Πιθανότητα πάνω από 60% δίνει για να υπάρξει ένα σοκ ύφεσης την επόμενη διετία ο διακεκριμένος οικονομολόγος Nouriel Roubini με άρθρο του στο Project Syndicate, υποστηρίζοντας πως αν οι κεντρικές τράπεζες προσπαθήσουν να τιθασεύσουν τον υψηλό πληθωρισμό το πλήγμα για μετοχές και ομόλογο θα είναι τεράστιο.
Πιο συγκεκριμένα, όπως ανέφερε, το 2021, η συζήτηση σχετικά με τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας επικεντρώθηκε στο εάν ο αυξανόμενος πληθωρισμός ήταν παροδικός ή επίμονος.
Οι βασικές κεντρικές τράπεζες και οι περισσότεροι αναλυτές της Wall Street ήταν στο «Team Transitory», δηλαδή ήταν θιασώτες του δόγματος της… παροδικότητας, αποδίδοντας τις ανατιμήσεις στα σημεία συμφόρησης στις αλυσίδες εφοδιασμού και υπονοώντας ότι ο πληθωρισμός θα επανέλθει γρήγορα στο εύρος στόχου 2% των κεντρικών τραπεζών.
Στον αντίποδα, η «Team Persistent» –με επικεφαλής τον Lawrence H. Summers του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, τον Mohamed A. El-Erian του Queens' College στο Πανεπιστήμιο του Cambridge και άλλους οικονομολόγους– υποστήριζε ότι ο πληθωρισμός θα παρέμενε επίμονα υψηλός, επειδή η οικονομία είχε υπερθερμανθεί λόγω της υπερβολικής ζήτησης.
Αυτή η ζήτηση οδηγήθηκε από τρεις δυνάμεις: τις χαλαρές νομισματικές πολιτικές, τις υπερβολικά επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές και την ταχεία συσσώρευση αποταμιεύσεων εκ μέρους των νοικοκυριών κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η οποία οδήγησε σε περιορισμένη ζήτηση μόλις άνοιξαν ξανά οι οικονομίες.
Ό ίδιος ο Roubini αναφέρει πως ανήκε και αυτός στο Team Persistent, υποστηρίζοντας όμως πως, πέρα από την υπερβολική ζήτηση, και οι διαταραχές σε ό,τι αφορά την προσφορά συνέβαλαν στην αύξηση των πληθωριστικών πιέσεων.
Με άλλα λόγια, ήταν ένας από τους πρώτους ο οποίος έκανε λόγο για στασιμοπληθωρισμό… (μείωση της ανάπτυξης παράλληλα με υψηλό πληθωρισμό).
Προηγουμένως, η απάντηση στην COVID-19 είχε οδηγήσει σε lockdowns, τα οποία προκάλεσαν μεγάλες διαταραχές στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και μείωσαν την προσφορά εργατικών χεριών (διαμορφώνοντας μια πολύ σφιχτή αγορά εργασίας στις ΗΠΑ).
Στη συνέχεια προέκυψαν δύο πρόσθετα σοκ εφοδιασμού φέτος: η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία ανέβασε τις τιμές των εμπορευμάτων (ενέργεια, βιομηχανικά μέταλλα, τρόφιμα, λιπάσματα), και η πολιτική «μηδενικού COVID-19» της Κίνας ως απάντηση στην παραλλαγή Omicron.
«Εκ των υστέρων η Team Persistent φαίνεται να κερδίζει σε εντυπώσεις και ουσία για τον πληθωρισμό, αφού τόσο στις ΗΠΑ όσο και αλλού έχει εκτοξευθεί σε διψήφια επίπεδα, με τις κεντρικές τράπεζες να παραδέχονται το πρόβλημα και να ακολουθούν αυστηρότερα… μονοπάτια νομισματικής πολιτικής» αναφέρει ο διακεκριμένος οικονομολόγος.
Ύφεση και ανεργία
Τώρα, όμως, έχει ανάψει μια άλλη μεγάλη συζήτηση: εάν οι υπεύθυνοι χάραξης οικονομικής πολιτικής μπορούν να σχεδιάσουν μια «ήπια προσγείωση» για την παγκόσμια οικονομία.
Η Fed και άλλες κεντρικές τράπεζες υποστηρίζουν ότι είναι σε θέση να αυξήσουν τα επιτόκια πολιτικής τους τόσο όσο για να μειώσουν τον πληθωρισμό στον στόχο του 2%, χωρίς να προκαλέσουν ύφεση.
Ωστόσο, τόσο o Roubini όσο και άλλοι δεν μπορούν να πιστέψουν ότι είναι δυνατό ένα τέτοιο σενάριο – ίσως σε μια οικονομία που δεν είναι ούτε πολύ ζεστή ούτε πολύ κρύα αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί, όχι όμως τώρα.
Ο βαθμός σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής που απαιτείται θα προκαλέσει αναπόφευκτα μια σκληρή προσγείωση, με ύφεση και υψηλή ανεργία.
Επειδή λοιπόν οι στασιμοπληθωριστικοί κραδασμοί επιβραδύνουν την ανάπτυξη και αυξάνουν τον πληθωρισμό, φέρνουν τις κεντρικές τράπεζες ενώπιον ενός σκληρού διλήμματος.
Εάν η προτεραιότητά τους είναι να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό και να αποτρέψουν μια επικίνδυνη αποδέσμευση των προσδοκιών για τον πληθωρισμό (μια σπείρα μισθών-τιμών), πρέπει να καταργήσουν σταδιακά τις αντισυμβατικές επεκτατικές πολιτικές τους και να αυξήσουν τα επιτόκια πολιτικής με ρυθμό που πιθανότατα θα προκαλέσει σκληρή προσγείωση, λέει ο Roubini και προσθέτει:
«Ωστόσο, εάν η προτεραιότητά τους είναι η διατήρηση της ανάπτυξης και της απασχόλησης, θα πρέπει να εξομαλύνουν την πολιτική πιο αργά και να διακινδυνεύσουν τη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος επίμονα υψηλού πληθωρισμού».
Ως εκ τούτου, το σενάριο της ήπιας προσγείωσης μοιάζει με ευσεβή πόθο.
Μέχρι τώρα, η αύξηση του πληθωρισμού είναι αρκετά επίμονη και μόνο μια σοβαρή αυστηροποίηση της πολιτικής θα μπορούσε να τον επαναφέρει εντός του εύρους στόχου.
Έτσι, λαμβάνοντας ως βάση τα προηγούμενα επεισόδια υψηλού πληθωρισμού, o Roubini δίνει πάνω από 60% πιθανότητα για μια σκληρή προσγείωση εντός δύο ετών.
Υπάρχει όμως και ένα άλλο πιθανό σενάριο: Οι υπεύθυνοι χάραξης νομισματικής πολιτικής να σκληρύνουν τη στάση τους απέναντι στον πληθωρισμό, υπό τον φόβο ότι μπορεί να ξεφύγει πέρα από κάθε έλεγχο.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι πιέσεις θα εξαφανιστούν τελικά…
Δεδομένου ότι ο στόχος πιθανότατα απαιτεί μια σκληρή προσγείωση, θα μπορούσαν να καταλήξουν να αυξήσουν τα επιτόκια σε υψηλά επίπεδα…
Από την άλλη, επειδή έχει σωρευτεί τόσο μεγάλο ιδιωτικό και δημόσιο χρέος (348% του ΑΕΠ παγκοσμίως), οι αυξήσεις των επιτοκίων θα προκαλέσουν απότομη ύφεση και κατάρρευση στις αγορές ομολόγων, μετοχών και πιστώσεων, δίνοντας στις κεντρικές τράπεζες έναν ακόμη λόγο να κάνουν πίσω.
Με απλά λόγια, η προσπάθεια καταπολέμησης του πληθωρισμού θα μπορούσε εύκολα να συντρίψει την οικονομία, τις αγορές ή και τα δύο.
Ήδη, το μέτριο ποσοστό σύσφιξης των κεντρικών τραπεζών έχει κλονίσει τις χρηματοπιστωτικές αγορές, με βασικούς δείκτες μετοχών να βρίσκονται κοντά σε έδαφος bear market (μείωση 20% από τις πρόσφατες κορυφές), τις αποδόσεις των ομολόγων να αυξάνονται και τα πιστωτικά περιθώρια να διευρύνονται.
Ωστόσο, εάν οι κεντρικές τράπεζες δεν ενεργήσουν τώρα, το αποτέλεσμα θα μοιάζει με τη δεκαετία του 1970, όταν η ύφεση συνοδεύτηκε από υψηλό πληθωρισμό.
Το πιθανότερο…
Ποιο σενάριο είναι πιο πιθανό; διερωτάται ο Roubini…
Όλα εξαρτώνται από έναν συνδυασμό αβέβαιων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της εμμονής της σπείρας μισθού-τιμής. το επίπεδο στο οποίο πρέπει να ανέβουν τα επιτόκια πολιτικής για να περιοριστεί ο πληθωρισμός (δημιουργώντας χαλάρωση στις αγορές αγαθών και εργασίας) και την προθυμία των κεντρικών τραπεζών να προκαλέσουν πόνο για να πετύχουν τους στόχους τους για τις τιμές.
Επίσης, πρέπει να δούμε ποια τροπή θα πάρει εντέλει ο πόλεμος στην Ουκρανία και τι επιπτώσεις θα έχει στις τιμές των εμπορευμάτων…
Το ίδιο ισχύει, βέβαια, για την πολιτική μηδενικής COVID-19 της Κίνας.
Τα ιστορικά στοιχεία δείχνουν ότι μια ήπια προσγείωση είναι εξαιρετικά απίθανη.
Με άλλα λόγια, «πρέπει να αναμένουμε μια σκληρή προσγείωση και επιστροφή χαμηλότερο πληθωρισμό ή ένα στασιμοπληθωριστικό σενάριο.
Είτε έτσι είτε αλλιώς, μια βαθιά ύφεση τα επόμενα δύο χρόνια είναι πιθανή» καταλήγει ο Roubini.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών