειλία από το σοβιετικό προσωπικό. Τελικά, καταδικάστηκε μόνο ο αρχηγός του επιτελείου, επειδή δεν ειδοποίησε έγκαιρα την αεράμυνα.
Ο πιλότος-άσσος Βλαντιμίρ Ζαμπέλιν αργότερα δήλωσε ότι πάνω από 20 αεροσκάφη είχαν υποστεί ζημιές — σχεδόν τα μισά του συντάγματος. Κατά τη γνώμη του, δεν επρόκειτο για «ατύχημα», αλλά για προμελετημένη πρόκληση.
Χαμένοι στα σύννεφα»: Η αμερικανική εκδοχή
Οι δύο Αμερικανοί πιλότοι, Alton Quonbeck και Allen Diefendorf, υποστήριξαν ότι παραστράτησαν λόγω σφάλματος πλοήγησης.
Μπερδεύτηκαν, είπαν, και θεώρησαν τη βάση σοβιετικών αεροσκαφών ως βορειοκορεατική.
Την επόμενη μέρα, ο Αντρέι Γκρομίκο παρέδωσε οργισμένη διαμαρτυρία στον Αμερικανό πρέσβη. Ο Χάρι Τρούμαν αναγνώρισε την ευθύνη των ΗΠΑ και πρότεινε αποζημίωση — την οποία η Μόσχα απέρριψε. Ο διοικητής της αμερικανικής μονάδας αποτάχθηκε.
Το 1990, ο Quonbeck έγραψε στη Washington Post:
«Μέσα από τα σύννεφα είδαμε ένα αεροδρόμιο γεμάτο αεροπλάνα με κόκκινα αστέρια. Μπήκαμε, ρίξαμε μερικές ριπές. Για τους Ρώσους, ήταν σαν ένα μικρό Περλ Χάρμπορ.»
«Μια σπίθα πριν από τη θύελλα»
Η υπόθεση έληξε «τυπικά», αλλά το μήνυμα ήταν σαφές: οι ουρανοί της Άπω Ανατολής είχαν γίνει επικίνδυνοι.
Μόλις έναν μήνα αργότερα, σοβιετικά μαχητικά μπήκαν στον πόλεμο της Κορέας, πετώντας με βορειοκορεατικά σήματα. Οι αερομαχίες μεταξύ Σοβιετικών και Αμερικανών έγιναν καθημερινές.
Το επεισόδιο στη Σούχαγια Ρέτσκα ξεχάστηκε γρήγορα — αλλά για πολλούς ιστορικούς, ήταν η πρώτη αληθινή ένοπλη σύγκρουση του Ψυχρού Πολέμου.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών