Το ρομπότ Ran, εξερευνώντας απρόσιτες περιοχές κάτω από την παγοκρηπίδα Dotson, κατέγραψε άγνωστες γεωλογικές δομές, αποκαλύπτοντας περίπλοκα κανάλια τήξης και ρωγμές που επηρεάζουν την πρόβλεψη για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας
Ένα μη επανδρωμένο υποβρύχιο που λειτουργούσε κάτω από τον πάγο της Ανταρκτικής μετέδωσε δεδομένα για περίεργες δομές κρυμμένες από τους δορυφόρους πριν ξαφνικά εξαφανιστεί.
Το όχημα εξερευνούσε για εβδομάδες μία από τις πλέον απρόσιτες περιοχές της Δυτικής Ανταρκτικής, βοηθώντας τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα πώς ο ωκεανός διαβρώνει τον πάγο από κάτω.
Η τελευταία του επικοινωνία έγινε δεκάδες χιλιόμετρα κάτω από τη παγοκρηπίδα, αναφέρει το Earth.
Αποστολή κάτω από την παγοκρηπίδα Dotson
Το αυτόνομο υποβρύχιο Ran χρησιμοποιήθηκε για τη χαρτογράφηση της παγοκρηπίδας Dotson στη Δυτική Ανταρκτική. Το έργο συντονίστηκε από την Anna Wolin, καθηγήτρια φυσικής των ωκεανών στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ, η οποία ερευνά πώς τα ρεύματα της θάλασσας διαβρώνουν τις παγοκρηπίδες και επηρεάζουν τη σταθερότητα των παγετώνων και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Το Ran είναι ένα ρομποτικό υποβρύχιο ικανό να πλοηγείται αυτόνομα κάτω από τον πάγο για πολλές ώρες.
Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης του 2022, το όχημα πέρασε 27 ημέρες κάτω από το στρώμα πάγου, διεισδύοντας περίπου 18 χιλιόμετρα σε μία κρυφή κοιλότητα κάτω από την παγοκρηπίδα.
Ο κύριος στόχος της αποστολής ήταν να κατανοηθεί η έντονη αντίθεση μεταξύ του παχύτερου και πιο σταθερού ανατολικού τμήματος της Dotson και του λεπτού, ταχέως λειωμένου δυτικού τμήματος.
Ανωμαλίες κάτω από τον πάγο
Χρησιμοποιώντας σόναρ, το Ran χαρτογράφησε περίπου 140 τετραγωνικά χιλιόμετρα της κάτω επιφάνειας του παγετώνα. Οι εικόνες αποκάλυψαν επίπεδες πλατφόρμες, σκαλοπάτια και επιμήκεις κοιλότητες σε σχήμα σταγόνας, που δημιουργήθηκαν από βασική τήξη — τη διαδικασία διάσπασης του πάγου από κάτω.
Τα κεντρικά και ανατολικά τμήματα κυριαρχούνταν από «παγωμένα σκαλοπάτια» που μοιάζουν με σκάλες, ενώ η δυτική επιφάνεια ήταν πιο ομαλή, με κανάλια και διαβρωμένες κοιλότητες.
Αυτές οι δομές είναι αόρατες από δορυφόρους, επομένως παρέμεναν άγνωστες μέχρι την αποστολή του Ran.
Θερμό νερό και ανομοιόμορφη τήξη
Το Circumpolar Deep Water — ένα ζεστό, αλμυρό ρεύμα από τον Νότιο Ωκεανό — διεισδύει στις παράκτιες ζώνες της Ανταρκτικής, διαβρώνοντας τις παγοκρηπίδες από κάτω. Οι δορυφορικές παρατηρήσεις δείχνουν ότι στα κανάλια τήξης, ο πάγος της Dotson μειώνεται περίπου κατά 12 μέτρα ετησίως.
Η ανάλυση δεδομένων δείχνει ότι μεταξύ 1979 και 2017, η τήξη αυτού του παγετώνα συνέβαλε περίπου 0,5 εκατοστά στην άνοδο της παγκόσμιας στάθμης της θάλασσας.
Οι υποπαγετώδεις χάρτες έδειξαν ότι το θερμό νερό διαβρώνει κυρίως το δυτικό τμήμα της παγοκρηπίδας, ενώ η ανατολική ακτή παραμένει σχετικά προστατευμένη από ψυχρότερα ρεύματα.
Σκαλοπάτια, κοιλότητες και τυρβώδεις ροές
Σε περιοχές αργής ροής, η βάση του πάγου σχηματίζει χαρακτηριστικά εξέχοντα, καθώς τα στρώματα «αποκόπτονται» σταδιακά.
Όπου το νερό κινείται πιο γρήγορα, η επιφάνεια γίνεται λεία και ραβδωτή: η τυρβώδης ροή και τα ρεύματα διάτμησης επιταχύνουν τη μεταφορά θερμότητας και την τήξη.
Ορισμένες κοιλότητες φτάνουν σχεδόν τα 300 μέτρα μήκος και πάνω από 50 μέτρα βάθος. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι πλατφόρμες με σκαλοπάτια αντικατοπτρίζουν πολυετή επεισόδια ελαφρώς θερμότερου νερού, που διαβρώνουν τον πάγο στρώμα-στρώμα.
Διάνοιξη ρωγμών από κάτω
Το Ran κατέγραψε επίσης ρωγμές που διατρέχουν ολόκληρο το πάχος της παγοκρηπίδας. Πολλές έχουν διευρυνθεί και εξομαλυνθεί στη βάση λόγω τήξης.
Τα δορυφορικά δεδομένα δείχνουν ότι ορισμένες από αυτές υπάρχουν από τη δεκαετία του 1990 και φέρουν τα βαθύτερα ίχνη υποπαγετώδους διάβρωσης.
Μέσα σε τέτοιες στενές ρωγμές, η επιταχυνόμενη ροή νερού κατευθύνει επιπλέον θερμότητα στους τοίχους του πάγου, μετατρέποντας τις ρωγμές σε κρυφά κανάλια απώλειας μάζας.
Τα περισσότερα κλιματικά μοντέλα δεν λαμβάνουν υπόψη αυτήν την περίπλοκη γεωμετρία, μειώνοντας την ακρίβεια των προβλέψεών τους.
Συνέπειες για τη μελλοντική άνοδο της στάθμης της θάλασσας
Συνδυασμένα δορυφορικά και κλιματικά δεδομένα δείχνουν ότι η τήξη του πάγου της Ανταρκτικής έχει αυξήσει τη στάθμη της θάλασσας κατά περίπου 1,4 εκατοστά από το 1979.
Σημαντικό μέρος αυτής της ανόδου προέρχεται από τη Δυτική Ανταρκτική, όπου οι παγοκρηπίδες όπως η Dotson επιπλέουν πάνω από βαθιές λεκάνες προσβάσιμες σε θερμά ρεύματα.
Όταν οι παγοκρηπίδες λεπτύνουν ή καταρρέουν, δεν συγκρατούν πλέον τους παγετώνες της ξηράς.
Κατά συνέπεια, η ταχύτητα κίνησης του πάγου προς τον ωκεανό αυξάνεται, επιταχύνοντας την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και ενισχύοντας τις διαδικασίες καταστροφής των παγετώνων.
Γιατί χάθηκε η επαφή με το Ran;
Η λειτουργία κάτω από εκατοντάδες μέτρα πάγου εμπόδισε τη χρήση GPS και ραδιοεπικοινωνιών. Το Ran πλοηγούνταν χρησιμοποιώντας αδρανειακά συστήματα και ακουσικούς αισθητήρες, ελέγχοντας τον πυθμένα και την κάτω επιφάνεια του πάγου.
Οι αποστολές διήρκεσαν από αρκετές ώρες έως μία ημέρα, και τυχόν προβλήματα γίνονταν εμφανή μόνο μετά την εμφάνιση στην επιφάνεια.
Το 2022, η ομάδα ολοκλήρωσε με επιτυχία 14 τέτοιες καταδύσεις. Ωστόσο, κατά την επόμενη αποστολή, το υποβρύχιο δεν κατάφερε να φτάσει στο σημείο ανάδυσης.
«Ήταν δύσκολο να βλέπεις το Ran να εξαφανίζεται στα σκοτεινά και άγνωστα βάθη κάτω από τον πάγο, εκτελώντας εργασίες για πάνω από 24 ώρες χωρίς επικοινωνία», δήλωσε η καθηγήτρια Anna Wolin.
Οι προσπάθειες επανασύνδεσης απέτυχαν, και οι έρευνες δεν αποκάλυψαν ούτε σήματα ούτε συντρίμμια. Οι πιθανές αιτίες κυμαίνονται από τεχνική βλάβη έως σύγκρουση με υποπαγετώδεις ράχες.
www.bankingnews.gr
Το όχημα εξερευνούσε για εβδομάδες μία από τις πλέον απρόσιτες περιοχές της Δυτικής Ανταρκτικής, βοηθώντας τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα πώς ο ωκεανός διαβρώνει τον πάγο από κάτω.
Η τελευταία του επικοινωνία έγινε δεκάδες χιλιόμετρα κάτω από τη παγοκρηπίδα, αναφέρει το Earth.
Αποστολή κάτω από την παγοκρηπίδα Dotson
Το αυτόνομο υποβρύχιο Ran χρησιμοποιήθηκε για τη χαρτογράφηση της παγοκρηπίδας Dotson στη Δυτική Ανταρκτική. Το έργο συντονίστηκε από την Anna Wolin, καθηγήτρια φυσικής των ωκεανών στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ, η οποία ερευνά πώς τα ρεύματα της θάλασσας διαβρώνουν τις παγοκρηπίδες και επηρεάζουν τη σταθερότητα των παγετώνων και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Το Ran είναι ένα ρομποτικό υποβρύχιο ικανό να πλοηγείται αυτόνομα κάτω από τον πάγο για πολλές ώρες.
Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης του 2022, το όχημα πέρασε 27 ημέρες κάτω από το στρώμα πάγου, διεισδύοντας περίπου 18 χιλιόμετρα σε μία κρυφή κοιλότητα κάτω από την παγοκρηπίδα.
Ο κύριος στόχος της αποστολής ήταν να κατανοηθεί η έντονη αντίθεση μεταξύ του παχύτερου και πιο σταθερού ανατολικού τμήματος της Dotson και του λεπτού, ταχέως λειωμένου δυτικού τμήματος.
Ανωμαλίες κάτω από τον πάγο
Χρησιμοποιώντας σόναρ, το Ran χαρτογράφησε περίπου 140 τετραγωνικά χιλιόμετρα της κάτω επιφάνειας του παγετώνα. Οι εικόνες αποκάλυψαν επίπεδες πλατφόρμες, σκαλοπάτια και επιμήκεις κοιλότητες σε σχήμα σταγόνας, που δημιουργήθηκαν από βασική τήξη — τη διαδικασία διάσπασης του πάγου από κάτω.
Τα κεντρικά και ανατολικά τμήματα κυριαρχούνταν από «παγωμένα σκαλοπάτια» που μοιάζουν με σκάλες, ενώ η δυτική επιφάνεια ήταν πιο ομαλή, με κανάλια και διαβρωμένες κοιλότητες.
Αυτές οι δομές είναι αόρατες από δορυφόρους, επομένως παρέμεναν άγνωστες μέχρι την αποστολή του Ran.
Θερμό νερό και ανομοιόμορφη τήξη
Το Circumpolar Deep Water — ένα ζεστό, αλμυρό ρεύμα από τον Νότιο Ωκεανό — διεισδύει στις παράκτιες ζώνες της Ανταρκτικής, διαβρώνοντας τις παγοκρηπίδες από κάτω. Οι δορυφορικές παρατηρήσεις δείχνουν ότι στα κανάλια τήξης, ο πάγος της Dotson μειώνεται περίπου κατά 12 μέτρα ετησίως.
Η ανάλυση δεδομένων δείχνει ότι μεταξύ 1979 και 2017, η τήξη αυτού του παγετώνα συνέβαλε περίπου 0,5 εκατοστά στην άνοδο της παγκόσμιας στάθμης της θάλασσας.
Οι υποπαγετώδεις χάρτες έδειξαν ότι το θερμό νερό διαβρώνει κυρίως το δυτικό τμήμα της παγοκρηπίδας, ενώ η ανατολική ακτή παραμένει σχετικά προστατευμένη από ψυχρότερα ρεύματα.
Σκαλοπάτια, κοιλότητες και τυρβώδεις ροές
Σε περιοχές αργής ροής, η βάση του πάγου σχηματίζει χαρακτηριστικά εξέχοντα, καθώς τα στρώματα «αποκόπτονται» σταδιακά.
Όπου το νερό κινείται πιο γρήγορα, η επιφάνεια γίνεται λεία και ραβδωτή: η τυρβώδης ροή και τα ρεύματα διάτμησης επιταχύνουν τη μεταφορά θερμότητας και την τήξη.
Ορισμένες κοιλότητες φτάνουν σχεδόν τα 300 μέτρα μήκος και πάνω από 50 μέτρα βάθος. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι πλατφόρμες με σκαλοπάτια αντικατοπτρίζουν πολυετή επεισόδια ελαφρώς θερμότερου νερού, που διαβρώνουν τον πάγο στρώμα-στρώμα.
Διάνοιξη ρωγμών από κάτω
Το Ran κατέγραψε επίσης ρωγμές που διατρέχουν ολόκληρο το πάχος της παγοκρηπίδας. Πολλές έχουν διευρυνθεί και εξομαλυνθεί στη βάση λόγω τήξης.
Τα δορυφορικά δεδομένα δείχνουν ότι ορισμένες από αυτές υπάρχουν από τη δεκαετία του 1990 και φέρουν τα βαθύτερα ίχνη υποπαγετώδους διάβρωσης.
Μέσα σε τέτοιες στενές ρωγμές, η επιταχυνόμενη ροή νερού κατευθύνει επιπλέον θερμότητα στους τοίχους του πάγου, μετατρέποντας τις ρωγμές σε κρυφά κανάλια απώλειας μάζας.
Τα περισσότερα κλιματικά μοντέλα δεν λαμβάνουν υπόψη αυτήν την περίπλοκη γεωμετρία, μειώνοντας την ακρίβεια των προβλέψεών τους.
Συνέπειες για τη μελλοντική άνοδο της στάθμης της θάλασσας
Συνδυασμένα δορυφορικά και κλιματικά δεδομένα δείχνουν ότι η τήξη του πάγου της Ανταρκτικής έχει αυξήσει τη στάθμη της θάλασσας κατά περίπου 1,4 εκατοστά από το 1979.
Σημαντικό μέρος αυτής της ανόδου προέρχεται από τη Δυτική Ανταρκτική, όπου οι παγοκρηπίδες όπως η Dotson επιπλέουν πάνω από βαθιές λεκάνες προσβάσιμες σε θερμά ρεύματα.
Όταν οι παγοκρηπίδες λεπτύνουν ή καταρρέουν, δεν συγκρατούν πλέον τους παγετώνες της ξηράς.
Κατά συνέπεια, η ταχύτητα κίνησης του πάγου προς τον ωκεανό αυξάνεται, επιταχύνοντας την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και ενισχύοντας τις διαδικασίες καταστροφής των παγετώνων.
Γιατί χάθηκε η επαφή με το Ran;
Η λειτουργία κάτω από εκατοντάδες μέτρα πάγου εμπόδισε τη χρήση GPS και ραδιοεπικοινωνιών. Το Ran πλοηγούνταν χρησιμοποιώντας αδρανειακά συστήματα και ακουσικούς αισθητήρες, ελέγχοντας τον πυθμένα και την κάτω επιφάνεια του πάγου.
Οι αποστολές διήρκεσαν από αρκετές ώρες έως μία ημέρα, και τυχόν προβλήματα γίνονταν εμφανή μόνο μετά την εμφάνιση στην επιφάνεια.
Το 2022, η ομάδα ολοκλήρωσε με επιτυχία 14 τέτοιες καταδύσεις. Ωστόσο, κατά την επόμενη αποστολή, το υποβρύχιο δεν κατάφερε να φτάσει στο σημείο ανάδυσης.
«Ήταν δύσκολο να βλέπεις το Ran να εξαφανίζεται στα σκοτεινά και άγνωστα βάθη κάτω από τον πάγο, εκτελώντας εργασίες για πάνω από 24 ώρες χωρίς επικοινωνία», δήλωσε η καθηγήτρια Anna Wolin.
Οι προσπάθειες επανασύνδεσης απέτυχαν, και οι έρευνες δεν αποκάλυψαν ούτε σήματα ούτε συντρίμμια. Οι πιθανές αιτίες κυμαίνονται από τεχνική βλάβη έως σύγκρουση με υποπαγετώδεις ράχες.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών