Ο υπουργός Εσωτερικών φοβάται ότι η Σλοβακία βρίσκεται «στα πρόθυρα εμφυλίου πολέμου» μετά την απόπειρα δολοφονίας κατά του Fico
Η Σλοβακία έσπασε ένα ακόμη ταμπού που οι πολίτες της χώρας δεν πίστευαν ποτέ ότι θα παραβιάζονταν.
Σύμφωνα με ανάλυση του Politico, προηγήθηκε το 2018 η δολοφονία του ερευνητή δημοσιογράφου Ján Kuciak, ο οποίος απλώς ασκούσε το επάγγελμά του, αλλά το πλήρωσε με την ίδια του τη ζωή καθώς και με τη ζωή της αρραβωνιαστικιάς του, Martina Kušnírová.
Έξι χρόνια αργότερα, ήρθε η απόπειρα δολοφονίας ενός εν ενεργεία πρωθυπουργού.
Ο Robert Fico, παρ' όλο το αριστερό-λαϊκιστικό του δράμα, εξακολουθούσε να κάνει μόνο τη δουλειά του την Τετάρτη, ηγούμενος μιας συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου στη μικροσκοπική πρώην πόλη των ορυχείων Χάντλοβα, ως ένα δώρο στους παραμελημένους ψηφοφόρους στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της Σλοβακίας.
Καθώς ο Fico μεταφέρθηκε με ελικόπτερο στην κοντινή Banská Bystrica αντί για την πρωτεύουσα Μπρατισλάβα, λόγω της σοβαρότητας των τραυμάτων του, το πολιτικό κατεστημένο φάνηκε παγωμένο.
Πολιτική πόλωση
Ποιος ήταν υπεύθυνος; Πώς συνέβη αυτό;
Στο τελευταίο ερώτημα, τουλάχιστον, μια απάντηση κυριάρχησε στη συζήτηση: η πολιτική πόλωση.
«Η ρητορική μίσους που είδαμε πρέπει να σταματήσει», δήλωσε η πρόεδρος Zuzana Čaputová.
«Σας παρακαλώ, ας το σταματήσουμε!»
«Τα συναισθήματα είναι φυσικά έντονα, αλλά θα ήταν πολύ κακό να φουντώσει αυτή η ήδη επικίνδυνη κατάσταση», συμφώνησε ο υπουργός Εσωτερικών Matúš Šutaj Eštok.
Ορισμένοι βουλευτές του κυβερνητικού συνασπισμού, ωστόσο, φάνηκε να μην έχουν λάβει το μήνυμα.
Ο Ľuboš Blaha, φιλορώσος βουλευτής του κόμματος Smer του Fico, φώναξε στην αντιπολίτευση στο κοινοβούλιο ότι ο πρωθυπουργός «παλεύει σήμερα για τη ζωή του εξαιτίας του μίσους σας».
Ο αντιπρόεδρος του Κοινοβουλίου Andrej Danko, επικεφαλής του ακροδεξιού Εθνικού Κόμματος της Σλοβακίας, απαίτησε από την αντιπολίτευση: «Είστε ικανοποιημένοι;» Πρόσθεσε, δυσοίωνα: «Θα υπάρξουν κάποιες αλλαγές στα μέσα ενημέρωσης».
Διχασμός
Πώς λοιπόν έφτασε η Σλοβακία εδώ που είναι σήμερα - τόσο διχασμένη μεταξύ φιλελεύθερων και παραδοσιακών, δημοκρατών και κακοποιών, ανεκτικότητας και του αντιθέτου της - που οι πολιτικές διαφορές λύνονται πλέον με όπλα;
Ο κοινωνικός διχασμός ήταν πάντα ικανός να επηρεάσει την πολιτική στη Σλοβακία.
Μετά την επανάσταση του 1989 σε ολόκληρη την Ανατολική Ευρώπη, η πρώην κομμουνιστική χώρα βυθίστηκε ξαφνικά σε μια ανελέητη εκδοχή του καπιταλισμού - πριν πάρει ξαφνικά διαζύγιο από τους Τσέχους, οι οποίοι αποτελούσαν σταθερό εθνικό εταίρο επί 75 χρόνια στην πρώην Τσεχοσλοβακία, σημειώνει το Politico.
Το κοινωνικό μαστίγιο που προκάλεσαν αυτοί οι ξαφνικοί μετασχηματισμοί έστρεψε την πόλη εναντίον του χωριού, τους νέους εναντίον των ηλικιωμένων, τους Σλοβάκους πατριώτες εναντίον των Τσεχοσλοβάκων διεθνιστών, καθώς όλοι έψαχναν να βρουν τα πατήματά τους σε άγνωστο έδαφος.
Για τον νεαρό Fico, ο οποίος ήταν μόλις 25 ετών όταν οι κομμουνιστές έχασαν την εξουσία, η επανάσταση του 1989 πρέπει να ήταν ένα σοκ: Μόλις είχε ολοκληρώσει τη νομική σχολή και είχε ενταχθεί στο Κομμουνιστικό Κόμμα, όταν το Σύμφωνο της Βαρσοβίας διαλύθηκε μαζί με την κοινωνική τάξη στην οποία είχε εκπαιδευτεί για να πετύχει.
Ο Fico ισχυρίστηκε αργότερα ότι «δεν πρόσεξε» το 1989, καθώς εκείνη την εποχή εργαζόταν στο υπουργείο Δικαιοσύνης και προετοιμαζόταν για ένα ταξίδι σπουδών στις ΗΠΑ - ευθυγραμμιζόμενος έτσι εξαρχής με ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού που ένιωθε νοσταλγία για τον κομμουνισμό και αδιαφορία για τη δημοκρατική Δύση.
Νέος και ταλαντούχος, ο Fico εντάχθηκε στο κόμμα που διαδέχθηκε τους κομμουνιστές και εξελέγη στο κοινοβούλιο το 1992.
Παρόλο που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του 1990 στο Στρασβούργο εργαζόμενος στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, διατήρησε πρόσβαση στην εγχώρια πολιτική ώστε να ιδρύσει ένα επιτυχημένο σοσιαλιστικό κόμμα «τρίτου δρόμου», το Smer (Κατεύθυνση), το 1999.
Το κόμμα αυτό κυριάρχησε στη σλοβακική πολιτική για το επόμενο τέταρτο του αιώνα.
Και εδώ, ωστόσο, ο Fico υιοθέτησε ένα πολιτικό στυλ που αποξένωσε μεγάλο μέρος της χώρας.
Το Smer προέκυψε από τα συντρίμμια ενός αυταρχικού κόμματος που κυριαρχούσε στην εσωτερική σκηνή της Σλοβακίας τη δεκαετία του 1990, του Κινήματος για μια Δημοκρατική Σλοβακία (HZDS), με επικεφαλής τον τραμπούκο πρωθυπουργό Vladimir Meciar την περίοδο 1994-1998.
Οι ολιγάρχες που χρηματοδότησαν και κατεύθυναν το HZDS έψαχναν, κατά γενική ομολογία, για ένα άλλο πολιτικό σχέδιο αφότου ο Mečiar έγινε τοξικός για τη Δύση, και έπεσαν πάνω στον άψογο Fico.
Η Smer σημείωσε ένα απογοητευτικό 13,5% στις εκλογές του 2002 μετά από μια επιθετική διαφημιστική εκστρατεία που παρουσίαζε μια οικογένεια να κάθεται γυμνή σε ένα παγκάκι με το σύνθημα «Στην ΕΕ - αλλά όχι με γυμνά οπίσθια».
Τέσσερα χρόνια αργότερα, ωστόσο, ένας πιο έτοιμος Fico έφτασε στη νίκη με 29%, σχηματίζοντας κυβέρνηση με τα αυταρχικά υπολείμματα του HZDS και τους εθνικιστές του SNS.
Ακόμη και πριν ξεκινήσει την πρώτη του θητεία ως πρωθυπουργός, λοιπόν, ο Fico είχε ήδη αυτοπροσδιοριστεί ως νοσταλγός του σοσιαλισμού και ταυτόχρονα κυνικά πραγματιστής στην επιδίωξη της εξουσίας - το ακριβώς αντίθετο από αυτό που αναζητούσε το νεότερο, αντικομμουνιστικό, αθώα φιλοδυτικό τμήμα του εκλογικού σώματος.
Η παραίτηση
Ο Fico διένυε την τρίτη του θητεία ως πρωθυπουργός το 2018, όταν ο δημοσιογράφος Kuciak και η μέλλουσα σύζυγός του σκοτώθηκαν από έναν δολοφόνο που δήθεν είχε προσληφθεί για να φιμώσει το ρεπορτάζ του σχετικά με τη διαφθορά στην πολιτική.
Οι δολοφονίες φαίνεται ότι αποπροσανατόλισαν τον Fico.
Συγκάλεσε αμέσως μια γλυκανάλατη συνέντευξη Τύπου στην οποία στοιβάχτηκαν δεσμίδες μετρητών σε ένα τραπέζι, υποσχόμενος να πληρώσει 1 εκατομμύριο ευρώ για πληροφορίες που θα οδηγούσαν στη σύλληψη του δολοφόνου.
Κατηγόρησε επίσης την αντιπολίτευση ότι χρησιμοποιεί τη δολοφονία για πολιτικούς σκοπούς.
Δύο εβδομάδες αργότερα, ο Fico παραιτήθηκε- δύο χρόνια αργότερα, η Smer υπέστη ήττα στις γενικές εκλογές του 2020.
Εκτός εξουσίας, ο Fico και οι πολιτικοί του σύμμαχοι - υπουργοί, βουλευτές, ολιγάρχες, δικαστές, ανώτεροι αξιωματικοί της αστυνομίας και των μυστικών υπηρεσιών - τέθηκαν υπό έρευνα για λόγους που κυμαίνονται από διαφθορά έως κατάχρηση εξουσίας και δολιοφθορά.
Ο πρώην πρωθυπουργός συνελήφθη μάλιστα τον Απρίλιο του 2022 και κατηγορήθηκε για αδικήματα οργανωμένου εγκλήματος, αν και οι κατηγορίες αυτές έχουν έκτοτε αποσυρθεί.
Πέρυσι αφού κέρδισε τις γενικές εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2023, ο Fico και η παρέα του επέστρεψαν και ξήλωσαν την ηγεσία της επίλεκτης αστυνομικής μονάδας που τους είχε κατηγορήσει για εγκλήματα, απορρίπτοντας τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, ξαναγράφοντας τον ποινικό κώδικα για να ελαφρύνει τις ποινές για διαφθορά και απειλώντας να χαρακτηρίσει τις ΜΚΟ με εξωτερική χρηματοδότηση ως «ξένους πράκτορες» βάσει ενός νόμου τύπου Μόσχας.
Στα πρόθυρα εμφυλίου
Καθώς ο Fico βρισκόταν σε κρίσιμη κατάσταση στο χειρουργικό τραπέζι της Banská Bystrica, τα μέσα ενημέρωσης δημοσίευσαν ένα βίντεο που διέρρευσε από τον φερόμενο ως δράστη, ο οποίος αναγνωρίστηκε τοπικά ως 71χρονος συγγραφέας, στο οποίο έλεγε: «Δεν συμφωνώ με την πολιτική αυτής της κυβέρνησης», αναφερόμενος σε καταστολή των μέσων ενημέρωσης και της δικαιοσύνης.
Στη συνέντευξη Τύπου μετά την επίθεση, ο Šutaj Eštok, ο υπουργός Εσωτερικών, κάλεσε να σταματήσει η βίαιη γλώσσα και οι επιθέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που έχουν καταλήξει να χαρακτηρίζουν τη σλοβακική πολιτική στην εποχή του Fico.
«Θέλω να απευθύνω έκκληση στο κοινό, στους δημοσιογράφους και σε όλους τους πολιτικούς να σταματήσουν να διασπείρουν το μίσος», δήλωσε.
«Βρισκόμαστε στα πρόθυρα ενός εμφυλίου πολέμου», προειδοποίησε.
www.bankingnews.gr
Σύμφωνα με ανάλυση του Politico, προηγήθηκε το 2018 η δολοφονία του ερευνητή δημοσιογράφου Ján Kuciak, ο οποίος απλώς ασκούσε το επάγγελμά του, αλλά το πλήρωσε με την ίδια του τη ζωή καθώς και με τη ζωή της αρραβωνιαστικιάς του, Martina Kušnírová.
Έξι χρόνια αργότερα, ήρθε η απόπειρα δολοφονίας ενός εν ενεργεία πρωθυπουργού.
Ο Robert Fico, παρ' όλο το αριστερό-λαϊκιστικό του δράμα, εξακολουθούσε να κάνει μόνο τη δουλειά του την Τετάρτη, ηγούμενος μιας συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου στη μικροσκοπική πρώην πόλη των ορυχείων Χάντλοβα, ως ένα δώρο στους παραμελημένους ψηφοφόρους στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της Σλοβακίας.
Καθώς ο Fico μεταφέρθηκε με ελικόπτερο στην κοντινή Banská Bystrica αντί για την πρωτεύουσα Μπρατισλάβα, λόγω της σοβαρότητας των τραυμάτων του, το πολιτικό κατεστημένο φάνηκε παγωμένο.
Πολιτική πόλωση
Ποιος ήταν υπεύθυνος; Πώς συνέβη αυτό;
Στο τελευταίο ερώτημα, τουλάχιστον, μια απάντηση κυριάρχησε στη συζήτηση: η πολιτική πόλωση.
«Η ρητορική μίσους που είδαμε πρέπει να σταματήσει», δήλωσε η πρόεδρος Zuzana Čaputová.
«Σας παρακαλώ, ας το σταματήσουμε!»
«Τα συναισθήματα είναι φυσικά έντονα, αλλά θα ήταν πολύ κακό να φουντώσει αυτή η ήδη επικίνδυνη κατάσταση», συμφώνησε ο υπουργός Εσωτερικών Matúš Šutaj Eštok.
Ορισμένοι βουλευτές του κυβερνητικού συνασπισμού, ωστόσο, φάνηκε να μην έχουν λάβει το μήνυμα.
Ο Ľuboš Blaha, φιλορώσος βουλευτής του κόμματος Smer του Fico, φώναξε στην αντιπολίτευση στο κοινοβούλιο ότι ο πρωθυπουργός «παλεύει σήμερα για τη ζωή του εξαιτίας του μίσους σας».
Ο αντιπρόεδρος του Κοινοβουλίου Andrej Danko, επικεφαλής του ακροδεξιού Εθνικού Κόμματος της Σλοβακίας, απαίτησε από την αντιπολίτευση: «Είστε ικανοποιημένοι;» Πρόσθεσε, δυσοίωνα: «Θα υπάρξουν κάποιες αλλαγές στα μέσα ενημέρωσης».
Διχασμός
Πώς λοιπόν έφτασε η Σλοβακία εδώ που είναι σήμερα - τόσο διχασμένη μεταξύ φιλελεύθερων και παραδοσιακών, δημοκρατών και κακοποιών, ανεκτικότητας και του αντιθέτου της - που οι πολιτικές διαφορές λύνονται πλέον με όπλα;
Ο κοινωνικός διχασμός ήταν πάντα ικανός να επηρεάσει την πολιτική στη Σλοβακία.
Μετά την επανάσταση του 1989 σε ολόκληρη την Ανατολική Ευρώπη, η πρώην κομμουνιστική χώρα βυθίστηκε ξαφνικά σε μια ανελέητη εκδοχή του καπιταλισμού - πριν πάρει ξαφνικά διαζύγιο από τους Τσέχους, οι οποίοι αποτελούσαν σταθερό εθνικό εταίρο επί 75 χρόνια στην πρώην Τσεχοσλοβακία, σημειώνει το Politico.
Το κοινωνικό μαστίγιο που προκάλεσαν αυτοί οι ξαφνικοί μετασχηματισμοί έστρεψε την πόλη εναντίον του χωριού, τους νέους εναντίον των ηλικιωμένων, τους Σλοβάκους πατριώτες εναντίον των Τσεχοσλοβάκων διεθνιστών, καθώς όλοι έψαχναν να βρουν τα πατήματά τους σε άγνωστο έδαφος.
Για τον νεαρό Fico, ο οποίος ήταν μόλις 25 ετών όταν οι κομμουνιστές έχασαν την εξουσία, η επανάσταση του 1989 πρέπει να ήταν ένα σοκ: Μόλις είχε ολοκληρώσει τη νομική σχολή και είχε ενταχθεί στο Κομμουνιστικό Κόμμα, όταν το Σύμφωνο της Βαρσοβίας διαλύθηκε μαζί με την κοινωνική τάξη στην οποία είχε εκπαιδευτεί για να πετύχει.
Ο Fico ισχυρίστηκε αργότερα ότι «δεν πρόσεξε» το 1989, καθώς εκείνη την εποχή εργαζόταν στο υπουργείο Δικαιοσύνης και προετοιμαζόταν για ένα ταξίδι σπουδών στις ΗΠΑ - ευθυγραμμιζόμενος έτσι εξαρχής με ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού που ένιωθε νοσταλγία για τον κομμουνισμό και αδιαφορία για τη δημοκρατική Δύση.
Νέος και ταλαντούχος, ο Fico εντάχθηκε στο κόμμα που διαδέχθηκε τους κομμουνιστές και εξελέγη στο κοινοβούλιο το 1992.
Παρόλο που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του 1990 στο Στρασβούργο εργαζόμενος στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, διατήρησε πρόσβαση στην εγχώρια πολιτική ώστε να ιδρύσει ένα επιτυχημένο σοσιαλιστικό κόμμα «τρίτου δρόμου», το Smer (Κατεύθυνση), το 1999.
Το κόμμα αυτό κυριάρχησε στη σλοβακική πολιτική για το επόμενο τέταρτο του αιώνα.
Και εδώ, ωστόσο, ο Fico υιοθέτησε ένα πολιτικό στυλ που αποξένωσε μεγάλο μέρος της χώρας.
Το Smer προέκυψε από τα συντρίμμια ενός αυταρχικού κόμματος που κυριαρχούσε στην εσωτερική σκηνή της Σλοβακίας τη δεκαετία του 1990, του Κινήματος για μια Δημοκρατική Σλοβακία (HZDS), με επικεφαλής τον τραμπούκο πρωθυπουργό Vladimir Meciar την περίοδο 1994-1998.
Οι ολιγάρχες που χρηματοδότησαν και κατεύθυναν το HZDS έψαχναν, κατά γενική ομολογία, για ένα άλλο πολιτικό σχέδιο αφότου ο Mečiar έγινε τοξικός για τη Δύση, και έπεσαν πάνω στον άψογο Fico.
Η Smer σημείωσε ένα απογοητευτικό 13,5% στις εκλογές του 2002 μετά από μια επιθετική διαφημιστική εκστρατεία που παρουσίαζε μια οικογένεια να κάθεται γυμνή σε ένα παγκάκι με το σύνθημα «Στην ΕΕ - αλλά όχι με γυμνά οπίσθια».
Τέσσερα χρόνια αργότερα, ωστόσο, ένας πιο έτοιμος Fico έφτασε στη νίκη με 29%, σχηματίζοντας κυβέρνηση με τα αυταρχικά υπολείμματα του HZDS και τους εθνικιστές του SNS.
Ακόμη και πριν ξεκινήσει την πρώτη του θητεία ως πρωθυπουργός, λοιπόν, ο Fico είχε ήδη αυτοπροσδιοριστεί ως νοσταλγός του σοσιαλισμού και ταυτόχρονα κυνικά πραγματιστής στην επιδίωξη της εξουσίας - το ακριβώς αντίθετο από αυτό που αναζητούσε το νεότερο, αντικομμουνιστικό, αθώα φιλοδυτικό τμήμα του εκλογικού σώματος.
Η παραίτηση
Ο Fico διένυε την τρίτη του θητεία ως πρωθυπουργός το 2018, όταν ο δημοσιογράφος Kuciak και η μέλλουσα σύζυγός του σκοτώθηκαν από έναν δολοφόνο που δήθεν είχε προσληφθεί για να φιμώσει το ρεπορτάζ του σχετικά με τη διαφθορά στην πολιτική.
Οι δολοφονίες φαίνεται ότι αποπροσανατόλισαν τον Fico.
Συγκάλεσε αμέσως μια γλυκανάλατη συνέντευξη Τύπου στην οποία στοιβάχτηκαν δεσμίδες μετρητών σε ένα τραπέζι, υποσχόμενος να πληρώσει 1 εκατομμύριο ευρώ για πληροφορίες που θα οδηγούσαν στη σύλληψη του δολοφόνου.
Κατηγόρησε επίσης την αντιπολίτευση ότι χρησιμοποιεί τη δολοφονία για πολιτικούς σκοπούς.
Δύο εβδομάδες αργότερα, ο Fico παραιτήθηκε- δύο χρόνια αργότερα, η Smer υπέστη ήττα στις γενικές εκλογές του 2020.
Εκτός εξουσίας, ο Fico και οι πολιτικοί του σύμμαχοι - υπουργοί, βουλευτές, ολιγάρχες, δικαστές, ανώτεροι αξιωματικοί της αστυνομίας και των μυστικών υπηρεσιών - τέθηκαν υπό έρευνα για λόγους που κυμαίνονται από διαφθορά έως κατάχρηση εξουσίας και δολιοφθορά.
Ο πρώην πρωθυπουργός συνελήφθη μάλιστα τον Απρίλιο του 2022 και κατηγορήθηκε για αδικήματα οργανωμένου εγκλήματος, αν και οι κατηγορίες αυτές έχουν έκτοτε αποσυρθεί.
Πέρυσι αφού κέρδισε τις γενικές εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2023, ο Fico και η παρέα του επέστρεψαν και ξήλωσαν την ηγεσία της επίλεκτης αστυνομικής μονάδας που τους είχε κατηγορήσει για εγκλήματα, απορρίπτοντας τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, ξαναγράφοντας τον ποινικό κώδικα για να ελαφρύνει τις ποινές για διαφθορά και απειλώντας να χαρακτηρίσει τις ΜΚΟ με εξωτερική χρηματοδότηση ως «ξένους πράκτορες» βάσει ενός νόμου τύπου Μόσχας.
Στα πρόθυρα εμφυλίου
Καθώς ο Fico βρισκόταν σε κρίσιμη κατάσταση στο χειρουργικό τραπέζι της Banská Bystrica, τα μέσα ενημέρωσης δημοσίευσαν ένα βίντεο που διέρρευσε από τον φερόμενο ως δράστη, ο οποίος αναγνωρίστηκε τοπικά ως 71χρονος συγγραφέας, στο οποίο έλεγε: «Δεν συμφωνώ με την πολιτική αυτής της κυβέρνησης», αναφερόμενος σε καταστολή των μέσων ενημέρωσης και της δικαιοσύνης.
Στη συνέντευξη Τύπου μετά την επίθεση, ο Šutaj Eštok, ο υπουργός Εσωτερικών, κάλεσε να σταματήσει η βίαιη γλώσσα και οι επιθέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που έχουν καταλήξει να χαρακτηρίζουν τη σλοβακική πολιτική στην εποχή του Fico.
«Θέλω να απευθύνω έκκληση στο κοινό, στους δημοσιογράφους και σε όλους τους πολιτικούς να σταματήσουν να διασπείρουν το μίσος», δήλωσε.
«Βρισκόμαστε στα πρόθυρα ενός εμφυλίου πολέμου», προειδοποίησε.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών