Το παλιό σύστημα ασφαλείας, δομημένο πάνω στη λογική της πυρηνικής αποτροπής και της ισορροπίας ισχύος της Ψυχροπολεμικής περιόδου, αποσυντίθεται
Η διεθνής σκηνή βρίσκεται σε ιστορικό σημείο καμπής.
Το παλιό σύστημα ασφαλείας, δομημένο πάνω στη λογική της πυρηνικής αποτροπής και της ισορροπίας ισχύος της Ψυχροπολεμικής περιόδου, αποσυντίθεται.
Σύμφωνα με τον καθηγητή ευρωπαϊκών σπουδών του MGIMO και διευθυντής του Valdai Club, Oleg Barabanov αυτό που αναδύεται δεν είναι απλώς μια νέα γεωπολιτική πραγματικότητα• είναι μια ριζικά διαφορετική παγκόσμια τάξη, στην οποία η Ευρώπη, η Ρωσία, οι ΗΠΑ και ο αναδυόμενος μη δυτικός κόσμος επανατοποθετούνται με βίαιο τρόπο.
Οι θέσεις του Barabanov προσφέρουν ένα σπάνια συμπυκνωμένο αφήγημα για:
• την κατάρρευση της πυρηνικής αποτροπής,
• την πιθανότητα νέων πολέμων στην Ευρώπη,
• τη διττή στρατηγική του Donald Trump
• τη ρωγμή στη συνοχή των BRICS,
• και το νέο δόγμα του πολυπολικού κόσμου που γεννιέται μέσα από σύγκρουση και όχι μέσα από συνεργασία.
Οι αναλύσεις του, επιτρέπουν μια ιδιαίτερη ματιά στον τρόπο με τον οποίο η Μόσχα αντιλαμβάνεται τη διεθνή σκηνή — και αυτό από μόνο του έχει σημασία.
Κατάρρευση της πυρηνικής αποτροπής - Το τέλος του «φόβου»
Η πιο σημαντική θέση του Barabanov είναι ίσως και η πιο ριζοσπαστική:
Η πυρηνική αποτροπή δεν λειτουργεί πλέον.
Ο πυρήνας της σκέψης του είναι ο εξής: Η Δύση πέρασε όλες τις «κόκκινες γραμμές» που η Ρωσία διακήρυσσε, η στρατιωτική εμπλοκή της Ευρώπης και των ΗΠΑ στην Ουκρανία κλιμακώθηκε από εξοπλιστικές αποστολές σε εκπαίδευση προσωπικού και εμπλοκή εθελοντών.
Κανένα από αυτά δεν απέτρεψε η ύπαρξη ρωσικών πυρηνικών.
Αυτό, κατά τον Barabanov έχει δύο συνέπειες:
1. Η Ευρώπη έχει πάψει να φοβάται τον πυρηνικό κίνδυνο.
2. Ο πόλεμος στην Ευρώπη παύει να θεωρείται αδιανόητος.
Σύμφωνα με την ανάλυσή του, στο πλαίσιο αυτό γεννιέται η πιο επικίνδυνη ιδέα της εποχής: Ένας μελλοντικός ρωσο-ευρωπαϊκός πόλεμος δεν θα εξελιχθεί σε πυρηνική σύγκρουση, αλλά θα μοιάζει με την Ουκρανία: drones, μικρές ομάδες, χαμηλής έντασης επιχειρήσεις.
Αν και αυτή η άποψη είναι βαρύτατα αμφισβητήσιμη από τη δυτική στρατηγική θεωρία, έχει σημασία γιατί αποτυπώνει την αντίληψη της Μόσχας για το πώς ο κόσμος ερμηνεύει την αποτροπή.
Oleg Barabanov
Το δόγμα Trump για τον «Κόσμο των 6 Ισχυρών» περιθωριοποιεί την Ευρώπη
Για τον Ρώσο αναλυτή, ο μόνος δυτικός ηγέτης που αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο της διάλυσης της πυρηνικής αποτροπής είναι ο Trump.
Όπως υποστηρίζει ο Barabanov, o Trump δεν πιστεύει στις «αιώνιες συμμαχίες», θωρεί ότι οι ΗΠΑ ξοδεύουν υπερβολικά σε ξένους πολέμους χωρίς οικονομικό όφελος ενώ προωθεί έναν κόσμο όπου οι σχέσεις είναι εμπορικές, όχι ιδεολογικές.
Ο Barabanov αποκαλεί αυτό το μοντέλο: «Alaska World Order», δηλαδή ένας κόσμος όπου μόνο 5–6 χώρες έχουν ειδική σχέση με τις ΗΠΑ, η Ρωσία, το Ισραήλ, η Ουγγαρία, η Λευκορωσία και το Πακιστάν.
Αποκλείονται Ευρώπη, Καναδάς και το ΝΑΤΟ ως σύνολο.
Η ουσία κατά τον Barabanov:
• Ο Trump πιέζει τους Ευρωπαίους για 2% – 5% αμυντικές δαπάνες.
• Αποδυναμώνει τη συνοχή του ΝΑΤΟ.
• Προτείνει στην Ουκρανία «ειρήνη ή εξοπλισμούς με το αζημίωτο».
Ο Trump, λέει ο Barabanov, είναι «έμπορος, όχι πολεμιστής».
Προσφέρει ειρήνη. Αν δεν γίνει δεκτή, πουλάει όπλα.
Πολυπολικός κόσμος και αποτυχία συνοχής των BRICS
Το πιο ενδιαφέρον σημείο της συνέντευξης στην Pravda αφορά την αποτυχία των BRICS να λειτουργήσουν ως ενιαίο πολιτικό μπλοκ απέναντι στις ΗΠΑ.
Ο Barabanov δίνει πολλά συγκεκριμένα παραδείγματα.
Η πίεση του Trump σε Ινδία, Βραζιλία, Κίνα
Αντί να ενώσει τα μέλη των BRICS:
• η Ινδία υπέκυψε άμεσα στην πίεση,
• η Βραζιλία κράτησε αποστάσεις,
• η Κίνα διαπραγματεύθηκε διμερώς,
• η Ρωσία δεν διαμαρτυρήθηκε λόγω ανάγκης σχέσεων με τον Trump,
• η Νότια Αφρική βρέθηκε εντελώς εκτεθειμένη.
Η απόφαση της κυβέρνησης Trump να αποκλείσει τη Νότια Αφρική και να προσκαλέσει την Πολωνία λειτουργεί σαν δοκιμασία συνοχής.
Ο Barabanov θέτει το κρίσιμο ερώτημα: Θα μπορέσουν οι μη δυτικές χώρες να δείξουν αλληλεγγύη όταν ένα μέλος τους εξωθείται εκτός;
Κατά την άποψή του:
• Η απάντηση είναι «όχι».
• Ο μη δυτικός κόσμος δεν έχει πολιτική συνοχή.
• O πολυπολικός κόσμος παραμένει σε ρητορικό επίπεδο χωρίς συλλογική δράση.
Η Ευρώπη: Από τον φόβο στον υπέρμετρο κίνδυνο
Η ανάλυση του Barabanov περιγράφει μια Ευρώπη που αισθάνεται λιγότερο τρωτή, έχει πειστεί ότι η Ρωσία δεν μπορεί να πετύχει στρατηγική νίκη και προετοιμάζεται – τουλάχιστον πολιτικά – για το ενδεχόμενο άμεσης σύγκρουσης.
Το επιχείρημά του για την «απώλεια φόβου»:
1. Η Ευρώπη λειτουργεί με βάση αξίες – όπως η αντίληψη ότι η Ρωσία είναι «αντιδημοκρατική απειλή».
2. Αδιαφορεί για ρωσικά υπερόπλα – θεωρώντας ότι η Ρωσία δεν θα τα χρησιμοποιήσει.
3. Διαστρεβλωμένη ιστορική μνήμη – με νεότερες γενιές που, κατά τη ρωσική οπτική, αγνοούν την ιστορική φρίκη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Από ρωσική σκοπιά, αυτό δημιουργεί ένα επικίνδυνο υπόστρωμα υπεραπλουστευμένης αποφασιστικότητας.
Η υπέρβαση του πολέμου στην Ουκρανία - Από τη χερσόνησο στα σύνορα Ρωσίας - ΕΕ
Στο πιο ανησυχητικό σημείο της συνέντευξης, ο Barabanov υποστηρίζει ότι η σύγκρουση στην Ουκρανία έχει φτάσει στα όριά της, καμία πλευρά δεν μπορεί να πετύχει τους αρχικούς στόχους της, και χωρίς εξωτερική μεσολάβηση θα γίνει «ατελείωτη».
Ο ίδιος υποστηρίζει ότι ο Trump προσφέρει στη Ρωσία μια «έξοδο με διατήρηση του κύρους της».
Αν όμως δεν υπάρξει πολιτική λύση, τότε: Η σύγκρουση ίσως μεταφερθεί εκτός Ουκρανίας, προς τα σύνορα Ρωσίας – ΕΕ.
Πρόκειται για εκτίμηση, όχι για γεγονός.
Αλλά αντικατοπτρίζει ένα υπαρκτό φόβο εντός μερίδας της ρωσικής στρατηγικής κοινότητας.
Κόσμος χωρίς φόβους και χωρίς κανόνες
Από την πολυσχιδή αφήγηση του Barabanov προκύπτει ένα βασικό συμπέρασμα:
Ο κόσμος έχει περάσει σε μετα-αποτρεπτικό στάδιο.
Κανένας κανόνας δεν θεωρείται δεδομένος.
Καμία συμμαχία δεν είναι βέβαιο ότι θα λειτουργήσει.
Καμία χώρα δεν έχει πλέον την ισχύ να επιβάλει πλήρως τη θέλησή της.
Η Ευρώπη νιώθει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.
Η Ρωσία βλέπει τους παραδοσιακούς φόβους να διαλύονται.
Οι ΗΠΑ αναζητούν ένα νέο μοντέλο ηγεμονίας, ίσως πιο εμπορικό παρά στρατηγικό.
Οι BRICS δεν καταφέρνουν να συγκροτήσουν έναν ενιαίο αντίπαλο πόλο.
Και η πυρηνική αποτροπή, η βάση της παγκόσμιας σταθερότητας επί 70 χρόνια, έχει μπει σε επικίνδυνη αμφισβήτηση.
Το μέλλον, με τα λόγια του Barabanov είναι μια εποχή:
• όπου οι πόλεμοι μπορεί να θεωρούνται «διαχειρίσιμοι»,
• όπου οι συμμαχίες είναι ρευστές,
• όπου οι μεγάλες δυνάμεις δρουν περισσότερο ως επιχειρήσεις παρά ως κράτη,
• και όπου η παγκόσμια τάξη δεν έχει πια σταθερό πυρήνα.
Αυτό το νέο διεθνές περιβάλλον παραμένει απρόβλεπτο, ευμετάβλητο και επικίνδυνο.
Και ίσως βρίσκεται πιο κοντά από όσο πιστεύουμε.
www.bankingnews.gr
Το παλιό σύστημα ασφαλείας, δομημένο πάνω στη λογική της πυρηνικής αποτροπής και της ισορροπίας ισχύος της Ψυχροπολεμικής περιόδου, αποσυντίθεται.
Σύμφωνα με τον καθηγητή ευρωπαϊκών σπουδών του MGIMO και διευθυντής του Valdai Club, Oleg Barabanov αυτό που αναδύεται δεν είναι απλώς μια νέα γεωπολιτική πραγματικότητα• είναι μια ριζικά διαφορετική παγκόσμια τάξη, στην οποία η Ευρώπη, η Ρωσία, οι ΗΠΑ και ο αναδυόμενος μη δυτικός κόσμος επανατοποθετούνται με βίαιο τρόπο.
Οι θέσεις του Barabanov προσφέρουν ένα σπάνια συμπυκνωμένο αφήγημα για:
• την κατάρρευση της πυρηνικής αποτροπής,
• την πιθανότητα νέων πολέμων στην Ευρώπη,
• τη διττή στρατηγική του Donald Trump
• τη ρωγμή στη συνοχή των BRICS,
• και το νέο δόγμα του πολυπολικού κόσμου που γεννιέται μέσα από σύγκρουση και όχι μέσα από συνεργασία.
Οι αναλύσεις του, επιτρέπουν μια ιδιαίτερη ματιά στον τρόπο με τον οποίο η Μόσχα αντιλαμβάνεται τη διεθνή σκηνή — και αυτό από μόνο του έχει σημασία.
Κατάρρευση της πυρηνικής αποτροπής - Το τέλος του «φόβου»
Η πιο σημαντική θέση του Barabanov είναι ίσως και η πιο ριζοσπαστική:
Η πυρηνική αποτροπή δεν λειτουργεί πλέον.
Ο πυρήνας της σκέψης του είναι ο εξής: Η Δύση πέρασε όλες τις «κόκκινες γραμμές» που η Ρωσία διακήρυσσε, η στρατιωτική εμπλοκή της Ευρώπης και των ΗΠΑ στην Ουκρανία κλιμακώθηκε από εξοπλιστικές αποστολές σε εκπαίδευση προσωπικού και εμπλοκή εθελοντών.
Κανένα από αυτά δεν απέτρεψε η ύπαρξη ρωσικών πυρηνικών.
Αυτό, κατά τον Barabanov έχει δύο συνέπειες:
1. Η Ευρώπη έχει πάψει να φοβάται τον πυρηνικό κίνδυνο.
2. Ο πόλεμος στην Ευρώπη παύει να θεωρείται αδιανόητος.
Σύμφωνα με την ανάλυσή του, στο πλαίσιο αυτό γεννιέται η πιο επικίνδυνη ιδέα της εποχής: Ένας μελλοντικός ρωσο-ευρωπαϊκός πόλεμος δεν θα εξελιχθεί σε πυρηνική σύγκρουση, αλλά θα μοιάζει με την Ουκρανία: drones, μικρές ομάδες, χαμηλής έντασης επιχειρήσεις.
Αν και αυτή η άποψη είναι βαρύτατα αμφισβητήσιμη από τη δυτική στρατηγική θεωρία, έχει σημασία γιατί αποτυπώνει την αντίληψη της Μόσχας για το πώς ο κόσμος ερμηνεύει την αποτροπή.
Oleg Barabanov
Το δόγμα Trump για τον «Κόσμο των 6 Ισχυρών» περιθωριοποιεί την Ευρώπη
Για τον Ρώσο αναλυτή, ο μόνος δυτικός ηγέτης που αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο της διάλυσης της πυρηνικής αποτροπής είναι ο Trump.
Όπως υποστηρίζει ο Barabanov, o Trump δεν πιστεύει στις «αιώνιες συμμαχίες», θωρεί ότι οι ΗΠΑ ξοδεύουν υπερβολικά σε ξένους πολέμους χωρίς οικονομικό όφελος ενώ προωθεί έναν κόσμο όπου οι σχέσεις είναι εμπορικές, όχι ιδεολογικές.
Ο Barabanov αποκαλεί αυτό το μοντέλο: «Alaska World Order», δηλαδή ένας κόσμος όπου μόνο 5–6 χώρες έχουν ειδική σχέση με τις ΗΠΑ, η Ρωσία, το Ισραήλ, η Ουγγαρία, η Λευκορωσία και το Πακιστάν.
Αποκλείονται Ευρώπη, Καναδάς και το ΝΑΤΟ ως σύνολο.
Η ουσία κατά τον Barabanov:
• Ο Trump πιέζει τους Ευρωπαίους για 2% – 5% αμυντικές δαπάνες.
• Αποδυναμώνει τη συνοχή του ΝΑΤΟ.
• Προτείνει στην Ουκρανία «ειρήνη ή εξοπλισμούς με το αζημίωτο».
Ο Trump, λέει ο Barabanov, είναι «έμπορος, όχι πολεμιστής».
Προσφέρει ειρήνη. Αν δεν γίνει δεκτή, πουλάει όπλα.
Πολυπολικός κόσμος και αποτυχία συνοχής των BRICS
Το πιο ενδιαφέρον σημείο της συνέντευξης στην Pravda αφορά την αποτυχία των BRICS να λειτουργήσουν ως ενιαίο πολιτικό μπλοκ απέναντι στις ΗΠΑ.
Ο Barabanov δίνει πολλά συγκεκριμένα παραδείγματα.
Η πίεση του Trump σε Ινδία, Βραζιλία, Κίνα
Αντί να ενώσει τα μέλη των BRICS:
• η Ινδία υπέκυψε άμεσα στην πίεση,
• η Βραζιλία κράτησε αποστάσεις,
• η Κίνα διαπραγματεύθηκε διμερώς,
• η Ρωσία δεν διαμαρτυρήθηκε λόγω ανάγκης σχέσεων με τον Trump,
• η Νότια Αφρική βρέθηκε εντελώς εκτεθειμένη.
Η απόφαση της κυβέρνησης Trump να αποκλείσει τη Νότια Αφρική και να προσκαλέσει την Πολωνία λειτουργεί σαν δοκιμασία συνοχής.
Ο Barabanov θέτει το κρίσιμο ερώτημα: Θα μπορέσουν οι μη δυτικές χώρες να δείξουν αλληλεγγύη όταν ένα μέλος τους εξωθείται εκτός;
Κατά την άποψή του:
• Η απάντηση είναι «όχι».
• Ο μη δυτικός κόσμος δεν έχει πολιτική συνοχή.
• O πολυπολικός κόσμος παραμένει σε ρητορικό επίπεδο χωρίς συλλογική δράση.
Η Ευρώπη: Από τον φόβο στον υπέρμετρο κίνδυνο
Η ανάλυση του Barabanov περιγράφει μια Ευρώπη που αισθάνεται λιγότερο τρωτή, έχει πειστεί ότι η Ρωσία δεν μπορεί να πετύχει στρατηγική νίκη και προετοιμάζεται – τουλάχιστον πολιτικά – για το ενδεχόμενο άμεσης σύγκρουσης.
Το επιχείρημά του για την «απώλεια φόβου»:
1. Η Ευρώπη λειτουργεί με βάση αξίες – όπως η αντίληψη ότι η Ρωσία είναι «αντιδημοκρατική απειλή».
2. Αδιαφορεί για ρωσικά υπερόπλα – θεωρώντας ότι η Ρωσία δεν θα τα χρησιμοποιήσει.
3. Διαστρεβλωμένη ιστορική μνήμη – με νεότερες γενιές που, κατά τη ρωσική οπτική, αγνοούν την ιστορική φρίκη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Από ρωσική σκοπιά, αυτό δημιουργεί ένα επικίνδυνο υπόστρωμα υπεραπλουστευμένης αποφασιστικότητας.
Η υπέρβαση του πολέμου στην Ουκρανία - Από τη χερσόνησο στα σύνορα Ρωσίας - ΕΕ
Στο πιο ανησυχητικό σημείο της συνέντευξης, ο Barabanov υποστηρίζει ότι η σύγκρουση στην Ουκρανία έχει φτάσει στα όριά της, καμία πλευρά δεν μπορεί να πετύχει τους αρχικούς στόχους της, και χωρίς εξωτερική μεσολάβηση θα γίνει «ατελείωτη».
Ο ίδιος υποστηρίζει ότι ο Trump προσφέρει στη Ρωσία μια «έξοδο με διατήρηση του κύρους της».
Αν όμως δεν υπάρξει πολιτική λύση, τότε: Η σύγκρουση ίσως μεταφερθεί εκτός Ουκρανίας, προς τα σύνορα Ρωσίας – ΕΕ.
Πρόκειται για εκτίμηση, όχι για γεγονός.
Αλλά αντικατοπτρίζει ένα υπαρκτό φόβο εντός μερίδας της ρωσικής στρατηγικής κοινότητας.
Κόσμος χωρίς φόβους και χωρίς κανόνες
Από την πολυσχιδή αφήγηση του Barabanov προκύπτει ένα βασικό συμπέρασμα:
Ο κόσμος έχει περάσει σε μετα-αποτρεπτικό στάδιο.
Κανένας κανόνας δεν θεωρείται δεδομένος.
Καμία συμμαχία δεν είναι βέβαιο ότι θα λειτουργήσει.
Καμία χώρα δεν έχει πλέον την ισχύ να επιβάλει πλήρως τη θέλησή της.
Η Ευρώπη νιώθει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.
Η Ρωσία βλέπει τους παραδοσιακούς φόβους να διαλύονται.
Οι ΗΠΑ αναζητούν ένα νέο μοντέλο ηγεμονίας, ίσως πιο εμπορικό παρά στρατηγικό.
Οι BRICS δεν καταφέρνουν να συγκροτήσουν έναν ενιαίο αντίπαλο πόλο.
Και η πυρηνική αποτροπή, η βάση της παγκόσμιας σταθερότητας επί 70 χρόνια, έχει μπει σε επικίνδυνη αμφισβήτηση.
Το μέλλον, με τα λόγια του Barabanov είναι μια εποχή:
• όπου οι πόλεμοι μπορεί να θεωρούνται «διαχειρίσιμοι»,
• όπου οι συμμαχίες είναι ρευστές,
• όπου οι μεγάλες δυνάμεις δρουν περισσότερο ως επιχειρήσεις παρά ως κράτη,
• και όπου η παγκόσμια τάξη δεν έχει πια σταθερό πυρήνα.
Αυτό το νέο διεθνές περιβάλλον παραμένει απρόβλεπτο, ευμετάβλητο και επικίνδυνο.
Και ίσως βρίσκεται πιο κοντά από όσο πιστεύουμε.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών