Διακεκριμένοι Έλληνες και ξένοι ειδικοί εμπειρογνώμονες έδωσαν εικόνα της κατάστασης που επικρατεί στην Ελληνική Αγορά Ακινήτων
«Αναπτύσσοντας το μέλλον» είναι το διαχρονικό μήνυμα του 17ο Συνέδριου για την Αξιοποίηση της Ακίνητης Περιουσίας – Prodexpo - που συνέχισε και ολοκλήρωσε τις εργασίες του σήμερα Παρασκευή 21 Οκτωβρίου 2016 στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία.
Κατά τη διάρκεια του διήμερου συνεδρίου μέλη της Ελληνικής Κυβέρνησης, διακεκριμένοι Έλληνες και ξένοι ειδικοί εμπειρογνώμονες και διαχειριστές ακινήτων μεγάλων οργανισμών και τραπεζών έδωσαν παραστατική εικόνα της κατάστασης που επικρατεί στην παρούσα φάση στο χώρο της Ελληνικής Αγοράς Ακινήτων και ανέπτυξαν τις προτάσεις τους σχετικά με το πως μπορεί η ανάπτυξη και η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Η δεύτερη ημέρα του συνεδρίου ξεκίνησε με την κεντρική ομιλία του βουλευτή και αντιπροέδρου της Νέας Δημοκρατίας Κωστή Χατζηδάκη, με τον πολιτικό να αναφέρεται σε βασικές προϋποθέσεις ανάκαμψης της κτηματικής αγοράς, όπως ο περιορισμός της υπερφορολόγησης, με μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 30% σε βάθος διετίας, περιορισμό του φορολογικού συντελεστή στο 20%, και μείωση στα μερίσματα στο 5%.
Σημαντική, είναι, επίσης, σύμφωνα με τον ίδιο, η αποκατάσταση της ρευστότητας που συνδέεται με το ζήτημα της αντιμετώπισης των ‘’κόκκινων’’ δανείων, ενώ, όπως αποκάλυψε, τις αμέσως επόμενες ημέρες θα παρουσιαστεί πλέγμα μέτρων για τις επιχειρήσεις από τη Νέα Δημοκρατία. Όπως, δε, υπογράμμισε, το θέμα που πρέπει να εξεταστεί είναι το αυτό του Silver economy που εφαρμόζεται επιτυχώς σε Μάλτα και Ιταλία και μπορεί να αποφέρει έσοδα. ‘’Η δημόσια περιουσία πρέπει να αξιοποιηθεί, καθώς θα δημιουργηθούν πρόσθετα οφέλη για το Δημόσιο’’ εκτίμησε ο κ. Χατζηδάκης, φέρνοντας ως ως παραδείγματα το έργο του Παπαστράτου στον Πειραιά και το Ελληνικό, το οποίο θα δημιουργήσει 70.000 νέες θέσεις εργασίας. Όπως πρόσθεσε, το 2013 έγινε η επανεκκίνηση 4 μεγάλων αυτοκινητοδρόμων που αναμένεται να ολοκληρωθούν τον Μάρτιο του 2017, ωστόσο την ίδια στιγμή, έργα που ήταν προγραμματισμένο να ξεκινήσουν μέσα στο β΄ εξάμηνο του 2016 έχουν παγώσει. Στην εισήγησή του, δε, έκανε λόγο για ‘’έλλειψη σχεδιασμού’’ για μελέτες για την επόμενη ημέρα των μεταολυμπιακών έργων. Ως σοβαρή παράμετρο ανέφερε την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, που δίχως αυτή η κυβέρνηση δεν μπορεί να προχωρήσει σε αναπτυξιακά έργα. ‘’Ο μόνος τρόπος να κερδηθεί το στοίχημα είναι να έχουμε πολιτική αλλαγή και η Ελλάδα να επιστρέψει στην κανονικότητα. Η αποτυχία δεν μπορεί να είναι επιλογή’’ κατέληξε ο κ. Χατζηδάκης.
Ακολούθησε η ομιλία του καθηγητή Γιάννη Μανιάτη, βουλευτή και πρώην υπουργού Περιβάλλοντος για τις έξυπνες πόλεις και το νέο όραμα για επενδύσεις.
Ο κ. Μανιάτης περιέγραψε αρχικά ένα ζοφερό τοπίο, με αποτρεπτικό για τις επιχειρήσεις κλίμα. Ωστόσο, σύμφωνα με τον πρώην υπουργό, υπάρχει ελπίδα τον τομέα μέσω μεταρρυθμίσεων στο κράτος, στην οικονομία, ακόμα και στην καθημερινότητα.
Ο ίδιος μίλησε για… αναξιοποίηση του ‘’πακέτου Γιουνκέρ’’, που απέφερε 116 δισ. ευρώ και 100.000 θέσεις εργασίας σε όλη την Ευρώπη, από τα οποία, όμως, η Ελλάδα έλαβε μόνο 0,5 δισ., 300 εκατ. ευρώ για την Fraport και τα 150 εκατ. στην Εθνική Τράπεζα, δημιουργώντας λιγότερες από 1.500 θέσεις εργασίας και αφήνοντας μηδενικό αποτύπωμα στα δάνεια των επιχειρήσεων.
Όπως τόνισε ‘’χρειαζόμαστε μια άλλη διοίκηση, η οποία αντί να απορροφά κονδύλια και δυνάμεις, να λειτουργήσει ως μήτρα που γεννά δουλειές στον ιδιωτικό τομέα’’. Ο κ. Μανιάτης μίλησε, επίσης, για αξιοποίηση της Δημόσιας περιουσίας με βασικά κριτήρια τις περισσότερες θέσεις εργασίας, την τοπική ωφελιμότητα και τη συμμετοχή του Ελληνικού Δημοσίου στα μελλοντικά κέρδη του επενδυτή, ενώ ως βασική παράμετρο πρόσθεσε την αξιοποίηση της νέας γενιάς και την μέριμνα για το ασφαλιστικό σύστημα, τονίζοντας ότι ένα μέρος των εσόδων των έργων θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί στο ασφαλιστικό και την επιμόρφωση της νέας γενιάς.
Την ίδια στιγμή, συμπλήρωσε ότι παλαιότερα, κάθε χρόνο το Δημόσιο παρήγαγε 22.000 περιβαλλοντικές μελέτες, ενώ τώρα παράγει μόλις 1.900, με συνέπεια την απώλεια εκατομμυρίων ευρώ.
Ο κ. Μανιάτης κατέληξε λέγοντας, ότι χρειάζεται επιστροφή στην εμπιστοσύνη και επιτάχυνση των επενδύσεων, επαναφορά στο σύστημα των χρήσεων γης, εφαρμογή της ηλεκτρονικής αδειοδότησης οικοδομικών αδειών, ενώ εξήρε την ανάγκη για πράσινες οικοδομές.
Στην ενότητα ‘’Real Estate 2020 : Τάσεις και Εξελίξεις’’, ο Γιάννης Γκάνος, πρόεδρος της RICS Hellas παρουσίασε μια ενδιαφέρουσα μελέτη για το μέλλον του κλάδου των ακινήτων παγκοσμίως τα επόμενα 20 χρόνια, η οποία ξεκίνησε το 2012. Πρώτη διαπίστωση της έρευνας είναι η τάση αστικοποίησης και μεγέθυνσης στις πόλεις μεταξύ 1-5 εκατ. κατοίκων, ενώ την ίδια στιγμή σημειώνεται ένταση των οικονομικών ανισοτήτων αλλά και αλλαγές στα δημογραφικά χαρακτηριστικά, με συνέπεια την εγκατάλειψη της υπαίθρου. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Κίνα μέχρι το 2030 θα έχει το 25% της μέσης τάξης παγκοσμίως, κάτι που δείχνει τάση προς τις νέες αγορές, ενώ το 2015 η ίδια χώρα παρουσίασε αύξηση στις υποδομές, κάτι το οποίο γίνεται και στις ΗΠΑ και την Ινδία. Ως σημαντική παράμετρος στην έρευνα αναφέρεται και η γήρανση του πληθυσμού στην Ευρώπη και την Αμερική, ενώ την ίδια στιγμή στην Ασία και την Αφρική ο πληθυσμός πολλαπλασιάζεται. Στην μελέτη τονίζεται, επίσης, ότι το νέο εργασιακό περιβάλλον μεταβάλλεται με την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών, ενώ και το real estate αλλάζει σαν asset class, ωστόσο παραμένει σαν τομέας και θα σημειώνει σημαντική πρόοδο, προσελκύοντας το ενδιαφέρον και καταγράφοντας μεγάλο όγκο συναλλαγών.
Σε σχέση, δε, με την εισαγωγή της τεχνολογίας στο Real Estate η έρευνα αναδεικνύει ότι έχει επιφέρει μεγάλες μεταβολές, με την ανάγκη σημαντικών δράσεων, την ανάδειξη ταλέντων, τη βελτίωση της ηθικής, την ενσωμάτωση της νέας τεχνολογίας, των αειφόρων πόλεων, και την αξιοποίηση των ευκαιριών.
Από την πλευρά της, η Kατερίνα Δήμου, Director Investment & Office Services, Colliers International, έκανε λόγο για τις αλλαγές που συντελούνται στον χώρο των γραφείων, που θα πρέπει, πλέον, να ενσωματώσουν τις νέες τεχνολογίες και να ενθαρρύνουν την επαφή, ενώ υπογράμμισε την ανάγκη ύπαρξης, πλέον, flexible workplaces.
Ανέφερε, δε, το παράδειγμα της Mattel, η οποία έχει δημιουργήσει εργασιακό χώρο, όπου δεν υπάρχει σταθερή θέση εργασίας, αλλά το προσωπικό επιλέγει που θα εργαστεί κάθε μέρα. Όπως τόνισε, δεν υπάρχει μείωση ανά τετραγωνικά, που διατηρούνται στα 12-15 ratio στις θέσεις εργασίας, ενώ υπάρχει ανάγκη για νέες πλάκες γραφείων.
Η ίδια κατέληξε ότι τα κτίρια πλέον θα πρέπει να έχουν κάποιου είδους πιστοποίηση, ενώ υπάρχει η τάση για επιλογή γραφείων που συστεγάζονται με άλλες εταιρείες.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, στην συνέχεια του συνεδρίου της Prodexpo, παρουσίασε το σχέδιο για την ανάπλαση του Πειραιά, το οποίο ανέλυσαν όλοι οι εμπλεκόμενοι σε αυτό.
Στη ενότητα ‘’ Το νέο λιμάνι και μια μεγάλη ευκαιρία για αστική ανάπλαση’’, ο Δημήτρης Ανδριόπουλος, πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Dimand, εταιρείας που έχει την μερίδα του λέοντος στο σχέδιο ανάπλασης της περιοχής του Αγίου Διονυσίου και στα κτίρια της Παπαστράτος, έκανε λόγο για ένα έργο που θα κοστίσει 100 εκατ. ευρώ και θα συνεπάγεται την δημιουργία θέσεων εργασίας και πλούτου, με την διατήρηση των κτιρίων της εταιρείας, καθώς θα δοθεί βάρος στις αστικές αναπλάσεις.
Ο ίδιος απέκλεισε την δημιουργία εμπορικού κέντρου στην περιοχή, ενώ μίλησε για την ανάγκη ξενοδοχειακής ανάπτυξης και δημιουργία νέων κατοικιών στο λιμάνι.
Ο ‘’Άγιος Διονύσιος είναι η ευκαιρία’’ τόνισε ο κ. Ανδριόπουλος, ενώ όπως υπογράμμισε, η Cosco υλοποίησε, ήδη, το πρώτο κομμάτι της επένδυσης στην ευρύτερη περιοχή, γεγονός που συνιστά ένα μεγάλο κίνητρο για να αρχίσουν και οι υπόλοιπες επενδύσεις, με ένα σημαντικό και μεγάλο πρόγραμμα με δομικές αλλαγές στο λιμάνι και καινούριο terminal για τις κρουαζιέρες.
Όπως ανέφερε ‘’η Παπαστράτος ταυτίστηκε με τον Πειραιά, από τις ελάχιστες που έχουν αφήσει τέτοιο αποτύπωμα’’, ενώ με αφορμή το μεγαλεπήβολο αυτό έργο, μίλησε για την ανάγκη χρηματοδότησης υγιών projects από τις τράπεζες, ενώ πρόσθεσε ότι επιθυμία και πρόθεση στο εγγύς μέλλον είναι η άφιξη στον Πειραιά εταιρειών για να δημιουργήσουν τους γραφειακούς τους χώρους. Μίλησε, επίσης, για την κατασκευή υπόγειου Parking στο κτίριο Βόμβα, αλλά και πρασίνου, ενώ για το κεντρικό κτίριο, το οποίο αποτελείται από τέσσερα αυτόνομα κτίρια, αποκάλυψε ότι θα δημιουργηθεί μια ‘’καινούρια γειτονιά’’ με πρόσβαση στο ‘’Μουσείο Παπαστράτου’’ αλλά και καφέ και χώρο αποσκευών. Τέλος, έκανε λόγο για την ανακατασκευή του λιθογραφείου, αλλά και την δημιουργία χώρων περιπάτου μέσα στο κτιριακό συγκρότημα.
Πηγαίνοντας ένα βήμα παραπάνω στην ανάλυση του έργου, ο δήμαρχος του Πειραιά Γιάννης Μώραλης στην ομιλία του τόνισε ότι ο Πειραιάς είναι η πρώτη από τις πόλεις της Αττικής που θα αναπτυχθεί τα επόμενα χρόνια. Όπως ανέφερε, η προσπάθεια ανάπλασης είναι έργο των δύο τελευταίων ετών, με αιχμή του δόρατος το λιμάνι, προς όφελος των κατοίκων και της επιχειρηματικότητας. Πρόκειται για το σχέδιο με τίτλο ‘’Πειραιάς 2020’’ με δομικές αλλαγές, ώστε η πόλη να γίνει τουριστική, φιλική πιο αποτελεσματική προς τους κατοίκους, με ένα μακρόπνοο σχεδιασμό, με σύγχρονα χωρικά και αναπτυξιακά εργαλεία.
Όπως τόνισε, το σχέδιο αυτό στηρίζεται στους εξής άξονες: Να γίνει πόλος έλξης για θέσεις εργασίας, να αξιοποιηθεί η πόλη, να γίνει τουριστικός προορισμός και να αναβαθμιστεί η ευρύτερη περιοχή με τον συγκερασμό δημόσιας και ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Η στρατηγική του Πειραιά στηρίζεται στο οικιστικό σχέδιο Αττικής και το πολεοδομικό σχέδιο της πόλης, με την παράλληλη ενίσχυση του πρασίνου, την παραγωγή βιώσιμης ενέργειας, την ανάδειξή της ως έξυπνη πόλη και τουριστικό προορισμό, την διαχείριση των αποβλήτων και ένα σύνολο παρεμβάσεων αστικής ανασυγκρότησης.
Ο δήμαρχος μίλησε, επίσης, για τον ΟΛΠ και την σχέση του με την πόλη, αλλά και για την καινοτόμα τακτική του ανταλλάγματος εσόδων στους δήμους που επιβαρύνει, καθώς 0,4% των κερδών θα μοιράζεται στους Δήμους για πρώτη φορά.
Ως σημαντικά έργα ανάπλασης της πόλης, ο δήμαρχος ανέφερε την παραμονή των δικαστηρίων στην πόλη και την αναμόρφωση της Ραλλείου σχολής σε δικαστικό Μέγαρο, την δρομολόγηση αξιοποίησης του Πύργου του Πειραιά, αλλά και την εκμίσθωση των καταστημάτων στο Δημοτικό Θέατρο, στην Πλατεία Κοραή, αλλά και στο Πάρκο Δηλαβέρη.
Σημαντική είναι, δε, κατά τον δήμαρχο και η αναβάθμιση της Τρούμπας, η οποία εξελίσσεται σε σημαντικό στέκι διασκέδασης.
Στην δική του εισήγηση, ο Χρήστος Χαρμπαντίδης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Παπαστράτος, ξεδίπλωσε την ιστορία της εταιρείας που ξεκινά το 1934, όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος εγκαινίασε τα κτίρια της στον Πειραιά. Ο ίδιος έκανε λόγο για στενή σχέση των εργαζόμενων με την εταιρεία, η οποία ήταν συνδεδεμένη με την καθημερινότητα της πόλης, με 1200 εργαζομένους, εξαγωγές πάνω από 20 χώρες στην δεκαετία του 2000 και ιδιαίτερη σημαντική στιγμή την εξαγορά της από τη Philip Morris το 2003. Καμπή, επίσης, στην ιστορία της εταιρείας ήταν η μετάβασή της το 2008 σε υπερσύγχρονο κτίριο στον Ασπρόπυργο, αλλά και η ανάδειξη της ως best workplace και most admired company στην Ελλάδα. Ο κ. Χαρπαντίδης μίλησε για τον εορτασμό των 85 χρόνων της εταιρείας, ο οποίος έλαβε χώρα στα παλιά εργοστάσια, και τόνισε ότι παρά την ανάπλαση, η Παπαστράτος θα συνεχίσει να υπάρχει στην περιοχή και με την δημιουργία ενός μικρού μουσείου.
Από την πλευρά του ο Γιώργος Χρυσικός, CEO της Grivalia Properties ΑΕΕΑΠ έδωσε την οικονομική διάσταση του πολυεπίπεδου έργου στον Πειραιά, τονίζοντας ότι μέσω αυτού περνά ένα μήνυμα αισιοδοξίας για τον κλάδο των ακινήτων. Η Grivalia, όπως συμπλήρωσε, θα είναι παρούσα στην πρώτη φάση του έργου με την μετατροπή παλιών αποθηκών σε σύγχρονο εμπορικό κτίριο, αλλά η συμμετοχή της συνεχιστεί και στα επόμενα στάδια. Τόνισε, δε, ότι οι ιδιωτικοποιήσεις, η εξαγορά του Πειραιά από την Cosco και οι επενδύσεις που έπονται είναι σημαντικός λόγος για επένδυση στην περιοχή.
Παράλληλα, ο Σπύρος Τσαγκαράτος, πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της AS.P.A. S.A. παρουσίασε τις πολεοδομικές εκφάνσεις του σχεδίου για τον Πειραιά, με έμφαση στην ανάπλαση της περιοχής του Αγίου Διονυσίου, με την επιμέρους αξιοποίηση στα κτίρια του Παπαστράτου, με την οργάνωση της περιοχής σε λειτουργίες, σημειώνοντας ότι χάρη στο νέο σχέδιο ανάπλασης, ξαναζωντανεύει μέσα από την ιστορική της διαδρομή, με το άνοιγμα των εσωτερικών χώρων, ως χώρων πρασίνου και περιπάτου. Χαρακτήρισε, τέλος, την περιοχή ως το ‘’μέλλον του Πειραιά’’.
Την ίδια στιγμή, ο Αλέξανδρος Τσιατσιάμης, Ιδρυτής και CEO της AT management υπογράμμισε ότι το σχέδιο για τον Πειραιά στηρίζεται σε πυλώνες όπως η ναυτιλία, ο τουρισμός, στον πολιτισμό και την επιχειρηματικότητα. Ο στόχος του σχεδίου είναι διττός, ανάπτυξη και εργασία, σε μια περιοχή που μαστίζεται από την ανεργία, ενώ συνοψίζεται στην στρατηγική, με εμπλοκή φορέων όπως ο ΟΛΠ και το Αττικό Μετρό.
Όπως είπε, η σύνταξη του σχεδίου διήρκεσε 2 χρόνια και βασίζεται σε τρεις πυρήνες : Στην ανάγκη για βιώσιμη πόλη, στην ανταγωνιστικότητα και την φροντίδα, τονίζοντας ότι από όλες τις πόλεις της Ευρώπης ο Πειραιάς έχει το μικρότερο ποσοστό πρασίνου, στο 1,5%.
Επίσης, ανάμεσα στους άξονες του σχεδίου είναι η μετατροπή του σε έξυπνη πόλη, αύξηση της επιχειρηματικότητας, βιώσιμη ανάπτυξη, πράσινο, κοινωνική φροντίδα, ενεργειακή αναβάθμιση, αλλά και διαχείριση απορριμμάτων. Σύμφωνα με τον κ. Τσιατσιάμη, η επιχειρηματικότητα θα στηριχθεί από το ναυτιλιακό Cluster, την ανάπτυξη νεοφυών επιχειρήσεων και κοινότητα επιχειρηματικότητας, ενώ τόνισε ότι είναι ανάγκη ο Πειραιάς να γίνει προορισμός στον τουριστικό χάρτη. Ο ίδιος ανέφερε παραδείγματα παρεμβάσεων όπως η ανάπλαση παραλιακού μετώπου, με το ΣΕΦ και το Μικρολίμανο, δημιουργία πολιτιστικής διαδρομής στις οδούς Σκουζέ και Χ. Τρικούπη, βιοκλιματική ανάπλαση της Δημοτικής Αγοράς , αξιοποίηση του Πύργου του Πειραιά, βελτίωση του ηλεκτροφωτισμού των οδών με τη χρήση ‘’έξυπνων’’ μέσων ενέργειας, αλλά και την αστική αναζωογόνηση της περιοχής Αγίου Διονυσίου και τη δημιουργία γραμμικού πάρκου. Κατέληξε, δε, λέγοντας ότι το σύνολο των πόρων από τα χρηματοδοτούμενα προγράμματα για το έργο ανέρχεται σε 120 εκατ. ευρώ.
Στην επόμενη ενότητα με επίκεντρο την δυναμική των τουριστικών επενδύσεων, ο Πάνος Γουδές, MRICS, Partner, Hospitality NAI Hellas παρουσίασε τα αποτελέσματα έρευνας για τα ξενοδοχεία και τον τουρισμό, με την ανάδειξη των νέων τάσεων στους εν λόγω τομείς. Αναφέρθηκε στην αύξηση των 3αστερων και 4στερων ξενοδοχείων, την αύξηση των προορισμών μέσω αέρος με την συμβολή της Aegean και της Ryan Air. Μιλώντας για την Θεσσαλονίκη, επισήμανε ότι είναι από τους πιο ξεχωριστούς προορισμούς, με την τουριστική της δυναμική να αυξάνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια.
Η Κρήτη, σύμφωνα με την έρευνα, είναι επίσης ισχυρή τουριστική τάση, κρατώντας το 20% της τουριστικής αγοράς, με την προσθήκη 60 πεντάστερων ξενοδοχείων τα τελευταία χρόνια και την αναδιαμόρφωση παλαιών μονάδων. Την ίδια στιγμή, τα Δωδεκάνησα αναδεικνύονται σε σημείο παραδοσιακού τουρισμού, με αυξημένες αφίξεις τουριστών τα τελευταία χρόνια, ενώ οι Κυκλάδες, με αιχμή του δόρατος τη Σαντορίνη και τη Μύκονο εξακολουθούν να είναι ανάμεσα στους leaders του τουρισμού, με τη δημιουργία εύλογου αριθμού πεντάστερων ξενοδοχείων. Ως ‘’all time classic’’ προορισμός χαρακτηρίζεται το Ιόνιο, με το 10% του τουρισμού της χώρας να συγκεντρώνεται εκεί.
Από την πλευρά του ο Ανδρέας Σάντης, διευθύνων σύμβουλος, Ελλάδα και Βαλκάνια, NCH Capital, μίλησε για την επένδυση στην Κασσιόπη της Κέρκυρας, που έχει ξεκινήσει από το 2012 και προέκυψε μετά από ιδιωτικοποίηση, χαρακτηρίζοντας την ‘’ένα ιδιαίτερο επενδυτικό σχέδιο’’, τονίζοντας ότι θα ξεκινήσει μέσα στα επόμενα χρόνια και αναμένεται να φέρει ανάπτυξη στην περιοχή.
Την ίδια στιγμή, ο Γιάννης Ρεβύθης, Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Κτηματομεσιτών Ελλάδας αναφέρθηκε στην Ελλάδα ως ‘’κατεξοχήν τουριστικό προορισμό’’ που παρά την κρίση, αύξησε κατά 40% τα έσοδά του και είχε συνολική συμβολή στο ΑΕΠ στο 45%. Ωστόσο τόνισε ότι παρατηρείται στασιμότητα στις επενδύσεις, ενώ έκανε λόγο για ανάγκη μείωσης στη γραφειοκρατία, σταθερή φορολογία και κίνητρα για επενδύσεις και τραπεζικό δανεισμό. Αναφερόμενος, δε, στις πλατφόρμες βραχυχρόνιων μισθώσεων, υπογράμμισε ότι έχουν προκαλέσει απώλεια φόρων της τάξης του 80%.
Για τον Γιώργο Ηλιάδη, Managing Partner της Algean Property, ο τουρισμός στην Ελλάδα για τέταρτο συνεχόμενο χρόνο θα σημειώσει νέο ρεκόρ, με εκτίμηση για 25 εκατ. επισκέπτες και 14 δισ. έσοδα το 2016, ενώ πρόσθεσε ότι οι αφίξεις επισκεπτών έχουν αυξηθεί από το 2010 στο 67%.
Ο ίδιος τόνισε ότι ο High End τουρισμός είναι το επόμενο δυναμικό βήμα για τον τουρισμό και σε αυτό θα συντελέσει ακόμα περισσότερο η δημιουργία πεντάστερων ξενοδοχείων την τελευταία πενταετία, ειδικά σε μέρη όπως η Μύκονος, η Σαντορίνη και η Χαλκιδική. Πόλος έλξης συνιστούν, επίσης και οι τουριστικές πολυτελείς κατοικίες, οι οποίες υπολογίζονται σε 10.800 σε όλη την Ελλάδα, το 71% των οποίων αγοράστηκαν τα τελευταία τρία χρόνια, ενώ πρόσθεσε ότι χρειάζεται ενίσχυση του πολυτελούς τουριστικού προϊόντος, καθώς τα πεντάστερα είναι μόνο το 16,5% των κλινών.
Ως δυνατά στοιχεία του ελληνικού τουρισμού ανέφερε το γεγονός ότι η χώρα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την παρουσία της στο ευρώ, την τοποθεσία, το κλίμα, την κουλτούρα, τη φιλοξενία, τον τρόπο ζωής και την ασφάλεια, ενώ στα αδύναμά της σημεία συγκαταλέγονται η έλλειψη international brand, η γραφειοκρατία, η έλλειψη διαφάνειας, αλλά και η εποχικότητα.
Ως ανασταλτικοί παράγοντες περιγράφηκαν από τον κ. Ηλιάδη, το προσφυγικό, το Brexit, αλλά και η καθυστέρηση στα μεγάλα έργα.
Ο Γιώργος Λίτσας, Διευθύνων Σύμβουλος, GLP Values SA εκτίμησε ότι ο κλάδος χτυπήθηκε από καταστροφή βιβλικών διαστάσεων, τονίζοντας ότι το μέλλον του θα εξαρτηθεί άμεσα από την φορολογία. Όπως τόνισε ότι οι τρέχοντες φόροι είναι ανασταλτικός παράγοντας για τις επενδύσεις με συνολική απώλεια στο ΑΕΠ από 6 έως 9 δις.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Λίτσα, εξακολουθούν να υπάρχουν κάποιες ευκαιρίες σε συγκεκριμένες περιοχές όπως το παραλιακό μέτωπο της Αττικής, με την παρουσία του έργου του ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και την ανάπλαση του Ελληνικού, ενώ εμφάνισε ως επενδυτικά δέλεαρ τα νησιά, όπως Μύκονος, Σαντορίνη, Πάρος, αλλά και προορισμούς όπως η Σαμοθράκη και η Σέριφος. Κατέληξε, δε, στο ό, τι η αύξηση του αριθμού των τουριστών προσκρούει στην ανεπάρκεια υπηρεσιών και κλινών.
Στην ενότητα ΄΄Νέα και καινοτόμα προϊόντα στον τουριστικό κλάδο’’, η Ρία Βογιατζή, Ιδρύτρια της Elastic Architects που μίλησε για την τάση του Mixed use hotel, φέρνοντας το παράδειγμα το Queens hotel στο Μαυροβούνιο.
Στην δική του ομιλία, ο Πάνος Παλαιολόγος, πρόεδρος και Ιδρυτής της Hotelbrain, αναφέρθηκε στην παλαιότερη τάση διαχείρισης ξενοδοχείων από οικογένειες, που έχει διαιωνιστεί έως σήμερα σε διάφορες παραλλαγές, με την σημερινή εποχή να επιβάλει την ανάγκη για μια καταρτισμένη ομάδα διαχείρισής του σύγχρονου ξενοδοχείου, με γνώσεις sales, management, επικοινωνίας, γαστρονομίας, marketing κ.α.
Για τον Χάρη Σιγανό, εκτελεστικό διευθυντή της Zeus International , η σημερινή εποχή είναι απαρχή για τεράστιες αλλαγές στον τουριστικό και ξενοδοχειακό χάρτη της Ελλάδας, με την εμφάνιση νέων τουριστικών brands με διαφορές στην είσοδό τους στη χώρα, αλλά και την παρουσία εναλλακτικών μορφών παροχών διαμονής όπως το Airbnb και το Homeaway, επισημαίνοντας την ανάγκη για ομαλή ένταξη των καινούριων εργαλείων.
Στην εισήγησή του ο Νίκος Χάτζος, διευθυντής της Marriott σε Ελλάδα και Κύπρο υπογράμμισε ότι η εταιρεία διαθέτει 30 ξενοδοχεία στην χώρα, αναδεικνυομένη στον μεγαλύτερο παίκτη, ενώ μίλησε για την δυναμική παρουσία των on line travelling agencies, που τα τελευταία χρόνια πρωταγωνιστούν στις κρατήσεις του τουρισμού, με συχνά, αρκετά μεγαλύτερες χρεώσεις από τους παραδοσιακούς τουριστικούς πράκτορες.
Ο Γιάννης Ερμίλιος, Head of Asset Management Europe Colony Capital Inc. London μίλησε για τα επιμέρους deals της εταιρείας σε τουριστικά προϊόντα στην Ελλάδα, με πίστη, καταρχήν στην πολυτελή τουριστική κατοικία ως δυναμική τάση, ενώ εκτίμησε ότι τις περισσότερες φορές απλά μια καλή ευκαιρία είναι η απαρχή για μια επικερδή συμφωνία στον τουρισμό για όλες τις πλευρές.
Ακολούθως, στην ενότητα ‘’Εμπορικά ακίνητα και ενεργειακή αναβάθμιση’’, η Alice Κοροβέση, Ιδρυτικό Μέλος και Γεν. Γραμματέας, Institute of Zero Energy Buildings μίλησε για τα 25 δισ. τ.μ. για χρήση κτιριακών χώρων που υπάρχουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ πρόσθεσε ότι στην Ελλάδα το 16,32% των κτιρίων αφορούν επαγγελματική χρήση, γεγονός που κάνει ακόμα πιο σημαντική την είσοδό τους στην αγορά της μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας.
Την ίδια στιγμή, ο Adrian Joyce, Secretary General, EuroACE μίλησε για την προσπάθεια του EuroACE να φέρει ως δεδομένη την ενεργειακή αναβάθμιση σε κτίρια στην Ελληνική αγορά, που όμως προσκρούει στην νομοθεσία, τις καθυστερήσεις και την συχνά αδιάφορη αντιμετώπιση από τις κυβερνήσεις. Τόνισε, δε, ότι πλέον είναι μονόδρομος η στροφή στις νέες μορφές ενέργειας, τόσο σε καινούρια, όσο και σε παλαιά κτίρια, οι οποίες αποφέρουν κέρδη και εξοικονόμηση ενεργειακών πόρων.
Παράλληλα, ο Γιώργος Ταμπουρέας, Διευθυντής Κατασκευής και Διαχείρισης Δομικών Έργων και Υποδομών ΟΤΕ ΕSTATE μίλησε για τα νέα Projects της εταιρείας που έχουν φιλικό προς το περιβάλλον αποτύπωμα, όπως ένα Call Center στον Κεραμεικό με εμβαδό 8.000 τ.μ. αλλά και η διαμόρφωση χώρων στο διοικητικό μέγαρο του ΟΤΕ και στον χώρο διαχείρισης δικτύων, με πολύ σοβαρές ενεργειακές προεκτάσεις και λειτουργίες. Όπως τόνισε, η εταιρεία δίνει προτεραιότητα στην εξασφάλιση ομαλής λειτουργίας των χώρων που χρησιμοποιεί, με σεβασμό στην πράσινη ανάπτυξη, προσπάθεια για εξοικονόμησης πόρων και ευελιξία στο χώρο εργασίας, ενώ υπογράμμισε την ανάγκη για κτίρια με πράσινες πιστοποιήσεις τόσο στην δημιουργία, όσο και στην λειτουργία τους.
Ο Αλέξανδρος Σαμαράς, αρχιτέκτων, Πρόεδρος, Ελληνοαμερικανικό εκπαιδευτικό Ίδρυμα αναφέρθηκε στην ανάγκη προσαρμογής σε νέους τρόπους σκέψης και δράσης στην δημιουργία νέων κτιρίων, υπογραμμίζοντας ότι ο σχεδιασμός ενός έργου πρέπει να αντιμετωπίζεται, πλέον, υπό διαφορετικό πρίσμα, με δράσεις σε οικολογικό, οικονομικό, πολιτισμικό επίπεδο. Τόνισε, δε, ότι η εφαρμογή των εν λόγω δράσεων έχει ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση πόρων και την συμβολή στην προστασία του περιβάλλοντος.
Την ίδια στιγμή, μίλησε για την σημασία της αρχιτεκτονικής κοινωνικής ευθύνης στην διαμόρφωση του κτιριακού προϊόντος της χώρας. Έφερε, δε, ως παράδειγμα ‘’πράσινης’’ κατασκευής το νηπιαγωγείο του Ελληναμερικανικού εκπαιδευτικού Ιδρύματος που βραβεύτηκε με την ένδειξη Platinum Leed, για την εξ΄ ολοκλήρου δημιουργία του σύμφωνα με φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές.
Από την πλευρά της, η Λιάνα Κυριοπούλου, Grivalia Properties AEEAΠ, τόνισε ότι η εταιρεία ήταν από τις πρώτες που ασχολήθηκε με την πράσινη κτιριακή ανάπτυξη, έχοντας στο portfolio της ενεργειακές αναβαθμίσεις με προϋπολογισμό πάνω από 10 εκατ. ευρώ, με τελευταίο έργο το κτιριακό συγκρότημα Green Plaza στο Μαρούσι, ενώ έκανε λόγο και για την πιστοποίηση τριών ακόμα ακινήτων με το σύστημα Leed. Αναφέρθηκε, δε, στην πρόκληση του συστήματος GRESB, στο οποίο συμμετέχει η Grivalia, με αιχμή του δόρατος τρεις άξονες, το περιβάλλον, την κοινωνία και την διακυβέρνηση και στο οποίο συμμετέχουν 63 χώρες στον κόσμο.
Την ίδια στιγμή, η Όλγα Ίτσιου, Τεχνική διευθύντρια Dimand, μετέφερε στους συνέδρους το όραμα της εταιρείας για κτίρια που σέβονται το περιβάλλον, ήδη από την έναρξη της λειτουργίας της. Όπως είπε, η εταιρεία θέτει περιβαλλοντικούς στόχους για τα γραφεία της και την πορεία της, όπως ο σχεδιασμός ‘’πράσινων’’ προγραμμάτων, επίτευξη πιστοποιήσεων Leed σε όσο το δυνατόν περισσότερα έργα, αλλά και οικολογική ‘’αφύπνιση’’ του προσωπικού. Αναφέρθηκε, δε, στο Tavros Complex που έχει πιστοποιηθεί με Platinum Leed, αλλά και για μελλοντικές πιστοποιήσεις που περιμένει η Dimand σε κτίριο που έχει αναλάβει στη Νερατζιώτισσα. Τόνισε, δε, ότι στόχος της εταιρείας είναι η επιτυχημένη ένταξη στο ICP Europe, μιας πιστοποίησης που εξασφαλίζει την ενεργειακή αναβάθμιση σε υπάρχοντα κτίρια.
Στην εισήγησή του ο Χάρης Κούντουρος, υπ. Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αναφέρθηκε στην ανάγκη υπηρέτησης ενός μοντέλου επαναχρησιμοποίησης, μεταποίησης και χρήσης των πρώτων υλών από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με τον ίδιο, θα πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη ομογενοποίηση στον τρόπο εξοικονόμησης ενέργειας, ενώ μίλησε για το συμβούλιο των υπουργών και το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο που νομοθετούν για περιβαλλοντικά και ενεργειακά θέματα, αλλά και προτείνουν τροποποιήσεις στις εκάστοτε οδηγίες των νομοθετημάτων. Ο ίδιος κατέληξε ότι η κυκλική οικονομία είναι εφικτός στόχος για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που μπορεί να δώσει νέες θέσεις εργασίας, αλλά και ώθηση στην αειφόρο ανάπτυξη.
Ο Χαράλαμπος Γιαννικόπουλος, Ιδρυτής D Carbon μίλησε για την συμμετοχή της εταιρείας σε καινοτόμα, ‘’πράσινα’’ έργα, τονίζοντας ότι πλέον παρατηρείται αύξηση στην πιστοποίηση Leed στην Ελλάδα, γεγονός που προσδίδει στα κτίρια που την διαθέτουν χαρακτηριστικά αειφορίας. Έκανε λόγο, επίσης, για ‘’θεαματικά αποτελέσματα’’ στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων στην Ελλάδα, παρότι ακόμα βρίσκονται ακόμα σε χαμηλά, συγκριτικά με την Ευρώπη, επίπεδα. Σύμφωνα, τέλος, με τον ίδιο, είναι αναγκαία η σύγκλιση του ελληνικού νομικού πλαισίου με την ευρωπαϊκή νομοθεσία σε ό, τι αφορά τις περιβαλλοντικές προϋποθέσεις.
Στην ενότητα ‘’Ακίνητα : Η διαδρομή αποκατάστασης των αξιών’’, ο Θεόδωρος Χαραγκιώνης, Πρόεδρος ΙCSC Greece, Συνδέσμου Επένδυσης και Ανάπτυξης Ακινήτων στην τοποθέτησή του αναφέρθηκε στην πορεία αποκατάστασης των αξιών των ακινήτων από την ‘’ξέφρενη’’ αρχή της δεκαετίας του 2000 μέχρι την κρίση και το αποτύπωμά της στον χώρο του Real estate.
Σύμφωνα με τον κ. Χαραγκιώνη, η Ελλάδα δεν είχε προϊόν για διεθνείς επενδυτές μέχρι το 2000, ενώ και ο μη τραπεζικός δανεισμός εμπόδιζε την δημιουργία κτιρίων που απευθύνονταν σε επιχειρηματίες από το εξωτερικό. Σε σχέση με τα επαγγελματικά ακίνητα, τόνισε ότι δημιουργήθηκαν από developers που γνώριζαν την αγορά, ενώ εκτίμησε ότι τα ακίνητα στην παρούσα φάση είναι εξαιρετικά υποτιμημένα και προκειμένου να αποφευχθεί η περαιτέρω υποτίμηση, χρειάζεται επανάκτηση της αξιοπιστίας στην ελληνική οικονομία. Την ίδια στιγμή, υπογράμμισε ότι τα ακίνητα που δημιουργήθηκαν μετά το 2000, με τραπεζική χρηματοδότηση, είναι εξαγώγιμα προϊόντα, ενώ σε σχέση με την φορολογία, σημείωσε ότι δεν είναι τόσο υψηλή όσο θεωρούν κάποιοι. Δική του εκτίμηση, μάλιστα, συνιστά ότι στο μέλλον θα υπάρξουν κάποιοι πρόσθετοι φόροι στα ακίνητα.
Tέλος, στην ενότητα ‘’Διεύρυνση των τάσεων στην αγορά κατοικίας στην Ελλάδα και συμπεριφορά των επενδυτών στη διαμόρφωση αξιών: Η περίπτωση των πλειστηριασμών’’, ο Αλέξανδρος Βασιλείου, REV, πολιτικός Μηχανικός, Οικονομολόγος, Μέλος Δ.Σ. ΣΕΚΕ, Εθνική Τράπεζα και ο Μάριος Μαργέλος, REV, MRICS οικονομολόγος, Υπεύθυνος Τομέα Εκτιμήσεων Ακινήτων, Πειραιώς Real Estate κατέδειξαν τον σημαντικό ρόλο της αγοράς κατοικίας στην οικονομία, ειδικά στην περίοδο της κρίσης, τονίζοντας ότι από τους κύριους παράγοντες στην διαμόρφωση των αξιών των ακινήτων είναι το μέγεθος εισοδήματος των νοικοκυριών, δημογραφικοί παράγοντες, τα επιτόκια, αλλά και η φορολόγηση.
Παράλληλα, έκαναν λόγο για μεγάλη διψήφια αύξηση των τιμών των αξιών το 2008, κάτι που έπεσε κατακόρυφα από το 2009 και ύστερα.
Αναφορικά με το μέγεθος της οικοδομικής δραστηριότητας, τόνισαν ότι μέχρι το 2005 ήταν αυξητικά σταθερό, κάτι που άρχισε να μειώνεται στα τέλη της περασμένης δεκαετίας, ενώ σε σχέση με τη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας, κατέδειξαν παράγοντες όπως η πολυπλοκότητα, η αστάθεια, η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού, πληροφοριακών συστημάτων και ηλεκτρονικών υποδομών, αλλά και ανταποδοτικών ωφελειών προς τους ιδιοκτήτες.
Ως αιτίες για την πτώση στην αγορά ακινήτων αναφέρθηκαν και από τους δύο η οικονομική κρίση, η μεγάλη ζήτηση, το ποσοστό ιδιοκατοίκησης, αλλά και οι αυξημένες τιμές.
Σε σχέση με τους πλειστηριασμούς, ανέφεραν ότι από το 2009 μέχρι το 2015 είχαν πτωτική πορεία, η οποία πλέον ανακάμφθηκε το 2016 και αναμένεται να αυξηθεί ακόμα περισσότερο μέχρι το 2020, ενώ υπάρχει και αύξηση στους πλειοδότες. Σε αυτή την αυξητική τάση περιλαμβάνονται οι πλειστηριασμοί του Δημοσίου και των ιδιωτών, ενώ οι πλειστηριασμοί για χρέη προς τις τράπεζες εξακολουθούν να είναι, επί της ουσίας, ελάχιστοι.
Αναφορικά, τέλος, με τη συμπεριφορά των ιδιωτών στους πλειστηριασμούς, διαπιστώνεται ότι τα ακίνητα πωλήθηκαν τελικά στην πραγματική αγοραία αξία τους, ενώ η τάση για πλειοδοτικό ενδιαφέρον μειώνεται από τα μέσα του πρώτου χρόνου της διαδικασίας για τα λιγότερα εμπορικά ακίνητα.
Κατά τη διάρκεια του διήμερου συνεδρίου μέλη της Ελληνικής Κυβέρνησης, διακεκριμένοι Έλληνες και ξένοι ειδικοί εμπειρογνώμονες και διαχειριστές ακινήτων μεγάλων οργανισμών και τραπεζών έδωσαν παραστατική εικόνα της κατάστασης που επικρατεί στην παρούσα φάση στο χώρο της Ελληνικής Αγοράς Ακινήτων και ανέπτυξαν τις προτάσεις τους σχετικά με το πως μπορεί η ανάπτυξη και η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Η δεύτερη ημέρα του συνεδρίου ξεκίνησε με την κεντρική ομιλία του βουλευτή και αντιπροέδρου της Νέας Δημοκρατίας Κωστή Χατζηδάκη, με τον πολιτικό να αναφέρεται σε βασικές προϋποθέσεις ανάκαμψης της κτηματικής αγοράς, όπως ο περιορισμός της υπερφορολόγησης, με μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 30% σε βάθος διετίας, περιορισμό του φορολογικού συντελεστή στο 20%, και μείωση στα μερίσματα στο 5%.
Σημαντική, είναι, επίσης, σύμφωνα με τον ίδιο, η αποκατάσταση της ρευστότητας που συνδέεται με το ζήτημα της αντιμετώπισης των ‘’κόκκινων’’ δανείων, ενώ, όπως αποκάλυψε, τις αμέσως επόμενες ημέρες θα παρουσιαστεί πλέγμα μέτρων για τις επιχειρήσεις από τη Νέα Δημοκρατία. Όπως, δε, υπογράμμισε, το θέμα που πρέπει να εξεταστεί είναι το αυτό του Silver economy που εφαρμόζεται επιτυχώς σε Μάλτα και Ιταλία και μπορεί να αποφέρει έσοδα. ‘’Η δημόσια περιουσία πρέπει να αξιοποιηθεί, καθώς θα δημιουργηθούν πρόσθετα οφέλη για το Δημόσιο’’ εκτίμησε ο κ. Χατζηδάκης, φέρνοντας ως ως παραδείγματα το έργο του Παπαστράτου στον Πειραιά και το Ελληνικό, το οποίο θα δημιουργήσει 70.000 νέες θέσεις εργασίας. Όπως πρόσθεσε, το 2013 έγινε η επανεκκίνηση 4 μεγάλων αυτοκινητοδρόμων που αναμένεται να ολοκληρωθούν τον Μάρτιο του 2017, ωστόσο την ίδια στιγμή, έργα που ήταν προγραμματισμένο να ξεκινήσουν μέσα στο β΄ εξάμηνο του 2016 έχουν παγώσει. Στην εισήγησή του, δε, έκανε λόγο για ‘’έλλειψη σχεδιασμού’’ για μελέτες για την επόμενη ημέρα των μεταολυμπιακών έργων. Ως σοβαρή παράμετρο ανέφερε την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, που δίχως αυτή η κυβέρνηση δεν μπορεί να προχωρήσει σε αναπτυξιακά έργα. ‘’Ο μόνος τρόπος να κερδηθεί το στοίχημα είναι να έχουμε πολιτική αλλαγή και η Ελλάδα να επιστρέψει στην κανονικότητα. Η αποτυχία δεν μπορεί να είναι επιλογή’’ κατέληξε ο κ. Χατζηδάκης.
Ακολούθησε η ομιλία του καθηγητή Γιάννη Μανιάτη, βουλευτή και πρώην υπουργού Περιβάλλοντος για τις έξυπνες πόλεις και το νέο όραμα για επενδύσεις.
Ο κ. Μανιάτης περιέγραψε αρχικά ένα ζοφερό τοπίο, με αποτρεπτικό για τις επιχειρήσεις κλίμα. Ωστόσο, σύμφωνα με τον πρώην υπουργό, υπάρχει ελπίδα τον τομέα μέσω μεταρρυθμίσεων στο κράτος, στην οικονομία, ακόμα και στην καθημερινότητα.
Ο ίδιος μίλησε για… αναξιοποίηση του ‘’πακέτου Γιουνκέρ’’, που απέφερε 116 δισ. ευρώ και 100.000 θέσεις εργασίας σε όλη την Ευρώπη, από τα οποία, όμως, η Ελλάδα έλαβε μόνο 0,5 δισ., 300 εκατ. ευρώ για την Fraport και τα 150 εκατ. στην Εθνική Τράπεζα, δημιουργώντας λιγότερες από 1.500 θέσεις εργασίας και αφήνοντας μηδενικό αποτύπωμα στα δάνεια των επιχειρήσεων.
Όπως τόνισε ‘’χρειαζόμαστε μια άλλη διοίκηση, η οποία αντί να απορροφά κονδύλια και δυνάμεις, να λειτουργήσει ως μήτρα που γεννά δουλειές στον ιδιωτικό τομέα’’. Ο κ. Μανιάτης μίλησε, επίσης, για αξιοποίηση της Δημόσιας περιουσίας με βασικά κριτήρια τις περισσότερες θέσεις εργασίας, την τοπική ωφελιμότητα και τη συμμετοχή του Ελληνικού Δημοσίου στα μελλοντικά κέρδη του επενδυτή, ενώ ως βασική παράμετρο πρόσθεσε την αξιοποίηση της νέας γενιάς και την μέριμνα για το ασφαλιστικό σύστημα, τονίζοντας ότι ένα μέρος των εσόδων των έργων θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί στο ασφαλιστικό και την επιμόρφωση της νέας γενιάς.
Την ίδια στιγμή, συμπλήρωσε ότι παλαιότερα, κάθε χρόνο το Δημόσιο παρήγαγε 22.000 περιβαλλοντικές μελέτες, ενώ τώρα παράγει μόλις 1.900, με συνέπεια την απώλεια εκατομμυρίων ευρώ.
Ο κ. Μανιάτης κατέληξε λέγοντας, ότι χρειάζεται επιστροφή στην εμπιστοσύνη και επιτάχυνση των επενδύσεων, επαναφορά στο σύστημα των χρήσεων γης, εφαρμογή της ηλεκτρονικής αδειοδότησης οικοδομικών αδειών, ενώ εξήρε την ανάγκη για πράσινες οικοδομές.
Στην ενότητα ‘’Real Estate 2020 : Τάσεις και Εξελίξεις’’, ο Γιάννης Γκάνος, πρόεδρος της RICS Hellas παρουσίασε μια ενδιαφέρουσα μελέτη για το μέλλον του κλάδου των ακινήτων παγκοσμίως τα επόμενα 20 χρόνια, η οποία ξεκίνησε το 2012. Πρώτη διαπίστωση της έρευνας είναι η τάση αστικοποίησης και μεγέθυνσης στις πόλεις μεταξύ 1-5 εκατ. κατοίκων, ενώ την ίδια στιγμή σημειώνεται ένταση των οικονομικών ανισοτήτων αλλά και αλλαγές στα δημογραφικά χαρακτηριστικά, με συνέπεια την εγκατάλειψη της υπαίθρου. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Κίνα μέχρι το 2030 θα έχει το 25% της μέσης τάξης παγκοσμίως, κάτι που δείχνει τάση προς τις νέες αγορές, ενώ το 2015 η ίδια χώρα παρουσίασε αύξηση στις υποδομές, κάτι το οποίο γίνεται και στις ΗΠΑ και την Ινδία. Ως σημαντική παράμετρος στην έρευνα αναφέρεται και η γήρανση του πληθυσμού στην Ευρώπη και την Αμερική, ενώ την ίδια στιγμή στην Ασία και την Αφρική ο πληθυσμός πολλαπλασιάζεται. Στην μελέτη τονίζεται, επίσης, ότι το νέο εργασιακό περιβάλλον μεταβάλλεται με την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών, ενώ και το real estate αλλάζει σαν asset class, ωστόσο παραμένει σαν τομέας και θα σημειώνει σημαντική πρόοδο, προσελκύοντας το ενδιαφέρον και καταγράφοντας μεγάλο όγκο συναλλαγών.
Σε σχέση, δε, με την εισαγωγή της τεχνολογίας στο Real Estate η έρευνα αναδεικνύει ότι έχει επιφέρει μεγάλες μεταβολές, με την ανάγκη σημαντικών δράσεων, την ανάδειξη ταλέντων, τη βελτίωση της ηθικής, την ενσωμάτωση της νέας τεχνολογίας, των αειφόρων πόλεων, και την αξιοποίηση των ευκαιριών.
Από την πλευρά της, η Kατερίνα Δήμου, Director Investment & Office Services, Colliers International, έκανε λόγο για τις αλλαγές που συντελούνται στον χώρο των γραφείων, που θα πρέπει, πλέον, να ενσωματώσουν τις νέες τεχνολογίες και να ενθαρρύνουν την επαφή, ενώ υπογράμμισε την ανάγκη ύπαρξης, πλέον, flexible workplaces.
Ανέφερε, δε, το παράδειγμα της Mattel, η οποία έχει δημιουργήσει εργασιακό χώρο, όπου δεν υπάρχει σταθερή θέση εργασίας, αλλά το προσωπικό επιλέγει που θα εργαστεί κάθε μέρα. Όπως τόνισε, δεν υπάρχει μείωση ανά τετραγωνικά, που διατηρούνται στα 12-15 ratio στις θέσεις εργασίας, ενώ υπάρχει ανάγκη για νέες πλάκες γραφείων.
Η ίδια κατέληξε ότι τα κτίρια πλέον θα πρέπει να έχουν κάποιου είδους πιστοποίηση, ενώ υπάρχει η τάση για επιλογή γραφείων που συστεγάζονται με άλλες εταιρείες.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, στην συνέχεια του συνεδρίου της Prodexpo, παρουσίασε το σχέδιο για την ανάπλαση του Πειραιά, το οποίο ανέλυσαν όλοι οι εμπλεκόμενοι σε αυτό.
Στη ενότητα ‘’ Το νέο λιμάνι και μια μεγάλη ευκαιρία για αστική ανάπλαση’’, ο Δημήτρης Ανδριόπουλος, πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Dimand, εταιρείας που έχει την μερίδα του λέοντος στο σχέδιο ανάπλασης της περιοχής του Αγίου Διονυσίου και στα κτίρια της Παπαστράτος, έκανε λόγο για ένα έργο που θα κοστίσει 100 εκατ. ευρώ και θα συνεπάγεται την δημιουργία θέσεων εργασίας και πλούτου, με την διατήρηση των κτιρίων της εταιρείας, καθώς θα δοθεί βάρος στις αστικές αναπλάσεις.
Ο ίδιος απέκλεισε την δημιουργία εμπορικού κέντρου στην περιοχή, ενώ μίλησε για την ανάγκη ξενοδοχειακής ανάπτυξης και δημιουργία νέων κατοικιών στο λιμάνι.
Ο ‘’Άγιος Διονύσιος είναι η ευκαιρία’’ τόνισε ο κ. Ανδριόπουλος, ενώ όπως υπογράμμισε, η Cosco υλοποίησε, ήδη, το πρώτο κομμάτι της επένδυσης στην ευρύτερη περιοχή, γεγονός που συνιστά ένα μεγάλο κίνητρο για να αρχίσουν και οι υπόλοιπες επενδύσεις, με ένα σημαντικό και μεγάλο πρόγραμμα με δομικές αλλαγές στο λιμάνι και καινούριο terminal για τις κρουαζιέρες.
Όπως ανέφερε ‘’η Παπαστράτος ταυτίστηκε με τον Πειραιά, από τις ελάχιστες που έχουν αφήσει τέτοιο αποτύπωμα’’, ενώ με αφορμή το μεγαλεπήβολο αυτό έργο, μίλησε για την ανάγκη χρηματοδότησης υγιών projects από τις τράπεζες, ενώ πρόσθεσε ότι επιθυμία και πρόθεση στο εγγύς μέλλον είναι η άφιξη στον Πειραιά εταιρειών για να δημιουργήσουν τους γραφειακούς τους χώρους. Μίλησε, επίσης, για την κατασκευή υπόγειου Parking στο κτίριο Βόμβα, αλλά και πρασίνου, ενώ για το κεντρικό κτίριο, το οποίο αποτελείται από τέσσερα αυτόνομα κτίρια, αποκάλυψε ότι θα δημιουργηθεί μια ‘’καινούρια γειτονιά’’ με πρόσβαση στο ‘’Μουσείο Παπαστράτου’’ αλλά και καφέ και χώρο αποσκευών. Τέλος, έκανε λόγο για την ανακατασκευή του λιθογραφείου, αλλά και την δημιουργία χώρων περιπάτου μέσα στο κτιριακό συγκρότημα.
Πηγαίνοντας ένα βήμα παραπάνω στην ανάλυση του έργου, ο δήμαρχος του Πειραιά Γιάννης Μώραλης στην ομιλία του τόνισε ότι ο Πειραιάς είναι η πρώτη από τις πόλεις της Αττικής που θα αναπτυχθεί τα επόμενα χρόνια. Όπως ανέφερε, η προσπάθεια ανάπλασης είναι έργο των δύο τελευταίων ετών, με αιχμή του δόρατος το λιμάνι, προς όφελος των κατοίκων και της επιχειρηματικότητας. Πρόκειται για το σχέδιο με τίτλο ‘’Πειραιάς 2020’’ με δομικές αλλαγές, ώστε η πόλη να γίνει τουριστική, φιλική πιο αποτελεσματική προς τους κατοίκους, με ένα μακρόπνοο σχεδιασμό, με σύγχρονα χωρικά και αναπτυξιακά εργαλεία.
Όπως τόνισε, το σχέδιο αυτό στηρίζεται στους εξής άξονες: Να γίνει πόλος έλξης για θέσεις εργασίας, να αξιοποιηθεί η πόλη, να γίνει τουριστικός προορισμός και να αναβαθμιστεί η ευρύτερη περιοχή με τον συγκερασμό δημόσιας και ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Η στρατηγική του Πειραιά στηρίζεται στο οικιστικό σχέδιο Αττικής και το πολεοδομικό σχέδιο της πόλης, με την παράλληλη ενίσχυση του πρασίνου, την παραγωγή βιώσιμης ενέργειας, την ανάδειξή της ως έξυπνη πόλη και τουριστικό προορισμό, την διαχείριση των αποβλήτων και ένα σύνολο παρεμβάσεων αστικής ανασυγκρότησης.
Ο δήμαρχος μίλησε, επίσης, για τον ΟΛΠ και την σχέση του με την πόλη, αλλά και για την καινοτόμα τακτική του ανταλλάγματος εσόδων στους δήμους που επιβαρύνει, καθώς 0,4% των κερδών θα μοιράζεται στους Δήμους για πρώτη φορά.
Ως σημαντικά έργα ανάπλασης της πόλης, ο δήμαρχος ανέφερε την παραμονή των δικαστηρίων στην πόλη και την αναμόρφωση της Ραλλείου σχολής σε δικαστικό Μέγαρο, την δρομολόγηση αξιοποίησης του Πύργου του Πειραιά, αλλά και την εκμίσθωση των καταστημάτων στο Δημοτικό Θέατρο, στην Πλατεία Κοραή, αλλά και στο Πάρκο Δηλαβέρη.
Σημαντική είναι, δε, κατά τον δήμαρχο και η αναβάθμιση της Τρούμπας, η οποία εξελίσσεται σε σημαντικό στέκι διασκέδασης.
Στην δική του εισήγηση, ο Χρήστος Χαρμπαντίδης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Παπαστράτος, ξεδίπλωσε την ιστορία της εταιρείας που ξεκινά το 1934, όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος εγκαινίασε τα κτίρια της στον Πειραιά. Ο ίδιος έκανε λόγο για στενή σχέση των εργαζόμενων με την εταιρεία, η οποία ήταν συνδεδεμένη με την καθημερινότητα της πόλης, με 1200 εργαζομένους, εξαγωγές πάνω από 20 χώρες στην δεκαετία του 2000 και ιδιαίτερη σημαντική στιγμή την εξαγορά της από τη Philip Morris το 2003. Καμπή, επίσης, στην ιστορία της εταιρείας ήταν η μετάβασή της το 2008 σε υπερσύγχρονο κτίριο στον Ασπρόπυργο, αλλά και η ανάδειξη της ως best workplace και most admired company στην Ελλάδα. Ο κ. Χαρπαντίδης μίλησε για τον εορτασμό των 85 χρόνων της εταιρείας, ο οποίος έλαβε χώρα στα παλιά εργοστάσια, και τόνισε ότι παρά την ανάπλαση, η Παπαστράτος θα συνεχίσει να υπάρχει στην περιοχή και με την δημιουργία ενός μικρού μουσείου.
Από την πλευρά του ο Γιώργος Χρυσικός, CEO της Grivalia Properties ΑΕΕΑΠ έδωσε την οικονομική διάσταση του πολυεπίπεδου έργου στον Πειραιά, τονίζοντας ότι μέσω αυτού περνά ένα μήνυμα αισιοδοξίας για τον κλάδο των ακινήτων. Η Grivalia, όπως συμπλήρωσε, θα είναι παρούσα στην πρώτη φάση του έργου με την μετατροπή παλιών αποθηκών σε σύγχρονο εμπορικό κτίριο, αλλά η συμμετοχή της συνεχιστεί και στα επόμενα στάδια. Τόνισε, δε, ότι οι ιδιωτικοποιήσεις, η εξαγορά του Πειραιά από την Cosco και οι επενδύσεις που έπονται είναι σημαντικός λόγος για επένδυση στην περιοχή.
Παράλληλα, ο Σπύρος Τσαγκαράτος, πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της AS.P.A. S.A. παρουσίασε τις πολεοδομικές εκφάνσεις του σχεδίου για τον Πειραιά, με έμφαση στην ανάπλαση της περιοχής του Αγίου Διονυσίου, με την επιμέρους αξιοποίηση στα κτίρια του Παπαστράτου, με την οργάνωση της περιοχής σε λειτουργίες, σημειώνοντας ότι χάρη στο νέο σχέδιο ανάπλασης, ξαναζωντανεύει μέσα από την ιστορική της διαδρομή, με το άνοιγμα των εσωτερικών χώρων, ως χώρων πρασίνου και περιπάτου. Χαρακτήρισε, τέλος, την περιοχή ως το ‘’μέλλον του Πειραιά’’.
Την ίδια στιγμή, ο Αλέξανδρος Τσιατσιάμης, Ιδρυτής και CEO της AT management υπογράμμισε ότι το σχέδιο για τον Πειραιά στηρίζεται σε πυλώνες όπως η ναυτιλία, ο τουρισμός, στον πολιτισμό και την επιχειρηματικότητα. Ο στόχος του σχεδίου είναι διττός, ανάπτυξη και εργασία, σε μια περιοχή που μαστίζεται από την ανεργία, ενώ συνοψίζεται στην στρατηγική, με εμπλοκή φορέων όπως ο ΟΛΠ και το Αττικό Μετρό.
Όπως είπε, η σύνταξη του σχεδίου διήρκεσε 2 χρόνια και βασίζεται σε τρεις πυρήνες : Στην ανάγκη για βιώσιμη πόλη, στην ανταγωνιστικότητα και την φροντίδα, τονίζοντας ότι από όλες τις πόλεις της Ευρώπης ο Πειραιάς έχει το μικρότερο ποσοστό πρασίνου, στο 1,5%.
Επίσης, ανάμεσα στους άξονες του σχεδίου είναι η μετατροπή του σε έξυπνη πόλη, αύξηση της επιχειρηματικότητας, βιώσιμη ανάπτυξη, πράσινο, κοινωνική φροντίδα, ενεργειακή αναβάθμιση, αλλά και διαχείριση απορριμμάτων. Σύμφωνα με τον κ. Τσιατσιάμη, η επιχειρηματικότητα θα στηριχθεί από το ναυτιλιακό Cluster, την ανάπτυξη νεοφυών επιχειρήσεων και κοινότητα επιχειρηματικότητας, ενώ τόνισε ότι είναι ανάγκη ο Πειραιάς να γίνει προορισμός στον τουριστικό χάρτη. Ο ίδιος ανέφερε παραδείγματα παρεμβάσεων όπως η ανάπλαση παραλιακού μετώπου, με το ΣΕΦ και το Μικρολίμανο, δημιουργία πολιτιστικής διαδρομής στις οδούς Σκουζέ και Χ. Τρικούπη, βιοκλιματική ανάπλαση της Δημοτικής Αγοράς , αξιοποίηση του Πύργου του Πειραιά, βελτίωση του ηλεκτροφωτισμού των οδών με τη χρήση ‘’έξυπνων’’ μέσων ενέργειας, αλλά και την αστική αναζωογόνηση της περιοχής Αγίου Διονυσίου και τη δημιουργία γραμμικού πάρκου. Κατέληξε, δε, λέγοντας ότι το σύνολο των πόρων από τα χρηματοδοτούμενα προγράμματα για το έργο ανέρχεται σε 120 εκατ. ευρώ.
Στην επόμενη ενότητα με επίκεντρο την δυναμική των τουριστικών επενδύσεων, ο Πάνος Γουδές, MRICS, Partner, Hospitality NAI Hellas παρουσίασε τα αποτελέσματα έρευνας για τα ξενοδοχεία και τον τουρισμό, με την ανάδειξη των νέων τάσεων στους εν λόγω τομείς. Αναφέρθηκε στην αύξηση των 3αστερων και 4στερων ξενοδοχείων, την αύξηση των προορισμών μέσω αέρος με την συμβολή της Aegean και της Ryan Air. Μιλώντας για την Θεσσαλονίκη, επισήμανε ότι είναι από τους πιο ξεχωριστούς προορισμούς, με την τουριστική της δυναμική να αυξάνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια.
Η Κρήτη, σύμφωνα με την έρευνα, είναι επίσης ισχυρή τουριστική τάση, κρατώντας το 20% της τουριστικής αγοράς, με την προσθήκη 60 πεντάστερων ξενοδοχείων τα τελευταία χρόνια και την αναδιαμόρφωση παλαιών μονάδων. Την ίδια στιγμή, τα Δωδεκάνησα αναδεικνύονται σε σημείο παραδοσιακού τουρισμού, με αυξημένες αφίξεις τουριστών τα τελευταία χρόνια, ενώ οι Κυκλάδες, με αιχμή του δόρατος τη Σαντορίνη και τη Μύκονο εξακολουθούν να είναι ανάμεσα στους leaders του τουρισμού, με τη δημιουργία εύλογου αριθμού πεντάστερων ξενοδοχείων. Ως ‘’all time classic’’ προορισμός χαρακτηρίζεται το Ιόνιο, με το 10% του τουρισμού της χώρας να συγκεντρώνεται εκεί.
Από την πλευρά του ο Ανδρέας Σάντης, διευθύνων σύμβουλος, Ελλάδα και Βαλκάνια, NCH Capital, μίλησε για την επένδυση στην Κασσιόπη της Κέρκυρας, που έχει ξεκινήσει από το 2012 και προέκυψε μετά από ιδιωτικοποίηση, χαρακτηρίζοντας την ‘’ένα ιδιαίτερο επενδυτικό σχέδιο’’, τονίζοντας ότι θα ξεκινήσει μέσα στα επόμενα χρόνια και αναμένεται να φέρει ανάπτυξη στην περιοχή.
Την ίδια στιγμή, ο Γιάννης Ρεβύθης, Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Κτηματομεσιτών Ελλάδας αναφέρθηκε στην Ελλάδα ως ‘’κατεξοχήν τουριστικό προορισμό’’ που παρά την κρίση, αύξησε κατά 40% τα έσοδά του και είχε συνολική συμβολή στο ΑΕΠ στο 45%. Ωστόσο τόνισε ότι παρατηρείται στασιμότητα στις επενδύσεις, ενώ έκανε λόγο για ανάγκη μείωσης στη γραφειοκρατία, σταθερή φορολογία και κίνητρα για επενδύσεις και τραπεζικό δανεισμό. Αναφερόμενος, δε, στις πλατφόρμες βραχυχρόνιων μισθώσεων, υπογράμμισε ότι έχουν προκαλέσει απώλεια φόρων της τάξης του 80%.
Για τον Γιώργο Ηλιάδη, Managing Partner της Algean Property, ο τουρισμός στην Ελλάδα για τέταρτο συνεχόμενο χρόνο θα σημειώσει νέο ρεκόρ, με εκτίμηση για 25 εκατ. επισκέπτες και 14 δισ. έσοδα το 2016, ενώ πρόσθεσε ότι οι αφίξεις επισκεπτών έχουν αυξηθεί από το 2010 στο 67%.
Ο ίδιος τόνισε ότι ο High End τουρισμός είναι το επόμενο δυναμικό βήμα για τον τουρισμό και σε αυτό θα συντελέσει ακόμα περισσότερο η δημιουργία πεντάστερων ξενοδοχείων την τελευταία πενταετία, ειδικά σε μέρη όπως η Μύκονος, η Σαντορίνη και η Χαλκιδική. Πόλος έλξης συνιστούν, επίσης και οι τουριστικές πολυτελείς κατοικίες, οι οποίες υπολογίζονται σε 10.800 σε όλη την Ελλάδα, το 71% των οποίων αγοράστηκαν τα τελευταία τρία χρόνια, ενώ πρόσθεσε ότι χρειάζεται ενίσχυση του πολυτελούς τουριστικού προϊόντος, καθώς τα πεντάστερα είναι μόνο το 16,5% των κλινών.
Ως δυνατά στοιχεία του ελληνικού τουρισμού ανέφερε το γεγονός ότι η χώρα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την παρουσία της στο ευρώ, την τοποθεσία, το κλίμα, την κουλτούρα, τη φιλοξενία, τον τρόπο ζωής και την ασφάλεια, ενώ στα αδύναμά της σημεία συγκαταλέγονται η έλλειψη international brand, η γραφειοκρατία, η έλλειψη διαφάνειας, αλλά και η εποχικότητα.
Ως ανασταλτικοί παράγοντες περιγράφηκαν από τον κ. Ηλιάδη, το προσφυγικό, το Brexit, αλλά και η καθυστέρηση στα μεγάλα έργα.
Ο Γιώργος Λίτσας, Διευθύνων Σύμβουλος, GLP Values SA εκτίμησε ότι ο κλάδος χτυπήθηκε από καταστροφή βιβλικών διαστάσεων, τονίζοντας ότι το μέλλον του θα εξαρτηθεί άμεσα από την φορολογία. Όπως τόνισε ότι οι τρέχοντες φόροι είναι ανασταλτικός παράγοντας για τις επενδύσεις με συνολική απώλεια στο ΑΕΠ από 6 έως 9 δις.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Λίτσα, εξακολουθούν να υπάρχουν κάποιες ευκαιρίες σε συγκεκριμένες περιοχές όπως το παραλιακό μέτωπο της Αττικής, με την παρουσία του έργου του ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και την ανάπλαση του Ελληνικού, ενώ εμφάνισε ως επενδυτικά δέλεαρ τα νησιά, όπως Μύκονος, Σαντορίνη, Πάρος, αλλά και προορισμούς όπως η Σαμοθράκη και η Σέριφος. Κατέληξε, δε, στο ό, τι η αύξηση του αριθμού των τουριστών προσκρούει στην ανεπάρκεια υπηρεσιών και κλινών.
Στην ενότητα ΄΄Νέα και καινοτόμα προϊόντα στον τουριστικό κλάδο’’, η Ρία Βογιατζή, Ιδρύτρια της Elastic Architects που μίλησε για την τάση του Mixed use hotel, φέρνοντας το παράδειγμα το Queens hotel στο Μαυροβούνιο.
Στην δική του ομιλία, ο Πάνος Παλαιολόγος, πρόεδρος και Ιδρυτής της Hotelbrain, αναφέρθηκε στην παλαιότερη τάση διαχείρισης ξενοδοχείων από οικογένειες, που έχει διαιωνιστεί έως σήμερα σε διάφορες παραλλαγές, με την σημερινή εποχή να επιβάλει την ανάγκη για μια καταρτισμένη ομάδα διαχείρισής του σύγχρονου ξενοδοχείου, με γνώσεις sales, management, επικοινωνίας, γαστρονομίας, marketing κ.α.
Για τον Χάρη Σιγανό, εκτελεστικό διευθυντή της Zeus International , η σημερινή εποχή είναι απαρχή για τεράστιες αλλαγές στον τουριστικό και ξενοδοχειακό χάρτη της Ελλάδας, με την εμφάνιση νέων τουριστικών brands με διαφορές στην είσοδό τους στη χώρα, αλλά και την παρουσία εναλλακτικών μορφών παροχών διαμονής όπως το Airbnb και το Homeaway, επισημαίνοντας την ανάγκη για ομαλή ένταξη των καινούριων εργαλείων.
Στην εισήγησή του ο Νίκος Χάτζος, διευθυντής της Marriott σε Ελλάδα και Κύπρο υπογράμμισε ότι η εταιρεία διαθέτει 30 ξενοδοχεία στην χώρα, αναδεικνυομένη στον μεγαλύτερο παίκτη, ενώ μίλησε για την δυναμική παρουσία των on line travelling agencies, που τα τελευταία χρόνια πρωταγωνιστούν στις κρατήσεις του τουρισμού, με συχνά, αρκετά μεγαλύτερες χρεώσεις από τους παραδοσιακούς τουριστικούς πράκτορες.
Ο Γιάννης Ερμίλιος, Head of Asset Management Europe Colony Capital Inc. London μίλησε για τα επιμέρους deals της εταιρείας σε τουριστικά προϊόντα στην Ελλάδα, με πίστη, καταρχήν στην πολυτελή τουριστική κατοικία ως δυναμική τάση, ενώ εκτίμησε ότι τις περισσότερες φορές απλά μια καλή ευκαιρία είναι η απαρχή για μια επικερδή συμφωνία στον τουρισμό για όλες τις πλευρές.
Ακολούθως, στην ενότητα ‘’Εμπορικά ακίνητα και ενεργειακή αναβάθμιση’’, η Alice Κοροβέση, Ιδρυτικό Μέλος και Γεν. Γραμματέας, Institute of Zero Energy Buildings μίλησε για τα 25 δισ. τ.μ. για χρήση κτιριακών χώρων που υπάρχουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ πρόσθεσε ότι στην Ελλάδα το 16,32% των κτιρίων αφορούν επαγγελματική χρήση, γεγονός που κάνει ακόμα πιο σημαντική την είσοδό τους στην αγορά της μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας.
Την ίδια στιγμή, ο Adrian Joyce, Secretary General, EuroACE μίλησε για την προσπάθεια του EuroACE να φέρει ως δεδομένη την ενεργειακή αναβάθμιση σε κτίρια στην Ελληνική αγορά, που όμως προσκρούει στην νομοθεσία, τις καθυστερήσεις και την συχνά αδιάφορη αντιμετώπιση από τις κυβερνήσεις. Τόνισε, δε, ότι πλέον είναι μονόδρομος η στροφή στις νέες μορφές ενέργειας, τόσο σε καινούρια, όσο και σε παλαιά κτίρια, οι οποίες αποφέρουν κέρδη και εξοικονόμηση ενεργειακών πόρων.
Παράλληλα, ο Γιώργος Ταμπουρέας, Διευθυντής Κατασκευής και Διαχείρισης Δομικών Έργων και Υποδομών ΟΤΕ ΕSTATE μίλησε για τα νέα Projects της εταιρείας που έχουν φιλικό προς το περιβάλλον αποτύπωμα, όπως ένα Call Center στον Κεραμεικό με εμβαδό 8.000 τ.μ. αλλά και η διαμόρφωση χώρων στο διοικητικό μέγαρο του ΟΤΕ και στον χώρο διαχείρισης δικτύων, με πολύ σοβαρές ενεργειακές προεκτάσεις και λειτουργίες. Όπως τόνισε, η εταιρεία δίνει προτεραιότητα στην εξασφάλιση ομαλής λειτουργίας των χώρων που χρησιμοποιεί, με σεβασμό στην πράσινη ανάπτυξη, προσπάθεια για εξοικονόμησης πόρων και ευελιξία στο χώρο εργασίας, ενώ υπογράμμισε την ανάγκη για κτίρια με πράσινες πιστοποιήσεις τόσο στην δημιουργία, όσο και στην λειτουργία τους.
Ο Αλέξανδρος Σαμαράς, αρχιτέκτων, Πρόεδρος, Ελληνοαμερικανικό εκπαιδευτικό Ίδρυμα αναφέρθηκε στην ανάγκη προσαρμογής σε νέους τρόπους σκέψης και δράσης στην δημιουργία νέων κτιρίων, υπογραμμίζοντας ότι ο σχεδιασμός ενός έργου πρέπει να αντιμετωπίζεται, πλέον, υπό διαφορετικό πρίσμα, με δράσεις σε οικολογικό, οικονομικό, πολιτισμικό επίπεδο. Τόνισε, δε, ότι η εφαρμογή των εν λόγω δράσεων έχει ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση πόρων και την συμβολή στην προστασία του περιβάλλοντος.
Την ίδια στιγμή, μίλησε για την σημασία της αρχιτεκτονικής κοινωνικής ευθύνης στην διαμόρφωση του κτιριακού προϊόντος της χώρας. Έφερε, δε, ως παράδειγμα ‘’πράσινης’’ κατασκευής το νηπιαγωγείο του Ελληναμερικανικού εκπαιδευτικού Ιδρύματος που βραβεύτηκε με την ένδειξη Platinum Leed, για την εξ΄ ολοκλήρου δημιουργία του σύμφωνα με φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές.
Από την πλευρά της, η Λιάνα Κυριοπούλου, Grivalia Properties AEEAΠ, τόνισε ότι η εταιρεία ήταν από τις πρώτες που ασχολήθηκε με την πράσινη κτιριακή ανάπτυξη, έχοντας στο portfolio της ενεργειακές αναβαθμίσεις με προϋπολογισμό πάνω από 10 εκατ. ευρώ, με τελευταίο έργο το κτιριακό συγκρότημα Green Plaza στο Μαρούσι, ενώ έκανε λόγο και για την πιστοποίηση τριών ακόμα ακινήτων με το σύστημα Leed. Αναφέρθηκε, δε, στην πρόκληση του συστήματος GRESB, στο οποίο συμμετέχει η Grivalia, με αιχμή του δόρατος τρεις άξονες, το περιβάλλον, την κοινωνία και την διακυβέρνηση και στο οποίο συμμετέχουν 63 χώρες στον κόσμο.
Την ίδια στιγμή, η Όλγα Ίτσιου, Τεχνική διευθύντρια Dimand, μετέφερε στους συνέδρους το όραμα της εταιρείας για κτίρια που σέβονται το περιβάλλον, ήδη από την έναρξη της λειτουργίας της. Όπως είπε, η εταιρεία θέτει περιβαλλοντικούς στόχους για τα γραφεία της και την πορεία της, όπως ο σχεδιασμός ‘’πράσινων’’ προγραμμάτων, επίτευξη πιστοποιήσεων Leed σε όσο το δυνατόν περισσότερα έργα, αλλά και οικολογική ‘’αφύπνιση’’ του προσωπικού. Αναφέρθηκε, δε, στο Tavros Complex που έχει πιστοποιηθεί με Platinum Leed, αλλά και για μελλοντικές πιστοποιήσεις που περιμένει η Dimand σε κτίριο που έχει αναλάβει στη Νερατζιώτισσα. Τόνισε, δε, ότι στόχος της εταιρείας είναι η επιτυχημένη ένταξη στο ICP Europe, μιας πιστοποίησης που εξασφαλίζει την ενεργειακή αναβάθμιση σε υπάρχοντα κτίρια.
Στην εισήγησή του ο Χάρης Κούντουρος, υπ. Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αναφέρθηκε στην ανάγκη υπηρέτησης ενός μοντέλου επαναχρησιμοποίησης, μεταποίησης και χρήσης των πρώτων υλών από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με τον ίδιο, θα πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη ομογενοποίηση στον τρόπο εξοικονόμησης ενέργειας, ενώ μίλησε για το συμβούλιο των υπουργών και το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο που νομοθετούν για περιβαλλοντικά και ενεργειακά θέματα, αλλά και προτείνουν τροποποιήσεις στις εκάστοτε οδηγίες των νομοθετημάτων. Ο ίδιος κατέληξε ότι η κυκλική οικονομία είναι εφικτός στόχος για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που μπορεί να δώσει νέες θέσεις εργασίας, αλλά και ώθηση στην αειφόρο ανάπτυξη.
Ο Χαράλαμπος Γιαννικόπουλος, Ιδρυτής D Carbon μίλησε για την συμμετοχή της εταιρείας σε καινοτόμα, ‘’πράσινα’’ έργα, τονίζοντας ότι πλέον παρατηρείται αύξηση στην πιστοποίηση Leed στην Ελλάδα, γεγονός που προσδίδει στα κτίρια που την διαθέτουν χαρακτηριστικά αειφορίας. Έκανε λόγο, επίσης, για ‘’θεαματικά αποτελέσματα’’ στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων στην Ελλάδα, παρότι ακόμα βρίσκονται ακόμα σε χαμηλά, συγκριτικά με την Ευρώπη, επίπεδα. Σύμφωνα, τέλος, με τον ίδιο, είναι αναγκαία η σύγκλιση του ελληνικού νομικού πλαισίου με την ευρωπαϊκή νομοθεσία σε ό, τι αφορά τις περιβαλλοντικές προϋποθέσεις.
Στην ενότητα ‘’Ακίνητα : Η διαδρομή αποκατάστασης των αξιών’’, ο Θεόδωρος Χαραγκιώνης, Πρόεδρος ΙCSC Greece, Συνδέσμου Επένδυσης και Ανάπτυξης Ακινήτων στην τοποθέτησή του αναφέρθηκε στην πορεία αποκατάστασης των αξιών των ακινήτων από την ‘’ξέφρενη’’ αρχή της δεκαετίας του 2000 μέχρι την κρίση και το αποτύπωμά της στον χώρο του Real estate.
Σύμφωνα με τον κ. Χαραγκιώνη, η Ελλάδα δεν είχε προϊόν για διεθνείς επενδυτές μέχρι το 2000, ενώ και ο μη τραπεζικός δανεισμός εμπόδιζε την δημιουργία κτιρίων που απευθύνονταν σε επιχειρηματίες από το εξωτερικό. Σε σχέση με τα επαγγελματικά ακίνητα, τόνισε ότι δημιουργήθηκαν από developers που γνώριζαν την αγορά, ενώ εκτίμησε ότι τα ακίνητα στην παρούσα φάση είναι εξαιρετικά υποτιμημένα και προκειμένου να αποφευχθεί η περαιτέρω υποτίμηση, χρειάζεται επανάκτηση της αξιοπιστίας στην ελληνική οικονομία. Την ίδια στιγμή, υπογράμμισε ότι τα ακίνητα που δημιουργήθηκαν μετά το 2000, με τραπεζική χρηματοδότηση, είναι εξαγώγιμα προϊόντα, ενώ σε σχέση με την φορολογία, σημείωσε ότι δεν είναι τόσο υψηλή όσο θεωρούν κάποιοι. Δική του εκτίμηση, μάλιστα, συνιστά ότι στο μέλλον θα υπάρξουν κάποιοι πρόσθετοι φόροι στα ακίνητα.
Tέλος, στην ενότητα ‘’Διεύρυνση των τάσεων στην αγορά κατοικίας στην Ελλάδα και συμπεριφορά των επενδυτών στη διαμόρφωση αξιών: Η περίπτωση των πλειστηριασμών’’, ο Αλέξανδρος Βασιλείου, REV, πολιτικός Μηχανικός, Οικονομολόγος, Μέλος Δ.Σ. ΣΕΚΕ, Εθνική Τράπεζα και ο Μάριος Μαργέλος, REV, MRICS οικονομολόγος, Υπεύθυνος Τομέα Εκτιμήσεων Ακινήτων, Πειραιώς Real Estate κατέδειξαν τον σημαντικό ρόλο της αγοράς κατοικίας στην οικονομία, ειδικά στην περίοδο της κρίσης, τονίζοντας ότι από τους κύριους παράγοντες στην διαμόρφωση των αξιών των ακινήτων είναι το μέγεθος εισοδήματος των νοικοκυριών, δημογραφικοί παράγοντες, τα επιτόκια, αλλά και η φορολόγηση.
Παράλληλα, έκαναν λόγο για μεγάλη διψήφια αύξηση των τιμών των αξιών το 2008, κάτι που έπεσε κατακόρυφα από το 2009 και ύστερα.
Αναφορικά με το μέγεθος της οικοδομικής δραστηριότητας, τόνισαν ότι μέχρι το 2005 ήταν αυξητικά σταθερό, κάτι που άρχισε να μειώνεται στα τέλη της περασμένης δεκαετίας, ενώ σε σχέση με τη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας, κατέδειξαν παράγοντες όπως η πολυπλοκότητα, η αστάθεια, η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού, πληροφοριακών συστημάτων και ηλεκτρονικών υποδομών, αλλά και ανταποδοτικών ωφελειών προς τους ιδιοκτήτες.
Ως αιτίες για την πτώση στην αγορά ακινήτων αναφέρθηκαν και από τους δύο η οικονομική κρίση, η μεγάλη ζήτηση, το ποσοστό ιδιοκατοίκησης, αλλά και οι αυξημένες τιμές.
Σε σχέση με τους πλειστηριασμούς, ανέφεραν ότι από το 2009 μέχρι το 2015 είχαν πτωτική πορεία, η οποία πλέον ανακάμφθηκε το 2016 και αναμένεται να αυξηθεί ακόμα περισσότερο μέχρι το 2020, ενώ υπάρχει και αύξηση στους πλειοδότες. Σε αυτή την αυξητική τάση περιλαμβάνονται οι πλειστηριασμοί του Δημοσίου και των ιδιωτών, ενώ οι πλειστηριασμοί για χρέη προς τις τράπεζες εξακολουθούν να είναι, επί της ουσίας, ελάχιστοι.
Αναφορικά, τέλος, με τη συμπεριφορά των ιδιωτών στους πλειστηριασμούς, διαπιστώνεται ότι τα ακίνητα πωλήθηκαν τελικά στην πραγματική αγοραία αξία τους, ενώ η τάση για πλειοδοτικό ενδιαφέρον μειώνεται από τα μέσα του πρώτου χρόνου της διαδικασίας για τα λιγότερα εμπορικά ακίνητα.
Σχόλια αναγνωστών