Η μείωση της κατανάλωσης, οδηγεί σε ένα φαύλο κύκλο μείωσης των επενδύσεων, αύξησης της ανεργίας, μείωσης των μισθών και περαιτέρω μείωσης της ζήτησης
Η βασική απάντηση στο ερώτημα γιατί κατά διαστήματα εμφανίζονται τάσεις μείωσης των τιμών είναι ότι, στα εξεταζόμενα διαστήματα η ζήτηση δεν επαρκή για να καλύψει την προσφορά.
Διαχρονικά δυο είναι οι βασικές αιτίες συστημικής μείωσης των τιμών, όταν οι κοινωνίες βιώνουν κρίσεις – υφέσεις και όταν η τεχνολογική πρόοδος μειώνει το κόστος παράγωγης.
Η ευρωζώνη σήμερα βιώνει τις συνέπειες της κρίσης χρέους αλλά και των δράσεων επαναφοράς των οικονομιών στην δημοσιονομική τάξη.
Οι συσταλτικές πολιτικές σε δημοσιονομικό, νομισματικό και πιστωτικό επίπεδο έχουν οδηγήσει σε χαμηλά επίπεδα ανάπτυξης και απασχόλησης και κατ’ επέκταση σε μειώσεις μισθών με αποτέλεσμα την μείωση της ενεργούς ζήτησης.
Η μείωση της κατανάλωσης, οδηγεί σε ένα φαύλο κύκλο μείωσης των επενδύσεων, αύξησης της ανεργίας, μείωσης των μισθών και περαιτέρω μείωσης της ζήτησης και πτώσης των τιμών.
Σήμερα κοινό σημείο αρκετών ευρωπαϊκών κρατών οι πολιτικές λιτότητας, που εφαρμόζουν για την αποκατάσταση της δημοσιονομικής τάξης.
Οι πολιτικές λιτότητας και οι παράπλευρες συνέπειες της κρίσης δανεισμού είναι αποκλειστικά υπεύθυνες για την διαμορφωθείσα στην τρέχουσα συγκύρια τάση αποπληθωρισμού.
Αναφερόμαστε στην τρέχουσα συγκύρια δεδομένου ότι οι εναλλαγές πληθωρισμού, αποπληθωρισμού είναι καθαρά θέμα πολιτικών που εφαρμόζονται σε δημοσιονομικό και νομισματικό –πιστωτικό επίπεδο.
Γυρίζοντας πίσω στο καλοκαίρι του 2007 –όταν στις ΗΠΑ εμφανίζονταν τα πρώτα σημάδια της μεγαλύτερης σύγχρονης χρηματοοικονομικής κρίσης –και βλέποντας τα επίπεδα των τιμών σε παγκόσμιο επίπεδο ο καθένας αντιλαμβάνονταν πως η διεθνής οικονομία περνούσε τότε το πρώτο παγκοσμιοποιημένο πληθωριστικό σοκ.
Για πολλούς το φάντασμα του πληθωρισμού είχε εξαφανισθεί μιας και η παγκοσμιοποίηση φρόντιζε με τους μηχανισμούς συγκράτησης του κόστους να κρατά τις τιμές χαμηλά (η άλλη αίτια μείωσης των τιμών, από την πλευρά όμως της προσφοράς ).
Η μετακίνηση κεφαλαίων προς τις αναπτυσσόμενες χώρες και η ανάπτυξη παραγωγικών μονάδων εκεί όπου το εργατικό κόστος ήταν μηδαμινό σε σχέση με εκείνο των δυτικών οικονομιών είχε οδηγήσει στην συμπίεση των τιμών σε χαμηλά επίπεδα για αρκετά χρόνια που ξεπερνούσαν την 15ετια.
Ο πληθωρισμός
Η συγκράτηση των τιμών επί μεγάλο χρονικό διάστημα σε χαμηλά επίπεδα είχε οδηγήσει στην ύφανση θεωριών σύμφωνα με τις οποίες το φαινόμενο του πληθωρισμού επί παγκοσμιοποίησης θα εξαφανίζονταν .
Η πορεία των πραγμάτων ήταν διαφορετική.
Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου στις αναπτυσσόμενες χώρες , η αύξηση των εργατικού κόστους και η σταδιακή ενσωμάτωση τους στην παγκόσμια οικονομία άλλαζε τα δεδομένα.
Πλέον ογκωδέστατες πληθυσμιακά ομάδες οι οποίες μέχρι τότε αναφέρονταν ως φθηνό εργατικό δυναμικό που μπορούσε να ζει διατροφικά λιτά μετατρέπονταν σε καταναλωτές με δυτικού τρόπου διατροφικές συνήθειες .
Η ζήτηση για τρόφιμα , πρώτες ύλες και ενεργειακά προϊόντα πήρε μεγάλες διαστάσεις με το γνωστό σε όλους αποτέλεσμα , την εκτόξευση των τιμών τους.
Το πρώτο παγκοσμιοποιημένο πληθωριστικό σοκ ήταν γεγονός.
Ομιλούμε για το πρώτο σοκ διότι ο πληθωρισμός πάντα υπήρχε απλά κατά την τότε συγκυρία ως καρκινικό μόρφωμα είχε πάρει άλλη μορφή.
Κατά τις προηγούμενες δεκαετίες ο πληθωρισμός αφορούσε χρηματοοικονομικά προϊόντα, την δεκαετία του 80 τα ομόλογα, την δεκαετία του 90 τις μετοχές, και κατά την πρώτη 6ετια του νέου αιώνα τα ακίνητα .
Η ζήτηση όμως για ομόλογα, μετοχές και ακίνητα αφορούσε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες κυρίως των αναπτυσσόμενων δυτικών κρατών κάτι που καταγράφεται και σήμερα με την βοήθεια των κεντρικών τραπεζών.
Η ζήτηση για τρόφιμα , πρώτες ύλες και ενεργειακά προϊόντα αφορά ογκωδέστερες πληθυσμιακά ομάδες οι οποίες έχουν ιδιότυπη καταναλωτική συμπεριφορά.
Μέχρι αυτή η συμπεριφορά να ισορροπήσει, οι τιμές διεθνώς οδηγούνταν σε υψηλότερα επίπεδα.
Αυτή η διαδικασία θα έπαιρνε χρόνο διότι μέχρι τότε και παρά την καταγραφόμενη άνοδο των τιμών οι παράγοντες που κατά την προηγούμενη περίοδο συγκρατούσαν τις τιμές δεν είχαν εκλείψει.
Ο ανταγωνισμός συνέχιζε να στέλνει κεφάλαια από την Δύση στις αναπτυσσόμενες χώρες αφού το κόστος εργασίας συνέχιζε εκεί να είναι φθηνό και αφού η παραγωγικότητα ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος ήταν ακόμη χαμηλότερη .
Όσο αυτή η διαδικασία θα συνεχίζονταν το πληθωριστικό σοκ θα παράμενε ενεργό, εκτός και ένα ισχυρό σοκ άλλαζε τα δεδομένα , όπως συνέβη με την χρηματοπιστωτική κρίση.
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η μεταφορά κεφαλαίων στις αναπτυσσόμενες χώρες αυξάνει το βιοτικό επίπεδο αυτών των χωρών μετατρέποντας τους απλούς και χωρίς ιδιαίτερες καταναλωτικές προτιμήσεις πολίτες σε δυτικού τύπου καταναλωτές.
Αυτή η μετατόπιση της κατανάλωσης από τις ανεπτυγμένες στις αναπτυσσόμενες χώρες δεν την συναντούμε ιστορικά για πρώτη φορά, είχε πρωτοεμφανισθεί κατά την περίοδο της πρώτης χρυσής εμφάνισης της παγκοσμιοποίησης μεταξύ 1870-1913.
Τότε το ρόλο των εταιρειών είχαν οι ιμπεριαλιστικές πρακτικές των μεγάλων τότε δυνάμεων μέσω των αποικιών .
Όπως και τότε έτσι και σήμερα η όλη διαδικασία περνούσε μέσα από τέσσερις φάσεις.
Η 4η φορά...
Η πρώτη αφορά την εγκατάσταση εταιρειών στις χώρες χαμηλού κόστους, η δεύτερη ενισχύει τις υποδομές και τις εισαγωγές αυτών των χωρών, η τρίτη αυξάνει την κατανάλωση.
Πριν την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης η παγκόσμια οικονομία βίωνε την τρίτη φάση.
Υπάρχει όμως και η τέταρτη που θα ζήσουμε στο προσεχές μέλλον.
Κατά την τέταρτη φάση όταν θα έχει συντελεστεί πλήρως η μετατόπιση της κατανάλωσης από τις ανεπτυγμένες στις αναπτυσσόμενες χώρες τότε η παραγωγή και η αποταμίευση θα ακολουθούν αντίστροφη πορεία προς τις ανεπτυγμένες χώρες.
Ιστορικά η όλη διαδικασία έχει ξανασυμβεί με τρόπο απόλυτο, απλά η μεγαλύτερη από το 1930 χρηματοπιστωτική κρίση οδήγησε το κέντρο του ενδιαφέροντος στις δυτικές ανεπτυγμένες χώρες που είδαν την μετεξέλιξη της χρηματοοικονομικής κρίσης σε πιστωτική , δημοσιονομική και τελικά σε κρίση χρέους .
Ήδη οι τριγμοί που ακούγονται σε πλήθος αναπτυσσόμενων αγορών δείχνει ξεκάθαρα ότι η τέταρτη φάση βρίσκεται προ των πυλών.
Διαχρονικά δυο είναι οι βασικές αιτίες συστημικής μείωσης των τιμών, όταν οι κοινωνίες βιώνουν κρίσεις – υφέσεις και όταν η τεχνολογική πρόοδος μειώνει το κόστος παράγωγης.
Η ευρωζώνη σήμερα βιώνει τις συνέπειες της κρίσης χρέους αλλά και των δράσεων επαναφοράς των οικονομιών στην δημοσιονομική τάξη.
Οι συσταλτικές πολιτικές σε δημοσιονομικό, νομισματικό και πιστωτικό επίπεδο έχουν οδηγήσει σε χαμηλά επίπεδα ανάπτυξης και απασχόλησης και κατ’ επέκταση σε μειώσεις μισθών με αποτέλεσμα την μείωση της ενεργούς ζήτησης.
Η μείωση της κατανάλωσης, οδηγεί σε ένα φαύλο κύκλο μείωσης των επενδύσεων, αύξησης της ανεργίας, μείωσης των μισθών και περαιτέρω μείωσης της ζήτησης και πτώσης των τιμών.
Σήμερα κοινό σημείο αρκετών ευρωπαϊκών κρατών οι πολιτικές λιτότητας, που εφαρμόζουν για την αποκατάσταση της δημοσιονομικής τάξης.
Οι πολιτικές λιτότητας και οι παράπλευρες συνέπειες της κρίσης δανεισμού είναι αποκλειστικά υπεύθυνες για την διαμορφωθείσα στην τρέχουσα συγκύρια τάση αποπληθωρισμού.
Αναφερόμαστε στην τρέχουσα συγκύρια δεδομένου ότι οι εναλλαγές πληθωρισμού, αποπληθωρισμού είναι καθαρά θέμα πολιτικών που εφαρμόζονται σε δημοσιονομικό και νομισματικό –πιστωτικό επίπεδο.
Γυρίζοντας πίσω στο καλοκαίρι του 2007 –όταν στις ΗΠΑ εμφανίζονταν τα πρώτα σημάδια της μεγαλύτερης σύγχρονης χρηματοοικονομικής κρίσης –και βλέποντας τα επίπεδα των τιμών σε παγκόσμιο επίπεδο ο καθένας αντιλαμβάνονταν πως η διεθνής οικονομία περνούσε τότε το πρώτο παγκοσμιοποιημένο πληθωριστικό σοκ.
Για πολλούς το φάντασμα του πληθωρισμού είχε εξαφανισθεί μιας και η παγκοσμιοποίηση φρόντιζε με τους μηχανισμούς συγκράτησης του κόστους να κρατά τις τιμές χαμηλά (η άλλη αίτια μείωσης των τιμών, από την πλευρά όμως της προσφοράς ).
Η μετακίνηση κεφαλαίων προς τις αναπτυσσόμενες χώρες και η ανάπτυξη παραγωγικών μονάδων εκεί όπου το εργατικό κόστος ήταν μηδαμινό σε σχέση με εκείνο των δυτικών οικονομιών είχε οδηγήσει στην συμπίεση των τιμών σε χαμηλά επίπεδα για αρκετά χρόνια που ξεπερνούσαν την 15ετια.
Ο πληθωρισμός
Η συγκράτηση των τιμών επί μεγάλο χρονικό διάστημα σε χαμηλά επίπεδα είχε οδηγήσει στην ύφανση θεωριών σύμφωνα με τις οποίες το φαινόμενο του πληθωρισμού επί παγκοσμιοποίησης θα εξαφανίζονταν .
Η πορεία των πραγμάτων ήταν διαφορετική.
Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου στις αναπτυσσόμενες χώρες , η αύξηση των εργατικού κόστους και η σταδιακή ενσωμάτωση τους στην παγκόσμια οικονομία άλλαζε τα δεδομένα.
Πλέον ογκωδέστατες πληθυσμιακά ομάδες οι οποίες μέχρι τότε αναφέρονταν ως φθηνό εργατικό δυναμικό που μπορούσε να ζει διατροφικά λιτά μετατρέπονταν σε καταναλωτές με δυτικού τρόπου διατροφικές συνήθειες .
Η ζήτηση για τρόφιμα , πρώτες ύλες και ενεργειακά προϊόντα πήρε μεγάλες διαστάσεις με το γνωστό σε όλους αποτέλεσμα , την εκτόξευση των τιμών τους.
Το πρώτο παγκοσμιοποιημένο πληθωριστικό σοκ ήταν γεγονός.
Ομιλούμε για το πρώτο σοκ διότι ο πληθωρισμός πάντα υπήρχε απλά κατά την τότε συγκυρία ως καρκινικό μόρφωμα είχε πάρει άλλη μορφή.
Κατά τις προηγούμενες δεκαετίες ο πληθωρισμός αφορούσε χρηματοοικονομικά προϊόντα, την δεκαετία του 80 τα ομόλογα, την δεκαετία του 90 τις μετοχές, και κατά την πρώτη 6ετια του νέου αιώνα τα ακίνητα .
Η ζήτηση όμως για ομόλογα, μετοχές και ακίνητα αφορούσε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες κυρίως των αναπτυσσόμενων δυτικών κρατών κάτι που καταγράφεται και σήμερα με την βοήθεια των κεντρικών τραπεζών.
Η ζήτηση για τρόφιμα , πρώτες ύλες και ενεργειακά προϊόντα αφορά ογκωδέστερες πληθυσμιακά ομάδες οι οποίες έχουν ιδιότυπη καταναλωτική συμπεριφορά.
Μέχρι αυτή η συμπεριφορά να ισορροπήσει, οι τιμές διεθνώς οδηγούνταν σε υψηλότερα επίπεδα.
Αυτή η διαδικασία θα έπαιρνε χρόνο διότι μέχρι τότε και παρά την καταγραφόμενη άνοδο των τιμών οι παράγοντες που κατά την προηγούμενη περίοδο συγκρατούσαν τις τιμές δεν είχαν εκλείψει.
Ο ανταγωνισμός συνέχιζε να στέλνει κεφάλαια από την Δύση στις αναπτυσσόμενες χώρες αφού το κόστος εργασίας συνέχιζε εκεί να είναι φθηνό και αφού η παραγωγικότητα ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος ήταν ακόμη χαμηλότερη .
Όσο αυτή η διαδικασία θα συνεχίζονταν το πληθωριστικό σοκ θα παράμενε ενεργό, εκτός και ένα ισχυρό σοκ άλλαζε τα δεδομένα , όπως συνέβη με την χρηματοπιστωτική κρίση.
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η μεταφορά κεφαλαίων στις αναπτυσσόμενες χώρες αυξάνει το βιοτικό επίπεδο αυτών των χωρών μετατρέποντας τους απλούς και χωρίς ιδιαίτερες καταναλωτικές προτιμήσεις πολίτες σε δυτικού τύπου καταναλωτές.
Αυτή η μετατόπιση της κατανάλωσης από τις ανεπτυγμένες στις αναπτυσσόμενες χώρες δεν την συναντούμε ιστορικά για πρώτη φορά, είχε πρωτοεμφανισθεί κατά την περίοδο της πρώτης χρυσής εμφάνισης της παγκοσμιοποίησης μεταξύ 1870-1913.
Τότε το ρόλο των εταιρειών είχαν οι ιμπεριαλιστικές πρακτικές των μεγάλων τότε δυνάμεων μέσω των αποικιών .
Όπως και τότε έτσι και σήμερα η όλη διαδικασία περνούσε μέσα από τέσσερις φάσεις.
Η 4η φορά...
Η πρώτη αφορά την εγκατάσταση εταιρειών στις χώρες χαμηλού κόστους, η δεύτερη ενισχύει τις υποδομές και τις εισαγωγές αυτών των χωρών, η τρίτη αυξάνει την κατανάλωση.
Πριν την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης η παγκόσμια οικονομία βίωνε την τρίτη φάση.
Υπάρχει όμως και η τέταρτη που θα ζήσουμε στο προσεχές μέλλον.
Κατά την τέταρτη φάση όταν θα έχει συντελεστεί πλήρως η μετατόπιση της κατανάλωσης από τις ανεπτυγμένες στις αναπτυσσόμενες χώρες τότε η παραγωγή και η αποταμίευση θα ακολουθούν αντίστροφη πορεία προς τις ανεπτυγμένες χώρες.
Ιστορικά η όλη διαδικασία έχει ξανασυμβεί με τρόπο απόλυτο, απλά η μεγαλύτερη από το 1930 χρηματοπιστωτική κρίση οδήγησε το κέντρο του ενδιαφέροντος στις δυτικές ανεπτυγμένες χώρες που είδαν την μετεξέλιξη της χρηματοοικονομικής κρίσης σε πιστωτική , δημοσιονομική και τελικά σε κρίση χρέους .
Ήδη οι τριγμοί που ακούγονται σε πλήθος αναπτυσσόμενων αγορών δείχνει ξεκάθαρα ότι η τέταρτη φάση βρίσκεται προ των πυλών.
Άρθρο του Σαράντου Λέκκα στο bankingnews
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών