Ο Αμαζόνιος παραμένει ο μεγαλύτερος ρυθμιστής του κλίματος στη Νότια Αμερική
Ο αντίκτυπος της αποψίλωσης του δάσους του Αμαζονίου ξεπερνά την απώλεια των δέντρων. Οι επιστήμονες συνδέουν όλο και περισσότερο την καταστροφή των δασών με αλλαγές στις βροχοπτώσεις και την άνοδο της θερμοκρασίας στην περιοχή.
Μια νέα μελέτη ερευνητών από το University of São Paulo διαπίστωσε ότι η αποψίλωση εξηγεί μεγάλο μέρος της παρατηρούμενης κλιματικής αλλαγής στο τροπικό βιοκλίμα.
Ο Αμαζόνιος ως κλιματική μηχανή
Το δάσος του Αμαζονίου λειτουργεί σαν τεράστια αντλία: τα δέντρα αντλούν υγρασία από το έδαφος μέσω των ριζών τους, την απελευθερώνουν στην ατμόσφαιρα και σχηματίζουν σύννεφα.
Αυτοί οι «ιπτάμενοι ποταμοί» μεταφέρουν βροχή όχι μόνο στον ίδιο τον Αμαζόνιο, αλλά και σε γειτονικά οικοσυστήματα, όπως το Cerrado.
Όταν χάνονται τα δέντρα, αυτός ο κύκλος διαταράσσεται — μειώνεται η εξάτμιση, ο αριθμός των σωματιδίων γύρω από τα οποία σχηματίζονται σταγόνες μειώνεται και η μακρά ξηρή περίοδος αυξάνει τον κίνδυνο πυρκαγιών.
Σύμφωνα με το έργο MapBiomas, από το 1985 έως το 2023 η περιοχή έχασε το 14% της φυσικής της βλάστησης — περίπου 553 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα, που είναι συγκρίσιμα με την επιφάνεια της Γαλλίας. Συχνά, στις θέσεις των δασών εμφανίζονται βοσκότοποι.
Ποιος φταίει: η παγκόσμια υπερθέρμανση ή το τσεκούρι
Μέχρι πρόσφατα, ήταν δύσκολο να διαχωριστεί η επίδραση της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής από την τοπική αποψίλωση. Τώρα, για πρώτη φορά, οι ερευνητές την ποσοτικοποίησαν.
Κατέληξαν ότι η αποψίλωση εξηγεί περίπου το 74,5% της μείωσης των βροχοπτώσεων κατά την ξηρή περίοδο και περίπου το 16,5% της αύξησης της θερμοκρασίας. Το υπόλοιπο οφείλεται στην παγκόσμια υπερθέρμανση.
«Μέχρι τώρα, δεν υπήρχε διάκριση μεταξύ των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, που προκαλείται κυρίως από τη ρύπανση στις χώρες του Βόρειου Ημισφαιρίου, και της αποψίλωσης στη Βραζιλία», δήλωσε ο ανώτερος συγγραφέας της μελέτης, Luis Augusto Toledo Machado.
Αυτά τα δεδομένα είναι ιδιαίτερα σημαντικά ενόψει της διάσκεψης COP30, που θα πραγματοποιηθεί τον Νοέμβριο στο Belém, στην καρδιά του Αμαζονίου.
Πού είναι πιο αισθητή η κλιματική αλλαγή;
Τα μοντέλα έδειξαν ότι οι πιο σημαντικές αλλαγές εμφανίζονται στα πρώτα στάδια της αποψίλωσης. Όταν κοπούν το 10 έως 40% του δάσους, τότε μειώνονται ταχύτερα οι βροχοπτώσεις και αυξάνονται πιο αισθητά οι θερμοκρασίες.
«Οι επιπτώσεις της αλλαγής, ειδικά στη θερμοκρασία και τις βροχοπτώσεις, είναι πολύ πιο σημαντικές στα πρώτα λίγα ποσοστά αποψίλωσης», είπε ο συν-συγγραφέας της μελέτης, Marco Aurelio Franco.
Έτσι, ακόμη και μικρές εκτάσεις αποψίλωσης είναι πολύ πιο επικίνδυνες από ό,τι συνήθως πιστεύεται.
Στοιχεία και τάσεις
Κατά μέσο όρο, οι βροχοπτώσεις κατά την ξηρή περίοδο στο βιοκλίμα μειώθηκαν κατά περίπου 21 mm ανά έτος τις τελευταίες δεκαετίες. Από αυτά, τα 15,8 mm συνδέονται άμεσα με την αποψίλωση, σύμφωνα με τους επιστήμονες.
Οι θερμοκρασίες αυξήθηκαν κατά περίπου 2 °C, με την αποψίλωση να ευθύνεται για το 16,5%.
Ταυτόχρονα, η συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στην περιοχή αυξήθηκε κατά 87 ppm σε 35 χρόνια, και του μεθανίου κατά 167 ppb. Αυτό αντικατοπτρίζει μια παγκόσμια τάση: οι εκπομπές αυξάνονται, ενώ η ικανότητα των δασών να τις απορροφούν μειώνεται.
Γιατί είναι σημαντικό για το μέλλον;
Αν συνεχιστούν αυτές οι τάσεις, η ξηρή περίοδος στον Αμαζόνιο θα γίνει μεγαλύτερη και θερμότερη, οδηγώντας σε περισσότερες πυρκαγιές και σε αδυναμία του νοτιοαμερικανικού μουσώνιου.
Οι επιπτώσεις δεν θα γίνουν αισθητές μόνο στους κατοίκους της περιοχής, αλλά και στους αγρότες της κεντρικής και νοτιοανατολικής Βραζιλίας, που εξαρτώνται από τις θερινές βροχές.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η διατήρηση των δασών και η αποκατάσταση των υποβαθμισμένων περιοχών δεν αποτελεί μόνο ζήτημα παγκόσμιου ισοζυγίου άνθρακα.
Είναι επίσης τοπικό όφελος: περισσότερη βροχή και χαμηλότερες θερμοκρασίες τα επόμενα χρόνια.
Το δάσος ως ασφάλεια κατά της ξηρασίας
Ο Αμαζόνιος παραμένει ο μεγαλύτερος ρυθμιστής του κλίματος στη Νότια Αμερική. Κάθε εκτάριο άθικτου δάσους μειώνει τον κίνδυνο ξηρασίας, βοηθά στη διατήρηση της υγρασίας και προστατεύει εκατομμύρια ανθρώπους από τις συνέπειες της ακραίας ζέστης.
Η διατήρηση του πράσινου καλύμματος δεν είναι μόνο συμβολή στη διεθνή μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, αλλά και εγγύηση βιωσιμότητας για τη Βραζιλία.
www.bankingnews.gr
Μια νέα μελέτη ερευνητών από το University of São Paulo διαπίστωσε ότι η αποψίλωση εξηγεί μεγάλο μέρος της παρατηρούμενης κλιματικής αλλαγής στο τροπικό βιοκλίμα.
Ο Αμαζόνιος ως κλιματική μηχανή
Το δάσος του Αμαζονίου λειτουργεί σαν τεράστια αντλία: τα δέντρα αντλούν υγρασία από το έδαφος μέσω των ριζών τους, την απελευθερώνουν στην ατμόσφαιρα και σχηματίζουν σύννεφα.
Αυτοί οι «ιπτάμενοι ποταμοί» μεταφέρουν βροχή όχι μόνο στον ίδιο τον Αμαζόνιο, αλλά και σε γειτονικά οικοσυστήματα, όπως το Cerrado.
Όταν χάνονται τα δέντρα, αυτός ο κύκλος διαταράσσεται — μειώνεται η εξάτμιση, ο αριθμός των σωματιδίων γύρω από τα οποία σχηματίζονται σταγόνες μειώνεται και η μακρά ξηρή περίοδος αυξάνει τον κίνδυνο πυρκαγιών.
Σύμφωνα με το έργο MapBiomas, από το 1985 έως το 2023 η περιοχή έχασε το 14% της φυσικής της βλάστησης — περίπου 553 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα, που είναι συγκρίσιμα με την επιφάνεια της Γαλλίας. Συχνά, στις θέσεις των δασών εμφανίζονται βοσκότοποι.
Ποιος φταίει: η παγκόσμια υπερθέρμανση ή το τσεκούρι
Μέχρι πρόσφατα, ήταν δύσκολο να διαχωριστεί η επίδραση της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής από την τοπική αποψίλωση. Τώρα, για πρώτη φορά, οι ερευνητές την ποσοτικοποίησαν.
Κατέληξαν ότι η αποψίλωση εξηγεί περίπου το 74,5% της μείωσης των βροχοπτώσεων κατά την ξηρή περίοδο και περίπου το 16,5% της αύξησης της θερμοκρασίας. Το υπόλοιπο οφείλεται στην παγκόσμια υπερθέρμανση.
«Μέχρι τώρα, δεν υπήρχε διάκριση μεταξύ των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, που προκαλείται κυρίως από τη ρύπανση στις χώρες του Βόρειου Ημισφαιρίου, και της αποψίλωσης στη Βραζιλία», δήλωσε ο ανώτερος συγγραφέας της μελέτης, Luis Augusto Toledo Machado.
Αυτά τα δεδομένα είναι ιδιαίτερα σημαντικά ενόψει της διάσκεψης COP30, που θα πραγματοποιηθεί τον Νοέμβριο στο Belém, στην καρδιά του Αμαζονίου.
Πού είναι πιο αισθητή η κλιματική αλλαγή;
Τα μοντέλα έδειξαν ότι οι πιο σημαντικές αλλαγές εμφανίζονται στα πρώτα στάδια της αποψίλωσης. Όταν κοπούν το 10 έως 40% του δάσους, τότε μειώνονται ταχύτερα οι βροχοπτώσεις και αυξάνονται πιο αισθητά οι θερμοκρασίες.
«Οι επιπτώσεις της αλλαγής, ειδικά στη θερμοκρασία και τις βροχοπτώσεις, είναι πολύ πιο σημαντικές στα πρώτα λίγα ποσοστά αποψίλωσης», είπε ο συν-συγγραφέας της μελέτης, Marco Aurelio Franco.
Έτσι, ακόμη και μικρές εκτάσεις αποψίλωσης είναι πολύ πιο επικίνδυνες από ό,τι συνήθως πιστεύεται.
Στοιχεία και τάσεις
Κατά μέσο όρο, οι βροχοπτώσεις κατά την ξηρή περίοδο στο βιοκλίμα μειώθηκαν κατά περίπου 21 mm ανά έτος τις τελευταίες δεκαετίες. Από αυτά, τα 15,8 mm συνδέονται άμεσα με την αποψίλωση, σύμφωνα με τους επιστήμονες.
Οι θερμοκρασίες αυξήθηκαν κατά περίπου 2 °C, με την αποψίλωση να ευθύνεται για το 16,5%.
Ταυτόχρονα, η συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στην περιοχή αυξήθηκε κατά 87 ppm σε 35 χρόνια, και του μεθανίου κατά 167 ppb. Αυτό αντικατοπτρίζει μια παγκόσμια τάση: οι εκπομπές αυξάνονται, ενώ η ικανότητα των δασών να τις απορροφούν μειώνεται.
Γιατί είναι σημαντικό για το μέλλον;
Αν συνεχιστούν αυτές οι τάσεις, η ξηρή περίοδος στον Αμαζόνιο θα γίνει μεγαλύτερη και θερμότερη, οδηγώντας σε περισσότερες πυρκαγιές και σε αδυναμία του νοτιοαμερικανικού μουσώνιου.
Οι επιπτώσεις δεν θα γίνουν αισθητές μόνο στους κατοίκους της περιοχής, αλλά και στους αγρότες της κεντρικής και νοτιοανατολικής Βραζιλίας, που εξαρτώνται από τις θερινές βροχές.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η διατήρηση των δασών και η αποκατάσταση των υποβαθμισμένων περιοχών δεν αποτελεί μόνο ζήτημα παγκόσμιου ισοζυγίου άνθρακα.
Είναι επίσης τοπικό όφελος: περισσότερη βροχή και χαμηλότερες θερμοκρασίες τα επόμενα χρόνια.
Το δάσος ως ασφάλεια κατά της ξηρασίας
Ο Αμαζόνιος παραμένει ο μεγαλύτερος ρυθμιστής του κλίματος στη Νότια Αμερική. Κάθε εκτάριο άθικτου δάσους μειώνει τον κίνδυνο ξηρασίας, βοηθά στη διατήρηση της υγρασίας και προστατεύει εκατομμύρια ανθρώπους από τις συνέπειες της ακραίας ζέστης.
Η διατήρηση του πράσινου καλύμματος δεν είναι μόνο συμβολή στη διεθνή μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, αλλά και εγγύηση βιωσιμότητας για τη Βραζιλία.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών