Σε μια από τις πιο κρίσιμες συγκυρίες για την ευρωπαϊκή άμυνα, η Κύπρος αναμένεται να αναλαμβάνει την προεδρία της Συμβουλίου της ΕΕ, τον Ιανουάριο. Στο επίκεντρο των συζητήσεων βρίσκεται η Τουρκία, ένας στρατηγικά αναντικατάστατος εταίρος, του οποίου ο ρόλος διχάζει τα κράτη-μέλη.
Το κυπριακό εξάμηνο προμηνύεται ως περίοδος δύσκολων αποφάσεων, καθώς η ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας συγκρούεται με ανοιχτά γεωπολιτικά μέτωπα και παγιωμένες αντιπαραθέσεις, προκαλώντας έντονη ανησυχία σε ΕΕ και ΝΑΤΟ. Η Λευκωσία καλείται να διαχειριστεί έναν φάκελο που αγγίζει τα όρια των ευρωπαϊκών συμβιβασμών, την ώρα που στις Βρυξέλλες εντείνεται ο φόβος ότι παγιωμένες συγκρούσεις και θεσμικά βέτο μπορεί να συγκρουστούν με την ανάγκη για ταχύτητα, ενότητα και στρατηγικό ρεαλισμό.
«Ανησυχούμε πολύ» ότι η Κύπρος θα αφήσει την εχθρότητά της προς την Τουρκία να επηρεάσει τις ευρωπαϊκές αμυντικές προτεραιότητες, δήλωσε στο Politico ανώτερος αξιωματούχος ευρωπαϊκής κυβέρνησης. όπως επεσήμανε ζητήματα όπως η προσπάθεια της Τουρκίας να συμμετάσχει σε κοινές προμήθειες που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα Security Action for Europe (SAFE) ύψους 150 δισ. ευρώ της ΕΕ, καθώς και τη γενικότερη εμβάθυνση της συνεργασίας ΕΕ–ΝΑΤΟ. Αυτές οι φιλοδοξίες θα αποτελέσουν τεράστια πρόκληση για ένα νησί 1,3 εκατομμυρίων κατοίκων, το οποίο είναι διαιρεμένο σε ένα διεθνώς αναγνωρισμένο κράτος με ελληνική πλειοψηφία και μια οντότητα τουρκοκυπριακής εθνοτικής σύνθεσης, προστατευόμενη από τουρκικά στρατεύματα και αναγνωρισμένη ως ανεξάρτητο κράτος μόνο από την Άγκυρα.
Ωστόσο, η Κύπρος, η οποία είχε ξαναασκήσει την προεδρία το 2012, επιμένει ότι θα προσπαθήσει να βελτιώσει τις σχέσεις. Ο Κύπρος πρόεδρος, Νίκος Χριστοδουλίδης, μιλώντας στο Politico, δήλωσε ότι το κλειδί είναι να συμφωνήσει η Τουρκία να επιτρέψει την ένταξη της Κύπρου στο πρόγραμμα Partnership for Peace (PfP), το οποίο θεωρείται πρώτο βήμα προς την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Στη συνέχεια, η Κύπρος θα άρχιζε σταδιακά να αίρει τα εμπόδια για στενότερη συνεργασία μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας. «Μπορούμε να φανταστούμε μια προσέγγιση βήμα προς βήμα, με κινήσεις από την Τουρκία για την ένταξη της Κύπρου στο PfP και παράλληλα θετικά βήματα στις σχέσεις ΕΕ–Τουρκίας», είπε ο Χριστοδουλίδης.
Η ατζέντα της κυπριακής προεδρίας
Κατά τη διάρκεια της προεδρίας της, η Κύπρος θα χρειαστεί να προωθήσει αρκετούς φακέλους άμυνας, μεταξύ των οποίων και τα εθνικά σχέδια για την εφαρμογή του SAFE, που πρέπει να εγκριθούν από το Συμβούλιο. Πιθανότατα θα χειριστεί επίσης τις διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την πρόσφατη πρόταση της Επιτροπής να μειωθεί η γραφειοκρατία για τις αμυντικές εταιρείες. «Ελπίζω αυτές οι υποχρεώσεις για την ανάπτυξη των αμυντικών μας δυνατοτήτων να προχωρήσουν ανεξάρτητα από το ποιος κατέχει την προεδρία», δήλωσε στο Politico ο Επίτροπος Άμυνας, Andrius Kublius.
Παρότι είναι ξεχωριστοί οργανισμοί, υπάρχει μεγάλη επικάλυψη μεταξύ ΕΕ και ΝΑΤΟ. Έχουν 23 κοινά μέλη, εδρεύουν στην ίδια πόλη –τις Βρυξέλλες– και συνεχίζουν να συνεργάζονται ολοένα και στενότερα.
Κύπριοι αξιωματούχοι δηλώνουν ότι κατανοούν τη σημασία του ζητήματος. «Η άμυνα και η ασφάλεια, καθώς και η στήριξη προς την Ουκρανία, θα αποτελέσουν κορυφαίες προτεραιότητες της κυπριακής προεδρίας», δήλωσε στο Politico η υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Κύπρου, Μαριλένα Ραουνά. Ωστόσο, η διαχρονική εχθρότητα μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας θα μπορούσε να τινάξει στον αέρα τις προσπάθειες ενίσχυσης των αμυντικών δεσμών με την Άγκυρα.
«Πρέπει να δείξουμε ενότητα» απέναντι στη ρωσική απειλή, δήλωσε ένας διπλωμάτης του ΝΑΤΟ, προσθέτοντας ότι ο αποκλεισμός της Τουρκίας από τα επερχόμενα αμυντικά σχέδια της ΕΕ θα «υπονόμευε αυτόν τον στόχο».
Ο κομβικός ρόλος της Τουρκίας ως εταίρος
Η περίπλοκη σχέση μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας θα αποτελέσει κεντρικό θέμα της προεδρίας.
Η Λευκωσία τονίζει ότι είναι η Τουρκία που την κρατά εκτός ΝΑΤΟ.
«Το γεγονός ότι η Κύπρος δεν είναι στο ΝΑΤΟ δεν είναι θέμα επιλογής. Αν μπορούσε, θα εντασσόταν στη Συμμαχία αύριο», είπε η Ραούνα.
Η προεδρία έρχεται σε μια περίοδο όπου αυξάνονται οι πιέσεις για εμβάθυνση της αμυντικής συνεργασίας με την Τουρκία. Η χώρα διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ μετά τις ΗΠΑ, αμυντική βιομηχανία που παράγει όπλα και εξαρτήματα προδιαγραφών ΝΑΤΟ τα οποία επιθυμούν ευρωπαϊκές χώρες, και θεωρείται επίσης πιθανός συμμετέχων σε οποιαδήποτε ειρηνευτική αποστολή στην Ουκρανία.
Όμως η Κύπρος μπλοκάρει ορισμένες από αυτές τις προσπάθειες.
Τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος αρνούνται να επιτρέψουν στην Τουρκία να ενταχθεί στον European Defence Agency (EDA), έναν διακυβερνητικό οργανισμό της ΕΕ. Σε αντίποινα, η Τουρκία εμποδίζει το ΝΑΤΟ να μοιράζεται διαβαθμισμένες πληροφορίες με τον EDA, παρά τις πρόσφατες εκκλήσεις του οργανισμού για στενότερους δεσμούς με το ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένου του αιτήματος να «διασφαλιστεί ότι ο EDA και το ΝΑΤΟ μπορούν να ανταλλάσσουν διαβαθμισμένες πληροφορίες», σύμφωνα με έγγραφο που είδε το Politico.
«Γενικά, όλοι θα ωφελούνταν αν αυτή η σύγκρουση έμπαινε στο παρελθόν», είπε ο διπλωμάτης του ΝΑΤΟ. Αν οι διαβαθμισμένες πληροφορίες μοιράζονταν ελεύθερα μεταξύ ΕΕ και ΝΑΤΟ, «θα μπορούσες να έχεις πιο ουσιαστικές συζητήσεις αν γνωρίζεις τι γνωρίζει η άλλη πλευρά».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών